Кесте  1  –  Оқу  тобының  балаларына  берілетін  салыстырмалы

21 

 

ойлау); 

- темперамент түрі. 

Жекелік  тәсілдеме  аталған  ерекшеліктерді  ескерумен  қатар,  әрбір 

баламен жеке, жүйелі жұмыс жүргізуге мүмкіндік береді. Балалардың кейбір 

санаттары үшін жеке сабақтар өткізуде дамытудың негізгі шарттарының бірі 

болып табылады. 

Бастауыш мектептің оқу процесінде денсаулық сақтау технологияларын 

қолдануда келесідей міндетті кезеңдері болады: 

- дене жаттығуының әртүрлі түрлері; 

- динамикалық үзіліс; 

- артикуляциялық гимнастика; 

- саусақты гимнастика; 

- қимыл-қозғалыс ойындары; 

- денсаулық жолдары – жүру; 

- тыныс алу гимнастикасы; 

- ЕДШ; 

- арт-терапия; 

- музыкотерапия; 

- ертегі терапия; 

- психогимнастика. 

Инклюзивті  білім  беру  жүйесінде  мұғалімдер  оқушылардың  толық 

үлгеріміне қол жеткізудегі табысы барлық сыныптармен қатар, ерекше білім 

берілуіне қажеттілігі бар әрбір оқушыға жекелік тәсілдемемен жұмыс жасай 

алуы. Бұл жұмысты бірнеше кезеңге бөлуге болады. 

Бірінші кезең – оқушыларды сұрау кезіндегі тәсілдеме. 

1. Үлгерімі төмен оқушылар басқалардан жиі сұралады; 

2.  Оқушыларға  алдын  ала  жазулар  мен  тақтаға  сурет  салу,  мұғалім 

үстелінің жауаптары беріледі; 

3.  Алғашында  балаларға  үйде  жасалған  қарапайым  жоспар  бойынша 

жауап беруге рұқсат етіледі, негізінен нақты кеңестер жоқ; 

4.  Мұғалімнің  жоспары  бойынша  негізгі  сұраққа  жауап  жиі 

қолданылады; 

5.  Фронтальды  сауалнама  кезінде  артта  қалған  оқушыларға  алдымен 

қарапайым  сұрақтар  береді,  жауаптар  оларды  неғұрлым  күрделі  мәселелер 

бойынша іс-әрекетке қосу үшін ынталандырады; 

6.  Сауалнама  кезінде  оқушыларға  құбылыстың  мәнін,  ереже  ұғымын 

баяндауға көмектесетін суреттер, плакаттар топтамасы ұсынылады; 

7. Үй тапсырмасын міндетті бақылау; 

8. Оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, мұғалім роботты 

және  ұялшақ  балаларды  қолдайды,  тез  қозғалғыш  балалардың  төзімділігіне 

қарай орналастырады. 

Екінші кезең – өзіндік жұмыс істеу тәсілдемесі. 

22 

 

1. 

Оқушыларға  арналған  тапсырмалар  келесі  ерекшеліктермен 

сипатталады: 

- олар қазіргі уақытта оқушылар үшін қолайлы; 

- оларда жоспар және толық нұсқаулық бар; 

- олар алдымен аз көлеммен ерекшеленеді; 

-  «таңдау»  бойынша  тапсырма  қолданылады,  оқушы  қазіргі  уақытта 

оның нұсқаларын өзі анықтайды; 

-  мұғалімнің  білім  көлемінің  тереңдігі  мен  көмек  көрсету  деңгейі 

оқушының іскерлігін артта қалуын жеңу шамасына қарай өзгертеді. 

2. Өзіндік жұмыс істеу кезінде мұғалім оқушыларды бақылауды жүзеге 

асырады, оларға жиі келеді, уақытында нұсқау береді, көмектеседі және т.б. 

3. Зертханалық жұмыстар кезінде үлгерімі төмен оқушыларға машықтар 

мен  дағдыларды  меңгеруде  көмек  көрсету  үшін  табысты  оқушыларға 

тапсырма береді. 

4.  Оқу  материалын бекіту  кезінде  мұғалім  бақылау  сұрақтары,  тестілеу 

арқылы материалды әлсіз оқушылардың меңгеру деңгейін тексереді. 

5.  Тексеру  жұмыстарының  мәтіндерін  жеке  тапсырмалар  дайындалған 

оқушылар үшін берілетіндігімен, ал үлгерімі төмен оқушылар бағдарламаны 

білудің оң бағасына сәйкес келетін қолжетімді тапсырмаларды орындауымен 

саралайды. 

Үшінші кезең – үй тапсырмасы тәсілдемесі. 

1.  Тапсырмалар мұғалімнің қатемен  жұмыс  істеу  барысында  анықтаған 

жеке қиындықтарды ескере отырып құрастырылады. 

2. Бағыттаушы жоспары бар көмекші-карточкалар пайдаланылады, яғни 

көмектің сипаты сараланады. 

3. Жаттығу жоспарының қосымша тапсырмалары беріледі. 

4.  Оқушылар  жадының  түрі  ескеріледі  және  көрнекі  құралдар 

ұсынылады. 

5. Топта үй тапсырмаларын орындау тәжірибесі бар. 

6. 

Мұғалім 

балалардың 

ата-аналарымен 

бірлескен 

жұмысы 

ұйымдастырылады,  балаларға  оқу-жаттығуда  қалай  көмектесу  керектігі 

туралы әңгімелер жүргізіледі. 

Төртінші кезең – қосымша сабақтар. 

1. Білімдегі нақты олқылықтарды жеңу. 

2. Ойлау дағдыларын дамыту. 

3. Оқу іскерліктерін дамыту (оқу, жазу, есеп және т.б.). 

4. Оқуға деген қызығушылықты арттыру. 

Бесінші кезең – сыныптан тыс жұмыс. 

1. Сыныптан тыс жұмыста мотивация ескере отырып ұйымдастырылады. 

2. Дамыту бағыты жүзеге асырылады. 

3.  Пән  бойынша  факультатив  қатысушылары  оқушылардың  үлгерім 

деңгейін арттыру үшін тартылады. 

23 

 

Жекелік  тәсілдеменің  үлгілік  тізімін  барлығы  үнемі  пайдаланыла 

алмайды,  өйткені  оқушы  өсіп,  жақыннан  даму  аймағына  сәйкес 

дамығандықтан, оқу-жаттығуда өзіндік дербестігін қалыптастырады [24]. 

Білім  беру  процесінде  оқушылардың  оқу  жетістіктерін  есепке  алу 

мәселесіне ерекше назар аударуды талап етеді. 

Оқыту кезіндегі тиімді жекелік тәсілдемені әрбір сабақта оқушылардың 

жетістіктерінің,  нәтижелерінің  жүйелі  есебінен  жүргізілген  жағдайда  ғана 

көрсетіледі. 

Кейде  үлгермей  қалған  оқушылар  бағдарламаның  материалын  нашар 

білетіндігін түсіндіре алмайтынын да атап өту қажет. Мұны білім алушылар 

көбінесе  мұғалімнен  жауаптарын  дәлелді  талдау,  не  олқылықтарды  жою 

тәртібі туралы нұсқауларды естімейтіндігімен түсіндіруге болады. 

Мұғалім  жұмыс  жасау  кезінде  ауызша  және  диагностиканы  шебер 

жүргізуі  маңызды  болып  табылады.  Оқу-тәрбие  жұмысының  деңгейін 

арттыру  жүйелі  және  бірізділік  негізінде  мұғалім  мен  оқушының  үлкен, 

тынымсыз, терең ойластырылған және үйлесімді жұмысының арқасында ғана 

жүзеге асырылады. 

Осы принциптерді жүзеге асыру және қазақстандық мектептердегі әрбір 

балаға жекелік  тәсілдемені  оңтайлы жүргізуде  педагогтардың  мүмкіндіктері 

жаңартылған білім беру мазмұнын енгізумен кеңейтіледі. 

Білім  беру  процесінде  критериалды  бағалау  жүйесін  пайдалануда 

бағалау  жүйесін  жеке  пәннің  мақсатты  қондырғыларымен  байланыстыруға, 

мүмкіндік беретін өлшемдер мен дескрипторларды қолдану арқылы, сондай-

ақ  ерекше  білім  берілуіне  қажеттілігі  бар  білім  алушылардың  әлеуметтік 

құзыреттілігін қалыптастыруға, білім алушылардың жетістіктерін анықтауға 

және арттыруға мүмкіндік береді. Критериалды бағалау жүйесінің көмегімен 

әрбір  оқушының  дайындық  деңгейін,  оқытуда  жеке  прогрессті  анықтауда 

білім алушылардың оқуға мотивациясын ғана емес, сонымен қатар мектепте 

білім беру процесінің сапасын арттыруға ықпал етеді. 

Білім  жетістіктерін  бағалау  кезінде  бағалау  жүйесі  ерекше 

қажеттіліктері  бар  балаларды  оқытудағы  нәтижелерін  объективті  көрсетіп 

қана  қоймай,  білім  беру  процесінде  осындай  білім  алушыларды 

психологиялық-педагогикалық  қолдаудың одан әрі  қадамдарын  құруға  негіз 

болып табылады. 

Бағалау  жүйесі  білім  беру  үрдісінің  сапасын  анықтауға,  оқытудың 

стратегиясы мен тактикасы бойынша түбегейлі шешімдер қабылдауға, білім 

беру мазмұнын да, күтілетін нәтижелерді бағалау нысандарын де жетілдіруге 

мүмкіндік беретін инклюзия жағдайында оқу проблемаларын диагностикалау 

мен  жетістіктерді  өлшеудің  негізгі  құралы  болып  табылады.  Білім 

жетістіктерін  бағалау  кезінде  алған  нәтижелердің  және  оқыту  кезінде 

жоспарланған  мақсаттардың  арақатынасының  маңызы  зор  екенін  ескеру 

қажет. 

24 

 

Инклюзивті  ортада  оқу  жетістіктерін  бағалау  кезінде  білім 

алушылардың психикасына ұқыпты қарау, оны жарақаттайтын жағдайлардан 

аулақ  болу,  ерекше  білім  берілуіне  қажеттіліктері  бар  балалардың 

психофизиологиялық даму ерекшеліктерін ескеру қажет. 

Әр кезеңге мұғалім өз сыныптағы білім алушылармен жұмыс алгоритмін 

дайындайды және өмір сүру күнінің рефлексиясын құрайды. 

Осылайша,  жекелік  тәсілдеме  және  жеке  ерекшеліктерді  есепке  алу 

оқушының қоршаған ортаға барынша бейімделуінің шарты болып табылады 

жүктеу/скачать 4,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: