Методические рекомендации по внедрению эффективных методик и технологий в процесс обучения детей с особыми образовательными потребностями
ЕРЕКШЕ БІЛІМ БЕРІЛУІНЕ ҚАЖЕТТІЛІГІ БАР БАЛАЛАРДЫҢ
жүктеу/скачать 4,45 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2 ЕРЕКШЕ БІЛІМ БЕРІЛУІНЕ ҚАЖЕТТІЛІГІ БАР БАЛАЛАРДЫҢ
ОҚЫТУ ҮДЕРІСІНДЕГІ ТИІМДІ ӘДІСТЕРІ МЕН ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ Бүгінгі күні инклюзивті білім беруді жүзеге асыру көптеген дамыған елдерде, сондай-ақ дамушы елдердің әлеуметтік және білім беру саясатын дамытудың басым бағыты болып табылады. Жеке тұлғаның, қоғам мен мемлекеттің өзекті және перспективалық қажеттіліктеріне сәйкестігі негізінде қазақстандық білім беруді жаңғырту тұжырымдамасында көзделді. Білім беру жүйесін дамытудың қазіргі кезеңінде оның психикалық және дене бітімінің даму ерекшеліктеріне, мүмкіндіктері мен қабілеттеріне сәйкес әрбір баланың жеке басын қалыптастыру үшін жағдай жасау міндеттері бірінші жоспарға ұсынылады. 2016-2019 жылдарға арналған білім беруді дамытуға арналған мемлекеттік бағдарламасына сәйкес білім беру жүйесін жаңғырту мен дамытудың негізгі бағыттары анықталды: мектепке дейінгі білім беруді дамыту, педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру, электрондық білім беруді енгізу, «E-learning» жобасы, жоғары оқу орындарын жаңғырту, кәсіптік-техникалық білім беруді жаңғырту, орта білім берудегі инновациялар. ҚР Заңнамасымен білім беру саласындағы негізгі халықаралық құжаттарға сәйкес ерекше білім берілуіне қажеттіліктері бар тұлғалар үшін білім алуға тең құқықтар қағидаты қарастырылған. Бүгінгі күнгі мектептің негізгі міндеті – баланың даралығын таныту, оған ашылуға, дамуға, тұрақтануға, әлеуметтік әсерлерге талғамдылығы мен тұрақтылығын табуға көмектесу. Оқыту процесінде әр баланың даралығын ашу заманауи мектепте инклюзивті білім беруді құруды қамтамасыз етеді. Мұндай оқытудың мақсаты бірыңғай сынып ұжымында «орташаланған» оқушыға емес, танымдық мүмкіндіктерін, қажеттіліктері мен мүдделерін ескере отырып, жеке-жеке жұмыс істеуге мүмкіндік беретін психологиялық- педагогикалық жағдайлар жүйесін құру болып табылады. Инклюзивті білім беру қазіргі жағдайда, егер жалпы білім беретін және жоғары мектептер жинақталған тәжірибені жас ұрпаққа беру жөніндегі міндеттерді тиімді шеше алатын болса, яғни: ақпаратпен жұмыс істеу әдістеріне, жаңа білім құру әдістеріне, ал ең бастысы – дамушы әлем туралы білімнің қажетті деңгейін қолдау әдістеріне үйретсе, іске асырылуы мүмкін. Сондықтан әрбір оқытушы мен оқушыға «оқыту» және «оқу» процестерін меңгеру үшін «үш тілді: ана тілін, ғылым тілін, технология тілін» білу қажет, оларды кәсіби қызметтің негізі ретінде қарастыру қажет. Технология – грек сөзінен technë (өнер, қолөнер, ғылым) және logos (ұғым, ілім). «Технология – өндірістік процестерді (металдар, химиялық...) жүргізу тәсілдері мен құралдары туралы білім жиынтығы».
32
Технология көмегімен зияткерлік ақпарат практикалық шешімдер тіліне аударылады. Технология – бұл іс-әрекет тәсілдері және тұлғаның іс-әрекетке қалай қатысуы. «Кез келген қызмет технология немесе өнер болуы мүмкін. Өнер интуицияға, технология – ғылымға негізделген. Өнерден бәрі басталады, технологиямен аяқталады, содан кейін бүкіл процесс қайта басталды» [30]. Білім берудегі заманауи технологиялар жаңа білім беру парадигмасы іске асырыла алатын құрал ретінде қарастырылады. Білім беру технологияларының даму тенденциялары тұлғаның өзін-өзі іске асыруына және өзін-өзі жүзеге асыруына ықпал ететін білім беруді ізгілендірумен тікелей байланысты. «Білім беру технологиялары» термині «оқыту технологиясына» қарағанда әлдеқайда кең, өйткені ол білім алушылардың жеке қасиеттерін қалыптастырумен және дамытумен байланысты тәрбие аспектісін білдіреді. ЮНЕСКО құжаттарында оқыту технологиясы техникалық және адами ресурстарды және олардың өзара іс-қимылын ескере отырып, білім беру мен игерудің барлық процесін құрудың, қолданудың және анықтаудың жүйелі әдісі ретінде қарастырылады. Бұл технология анықтамасы, оған ұқсас көптеген технологиялар сияқты, жаңа (экологиялық, ғарыштық, ақпараттық) технологиялардың үздіксіз пайда болуына қарамастан, толымды және дәл бола алмайды. Жалпы түрде технология – бұл «өнімнің нақты түріне немесе оның құрамдас бөлігіне» мақсаттың «қалай» жүзеге асырылатыны ойластырылған жүйе. Мысалы, ғылыми және әдістемелік әдебиеттен технологияны анықтаудың кейбір нұсқаларын атаймыз: - практикалық мақсаттарға қол жеткізудің техникалық әдісі; - адамның өмір сүруіне қажетті заттарды алу үшін пайдаланылатын тәсілдердің жиынтығы; - адам қызметін ұйымдастыру процедуралары мен әдістерінің жиынтығы; - адамның мінез-құлқын модельдеу үшін қолданылатын құралдар [30, 31, 32]. Оқытудың заманауи тұғыры оны технологиялық негізде құру болып табылады. Оқыту технологиясының жалпы қағидалары мен ережелері төмендегілерден көрінеді: 1. А.С. Макаренко тұжырымдаған педагогикалық мақсаттылық принципі: «Педагогтың бірде-бір әрекеті қойылған мақсаттардан тыс тұрмауы қажет»; 2. Оқыту мен оқудың өзара байланысы және өзара шарттылығы оқыту процесінің екі ажырамас бөлігі ретінде. Оқыту – бұл оқушылардың педагогикалық мақсатқа сай дербес қызметін ұйымдастыру. Мұғалімнің басты міндетін К.Д.Ушинский: «Оқушының іс-әрекетін өзіндік қызметке
33
айналдыруы» дейді; 3. Мұғалім ұйымдастыратын оқушылардың іс-әрекет тәсілдерінде оқу- тәрбиелік және дамытушы мақсаттарды оқыту құралдары, әдістері, мазмұнында шектеулі нақтылау; 4. Оқыту технологиясының қажетті элементі тақырыптық жоспарлау болып табылады, ол соңғы нәтижелердің қысқаша сипаттамасын және бір логикамен байланысты жекелеген сабақтардың барлық тізбегін құруды қамтиды; 5. Оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетінің әр кезеңінде бақылауды ұйымдастыру; 6. Оқушылардың шығармашылық қызметін ынталандыру, тек білетін ғана емес, сондай-ақ жасай алатын оқушыға да бағыттау; 7. Оқытудың түрлері мен әдістерінің әртүрлілігі, жеке құралдарды немесе формаларды әмбебаптандыруға жол бермеу. Жаңашыл-шеберлердің педагогикалық тәжірибесіне тікелей жүгіну оқыту технологиясының басқа да маңызды белгілері мен ережелерін анықтауға мүмкіндік береді [33]. Технология құрылғанға дейін жеке шеберлік басым. Жеке шеберліктің жетілуіне қарай «ұжымдық шығармашылық», «ұжымдық шеберлік» дамып келеді. Жеке шеберлікке негізделген қызметті технологияға негізделген қызметпен салыстыру және зерттеу пайдалы [34]. И.П. Подласый мұны келесідей жасайды (1-кесте):
жүктеу/скачать 4,45 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|