ЭТНОМӘДЕНИ КОМПЕТЕНТТІЛІКТІ ДАМЫТУ ТРЕНИНГІНЕ

•

Сіздің есіміңіз өзініздің отбасыңызда тағы кіммен байланысты?

•

Біздің есіміміз бізге ұнайды ма немесе ұнамайды ма? Неге?

•

Отбасында туған күніне байланысты емес мерекелер өткізеді ме?

•

Отбасындағылардың есімдерін ата?

Тренингтің   толық   бағдарламасын   мына   әдебиеттерден   қарауға   болады: 

Лебедева, Лунева, Стефаненко, 2004;

«Менің өмірім» тренинг.

Мақсат:  Өзінің   өмірін   талдау,   өзінің   өмірлік   құндылықтарымен 

армандарын санасыздандыру, болашаққа бағдарын табу. 

Міндет:  өзінің   ақиқат   өмірінің   құндылықтарын   білу,   өзінің   өмірлік 

жолын   сезіну   өзінің   мықты   және   әлсіз   жақтарын   көру,   өз   болашағының 

өзгерісін қалыптастыру.

Жоспар: 

1. Амандасу

2. Белсенділік 

3. «Ертегі» жаттығу

4. «Менің өмірлік жолым» жаттығу

5. Ойын «Арман вокзалы»

Жұмыс барысы:

1. Амандасу.

Мақсат: Топ мүшелерімен танысу (егер топ мүшелері таныс емес болса), 

бір-біреуін   жақсы   тану   (егер   топ   әрқайсысын   жақсы   білсе).   Амандасу 

презентация арқылы өткізіледі, бір- бірімен жұп араласады. Топ жұпқа бөлінеді, 

10 минут бір-біріне сұрақтар қояды. Олардың алдында сұрақ арқылы көптеген 

ақпарат алу міндеті тұр.

2. Белсенділік. 

Мақсат: Сенімді жағдай жасау. Топты ерекше икемдеуге және тренингтің 

басқа тақырыбын дайындатуға үйрету.

«Крокодил».

Басында   белсенді   ойынды   өткіземіз.   Топ   екі   командаға   бөлінеді,   өзіне 

есім қояды. Әрбір командаға жаттығулар беріледі.

1.

Әр командадан бір адам шығады, ол әрине жест, мимика арқылы, бір 

бейне көрсету керек;

2.

Команданың   бірнеше   мүшесі   бір   сөйлемді   бейнелейді   немесе 

команданың барлық мүшелері бір фразаны бейнелейді. Бұл ойындағы негізгі 

міндет – сол фразаны шешу.

Рефлексия:

1. Сөзді бейнелегенде жеңіл болды ма? Қалай?

2. Сөзді шешкенде жеңіл болды ма? Неге?

«Шебер».

Әрбір топтағы мүше өзінің талаптары мен икемділігін айтады, бұл осы 

фразадан бастайды «Мен керемет шебер...» 2-3рет айналады. 

Рефлексия:

1. Топтың мүшелерін таныдыңдар ма? Кім талантты еді? Таңғалдыңыз ба?

35

2. Қандай сезіммен сіз өзіңіздің талаптарынызды айттыңыз және неге?

«Әткеншек».

Топ   екіге   бөлінеді,   сосын   екі   шеңбер   ішкі   және   сыртқы   деп   тұрады. 

Дөңгелектер   қасында   тұрған   адамның   алдына   қарайды.   Тапсырма   беріледі: 

«Қазір   мен   сендерге   мини   рөлдерді   беремін,   сіздерге   оны   тезірек   көрсету 

керек». Қол соққанда ішкі дөңгелек сағаттын жүруіне қарай жылжиды, содан 

кейін басқа тапсырма беремін.

Тапсырма:

1. Сіз жақсы білетін адам бірақ оны   көптен бері кездескен жоқсыз, бұл 

кездесуге сіз өте қуаныштысыз.

2. Сіздің алдыңызда бейтаныс бір сүйкімді жас қыз немесе жас ер бала. 

Ол сізге ұнады, қасына келіп сіз онымен танысуыңыз керек.

3. Сіз қатты шошынып жылып жатқан баланы кездесесіз,   оны жұбату 

керек.

4.   Сіздің   алдыңызда   сүйіктіңіз   тұр,   оны   көп   көрмегенсіз,   сіз   онымен 

кездескенінізге өте қуаныштысыз.

Рефлексия:

1. Осы рөлдерді орындаған кезде сізге жеңіл болды ма?

2. Топ мүшелерімен жақсы қарым-қатынасқа түсе алдыңыз ба? 

«Мен бала кезімде болғым келді?».

Топ мүшелерінің әрқайсысы сөзді осы фразамен бастаулары керек «Мен 

балалық шақ кезінде осындай болғым келді...». 

Рефлексия:

1. Балалық   шақтарыңызды   естеріңізге   түсіріп,   кім   болғыларыңыз 

келгендігін айтқандай қандай сезімдерде болдыңыздар?

2. Қазіргі кезде сол арманыңызды ойлайсыз ба? 

Жаттығу «Әртістік дағдыны дамыту».

Мақсат:  Коллективті   ұйымдастыру   және   жақсы   шығармашылық 

атмосфераны қалыптастыру. Әртістік білімді дамыту.

Жоспар: 

1. Амандасу

2. Белсенділік

3. «Айна» жаттығу

4. Релаксацияға сәйкес жаттығу

Жұмыс тәртібі:

1. Амандасу

Амандасу ретінде ұсынылатын жаттығу: қандайда   бір қимылды, қозғалысты 

немесе қандай да бір әрекетті көрсету арқылы  әрбір қатысушы өз көңіл-күйін 

көрсету   керек.   Жаттықтырушы   осы   көрсеттілген   топтын   көңіл-күйін   есте 

сақтап және оның өзгеруін тренинг барысында қадағалап отыруы керек.

2. Қыздыру. 

«Әткеншек» ойыны. Мақсаты: көңіл-күйді көтеру, әртістік шығармашылықты 

көрсету. Топ екіге бөліп ішкі және сыртқы шеңбер ретінде тұрады. Ішкі және 

сыртқы шеңберде тұрған адамдар бір-бірлеріне қарама-қарсы тұрады. Оларға 

тапсырмалар беріледі: «Қазір мен сендерге мини рөлдерді беремін, сіздер бұл 

36

тапсырмаларды   тезірек   көрсету   керексіздер».   Мен   қол   соққанда   сағаттын 

жүруіне қарай ішкі дөңгелек жылжиды, содан кейін басқа тапсырма беремін.

Тапсырма:

1. Милиционер және  жүргізушісінің ережелерді бұзуы;

2. Гүл және ара;

3. Сосиска мен кетчуп;

4. Жеңіл тәртіпті қыз және клиент;

5. Тауық және балапан;

6. Үлкен тілім ет және жолбарыс;

Рефлексия:

Осы рөлдерді орындау сіздерге қаншалықты жеңіл болды? Бір рөлден екінші 

рөлге ауысу қандай қиындық туғызды? 

Жаттығу «Басқа планетадан келген адамдар (Инопланетяны)».

Мақсаты: Вербалсыз сөйлеуді үйрену және адамдармен тіл табысуды меңгеру.

Жүргізуші   тапсырма   береді:   «Бірінші   сұраққа   жауап   беріндер,   басқа 

планетадан кедген адамдар дегеніміз кімдер, олар қалай сөйлейді?» Қазір біз 

сіздермен ойын барысында басқа планетадан келген адамдар қалай бір-бірімен 

қарым-қатынас жасайтындығын көреміз. Ең алдымен сіздер топқа бөлінулеріңіз 

керек. Бір қатысушы басқа планетадан келген адам, бір қатысушы аудармашы 

рөлін атқарады. Басқа планетадан келген адамдар әр түрлі планетадан ұшып 

келді   сондықтан   да   сіздер   бір-бірлеріңізбен   аудармашылар   арқылы   сөйлесу 

керексіздер.   Мысалы,   сіздер   бір   кешке   баруға   жиналдыңыздар.   Осы   кешке 

жиналуға сіздерге 4 минут уақыт бар. 

Рефлексия: 

Басқа планетадан келген адам болу оңай ма? Ал аудармашы болу ше? 

Басқа адамды түсінудің қиындығы неде? 

Жаттығу «Бағдаршам». 

Мақсаты: жұмысқа жинақылықты пен зейінділік дағдысын жаттықтыруға 

үйрену. 

Нұсқау:   жүргізілетін   жаттығудан   біз   төмендегідей   қиындықтарды 

көреміз: 

–   Міне   үш   қағаз:   жасыл,   сары   және   қызыл.   Сіздер   өткелден   өтуді 

жалғастырасыздар,   бірақ   маған   зейін   аудару   қажетсіздер,   мен   кей-кезде   бір 

қағазды   көтеремін.   Ал   сіздердің   міндеттеріңіз:   жасыл   түсті   көтергенде   - 

қорсылдау   керексіздер,   бірақ   жүру   жалғаса   береді,   ал   сары   түсте   -   сіздер 

тоқтап,   сол   орында   қатып   қаласыздар,   ал   қызыл   түсті   көтерген   кезде   - 

орындарыңызда   жерді   тебіну   керексіздер.   Өтініш,   орындарыңызға   отырып, 

бағдаршамның түсіне көңілдеріңізді толық аударыңыздар! 

Жаттығу «Тек қана біреуін ғана есту». 

Мақсаты: тыңдауды және басқаны естуді үйрену. 

Нұсқау: "Бір мезгілде екі адам әр түрлі әңгімелерді оқиды, тыңдаушылар 

екі оқып жатқанның біреуін ғана тыңдау керек". 

Ең   жақсысы   оқылып   жатқан   мәтін   таныс   болмағаны   дұрыс,   оны   не 

газеттен немесе журналдан алған жөн болады. 

37

-  Мынаны есте сақтаңыз, яғни тек қана тыңдап қана қоймай, сонымен 

қатар есту қажет. Ал есту - ол түсіну, көз алдына елестету және өз ой елегінен 

өткізу. Өз есту қабілетіңізді тек қана бір адамға бағыттаңыз. Екінші адамды да 

тыңдайсыз, бірақ тек қана біріншісін естисіз.

-  Қатысушылар,   мәтінді   оқуды   тоқтаңыздар!   Қандай   тыңдаушы   не 

тыңдағандығы жөнінде бізге толық бірізді айтып береді? 

- Ол нені жіберіп алды? 

Бұл жерде ең қызықтысы кімнің бір мезгілде бірінші және екінші адамды 

жақсы тыңдағандығын тексеруге болады. Бірақ әрқашанда еш жаттығусыз екі 

адамды тыңдау қиындау екендігі мәлім.

Жаттығу “Шамшырақ”. 

Мақсаты:   топ   қатысушыларын   ресурстық   қалпына   әкелу   және   өзін-өзі 

бағалауын жоғарылату.

Нұсқау:  релаксациялық әуен қосылады.

Шамшырақ дегеніміз не? Бұл кемелерге дұрыс жол көрсететін шамдар 

жарығы бар мұнара. 

Қазір   қолайлы   отырыңдар   да,   өзіңізден   бүкіл   қажуды   және   теріс  

ойларды алып тастаңыз. Көздеріңізді жауып, үш рет терең тыныс алыңыз...

Денедегі күш ақырын, бірте-бірте кетеді, сіз босаңсу қалпына жетесіз. 

Сіздің денеңіз демалуда.

Көзіңізді   жабыңыз...   Тек   қана   мені   тыңдаңыз.   Бүкіл   зейінді   менің 

дауысыма аударыңыз. Терең 3 рет тыныс алыңыз және тыныс шығарыңыз.  

Мұрнымен тыныс алып, ауызымен тыныс шығарыңдар. Сіз тек қана менің  

дауысымды естіп отырсыз. Барлық ойлар кетіп отыр...

Материктерден   алыс   кішкентай   аралды   елестетіңіздер.   Сол   аралдың 

шынында – биік және күшті тұрғызылған маякты елестетіңіздер. Сіз өзіңізді 

аралдың шыңында тұрған   маяк ретінде сезініңіздер. Аралдан соғып тұрған 

желдер   сізді   қозғалта   алмайды,   сіз   орныңызда   нақ   тұрсыз.   Ауа-райының 

өзгермелігіне   қарамастан   сіз   сіздің   жоғарғы   қабатыңыздың   терезесінен 

кемелерге   бағыт   беретін   күшті   жарықты   бағыттайсыз.   Сіздің   күшті 

жарығыңызды   қолдайтын   энергияның   күшін   естен   шығармаңыздар.   Бұл 

жарық жағада тұрған адамдар үшін қауіпсіздік белгісін көрсетеді. 

Енді сіздер ішкі жарықты сезініңіздер, яғни бұл ішкі жарық ешқашан 

өшпейті,   әрқашан   жарықпен   жылулықты   беретіндігін   сезініңіздер.   Оған 

барлық   сезімдеріңіз   бен   ойларыңызды   аударыңыздар.     Осы   жарықтың  

барлығы   сіздің   барлық   дене-мүшелеріңізе   жайылып   сізге   қажетті   қуат 

бергендігін сезініңіз. Сіз өзіңізді еркін, бос, тәуелсіз, сенімді сезінесіз. Сіз терең 

тыныс   алып   сізге   қажетті   энергияны,   өзіне-өзі   сенуді,   бостандықты,  

тәуелсіздікті бойына сіңіріңіз. Ал тыныс шығарған кезде осы сезімдерді өз 

денеңізде қалдырыңыздар. Енді қайта терең тыныс алып, сыртқа шығарамыз. 

Ал   енді   қолдарыңызды   жоғары   көтеріп,   мысық   сияқты   мяу   деп 

көздеріңізді ашып денеге не қажет сол әрекеттерді, қимылдарды жасаймыз. 

Рефлексия:

−

Өздеріңіз туралы не білдіңіз? 

−

Бүгін алған білім сізге келешекте қажет деп ойлайсыздар ма? 

38

Әр   адамда   өзін-өзі   бағалау   деген   қасиет   бар.   Сондықтан   да   өзін-өзі 

әрқашан жақсы көру керек және өзіне-өзі деген сенімі жоғары болуы керек. 

Жаттығу «Қақтығыс».

Нұсқау: кестенің сол жағына конфликттерге жол беретін, ал кестенің оң 

жағына,   керісінше,   қақтығыстарға   жол   бермейтін   мінез   бітістерін   жазыңыз. 

Одан кейін сіздердің бойында кездесетін мінез бітістерді белгілеңіз.

Қақтығысқа жол беретін

Қақтығысқа жол бермейтін

Қоздырғыштық

Ренжіштік

Ашуланшақтық

Сенімсіздік

Мақтаншақтық

Өзіңді жоғары ұстау

Ұстамсыздық

Әдепсіздік

Ақкөңілділік

Кешіре алушылық

Өз-өзіңді ұстай алу

Сенімділік

Сыйпайлылық

Өзіңді сынай алу

Ұстамдылық

Әдептілік

«Қақтығыстан арылу жолдары»

Қақтығыс   кезінде   адамда   қобалжу   сезімі   туады.   Осының   нәтижесінде 

ағзада   витаминдердің   қоры   бітеді,   әсіресе   В   витамині   жетіспейді.   Көптеген 

дәрігерлер витаминдерді пайдалану қажет десе де, шамадан тыс пайдаланбау 

қажет.

Екіншіден   денені   шынықтырыңдар.   Спорт   залға   барыңдар,   дене 

жаттығуларын жасаңдар, билендер, ән айтындар, бассейнге  барып, жүзіңдер, 

далада көп қыдырыңыз.

Үшіншіден,   психикалық   және   денелік   демалу   (релаксация)   қажет. 

Ақырын ойнайтын музыканы тыңдаңдар. 

Төртіншіден, гармониялық өмірге ең алдымен туыс-жақындардың көмегі 

қажет. Психологиялық тренингтерге барып, жанұялық тойларды да ұмытпаңыз. 

Әрқашан   жаңа   қызықты   адамдармен   танысып,   өздерінің   әжелері   мен 

аталарына,   ағалары   мен   апайларына   және   жақын   туыстарына   барып, 

амандығын   білуге   тырысыңыз.   Өйткені   олар   да   сіздің   қамақорлығын   тосып 

отыр.

Жаттығу «Келесі кездескенше!»

Мақсаты:  бір-бірілернің   арасындағы   түсінушілікті,   сенімділікті 

дамытуға және кері байланысты алуға үйрені.

Нұсқау: Менің қолымда әдемі, жылы күн сәулесі бар. Ол бүгінгі күннің 

қуанышын,   жылылығын,   бақытын   бәріне   сыйлайды.   Қазір   сіздер   бұл   күн 

сәулесін   бір   біріне   беріп,   бүгінгі   өткен   тренингтік   күні   туралы   өздерінің 

сезімдерімен бөлісесіздер.

Талдау:

Бүгінгі күн сіздерге не берді?

Қандай жаңалық болды?

Келешекте нені пайдаланасыздар?

39

Жаттығу«Қысым көрсетуші және өзін-өзі қорғаушы».

Мақсаты:  қоғамда қысым көрсететін адамдардың билігін және өзін-өзі 

қорғауды сезінуге үйрену.

Нұсқау:  балалар екі-екіден бөлініп, диалог бастайды. Қысым көрсететін 

адам   өзінің   мадақтауын   сезініп,   өзіңді   жоғары   ұстайды.   Ол   айғайлайды, 

бағалайды, талап етеді, қатты сөйлейді, міңсінбейді. Өз-өзіңді қорғаушы болса, 

кешірім   сұрайды,  ақырын  сөйлейді,  бәрін  істейді,  басын  түсіріп  жүреді.  Бес 

минуттан кейін балалар рөлдерімен ауысады. 

Рефлексия:

— Әр рөлде өздеріңізді қалай сезіндіңіздер?

— Қандай рөлды ойнау жеңіл болды?

— Өмірде шынайы кездесетін рөлдер мен әрекеттерді салыстырыңыз.

Жаттығу «Поезд».

Мақсаты: көңіл-күйді көтеру, жұмысқа деген белсенділікті арттыру.

Нұсқау: бұл ойында ең алдымен шеңбер құрылады. Барлық қатысушылар 

бірінші-екінші деп бөлінеді. Біріншілер – бір шапалақ соққанда аяқтарымен екі 

рет жерді басу керек. Екіншілері – екі шапалақ соққанда аяқтарымен жерді бір 

рет басулары керек. Қозғалыстар рет-ретімен қайталанады: бірінші – екінші – 

бірінші   –   екінші   және   т.с.с.   Яғни   шеңбер   бойынша   поезд   доңғалақтарының 

дыбыстары   жасалынады.   Бұл   ойын   көңіл-күйді   көтеруге   және   жұмысты 

белсендіруге бағытталған.

40

Негізгі әдебиеттер

1. Вачков И.В. Основы технологии группового тренинга. Психотехники. М. 

Ось-89. 2000.

2.

Зайцева Теория психологического тренинга. СПб.Речь.2002.

3.

Оганесян Н.Т. Методы активного социально-психологического обучения. 

Ось-89.

4. Осипова А.А. Общая психокоррекция. М.2005.

5. Парыгин   Б.Д.   Практикум   по   социально-психологическому   тренингу. 

СПб. 2000.

6.

Пахальян В.Э.Социально-психологический тренинг. Питер.2006.

7. Погосова Н.М. Сказкотерапевтические программы. СПб.2006.

8. Пузиков В.Г. Технология ведения тренинга. СПб. 2005.

9.

Рудестам К. Групповая психотерапия. СПб.2001.

10.

 Сидоренко Е. Мотивационный тренинг. СПб.2001.

11.

 Фопель К. Технология ведения тренинга. Москва. 2003.

12.

 Шевцова И.В. Тренинг личностного роста. СПб. 2003.

Қосымша әдебиеттер

1.

Григорьева Т.Г. и др. Методическое пособие для преподавателей. Основы 

конструктивного общения. - Новосибирск. 1999.

2.

Ежова Н.Н. Коммуникативные тренинги. - Ростов-на-Дону. 2005.

3. Кунигель Т.В. Тренинг «Активизация внутренних ресурсов подростка». 

СПб.2006.

4. Лидерс А.Г. Психологический тренинг с подростками. М.Академия.2004.

5. Мокшанцев   Р.И.   ,Мокшанцева   А.В.   Социальная   психология.   Москва-

Новосибирск. 2001.

6. Панасюк А.Ю. Как убеждать в своей правоте. Москва. 2004.

7. Пезешкиан Н. Психотерапия повседневной жизни. СПб.2004.

8. Подхватилин   Н.В.   Психокоррекционная   профилактика   подростковой 

наркозависимости. М. 2002.

9. Рогов Е.И. Психология че6ловека. Москва. 2001.

10.

 Сидоренко Е. Мотивационный тренинг. СПб.2001.

11.

 Шейнов В.П. Психотехнологии влияния. Москва-Минск. 2005.

41

Введение

В настоящее время предлагается широкий выбор различных пособий и 

руководств,   преимущественно   переводных,   описывающих   как   особенности 

организации,   так   и   технологии   проведения   тренингов.   У   студентов 

психологических   специальностей   возникают   трудности   с   выбором   опорного 

материала   для   освоения   навыков   ведения   социально-психологического 

тренинга. 

Также разнообразная переводная литература по данному направлению не 

всегда   адаптирована   по   содержанию   к   особенностям   полиэтнического   и 

личностного   ресурса   региона   нашей   страны.   Решая   проблему   этого   плана, 

используя интересные по рекомендациям, тематике и содержанию социально-

психологические   тренинги   авторов   Н.Ю.   Хрящевой,   Н.Т.   Оганесян, 

Т.Г.Стефаненко, интернет-ресурса, авторы составили данное пособие.

В первой части пособия, представлены базисные теоретические знания о 

психологическом   тренинге:   структуре,   целях,   задачах   и   общих   принципах 

построения, роли и функциях ведущего, методических средствах и приемах, 

используемых   в   тренинге,   особенностях   подготовки   и   проведения   тренинга, 

основных процедурах.

Во второй части пособия приводятся тренинги примерного содержания. 

Такое   структурирование   пособия   облегчает   работу   студента   при   освоении 

спецкурса   по   социально-психологическому   тренингу,   предусмотренного 

Стандартом вузовского образования РК и рабочим учебным планом подготовки 

специалистов   специальностей   «Педагогика   и   психология»   и   «Психология», 

дневной и заочной формы обучения. 

Желаем УДАЧИ!!!

42

СПЕЦИФИКА ТРЕНИНГОВОЙ ФОРМЫ РАБОТЫ

Термин «тренинг» (от английского  train,  training) имеет ряд значений  - 

«воспитание, обучение, подготовка, тренировка». 

Групповой   психологический   тренинг   выходит   за   эти   рамки   и 

используется,   в   самом   широком   смысле,   в   целях   развития,   психокоррекции, 

обучения и психодиагностики.

В настоящее время определений группового психологического тренинга 

существует, наверное, столько же, сколько и авторов, их описывающих. На наш 

взгляд, наиболее удачное определение группового психологического тренинга 

предложено Н. Ю. Хрящевой и С. И. Макшановым, представляющими тренинг 

как «многофункциональный метод преднамеренных изменений психологических 

феноменов   человека,   группы   и   организации   с   целью   гармонизации 

профессионального и личностного бытия человека».

Другие авторы в сочетании с обучением отмечают понятие  опыт.  Кьелл 

Рудестам   называет   тренинговую   форму   «ядром   обучающего   опыта,   а   в 

некоторых случаях — единственным успешным методом обучения и изменения 

человека».   Возможность   работы   непосредственно   с   опытом   позволяет 

использование   психологического   тренинга   в   качестве   важного   элемента 

профессиональной   подготовки.   Оставаясь   не   связанной   с   переживаниями   от 

практического   использования   полученных   знаний,   информация   более 

подвержена   воздействию   механизмов   забывания,   вытеснения   или   просто 

последующего   непринятия   (отказа).   В   тренинге   создается   возможность 

незамедлительного   соотнесения   полученной   информации   и   деятельности, 

эмоционального   проживания   новых   моделей   поведения   и   связанных   с   ними 

результатов,   что   обеспечивается   действием   каналов   обратной   связи. 

Проходящий подготовку в тренинге специалист при получении обратной связи 

обнаруживает   имеющиеся   у   него   дефициты   умений   и   навыков,   различные 

«белые   пятна»   теоретических   знаний,   а   также   неадекватность   установок   и 

стереотипов.

Также   психологический   тренинг   позволяет   работать   с   личностью, 

затрагивая глубинные внутренние структуры, трудно поддающиеся коррекции 

другими методами. При этом хорошая работа опытного ведущего в личностно 

ориентированном   психологическом   тренинге   заключается   не   столько   в 

развитии   личности,   сколько   в   ее   «пробуждении»   и   активизации.   Нельзя 

изменить   человека.   Человек   меняет   себя   сам,   так   или   иначе   реагируя   на 

ситуации   и   ощущение   собственной   успешности   или   неуспешности   в   них. 

Можно в этот момент быть рядом с ним, создавать соответствующие условия и 

помогать ему.

Тренинговая группа — это не место, где обмениваются проблемами, это 

место,   где   каждый   участник   может   лучше   понять   и   принять   себя. 

Психологический тренинг открывает участникам широкое поле для того, чтобы 

вступить в общение с самим собой, с той решающей частью себя, которая в 

обыденной   жизни   чаще   не   замечается   или   откровенно   игнорируется,   той 

частью   себя,   которая   спрятана   за   внешними   масками   и   ролями. 

43

Психологический   тренинг   активизирует   стремление   участников   к   познанию 

себя   и  самосовершенствованию,  позволяет   каждому   из  них  принять  личную 

ответственность   за   то,   кто   он   есть,   и   дает   им   возможность   стать 

«скульпторами» собственной личности. 

ИСТОРИЯ ПСИХОЛОГИЧЕСКОГО ТРЕНИНГА

Научно   обоснованные   индивидуальные   формы   тренинга   начали 

появляться   в   начале  XX  века   как   средство   преодоления   ограничений, 

накладываемых   на   результаты   обучения   теоретическим   знаниям,   и 

«безопасного»   приобретения   трудовых   навыков.   В   то   же   время   начали 

развиваться разнообразные формы психической саморегуляции, направленные 

на   снятие   психоэмоционального   напряжения   специалистов   профессий, 

имеющих экстремальную специфику деятельности  или связанных  с высокой 

сложностью   организации   труда   (операторов).   В   1922   г.   американский 

психофизиолог   Р.   Д.   Джейкобсон   предложил   систему   прогрессирующей 

релаксации   для   снятия   нервно-психического   напряжения.   В   1932   г.   И.   Г. 

Шультц разработал классический вариант аутогенной тренировки, основанной 

на   эффекте   снятия   внутреннего   напряжения   внушенным   расслаблением. 

Возникновение групповых форм тренинга относят к 1945 году и связывают с 

именами К. Левина, К. Роджерса, Л. Брадфорта, Р. Липпита. В этот период в 

США   создается   Центр   по   изучению   групповой   динамики.   В   результате 

успешной   работы   мастерской   межгрупповых   отношений   в   1947   г.   в   США 

создается   Национальная   лаборатория   тренинга.   Появившиеся   в   то   время   Т-

группы (тренинговые группы) стали предшественниками современных видов 

психологической работы с группами, большинство из которых объединяются у 

нас   понятием   «социально-психологический   тренинг».   Одна   из   причин 

популярности   Т-групп   заключается   в   возможности   перестройки 

неэффективных   стереотипов   в   психологически   безопасных   условиях 

тренинговой   группы.   Дальнейшее   развитие   Т-групп   привело   к   появлению 

множества их разновидностей, порой смыкающихся с иными направлениями 

тренинга, но в общем их можно разделить на три течения: 

1) общее развитие индивидуума;

2) формирование и исследование межличностных отношений;

3)   улучшение   деятельности   организаций   и   коллективов   путем 

оптимизации трудовых отношений.

В 70-е годы в Лейпцигском и Йенском университетах под руководством 

М. Форверга был разработан и научно обоснован социально-психологический 

тренинг.   Его   практической   областью   приложения   была   социально-

психологическая   подготовка   руководителей   промышленного   производства. 

Основными   средствами   тренинга   стали   ролевые   игры   с   элементами 

драматизации,   создающие   условия   для   формирования   навыков   эффективной 

коммуникации. Широкое распространение СПТ начинает получать в начале 80-

х   годов.   В   1982   г.   была   опубликована   монография   Л.   А.   Петровской, 

посвященная   теоретическим   и   методическим   аспектам   социально-

44

психологического   тренинга.   Л.   А.   Петровская   предложила   под   единым 

термином   «социально-психологический   тренинг»   обозначить  практику 

психологического   воздействия,   основанную   на   активных   методах   групповой 

работы.

В качестве ведущей цели социально-психологического тренинга многими 

авторами выделяется повышение компетентности в общении. В. П. Захаров и 

Н. Ю. Хрящева для развития компетентности в общении определяют в качестве 

необходимости решение следующих задач: 

1.   приобретение   знаний   в   области   психологии   личности,   группы, 

общения;

2. приобретение умений и навыков общения;

3.   коррекция,   формирование   и   развитие   установок,   обеспечивающих 

успешность общения;

4. развитие способности к адекватной оценке себя и других людей;

5. развитие системы отношений личности.

ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ РАЗВИТИЯ ГРУППОВЫХ МЕТОДОВ

жүктеу/скачать 469,36 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: