5.2.  Сабақтың  түрлері

5.2.  Сабақтың  түрлері
Теоретиктер мен практиктердің арасында дидактика- 
лык;  мақсатңа  ж еткізетін  сабаңтар  кең  ңолдау  табуда. 
Олар: 1) аралас еабақ, 2) ж аңа материадцарды оңу, 3) жаңа 
іскерлікті ңальщ тастыру,  4) білім, іскерліктерді бекіту
5) ж инақтау және жүйелеу, 
6
) білім, іскерліктерді прак- 
тикада  қолдану,  7)  білім,  іскерліктерді  баңылау  және 
түзету.
Аралас сабақ.  Бүл сабақ қазіргі мектептерде кең тара-
ған,  көптеген  сабақ  түрлерінің  алдында түрған міндет-
терге  сүйенеді,  бірнеше  сабақтардан  ңүралады.  Аралас
сабақтың қүрылымы әр түрлі болады. Ж аңа материалды
оңытуда оны бірнеше рет бекіту,  қолдану жиі үйымдас-
тырылады:  материалды  бекітумен  қатар  бүрын  өтілген
тақырыптарды тексерген жөн, сонымен қатар бүл білім-
дерді әр жағдайда қолданып дағдыландырған дүрыс. Ара­
лас сабақ мүғалімге ңатаң талап ңояды.
Орыс  мектептерінде  ж үргізілетін  ңазаң  тілі  сабағы 
мазмүнына ңарай: 
1
) бір мөселелі сабаң; 
2
) кешенді са- 
бақ болып бөлінеді.
Бір мөселелі сабақта негізінен ңазақ тілі грамматика- 
сынан белгілі бір таңырып алынады да,  сабаңтың басңа 
бөлімдері оны жан-жаңты толыңтыруға арналады.
Грамматикалық, тілдік нүсңаларды сөйлеуде, жазуда 
дүрыс  ңолдану  дағдысын  ңалыптастыру  жүмысының 
түрлері барлық сабаңтан орын алды. Мүндай жүмыстың 
түрлерінсіз ешбір сабаң болуы мүмкін емес.  Қазаң тілін 
екішпі тіл ретінде оңыту сабағы мазмүнында бүл негізгі 
мөселе.  Әр сабақ оңушыны ж аңа сөздермен таныстырып, 
сөздік  қорын  байытуды  көздеу  керек.  Барлы қ  сабаңта 
оңушының сөздік  қорымен  жүмыс  үздіксіз  ж үргізіліп 
отыруы міндет. Ол негізінен ж аңа сөзбен жүмыс жүргізу 
жөне бүрын өтілген сөздерді ңолдану дағдысын қалыптас- 
тыру, үмыттырмау маңсатын көздеуі ңажет.
Ж аңа материалды оқу сабағы.  Мақсаты -  оңушыларға 
ж аңа білім беру. Мүғалім оқушыларға ж аңа материалды 
береді, оқушылардың іс-өрекетін үйымдастырады. Олар-
63

дың өз білімдерін практикада қолдануға үйретеді. Ж аң а 
м атериалды   оңу  түрлі  өдістер  арңы лы   ж үзеге  асады. 
Оңушылардың оқу  жүмысынан  ңызығуш ылығын  ояту 
үш ін  енж ар  іс-өрекет  түрлерін  (мүғалімнің  өңгімесін, 
сыныптасывың жауабын тыңдау) жөне белсенді жүмыс 
түрлері  оры ядалады .  Ж аң а  материалды  окы п  үйрену 
кезінде бүрынғы меңгерілген білімдер ретке келтіріледі 
ж өн е  б е к іт іл е д і.  Ж а ң а   саб ақты   өту,  оны   о қ у ш ы ға 
түсіндіру -  оңушыға сабақ арқы лы  білім берудің ең бір 
маңызды мөселесі. Сондыңтан да оны оңушы ш арш амай 
түрған кезде,  сабақтың алғаш қы  кезеңінде өтеді.  Ж аңа 
сабаңты  түсіндірудің алдында оқуш ының өткен  сабақ- 
тан алған білімін тексерумен, оны сабаңқа жүмылдыру, 
оқуш ы  назарын  сабаққа тарту ісі  де  жүзеге  асады.  Со- 
нымен бірге, ж аңа сабаңты түсіндіру сабақтың алғапщ ы 
бөлімінде  өтілгенде  сабақты ң  қалған   бөлімінде  ж аң а 
сабаң материалын бекіту, тілдік материалды қолдануға 
жаттыңтыруға мүмкіндік туады. Ж аңа сабақтың барлық 
материалын,  үйренген ж аңа сөздерді,  оларды қолдану* 
дың жолдарын оңушы сабаңта меңгеріп үлгеруі қаж ет. 
Ол үш ін ж асалатын жаттығу жүмыстарын оңушы сабақ- 
та толың ж асауы  ңажет. Қ азіргі кездегі талап бойынша 
оңушы  ж аң а сабаң  материалын  сабаңта меңгеріп,  үйде 
оны қайталап есіне жаңғыртып берік бекітуі керек.
Қ азақ тілі екінш і тіл ретінде үлттық мектептерде оқы- 
тылғанда,  мүғалім сабақта оңушыға таныстыруға тиісті 
тілдік материалды түсіндірудің ең үтымды жолын іздес- 
тіруге тиісті.  Күрделі сөйлемдерден түратын шүбыртпа- 
лы сөйлегенді оңушы түсінбейді. Оқушы қазақш а сөйлеу- 
ге,  тыңдағанын  түсінуге  негізінен  сабаңта  жаттығады. 
Өйткені  оның ңазақш а  сөйлеу  ортасы,  мүмкіндігі  жоқ- 
тың қасы.  Бүл ңазақ тілі сабағын ңазақш а сөйлеу,  тың- 
дау, оны түсініп, ңазақш а ңарым-қатынас жасау ортасы- 
на  айналдыру  ңаж еттілігін  туғызады.  М үғалімнің  бүл 
жағдайды ескермеуі мүмкін емес.
Әр  сабаңта  ж а ң а   м атериалды   өткенде,  оқуш ы ны ң 
бүрынғы  сабаңтарындағы   алған  біліміне  сүйену,  оны
64

оңущ ы ны ң  ұм ы тпау  ж ағдаиы н   қадағалап  отыру  өте 
ңажет. 
і
Ңайталау сабағы. Бұл сабақтардың мақсаты -  оңушы- 
лардың білімдерін еске түсіру жөне кеңёйту.  Қолданы- 
латын  өдістері:  түсіндіру,  өңгіме,  теңестіру,  салысты- 
ру, дөлелдеу, бағалау.  Төсілдері: бақылау жүмыстарын 
жаздыру,  корыту.  Қайталау сабағы тілдік  бір мөселені 
аяңтаған соң бекіту ретінде жүргізіледі. Қайталау саба- 
ғында жазба жүмыстарын да өткізуге болады. Қайталау 
сабағында  ж үргізілетін   ж азба  ж үмы старын  диктант, 
мазмүндама,  ш ы ғарм а,  баңы лау  ж үмы стары   ретінде 
откізуге болады. Сол сияқты  ңазақ тілінің ерекшелігіне 
қатысты дыбыстарды оқығаннан соң олардың дүрыс ай- 
тылуын қалыптастыру үшін қайталау сабағын өткізуге 
болады.  Қайталау сабағында  ауызш а өңгімелесу,  о лен- 
дер ді  оқу,  мазмүнын  өңгімелеу,  магнитофонға жазыл- 
ған  өлеңдерді  тыңдап  қайталау,  олең  ж аттау,  мақал- 
мөтелдерді ж аттау сияқты  жүмыс түрлерін өткізуге бо­
лады . Ңайталау сабағын бір топ материалдарды өтіп бол- 
ған  соң да өткізуге  болады.  Мысалы:  фонетика,  лекси­
ка, ж алғаулар материалдарынан соң олардың өрқайсы- 
сына қайталау сабағын жүргізуте болады. Ондай қайта- 
лау сабағында ереже ңайталау орын алмайды. Қайталау 
сабағын  белгілі  бір  тілдік  материалға  негіздемей,  тек 
сойлеу,  өңгімелесуге де арнауға болады.  Мүндай сабақ- 
ты тақы ры пқа да қүру ңолайлы. Ол тақырыптар бүрын 
отілген тақырып болуы да мүмкін, бірақ ол қайталау са- 
бағында бүрынғыдан к үрделі түрде ңойылуға тиіс. Егер 
таңырып аз болса, оны ашуға тиісті сөздер бүрын оқушы 
білетін сөздер тоңірегінде бо лу ы керек. Қайтал ау сабағы 
мүндайда оқушы білетін сөздерді, сойлем үлгілерін қол- 
дануда  ң аж ет  ететін  болғаны  ж өн.  Сонда  оңуш ы  өзі 
білетін  сөздерді,  сөйлем  үлгілерін  озінше  пайдалану, 
қолдану дағдысын  қалыптастырады. Мүндай тек сөйлеу- 
ге,  сойлесуге  арналған  қайталау  сабағы  мезгіл-мезгіл 
отіп түрған пайд алы . Мысалы: түс атауларын оқушылар- 
дың сөздік  қорына  енгізу,  сөйлеу  дағдысын  қалыптас- 
тыру үшін  I сыныпта өтілетін сабақ үлгісі. Тақырыбы:
5-136
65

бояу түстері.  Мадсаты:  оқушылардың сөздік қорын ба­
йыту, ауы зекі сөйлеуге дағдыландыру, өзара ынтымақ- 
ты ққа төрбиелеу.
Әрбір оңушыда әр түсті қарындаш тар (бояулар) бар.
Мүғалім ойынның шартымен таныстырады: Балалар 
сендер  б ай қ а ған   боларсы ң дар,  ж аң б ы р д ан   соң  күн  
бүлттан ш ьщ қанда өр түсті кемпірқосақ көрінеді. Біз де 
сондай кемпірңосаңты салайық. Бірақ бір шарт бар: Сен­
дер  кемпірңосаңтың  түстерін  менің  ңазаң  тілінде  айт- 
қаным  бойынша саласындар.  Астындағысынан  бастай-
мыз: 
. 
.  I  
I В
Қ ы зы л 
Сары
Сары ала 
Ж асы л
А ңш ыл көк (көгілдір) 
Көк.
Сия көк
Қандай түсті екенін табыңдар!
Тақтада әр түсті жалауш а түр. Бір оқушы таңтаға шы- 
ғады.  Е кін ш і  оңушы  артымен  таңтаға  қарай   түрады. 
Бірінш і оңушы түсті таңдап болған соң,  екінш і оңушы 
қарап түсті айтады;
1-оңушы: Мынау ж асы л ма? 
2-оқушы: Ж оң.
1-оқушы: Қ ы зы л ма? 
2-оңушы: Иә, ңызыл.
Тоғайдағы әр түстер
Тапсырма: Ж азғы  немесе күзгі тоғайды салу.
-  Агаш тардың түстері қандай? 
Сары, ңызыл, көк
— Аспанның түсі қандай? 
Көгілдір
О қы латын м атериалды  бекіту сабағы. Ж екелеген та- 
қы ры птарды ,  бөлімдерді  өткен  соң  материалды  терең 
түсіну  жөне  меңгеру  маңсатында өткізіледі.  Бекіту са- 
бағында\оңушылардан  ж еке жөне ж аппай сабақ  сүрау- 
ды ауызш а, ж азбаш а практикалы ң жүмыстармен, өздік 
ж үмыстарды  үйымдастырумен  үш тастырган  жөн.  Тіл 
сабаңтарында  бүл  кезеңде  диктантты ң  алуан  түрлері, 
ш ы ғарм аны ң  ң ы сқаш а  м азм үны   ж азы лад ы .  Оларды 
м үғалім   тексереді  жөне  бағалайды .  М үндай  сабақты  
өткізу өдісі -  ауызш а-жазбаш а жаттығу, білім тексеру, 
бағалау. Қолданылатын төсілдер перфокарта, карточка- 
лармен жүмыс, кесте жасау, т.б.
66

.  Білімді машыңта қолдану
. Бүл сабақ кезеңдері: үйым- 
дао^тыру,  мақсат қою,  үй  тапсырмасын  тексеру,  білімді 
еске түсіру,  білім,  іскерлік,  дағдыларды  практикалың 
міндеттерді  шешу  үшіы  қолдану,  оқушылардың  аяңта- 
ған  жүмыстары  жөнінде  есеп  ж азуы ,  үй  тапсырмасын 
беруі. Бақылау сабақтары оңушылардың теориялың ма- 
териалдарды,  оңылып  отырған  негізгі  үғымдарды  мең- 
гергендігін,  оқу  танымдық іс-өрекет  тәжірибесінің  ңа- 
лыптасңандығын  аныңтап,  оңушылардың  білімдеріне 
сәйкес оқу процесіне түзету енгізу маңсатында өткізеді.
Ңалыпсыз сабақ.  Қазіргі уақытта бүрыннан қалыптас- 
қан,  ж оғары да  аталған  сабақ  түрлерінен  басңа,  ж аңа 
үлгідегі  қалыпсыз  сабаң  түрлері де  төжірибеде  кеңінен 
қолданылып  жүр.  Бүл  сабақтардың  (КВН  сабағы,  Аук­
цион сабағы, Панорама сабагы, т.б.) оңушылардың қазақ- 
ша, ауызша және жазбаша тілін дамытуда, ңазақ халңы- 
ның салт-дЪстүр,  рәсімдерін,  мәдениеті  мен  өнерін  қас- 
терлеп, сышщуға тәрбиелеуде маңызы ерекше. Сабақтьщ 
бүл түрлерін  мүғалім  қаш ан,  ңай  жағдайда колдануды 
ж ақсы  білуі  ңажет.  Сабақтың берін  орынсыз  ңалыпсыз 
сабакка  айналдыруға  болмайды.  Керісінше,  ңалыпсыз 
сабаңты сирек колдану керек. Қазақ тілін оқытуда қалып- 
ты, дагдылы сабак негізгі орын алады. Оны үмытпау ке­
рек.  Қазакстандағы облыс, аудан аттарын дүрыс айтуға, 
оны ңолдануға дардьшы қалыптастыру үшін саяхат саба- 
ғьга үйымдастьгруға болады. Ж алпы ңалыпсыз сабақ өт- 
кенді  ңайталау,  сөйлеу дағдысын  қалыптастыру маңса- 
тында  жүргізілгенде,  жаңсы нөтиже береді.  Сондыңтан 
саяхат сабағы оған қатысты сөздер бүрын өтілген жағдай- 
да  оны  бекіту үш ін  үйымдастырылғаны  жөн.  Мүғалім 
саяхат сабағының толык  жоспарын жасап,  барльщ оңу- 
шыны калай қатыстыратынын да анық көрсетуі ңажет.
5.3. С аб ақ қ а д ай ы н д алу ж өне оған қ о й ы л аты н
т а л а п т а р
Сабақтың аталған түрлерін үйымдастыру нәтижесін- 
де мүғалімнің педагогикалың, өдістемелік жөне теория-
67

лық білімі сараланады. Атап айтқанда, кез келген мүғалім 
өз  сабагын  үлкен  ізденіспен,  өдістемелік  шеберлікпен 
түрлендіріп қызыңты өткізуі керек. Осы мүмкіндіктерді 
жүзеге асыру үшін келесі талаптарды ескерген жөн:
а) 
бері летін оңу мазмүнының ғылымилығы. Қазаң тілі 
сабағында  тілдік  материал  берілетіні  белгілі.  Ол  фоне­
тика,  лексика,  грамматикамен  байланысты.  Оңу  мате- 
риалын  таңдауда  психология  жөне  педагогика  гылым- 
дарына  да  сүйену  керек.  Оқу  материалын  гы лыми  не- 
гіздерге  сүйене  отырып  белгілеу  оны  гы лы м и  ж ағы н 
қамтамасыз етеді.
ә) сабақтың өмірмен,  қоршаған ортамен байланысы. 
Сабақта оқылатын мөтін,  өңгімелесу тақырыбы,  олең, 
ж үм бақ,  ж атты ғуларды ң   м азм үны ,  т.б.  м атериалдар 
оқушыны  ңызьщ тыратын болуы керек.  Оқушыға өсері 
жоң,  оңушы  өмірінен  тыс,  оқушыны  өзіне  тартпайтын
материал тілді үиретуге көмектеспеиді,  паидасы аз.
б) сабақтың тәрбиелік мәні. Оңу мен төрбие мектепте 
бірлікте ж үргізіледі. Сондықтан қазаң тілі сабагында да 
бүл  принцип  сақталады.  Қ азақ тілін оқыту барысында 
қолданылатын барльщ материалдың тәрбиелік мөні зор 
болуы тиіс.  Әсіресе, үлттың дөстүрге байланысты мате-
К »
риалдарда қ азақ халқы ны ң үлкеыді сыилау,  ата-әжеге,
ата-анага, үлкенге комектесу, сыи-қүрмет корсету, туыс- 
тың қарым-қатынасты саңтау, үзбеу сияңты адам тәрбие- 
леуде үлгі болатын түстарын оңушыга білгізуге тырысу 
қаж ет. 
.  ■
 
• 
. 
і 
с
--
і
Сабақтың  дүрыс  үйымдастырылуының  мәні,  сабақ- 
тың  әдістемелік  түргыдан  ойдағыдай  отуі,  біріншіден, 
мүғалім мен оқуш ының бір-бірімен қарым-қатынасына 
байланысты. Екіншіден, мүғалімнің оз сабағында оңыту 
өдістерін шеберлікпен қолданып, сабгіңты дүрыс үйым- 
дастырып,  ди дакти калы қ  принциптерді  басш ы лы ққа 
алы п  оты руы на  байланы сты .  Сабаң  оқуш ы ны ң  есту, 
кору,  ойлау,  сезу,  есте саңтау ңабілеттерінің бөрін іске 
ңосатындай дөрежеде үйымдастырылуы қаж ет. Ол үш ін 
көрнекіліктің  барлы қ  түрлері,  техникалы қ  ңүралдар, 
оңуш ы ны   ой лан ды ру  тө сіл д ер і,  о қу ш ы н ы ң   б арлы қ
68

сезімін  ңатыстыратын  жұмыстың түрлері сабақта ңол- 
данылуы ңажет.
Мысалы, саяхат сабағының үлгісі:
Таңырыбы: Қазаңстанға саяхат.
Мацсаты: ңазақш а сөйлемдерді дүрыс қүрастыруға 
үйрету,  ңазаң тілі сабағына ңызығушылығын арттыру, 
Қазаңстан қалаларымен таныстыру, ауызша тілін дамы- 
ту.
Сабаңтың тцрі: саяхат.
Сабақтың эдісі:  сүраң-жауап, сүхбат.
Қолданылатын көрнекілік: сан есімді ңайталау.  Сөз- 
дік кесте, Қазақстан Республикасының картасы, компью- 
терде жазы лған мөтін.
Ж үргізуші (ол мүғалім немесе оқушы болуы мүмкін): 
Біз жерден 11 мың метр биіктікте үш ып келеміз. Үшып 
бара  ж атқан  уаңы ты мы з 
8
  сағат  45  минут.  Сіздерден 
орындарыңызға  отырып,  белдіктеріңізді  тағуларыңыз 
сүралады. Ж олдарыңызға сәт-сапар тілеймін.
Ж үргізуші: Сендер Қазақстанның ел ордасы -  Астана 
ңаласын  көріп  түрсыңдар.  Тағы  да  ңандай  Қазақстан- 
ның қалаларын бігіесіңдер?
1 -оқуш ы: Алматы
2-оқушы:  Қарағанды
3-оңушы:  Ақтөбе
4-оқушы:  Атырау
-  Қазақстан халқы ны ң саны ңанша?
1-оңушы:  17 м лн -ғаж уы қ.
Ж үргізуші: Ж ақсы ,  өте дүрыс.  Балалар,  біз өлі үзақ 
уаңыт үшамыз. Әдетте үш ақта жолауш ылар кітан оқын 
немесе сөйлесін уақыттарын өткізеді. Ал біздер өсем өн 
орындаймыз.
Өн:  "Менің Қазаңстаным".  Сөзін ж азған Ж .Нөжіме- 
денов, өнін ж азған Ш . Қ алдаяқов.
Жүргізуші: Ханымдар мен мырзалар! Біз өлі де үшуы- 
мызды ж алғасты рамы з.  Менің тамақтанғым келіп түр,
ал сендердің ше?
Оқушы:  Иө,  біздің де тамақтанғымыз  келді.  (Тақтада
"Эйр Астана" өуекомпаниясының тағамдар тізімі жазыл
69

ған.  Әрбір  оқуш ы ны ң  алдында  тағамдар  тізім ін іқ  кө- 
шірмесі). 
Ц
Ж үргізуш і: Ендеше бөріміз тақтаға ңараймыз. Қала- 
ған тамаңтарыңды таңдаңдар (Тақтаның ортасында жа- 
зылған "Мен .  , .  жегім келіп түр" деген грамматикалық 
қүрылымды  керсетеді)
Мен
Ж егім іэ келіп түр.
1
Тауық еті қосылған сорпа
Сен
Ж егісі келіп тұр. 
]
2
Ет косылган  картоп
Сіз
Іш кісі келіп тұр.
3
Бауырсақ
Ол
Ж егім келіп тұр.
4
Картоп қосылган самса
Біз
Ж егіңіз келеді.
5
Көмпит
Сендер
Ж егің келіп тұр.
6
Шоколад
Сіздер
Іш кіңіз келіп түр.
7
Қуырдақ
Олар
8
Ж еміс шырыны
Ж үргізуш і: Сонымен, тамақ алдың. Ac өте дәмді бол- 
_ ды.  Енді бәріміз компьютерде ойын ойнаймыз (Оңушы- 
лар компьютерді іске ңосып, ойын ойнайды).
Сендер,  Қазақстан  қалалары на  ңону үш ін  сол  елдің 
салт-дөстүрлерін,  тарихы н,  тілін  білу  керексіңдер.  Ол 
үш ін мына тест сүраңтарына жауап беріңдер:
1.  Бесіктегі сөбиге айтылатын өн:
а)Түсаукесу; 
ЯР 
’ 
‘‘  '  '
-
  v-
Ө)СыҢСу; 
‘ "
-  " 
а  
■
б) Бесік жыры. 
! "
  ' •  -*  W
2.  "Қаз, ңаз балам, қаз балам, қадам бассад мөз болам”, —
деген өлең шумаға қай кезде айтылады?
а)Бесікжыры; 
,  гт  г 
и   • 
11
ө) Түсаукесу; 
v 
t 
3*4
  п  
ііііги
б)Арнау. 
шшшвш  ;
3. Келін түскенде айтылатын өн:
а) Сыңсу; 
< 
ә) Жоқтау;
б) Беташар.
70

4.  Қілз елімен ңопггасарда қай жырды айтады?
а) Сьщсу;
ө)Беташар;
б) Жар-жар.
5.  Үлы жүздің биі кім?
а) Төле; 
ә) Әйтеке;
б) Қазыбек.
6.  Қазыбек ңай жүздің биі?
а) Орта; 
ө) Үлы;
б) Кіші.
7. "Аңтабан шүбырынды" оқиғасы қай жылы болды?
а) 1932 ж.;
ө) 1812 ж .;
б) 1723 ж.
8.  "Жеті жарғы" зандар жинағын кім шығарды?
а) Хақназар; 
ө) Тәуке;
б) Ңасымхан.
9. Қазаңстан өз төуелсіздігін қашан алды?
а) 1991 ж.  16 желтоңсан;
ә) 1991 ж. 25 қазан;
б) 1990 ж. 30 тамыз.
10. Әнүранның сөзін жазғандар:
а) Қ.Мырзалиев, Ж.Дөрібаева, Т.Молдағалиев, М.Өлімбаев; 
ө)В. Брусиловский, Л.Хамиди, М.Төлебаев;
б)Ж.Нөжімеденов, Н .Назарбаев.
Жүргізуші: Қазақ халқында ақын - жазушы л ар, есімдері 
өлемге өйгілі түлғалар өте көп. Қазір мен сендерге жүмбақ 
жасырамын.  Сендер оның жауабын айтуға дайындалың-
дар.
71

Әсемпаз болма өрнеге,
Өнерпаз болсаң арқалан. 
.  ' '. ' t
Сен де бір кірпіш  дүниеге,
Кетігін тал та бар ңалан, -  деген өлең кімдікі? (Абай).
-  Қазір Абай туралы ңысңаша өңгіме оқимыз (Компью­
тер  арқылы  мөтін  оқу).  Семей  қаласында оңьш  жүрген 
кезінде Абай  шығыс  аңындары  Низами,  Сағди,  Хафиз, 
Науаи  ш ығармаларымен,  ертегі,  дастан,  хисса  сияқты  
әдеби мүралармен танысады. Медреседегі діни уагыздар- 
мен  шектеліп  ңана  қоймай,  араб,  парсы,  түрік  тілдерін 
оңып үйренуге жетуі -  Абайдың үлкен жетістігі.
Тапсырма: Түсінгендерін өз сөзімен айту.
Қорытынды: Біздің сапарымыз аяқталды . Біз бүл еа- 
парда  ңазақ  елінің тарихымен,  салт-дөстүрімен  таныс- 
тың,  көп  нөрселерді  білдік.  Бүгінгі  алған  білімдерінді 
үмытпай,  естеріңе сақтап жүріңдер.
М інеки,  А стан аға  да  к ел іп   ж е т т ік .  Б елдіктеріііц і 
шешіп,  үйге  берілген  тапсырманы  ңобдишаларыңа  са- 
лып, түсе берулеріңе болады. Сау болыңдар!
Сабаққа дайындалу және оны үйымдастыруга қойы- 
латын талаптар:
-  сабаңты жоспарлау;
-  сабаңңа қаж етті материал дайындау;
I 
оңуш ы ны ң  денсаулы ғы на  зи ян   келтірм ейтіндей 
көлемде белгілеу. 
.
Сабаңтың мазмүнына ңойылатын талаптар:
-  сабақтың төрбиелік м әні;
-  сабақ мазмүнының оңушы өмірімен тікелей байла- 
нысы; 
■
  .  jjfl  (  ,, 
: 
>,
-  оңушының шыгармашылъщ ізденісі болу керек.
Өткізу өдісіне ңойылатын тгілаптар:
-  оңушы сабақта білімнің керек екенін сезінуі керек;
-  сабақ көңілді, тартымды өтуі керек;
-  сабаңтың ырғагы мен ңарқыны тиісті дәрежеде бо­
луы керек; 
.  ...
-   мүғалім  мен  оңуш ылар арасында түсінуш ілік,  пе- 
дагогикалың такт сақталу керек;
72

-»оңушылар  арасында өзара түсінуш ілік  жағдай ту- 
ғызу  керек;
-  Мұғалімнің тілі аның, ашың, нақты болуы керек.
Мұғалімнің сабаңңа дайындалуы
Ж оспарлау. Сабақңа әзірленудің соңғы кезеңі. Оның 
нәтижесі  -   сабаң  жоспары.  Ж ас  мүғалім  сабаң  жоспа- 
рын,  конспекциясын толың  ж азу керек.
Ж оспарда болуы тиіс мөліметтер:
-  сабаңтың өтетін уақыты, тақырыптың жоспардағы 
нөмірі;
-  сабаңтың тақырыбы, сабақ өтетін сынып;
-  оңушыларды оңыту, төрбиелеу дамыту міндеттері;
-   сабақтың  қүрылымы,  оның  кёзеңдері  және  өр  ке- 
зеңге  кететін уақыты;
-  оңу материалының мазмүны;
-  өрбір сабақтың бөлігіндегі жүмыстың әдістері және 
тәсілдері;
-  сабақ өткізуге керекті оқу жабдықтары;
-  үйге тапсырма.
Сонымен сабаққа өзірленгенде мүғалім оқу бағдарла- 
масын тағы да ңарап, оқу материалын оңиды, ңосымша 
өдебиеттермен жүмыс істейді, оңушыларға тапсырма бе- 
реді. Оңыту қүралдарын (кесте, сызба, модель, үлестірі- 
летін  материалды)  іріктейді  жөне  ңарайды,  әдіс-тәсіл- 
дерін  таңдап,  сабақтың  типін  жөне  қүрылымын  анық- 
тап, осының барлығын оңу жоспарына жазады. Сабақңа 
дайы нды ңты ң  белгісі  ж ы лд ы қ,  тоқсанды ң,  күнделік 
жоспарын жасау. Сабақтың ж ы лды қ жоспары бағдарла- 
ма бойынша жасалады. Ж ылдың жоспарда сабаңтың та- 
ңырыбы, сағаты, оқылатын тілдік жөне грамматикалың 
м атери ал,  оңуш ы ларды ң  сөз  коры на  енгізетін  ж аң а 
сөздер,  олармен  ж үмы с  түрлері,  үй  тапсы рмасы ны ң 
колемі, ңолданылатын көрнекілік белгіленеді. Мысалы: 
V-IX  сыныптардың  жылдың  жоспары  мынадай  болуы 
м ү м кін :
V-V111  сыныптарга  арналган  кунтізбелік  жоспар 
илгілері
73

5-сынып.  Қазақ  тілі
Оқулық авторлары: Т.М.Артықова, 
Ж .Н .Қы етаубаева,  Л.З.Бисенова,  Н.Ж .Сагирова.
Алматы: А тамүра, 2005
№
Грамматикалық
тақырьш
Лексикалық тақырып
Сағат
саны
I
Қазақ тіліне тан 
дыбыстар
I модуль*  Танысу
2
Буын. Екпін
Әдепті балалар
1
3
Буын түрлері
Өзім туралы
4
Ашықгтүйық буындар
Ертегілер елінде
5
1 Бітеубуьш
Аялдама
Щ
  |
6
Нөтиже сабақ
Танысу
1
14Р
7
Сөздік диктант
II модуль.  Менің отбасым
1
8
Қатемен жүмыс. Буын 
үндестігі
Отбасы мүшелері
1
9
!  Үндестік зады
Отбасы.Отбасындағы дәстүрлер
1
10
----------  . 
.............. —
 
----- 
ціацдар.
Кіріспе білім деқгеиін 
тексеру диктанты
Қазақ тілі сабағында
1
11
Қатемен жүмыс. Дыбыс 
үндестігі

жүктеу/скачать 11,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: