Методическое пособие по обучению интегрированным предметам «казахский язык и литература»
жүктеу/скачать 4,31 Mb. Pdf көрінісі
|
| Мәдениеттендiру әдісі– оқушылардың жалпы мәдениетiн көтеруге баса
көңiл бөлiнiп, жекебас гигиенасынан бастап, жергiлiктi мәдени орталықтармен таныстыру, жалпы халықтық мәдениет туралы мәлiметтер беру көзделiп, бағдарламаға әдебиет, сәулет, өнер, ғылым адамдары туралы мазмұн енгiзiледi. Экологиялық әдіс – әр сынып сайын оқушының өзiн-өзi байқауы, өз әрекеттерiн басқаның пайдалы әрекет өлшемдерiмен салыстыруына мүмкiндiк берiледi. Оқушылардың табиғатқа, адамдарға, бүкiл қоршаған ортаға жағымды, мәдени, адами қатысын қалыптастыру көзделедi. Өлкетану әдісі– сынып сайын әрбiр тарауды оқыту үнемi жергiлiктi материалдармен тығыз байланыста қарастырылады. Бiлiмнiң жеңiлден ауырға, нақтыдан белгiсiзге қарай берiлу әдісі– оқушылардың келешекте оқу пәндерiн меңгеруге дайындық деңгейлерiнiң дамуына көңiл бөлiнедi. Оқыту әдістері дегенді оқу материалын зерделеу арқылы нақты бір мақсатқа жету үшін, мұғалім мен оқушының арасындағы өзара әрекет деп те түсіндіруге болады. Репродуктивті әдіс – мұғалім оқушыларға білімді, іс-әрекет тәсілдерін, есептің шығарылу жолдарын, тәжірибелерді еске түсіруге немесе қайта жаңғыртуға арналған тапсырмалар құрастырады, осылайша бұрын өтілген оқу материалын оқушы белсенді түрде еске түсіреді: сұрақтарға жауап береді, есептерді шығарады, есепті шығарудың өзіндік жолдарын ұсынады, сондай-ақ «Көркем еңбек» пәнінде орындалатын жұмыстардың өзіндік нұсқаларын көрсетеді, нәтижесінде білімді өз күшімен, өз бетінше іздену арқылы алады. Проблемалық баяндау әдісі – әр түрлі дереккөздер мен құралдарды пайдалана отырып мұғалім оқушыларға проблемалық мәселе қояды. Оқушылардың мақсаты әр түрлі көзқарастарды, тәсілдерді салыстыру арқылы өзіндік дәлелдеу жолын, жүйесін ұсыну, қойылған проблемалық мәселені шешу жолын көрсету, яғни оқушы ғылыми ізденіске қатысушы және орындаушы болады. Бастауыш сыныпта проблемалық мәселелерді «неліктен?» «неге?» т.б. 89 сұрақтар қою арқылы жүзеге асыруға болады. Мысалы, «Інжугүл» құттықтау ашық хатын (9-сурет) әзірлеу барысында: - Бұл ашық хатты қандай мерекеге сыйлауға болады деп ойлайсыңдар? - Неліктен 8-наурызға сыйлағыларың келеді? 9- сурет -«Інжугүл» ашық хаты Оқытудың проблемалық әдісі оқушылардың шығармашылық және ойлау әрекеті нәтижесінде жүзеге асатын нақты мәселелер қоюды қарастырады. Бұл әдіс оқушыларға ғылыми таным логикасын ашуға, проблемалық сұрақтар, жағдаяттар қою арқылы болжам жасауға, пікір айтуға көмектеседі, әртүрлі тәжірибелер, эксперименттер жасау, бақылаулар жүргізу нәтижесінде болжамның дұрыстығын дәлелдеуге немесе теріске шығаруға, өз бетінше негізделген қорытындылар жасауға үйретеді. Сонымен бірге мұғалім түсіндіру, әңгімелесу, көрсету, бақылау жүргізу және тәжірибе жасау әдістерін қолдануы тиіс. Бұның бәрі оқушыларды ғылыми ізденіске тарта отырып, олардың ойлау қабілеттерін белсендендіреді, оларды болжауға және эксперименттер жүргізуге тарту арқылы проблемалық жағдай тудырады, дегенмен балалардың жас ерекшелігін есепке алып отыру қажет. Көркем еңбек сабақтарында көрнекіліктер есте сақтауды белсендендіру үшін ғана қолданылмайды, сонымен қатар сабақ барысында эксперименттік мәселелер мен проблемалық жағдаяттар туындату үшін де қолданылады. Оқу танымдық шығармашылық дағдыларды дамыту мақсатында көпшілік жағдайларда проблемалық әдіс қолданылады, олар оқушылардың білімді саналы және өз бетінше игеруіне жағдай жасайды. Бұл әдіс оқушыларға ғылыми танымның логикасын ашуға көмектеседі. Проблемалық әдіс элементтерін бастауыш мектептің 3-сыныбында кіргізе бастауға болады. Мысалы, кемелерді модельдеу барысында мұғалім тәжірибелер көрсету арқылы оқушылардың алдына нақты проблемалар қояды. Су құйылған стақанға бір тілім жұқалтыр (фольга) салады. Балалар жұқалтырдың судың түбіне кететінін бақылайды. Неліктен жұқалтыр батады? Балалар өз ойларын айтады: жұқалтыр – ауыр материал, сондықтан да суға батады. Мұғалім сол жұқалтырдан қорапша жасайды және оны стақандағы суға түп жағымен еппен салады. Балалар бұл жағдайда жұқалтырдың батпай, стақандағы судың бетінде қалықтап тұрғанын 90 байқайды. Осылайша проблемалық жағдаят туындайды. Ауыр материалдар әрдайым суға батады деп айтылған ой жоққа шығарылады. Ендеше жұқалтырдың суға бату себебі материалда емес, басқа жағдайға байланысты болып тұр. Мұғалім оқушыларға тағы да бір тілім жұқалтырды және жұқалтырдан жасалған қорапшаны мұқият қарауды, олардың арасындағы айырмашылықты табуды ұсынады. Оқушылар бұл заттардың пішінінде ғана айырмашылықтың барын анықтайды: бір тілім жұқалтыр тегіс жазық пішінді, ал жұқалтырдан жасалған қорапшаның пішіні – көлемді бос дене. Бос денелі заттар немен толтырылған? (Ауамен). Ауаның салмағы жеңіл болады. Қандай қорытынды жасауға болады? (Жеңіл) ауамен толтырылған бос денелі заттар, металл тәрізді ауыр материалдардан жасалған болса да суға батпайды. Металдан жасалған үлкен теңіз кемелері неліктен суға батпайды? (Себебі олар бос денелі заттар). Егер жұқалтырдан жасалған қорапшаны тебен инемен тессе не болады? (Қорапша суға батып кетеді). Неліктен? (Себебі қорапшаның ішіне су толады). Егер металдан жасалған кеменің корпусы тесілсе және кеменің іші суға толса, не болады? (Кеме суға батып кетеді). Осылайша мұғалім проблемалық жағдаяттар жасай отырып, тәжірибелер мен бақылаулар жүргізу арқылы оқушыларды болжам жасауға жетелейді, жасаған болжамды дәлелдеу немесе теріске шығару, өз бетінше негізделген қорытынды жасау мүмкіндігін жасайды. Сонымен бірге мұғалім түсіндіру, әңгімелеу, заттарды көрсету, бақылаулар мен тәжірибелер жасауды қолданады. Осының бәрі оқушылардың алдында проблемалық жағдаят тудырады, балаларды ғылыми ізденіске тартады, олардың ойлау қабілетін белсендендіреді, болжам жасау және эксперимент жасауға қызықтырады. Оқу материалын проблемалық әдіс арқылы игеруді ұсыну жалпы білім беретін мектептердегі оқу үдерісін ғылыми ізденіске жақындатады. жүктеу/скачать 4,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|