Мемлекет және қуқықі теориясы Оцу ццралы



Pdf көрінісі
бет22/75
Дата07.09.2023
өлшемі7,78 Mb.
#106478
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   75
мемлекеттік бшіктің
жогары органдарын
уйымдастыру
Мемлекеттік ңурылым
нысаны - мемлекеттің
экімішлік-аумақтың жэне
үлттыц бөлінісі
монархия
шексіз
(абсолют­
пик)
шектелген
(конститу
I
цинлық)
республика
аристокра
тиялық
демократия
лық
дуалистік
парламент-
пк
президентш
парламент-
п к
Саяси режим - саяси
билікті жүзеге асырудың
тэсілдері мен здістерінің
жиынтыгы
жаи
біртұтас 
_
курделі
Демократи
ялық

 империялар;
■ конфедерация-
лар,
- федерациялар;
■ достастыктар;
- кауымдастык-
тар;
- одактар
Антидемо
кратиялық
-деспотия;
- тирания;
тоталитаризм;
фашизм;
авторитаризм
29


8 тақырып.
МЕМЛЕКЕТ ТИПТЕРІ
1. Мемлекет типінің түсіпігі.
2. Мемлекеттербі типке бөлудегі формациялық тэсіл.
3. Мемлекеттерді типке бөлудегі оркениетті тәсіл.
1. Мемлекет типінің түсінігі. 
Мемлекет типі сәйкес тарихи ке- 
зеңде туындайтын оның маңызды жақтары мен қасиеттерінің 
қатаң жүйесін білдіреді. Белгілі бір кезеңдегі барлық мемлекет- 
іерге белгілі бір сипаттар тән болып келеді. Мемлекегтерді типке 
бөлу негізінен формациялық жэне оркениетгі тэсілдер тұрғысыиан 
жүзеге асырылады.
2. Мемлскеттерді типке бөлудегі формациялық тәсіл. 
Фор- 
мациялық тәсілдің шегінде негізгі талап ретінде әлеуметтік-эко- 
номикалық факторлар, ягни, қоғамдық-экоиомикалық формация 
орын алады. Бул тәсіл тұрғысынан мемлекет типі қоғамның эко- 
номикалық базисімен тығыз байланысты қогамдық құрылымға 
сәйкес мемлекеттің озара тығыз байланысты белгілерінің жиын- 
тыгы ретінде анықталады. Экономикалық базистің типтеріне ка­
рай мемлекеттің төмендегідей типтерін бөліп қарастырады: құ- 
лиеленушілік, феодалдық, буржуазиялық жэне социалистік мемле- 
кеттер.
Бұл типологияның артықшылықтары болып екі мэселе табы- 
лады: мемлекеттерді элеуметтік-экономикалық негізінде бөлу 
идеясы өте дұрыс, себебі, шынымен де бұл факторлар коғамға зор 
әсерін тигізеді, ол мемлекеттің дамуының табиғи-тарихи сипатын, 
кезеңділігін көрсетеді. Ал формациялық теорияныц элсіз жагы 
оның тарихтың эртүрлі сипаттарын ескермеуінен және рухани 
факторларды бағаламауынан көрінеді.
3. Мемлекеттерді типке бөлудегі өркениетті тәсіл. 
Өркениет- 
ті тэсіл шегінде негізгі талаптар ретінде рухани факторлар - мә- 
дени, діни, үлттық жэне т.б. факторлар орын алады. Өркениет -
бұл қоғамның діни, үлттық, географиялык жэне тагы да баска 
белгілерінің ортақтығымен ерекшеленетін тұйык жэне локальды 
сипаты. Өз дамуында өркениет бірнеше кезсндерден өтеді:
I кезең - локальды өркениеттер, олардың эрқайсысының өзара 
байланысты элеуметтік институттары, оның ішінде мемлекет те. 
болады (ежелгіегипеттік, шумерлік, үнділік, эгейлік және т.б. ер- 
кениеттер).
II кезен, - белгілі бір мемлекет типтерімен байланысты срекше 
өркениеттер (үнділік, қытайлық, батыс еуропалық, исламдық жэне 
т.б. өркениеттер).
III кезең - өз мемлекеттілігімен ерекшеленетін казіргі кезгі ор- 
кениеттер, бүл өркениеттер енді-енді қалыптасып келе жаіыр, 
бүларга әлеуметтік-саяси құрылымдардың дэстүрлі және казіргі 
кезгі түрлерінің қатар омір сүруі тән.
30


Өркениепер мен олардың мемлекеттіліктерін типке бөлудің 
басқа да негіздері бар: хронолог иялық, генетикалық, діни жэн т.б.
№ 13 кесте
31




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   75




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет