Везикулярдыкстоматит - везикулярлы ( сулы ) бертпелер шыгумен сипатталатын , ауыз қуысының , кызыл иектін жане жуткыншактың шырышты қабаттарында закымдану кохдыратын жедел вирустык инфекции .
Вирусы арбовирустар тобына жатады . Тасымалдаушылары - организмінде вирус өсiп - еніп кобейетін әртүрлі масалар Везикулярлык стоматит вирусынын айырмашылык ерекшелігі - жогаргы титрде Интерферон ондiрудi индуцирлеу кабiлеттiлiгi жане оган сезімталдыгынын кушті болуы .
Микробиологиялык диагноз кою . Зерттеуге алынатын зам - везикулалар беліндісі . Вирусты болiп алу ( ау - жасуша дакылдарына жуктыру ( ЦПӘ , туйнекдактар тузуі бойынша аныктау ) . Идентификациялау және серологиялык диагноз кою - ИФТ , КБР РИТ , РИФ ( тете адс )
Емдеу - симптоматикалык
Алдын алуы . Жалпы медициналык сактану шаралары . Спецификалык профилактикасы ( акцина cry ) aлi жасалмаган .
Кутыру вирусы - орталык жүйке жүйесiнiн нейрондарында кайгымсыз закымдану тугызып , адамдар мен жануарларда аліммен аяқталатын инфекция коздырады . 1885 жылы Л. Пастер тәжірибе жүзінде аттенуациялау тәсілімен белгiсiз коздыргыштан антирабикалык ( кутыру дуруына карсы ) акцина алудын негiзiн калады .
Морфологиясы және антигендік құрылымы . Морфологиясы жалпы рабдовирустарға ұксас сурет ) . Қоздыргыштын бiр гана антигендік варианты бар . Фиксацияланган » ( virus fixe ) е кошелiк немесе жабайы » вирус деп ажыратылады . Л. Пастер зертханалык жануарлардын ( қояндардын ) мина бірнеше рет кайталап жуктыру ( пассаждау ) әдісімен перифериялык нервтерді закымдамайтын вирустын фиксацияланган типін алган . Кешелік > ( жабайы ) вирустын ауру коздыргыш кабілеттілігі бар Фиксацияланган жане кошелiк типтердiн антигендерi бiр - бiрiне оте ұксас . РНП - то тыкспешификалык антиген , тікенекшелерiнiн гликопротеин - типтік - спецификалык антиген.
Патогенезі және клиникалык корiнiстерi . Кiру какпасында вирус бiрнеше кундер бойы калады . Біріншілік репродукциялануы жануар тістеген жердiн бұлшыкеттік және эндотелиальдык тіндерінде аткарылады , сол жерде бірнеше апта немесе айлар бойы персистенцияланады Содан кейiн вирус шеткейлік ( перифериялык ) нервтердін аксондарынын бойымен ОЖЖ - нiн балды гангларына карай жылжи бастайды ( сагатында 3 мм - ге дейiн ) . Жұлын және бас миын жасушаларында екiншiлiк репродукциялану басталады . Ми нейрондарынын цитоплпмасында ( гиппокампта ) Бабеш - Негри денешiктерi табылады . Жасушалар дистрофиялык , қабынулык және дегенеративтік өзгерістерге ұшырайды . Өсіп - өніп көбейген вирус мидан центрден тепкіш ( центробежный ) нейрондардын бойымен әртүрлі тіндерге , сонын iшнде сілекей бездерiне туседі Ауру басталардан 8 күн бұрын және кесел барысында вирус сілекеймен болiне бастайды . Адамдарда кутыру ауруынын жасырын кезені 10 куннен 3 айға дейін , ал кейде 1 жылға дейін созылуы ықтимал , ол закымданудын сипаты мен кандай жерде жараланғанымен байланысты . Егер де вирус бас , мойын , бет терілерінің жарақаты аркылы енсе жасырын кезеңінің мерзімі кыска ( 10-14 кундей ) , ал аяк , кол мүшелері тістелгенде - ұзақ ( 1,5 ай одан да коп ) болады . . Өлім туғызушылык 100 % дейін жетеді . Кейде слермелеу ( галлюцинация ) , ал аурудын сонына таман ( аурудын 3-7 күндерінде ) салдану ( паралич ) және сілекей агу дамиды ( тынышты кұтыру )