Министерство сельского хозяйства республики казахстан

236 
 
 
 
Рисунок 3.  Структурная схема системы сбора  теплоты НИЭ  и терморегулирования 
картофелехранилище  
 
1-теплообменник – испаритель; 2-компрессор; 3-теплообмнник-конденсатор; 4-дроссель-
расширитель; 5-электрические регуляторы; 6-циркуляционный насос; 7-горизонтальный 
солнечный коллектор; 8-вертикальный солнечный коллектор; 9-теплоаккумулятор;  
10-грунтовой теплообменник; 11-помещения для хранения картофеля; 12-тепловой пункт; 
Т
1
, Т
2 
– температура теплоносителя соответственно на выходе и на входе в хранилище. 
 
Система  включает  в  себя  картофелехранилище (11), тепловой  пункт (12), горизон-
тальные (7) и вертикальные (8) воздушные солнечные коллекторы, грунтовой теплообмен-
ник (10), теплоаккумулятор (9), электрические  терморегуляторы (5) и  тепловой  насос 
«воздух-вода».  
Из  рисунка  следует,  что  основными  элементами  для  подогрева  или  охлаждения 
наружного  воздуха,  поступающего  в  контур  испарителя  теплового  насоса (1), являются 
воздушные солнечные коллекторы, интегрированные  кровлю  и южный фасад  теплового 
пункта,  грунтовой  теплообменник  и  аккумулятор  теплоты.  Поставленная  задача  требует 
проведения  исследовательских  работ  о  возможности  системы  сбора  теплоты  НИЭ 
поддерживать стабильную работу теплового насоса  в периоды хранения картофеля. 
В  конструкции  грунтового  теплообменника  предусмотрен  вентилятор,  который 
работают  в  автоматическом  режиме.  В  случае  отрицательной  разницы  отработанного  в 
контуре испарителя ТН и наружного воздуха, вентилятор прогоняет отработанный воздух  
через трубы грунтового теплообменника. В противном случае, когда температура наруж-
ного  воздуха  ниже  отработанного,  то  последнее  будут  циркулировать  по  замкнутому 
кругу, т.е.  через воздушные солнечные коллекторы. 
Организация  такой  схемы  циркуляции  отработанного  воздуха,  позволяет 
поддерживать  работу  теплонасосной  системы  в  стабильном  режиме,  когда  температура 
наружного воздуха становится ниже критического значения (0
о
С).  Предлагаемая система 
подогрева  или  охлаждения,  хранилище  теплонасосными  установками  выполнен,  в 
соответствии патента №30153  от 18.06.2015 г. [6]. 
Предлагаемая  гибридная  система:  воздушные  солнечные  коллекторы,  грунтовой 
теплообменник  и  теплоаккумулятор  используется  для    предварительного  нагрева  (или 

237 
охлаждения)  наружного  воздуха,  который  впоследствии  поступает  в  теплообменник-
испаритель теплового насоса. 
В  системе  используется  воздушные  солнечные  коллекторы,  интегрированные  в 
кровлю  и  южный  фасад  помещения,  которая  пристроена  к  зданию  хранилище. 
Особенностью  системы  является  то,  что  все  ее  элементы  встроены  в  помещение  и 
являются его неотъемлемой частью. Это сводит к минимуму количество воздуховодов и 
теплопотери  при  хранении  и  перемещении  тепловой  энергии.  Важным  преимуществом 
системы  является  то,  что  помещение  раздельный,  т.е.  воздух  в  здании  хранилище  не 
смешивается  с  техническим  воздухом,  используемым  в  качестве  теплоносителя  для 
теплового  насоса  и  циркулирующим  через  солнечные  коллекторы,  грунтовой 
теплообменник и теплоаккумулятор. 
Система  имеет  вентилятор,  соединенный  с  грунтовым  теплообменником,  которая 
забирает  охлажденный  в  испарителе  ТН  теплоноситель  и  прогоняет  его  через 
гофрированные  трубы,  уложенные  в  траншею  грунтового  теплообменника.  Проходя  по 
грунтовому  теплообменнику  охлажденный  (нагретый)  воздух,  отнимает  теплоту  (или 
отдает  теплоту)  грунта  на  глубине  незамерзающего  слоя  почвы  и  вновь  возвращается 
обратно  в  помещение  теплового  пункта.  Это  позволяет  исключить  возможности 
охлаждение  предварительно  подогретого  в  солнечном  коллекторе  наружного  воздуха  в 
помещение, охлажденным в испарителе ТН теплоносителем. 
В  качестве  электрического  регулятора  теплового  насоса  используется  релейно-
импульсный  регулятор    типа  ТМ 12. Они  предназначены  для  системы  автоматического 
регулирования температуры в картофелехранилище, выполняющей роль исполнительного 
устройства,  с  помощью  которого  реализуются  командные  сигналы,  и  назначается 
заданный режим работы картофелехранилища. 
Принцип действия механизма основан на преобразовании электрического сигнала во 
вращательное  движение  выходного  вала.  Исполнительный  механизм  обладает  высокой 
надёжностью большим техническим ресурсом. 
Выводы 
В результате анализа и исследований предложена система поддержания температур-
ного режима картофелехранилища с использованием теплового насоса с электрическими 
регуляторами и с использованием низкопотенциальных источников энергии для  регули-
рования и поддержания температурно-влажностных  режимов в хранилища.  
Применение  модернизированных  электрических  регуляторов  в  тепловом  насосе 
позволит  использовать  энергии  солнца,  воздуха  и  грунтового  теплообменника  для 
поддержания  микроклимата  картофелехранилища.  При  этом  на  получение 1 кВт-час 
тепловой  энергии  в  тепловом  насосе    потребуется  расходовать 0,2...0,3 кВт-час  электро-
энергии. 
Литература 
1. Краткий аналитический обзор рынка   овощной продукции за 2014 год, Комитет
РК по статистике, 2014. – 3с. 
2. НТП АПК 1.10.12.001-02 Нормы технологического проектирования предприятий
по  хранению  и  обработке  картофеля  и  плодоовощной  продукции.  М.:  Изд.:  стандартов, 
2003.- 27 с. 
3. Водянников В.Т. Экономическая оценка решений в энергетике АПК /В.Т.Водянников.
– М.: Колос, 2008. – 263 с.
4.
ГОСТ 28923-91 Регуляторы  температуры,  работающие  без  постороннего
источника  энергии.  Общие  технические  требования  и  методы  испытаний.  Издательство 
стандартов № 1991 Стандартинформ № 2005 
5. Емельянов,  А.  И.  Исполнительные  устройства  промышленных  регуляторов    /  А.
И. Емельянов, В. А. Емельянов. - М.: Машиностроение, 1975 - 224 с.: ил. 
6. Патент РК №30153 от 18.06.2015 г. «Теплонасосная система с подогревом воздуха
солнечной энергией» 

238 
 
Тайыров С.Б., Сыдыков Ш.К. 
 
ЖЫЛУСОРҒЫ ЖҮЙЕСІН КАРТОП САҚТАУ ҮШІН ПАЙДАЛАНУ 
 
Мақалада  картоп  қоймасындағы  жылулықпен  ылғалдылықты  реттеу  жəне  тұрақты-
лығын сақтау үшін электрреттеуіш жəне төменгі əлеуетті энергия көздерімен жабдықтал-
ған жылу сорғыны пайдалану қарастырылған.  
Кілт  сөздер:  жылусорғы,  электрреттеуіш,  қызуды  автоматты  реттеудiң  жүйесi, 
жылу түрлендiргiш, тоңазытушы, жылутасығыш. 
 
Tayirov S.B., Sydykov Sh.K. 
 
USING A HEAT PUMP SYSTEM FOR STORING POTATO 
 
This paper describes the use of a heat pump  with electrical controls and the use of low-
potential energy sources  to regulate and maintain the temperature and humidity in the storage of 
potato. 
Keyword: heat pump, electric control, automatic temperature control, thermocouple, 
refrigerant, heat transfer fluid. 
 
 
ƏОЖ 004.45 
 
Таншаева А., Тенгаева А. 
 
Қазақ ұлттық аграрлық университеті 
 
ALGORIUS NET VIEWER LITE БАҒДАРЛАМАСЫНДА АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН  
МОНИТОРИНГ ЖҮЙЕСІН МОДЕЛДЕУ 
 
Аңдатпа 
Мақалада  мониторинг  жүйесін Algorius Net Viewer бағдарламасында  моделдеу 
қарастырылған,  сонымен  бірге,  желі  картасын  құру  шебері  мүмкіндігі,  карталардағы 
құрылғыларда мониторинг жүргізу жолдары қарастырылған. 
Кілт сөздер: мониторинг жүйесі, мониторинг объектілері, телекоммуникация, желі 
картасы. 
 
Кіріспе 
Қaзіргі ғылым мен техникaның дaму қaрқыны aдaмзaт бaлaсының талап-тaлғaмының 
өсуі элeктрoнды ақпaрaттық жүйелерді кең көлемде қолдaнуға алып келді. 
Қоғaмның  қaзіргі  кездегі  дaмудың  бaсты  бeлгісі – бұл  өндiрістiң,  тұтынyдың  жəнe 
aдaм əрекетінің барлық салаларында ақпарат жинаудың артуы болып табылады. Ақпaрaт 
құндылығы  мeн  ақпaрaттық  қызмeт  көрсeтудің  сaлмaғы  қaзіргі  қоғaм  өмірінде  жедел 
түрде  өсуде.  Бұл  ақпараттандыру  үрдісі  кезінде  материалдық  құндылығы  болмaсa  да 
басты роль деуге негіз береді. 
Мониторингтар  жүйесі  телекоммуникация  нарығында  бірнеше  жылдардан  бері 
қолданылып келеді, саланың дамуы арқылы əрдайым жетілдіріліп тұрады, сол себепті де 
жаңа  технологияларды  игеруді  біршама  жеңілдетеді.  Заманауи  талаптарға  жауап  беретін 
мониторинг  жүйелері  жалпы  түрде  байланыс  жүйесінің  мəліметтерінің  өңделуін  жəне 
берілген жүйені эксплуатациялайтын нəтижелердің қолданушыға жеткізілуін қамтамасыз 
ететін бөлінген программа-жабдықтық жиынтық болып табылады. Мониторингтер жүйесі 

239 
операторлар  жұмысының  эффективтілігін  жоғарылататын  көптеген  функциялардың  іске 
асырылуын қамтамасыз етеді. Мониторинг жүйелері маңызды ақпараттарды тек жинауға 
жəне  өңдеуге  мүмкіндік  беріп  қана  қоймай,  обьектінің  істен  шығып  қалу  жағдайын 
болжай  алу  мүмкіндігіне  де  ие.  Айтарлықтай  үлкен  шамада  үнемдеу  бұлай  деп 
отырғанымыз,  себебі  уақытты  үнемдеу  арқылы,  бастапқы  стадияның  өзінде-ақ,  құрылғы 
істен  шыққалы  тұрған  элемент  ақауын  анықтап,  оны  күрделі  жөндеу  жұмыстарына 
жеткізбей тұрып-ақ қалпына келтіре алады [1]. 
Мониторинг  −  берілген  критерилермен  салыстырмалы  түрде  объект  параметрлерін 
үздіксіз  бақылау  жəне  оларды  тіркеу  процесі.  Яғни,  мониторинг  дегеніміз  белгілі  бір 
нəрсенің  жай-күйін  бақылау,  бағалау,  талдау  жəне  болжау  жүйесі,  белгілі  параметрлерді 
анықтаудағы  бақылау  құралы.  Арнайы  ұйымдастырылған  жəне  объекттерді, 
құбылыстарды,  үрдістерді  бағалау,  оларға  басқару  жүргізу  жəне  болжау  мақсаттарымен 
оларға жүргізілетін систематикалық бақылау. Желіге бөлінген бақылау жасау үшін жəне 
қызмет  көрсету  мониторингісінің  сапасы  үшін  тағайындалған  заманауи  біріктірілген 
шешім- бұл мониторингтер жүйесі болып табылады.  
Мониторинг  үрдісі  кезінде  қамтамасыз  етіледі:  күту  жəне  қосылу  режимі  кезінде 
желінің негізгі параметрлеріне (сигнал деңгейі, қабылдау сапасы (Rхquаl) жəне т.б.) өлшеу 
жүргізу;  өлшеу  жүргізу  нүктесінің  орналасқан  жерін  анықтау;  желідегі  қайта  қалпына 
келмеушілікті  іздеу;  мəліметтер  базасындағы  өлшеулер  нəтижесін  сақтау;  өлшеулер 
нəтижесінің статистикалық пост-өңделуі; пайдаланушы тапсырған параметрлер бойынша 
кестелік  жəне  графикалық  формадағы  статистикалық  есептемелердің  генерациясы  жəне 
тағы басқалары.  
Жергілікті  факторлардың,  атап  айтсақ,  қалалық  коммуникациялық  инфрақұрылым 
жəне  қолданылатын  технологиялық  жабдықтардың  дамуы  телекоммуникациялық 
желілерінің  ақпараттарды  таратудың  жолы  болып  табылады.  Ең  бірінші  мұндай 
факторлар  қатарына  ұлттық  телебайланыстық  ортаның  жəне  де  халықаралық 
телебайланыс  арналардың  жай-күйі  мен  даму  тенденциялары  жатады.  Байланыстық 
желілердің  дамуы  мен  құрылуы  уақытындағы  оған  қойылатын  негізгі  талап  ретінде 
олардың функцияналдауының сенімділігі, тиімділігі жатады [2].  
Негізгі бөлім 
Algorius Net Viewer – барлық деңгейдегі компьютерлік желілерді мониторингілеуге, 
əкімшіліктендіруге арналған ыңғайлы əрі тиімді визуализациялау құралы. 
Жүйе  алғашқы  жүктелгенде Algorius Net ViewerLite орнату  сұхбаттық  терезесі 
ашылады жəне «Далее» батырмасын шерткеннен соң жүйе орнатылатын бума көрсетіледі 
(1- сурет). 
1- сурет. Algorius Net ViewerLite жүйесін орнату шебері 

240 
 
 
Жүйені  қолдану  ережесінің  лицензиялық  келісім  шартымен  келіскеннен  соң  жүйе 
компьютерге  орнатылады. Algorius Net Viewer жүйесінің  негізгі  терезесі 2-суретте 
бейнеленген: 
 
 
 
2-сурет. Жүйенің негізгі терезесі 
 
Жүйе  картасы  компьютерлік  желі  сұлбасына  ұқсас.  Сұлбалық  бейнеде  құрылғылар 
(компьютерлер,  серверлер,  желілік  құрылғылар),  құрылғыларды  қосатын  жəне  мəтіндік 
ақпаратты көркемдейтін сызықтар орналасқан [3]. 
Карта таңбашасы картаның ағымды күйін бейнелейді (3-сурет): 
 
 
 
3-сурет. Карта таңбашалары 
 
Желі  картасын  құру  шебері  желідегі  құрылғыларды  анықтайды  жəне  алынған 
мəліметтер  негізінде  желі  картасын  құрады.  Шеберді  жүктеу  үшін  негізгі  мəзірден 
«Файл→Мастер»  командасы  орындалады  немесе  құрал  саймандар  тақтасынан  «Мастер» 
батырмасы басылады (немесе F6 батырмасы) (4-сурет): 
 

241 
4-сурет. Желі картасын құру шебері 
Шебердің алғашқы бетінде құрылғыларды анықтау жолы таңдалады. 
Келесі  қадамда  шебер  компьютердің  желідегі  барлық  белсенді  интерфейсін 
бейнелейді.  Ашылған  карталарлардағы  құрылғыларды  қайта  анықтау  қажет  болмаса 
«Пропустить устройства, которые присутствуют на картах» қанат белгісін ағымды етіңіз. 
Бұл тек жаңа құрылғыларды анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен бірге, компьютердегі 
ағымды IP адрестер аралығы таңдалады. Бір мезетте бірнеше адрестерді көрсетуге болады 
(5-сурет): 
5-сурет. Компьютердегі ағымды IP адрестер аралығын таңдау 
Келесі  қадамда  шебер  құрылғыларды  анықтау  түрін  ұсынады.  Құрылғыларды 
анықтауда  ағымды  құрылғыларды  таңдауға  немесе  жаңа  құрылғылады  қосуға,  жоюға 
болады.  Барлық  анықтау  жолдары  сəйкес  плагиндер  негізінде  орындалады. 
Құрылғыларды анықтау плагиндері: 
- ARP–құрылғының белгілі IP адресі бойынша кестеде бар екендігін тексереді; 
- DNS – құрылғының  белгілі IP адресі  бойынша DNS атауының  бар  екендігін 
анықтайды, сонымен бірге, құрылғының да DNS атауын анықтайды; 
- Netbios – құрылғының Netbios атауымен бар екендігін жəне құрылғының атын да 
анықтайды; 
- Ping – ICMP хаттамасы бойынша ұйымдастырылған сұраныс арқылы құрылғының 
бар екендігін тексереді; 

242 
 
- MultiPing - ICMP хаттамасы бойынша ұйымдастырылған бірнеше сұраныс арқылы 
құрылғының бар екендігін тексереді; 
- SNMP – SNMP хаттамасы  бойынша  ұйымдастырылған  сұраныс  арқылы 
құрылғының  бар  екендігін  тексереді,  сонымен  бірге,  құрылғы  туралы  қосымша 
ақпараттарды анықтайды; 
- TCP - құрылғының көрсетілген порт бойынша TCP хаттамасымен қосылғандығын 
тексереді; 
- UDP – UDP хаттамасы бойынша ұйымдастырылған сұраныс арқылы құрылғының 
көрсетілген порт бойынша бар екендігін тексереді; 
- External– ішкі  утилиталар  көмегі  арқылы  құрылғының,  өзге  де  қосымшалардың 
немесе bat файлдардың бар екендігін тексереді; 
- WMI –WMI хаттамасы бойынша ұйымдастырылған сұраныс арқылы құрылғының 
бар  екендігін  тексереді,  сонымен  бірге,  құрылғы  туралы  қосымша  ақпараттарды 
анықтайды. 
«Үнсіз  келісім  бойынша» (По  умолчанию)  батырмасы  құрылғыларды  анықтаудың 
бастапқы күйін қалпына келтіреді. 
Құрылғылар тізімі терезенің негізгі бөлігінің сол жағында орналасқан. Бұл батырма 
картаға  жаңа  құрылғыларды  қосуға  мүмкіндік  береді.  Құрылғылар  тізімі  төмендегі  үш 
жағдайдың біріне сəйкес келеді: 
- Бекітілген (Закреплен) – тізім барлық кезде экранда көрінеді; 
-  Авто-жасырылған  (Авто-скрытие) – тізім  тек  қана  «Устройство»  батырмасын 
басқан кезде ғана көрінеді; 
-  Жасырылған  (Скрыт) – тізім  экранда  мұлдем  көрінбейді,  тек  қана  «Устройство» 
батырмасын басқан кезде ғана пайда болады. 
Барлық  құрылғылар  ыңғайлылық  үшін  категорияларға  бөлінген,  мысалы, 
компьютерлер,  желі,  сілтемелер,  құрылым,  периферия.  Категорияларға  шерте  отырып, 
онда орналасқан құрылғыларды көруге болады. Құрылғылар тізімінің жанама мəзірі келесі 
элементтерден тұрады: 
-  Құрылғыны  белгілеу  (Выделить  устройства) – ағымды  картадағы  көрсетілген 
құрылғыны белгілеу; 
-  Каталог  мазмұнын  ашу  (Открыть  содержащий  каталог) – жолсеріктегі  құрылғы 
каталогының коллекциясын ашу; 
-  Атын  өзгерту  (Переименовать) – құрылғы  типін  өзгерту.  Бұл  сəтте  карталар 
өзгермейді.  Өзгертілген  атау  қосымша  қосымша  баптауында  сақталады  жəне  автоматты 
түрде барлық қосымшаларда, есептерде, хабарландыруларда да алмастырылады; 
- Баптау (Настроить) – құрылғы коллекциясын баптау. 
Құрылғыны  картаға  қосу  құрылғылар  тізімінен  тінтуір  көмегімен  тасымалданады. 
Құрылғыны  редакциялау  сұхбаттық  терезесінде  қажетті  атрибуттарды  белгілеген  соң 
«ОК» батырмасы басылады жəне жаңа құрылғы картаға қосылады. 
Algorius Net Viewer бағдарламасы  ашық  карталардағы  құрылғыларда  мониторинг 
жүргізеді.  Белсенді  жəне  белсенді  емес  құрылғылар  картада  құрылғы  типімен 
анықталатын түрлі бейнелермен беріледі. Құрылғыға тінтуірді нұсқау арқылы мониторинг 
нəтижесі туралы қосымша ақпараттар көрсетіледі, мысалы, пинг нəтижелері немесе HTTP 
серверінің қателіктер хаттамасы жəне т.б. 
Мониторинг  командасын  баптау  үшін  бас  мəзірден    «Мониторинг→Настроить» 
командасы орындалады немесе F8 батырмасы басылады (6-сурет). 
 

243 
6-сурет. «Мониторинг→Настроить» командасы 
Команданың негізгі бөліктері: 
 Сұраныс  жиілігі  (Период  опроса) - сұраныс  жиілігін  баптау.  Əрбір  құрылғының
сұраныс жиілігін баптайды.  
 Ағымдар  саны  (Количество  потоков) - бір  мезетте  сұралатын  құрылғылардың
максимальды  саны - бағдарлама  бір  мезетте  жіберетін  сұраныс  санына  шектеу  қояды. 
Келесі  сұраныстар  өз  кезегімен  орындалады.  Бұл  желі  жүктемесін  азайтады  жəне 
мониторингтің дəлдікпен орындалуына мүмкіндік береді. 
 Сұраныс түрлері (Способы опроса) -барлық мəлімет «Способы опроса» бөлімінде.
 Мониторинг нəтижесін Web серверден алу (Получать результат мониторинга с Web
сервера) - барлық ақпарат «Настройка клиента мониторинга» бөлімінде. 
Барлық  карталардың  немесе  ағымдағы  картаның  мониторингін  тоқтату  үшін  бас 
мəзірден «Мониторинг→Пауза всех карт» командасы таңдалады немесе Shift+F4 пернелер 
комбинациясы басылады да, қалып-күй қатарында сəйкес мəлімет бейнеленеді. Карталар-
дың  тоқтатылған  мониторингін  қайта  іске  қосу «Shift+F4» пернелер  комбинациясы 
көмегімен орындалады [3]. 
Барлық  карталардың  мониторингін  жаңалау  бас  мəзірден  «Мониторинг→Обновить 
все карты» командасы арқылы орындалады (Shift+F5). Мониторинг сұранысы жасалынған 
барлық құрылғылар туралы мəлімет қалып-күй қатарында бейнеленеді. 
Бағдарламада үнсіз келісім бойынша даярланған құрылғылар топтамасы бар (7-сурет). 
7-сурет. Үнсіз келісім бойынша даярланған құрылғылар топтамасы 

244 
Қорытындылай келе, Algorius Net Viewer Lite жүйесі автоматтандырылған  монито-
ринг  жүйесін  моделдеуге,  компьютерлік  желіні  визуализациялауға,  орталықтандырылған 
жəне  таратылған  желі  мониторингін  жүргізуге,  желідегі  компьютерлерді  инвен-
таризациялауға  жəне  т.б.  мүмкіндігі  бар.  Бағдарламаның  ыңғайлы  интерфейсі, 100 мың 
құрылғыға  дейінгі  мониторингілеу  мүмкіндігі,  векторлық  жəне  растрлы  графикаға 
бейімделгендігі  өзге  мониторингтік  бағдарламалардан  басты  артықшылығы  болып 
табылады. 
Əдебиеттер 
1. Бройдо  В.Л.  Вычислительные    системы,  сети    и    телекоммуникации:  учебник
для  вузов. 2-е изд. СПб.: Питер, 2004. – 703 с. 
2. Гольдштейн Б.С. Сетевой мониторинг: проблемы и решения. Вестник связи, 2002.
-  №4. 
3. https://www.algorius.com
Таншаева А., Тенгаева А. 
МОДЕЛИРОВАНИЕ АВТОМАТИЗИРОВАННОЙ СИСТЕМЫ МОНИТОРИНГА В 
ПРОГРАММЕ  ALGORIUS NET VIEWER 
В статье рассматривается моделирование автоматизированной системы мониторинга 
в  программе  Algorius Net Viewer, также  рассмотрены  создания  карты  сети  с  помощью 
мастера и пути мониторинга устройств. 
Ключевые  слова:  система  мониторинга,  объекты  мониторинга,  телекоммуникация, 
карта сети. 
Tanshaeva A., Tengaeva A. 
DESIGN AUTOMATED MONITORING SYSTEM IN THE  ALGORIUS NET 
VIEWER PROGRAM 
In the article the design of CAS of monitoring is examined in the program  Algorius Net 
Viewer, creations of map of network are also considered by means of master and way of 
monitoring of devices. 
Keywords: monitoring system, monitoring objects, telecommunication, map of network. 
ƏОЖ 004.4 
Есболатова Ш
1
., Тенгаева А
1
., Султанбекова М
2
. 
Қазақ ұлттық аграрлық университеті
1
№25 жалпы білім беретін орта мектебінің Информатика пəні мұғалімі, Шымкент қ.
2
 
MS PROJECT БАҒДАРЛАМАСЫНДА ЖОБАНЫ БАСҚАРАТЫН МОДЕЛДІ ƏЗІРЛЕУ 
Аңдатпа 
Мақалада MS PROJECT бағдарламасында  ақпараттық  технологиялар  бойынша 
жобаны басқаратын моделді əзірлеу қарастырылған. 
Кілт сөздер: Жоба, мақсат, қор, сапа, жоба құнын есептеу, еңбек шығындары. 

245 
Кіріспе 
Жоба  көзделген  мақсаттарға  анықталған  мерзімде  жету  үшін  құрылады.  Жоба 
жоспарында қандай жұмыстар, қандай адамдар жəне қандай құрал - жабдықтар негізінде 
нəтижеге  жететіндігі  анықталады.  Сондықтан  да  жоба  жоспары  негізгі  үш  бөлімнен 
тұрады: мақсаттар, қорлар (ресурсы) жəне тағайындаулар (назначения). 
Мақсат – жоба  аумағында  арнаулы  нəтижелерге  жетуге  бағытталған  жұмыстар. 
Жоба  көптеген  мақсаттардан  тұратындықтан  олар  арнаулы  топтарға  немесе  фазаларға 
біріктіріледі. Жоба фазасы бір немесе бірнеше мақсаттардан тұрады, ал бұл мақсаттар іске 
асқанда бір немесе бірнеше негізгі нəтижелер алынады. Фазаның мақсаттан артықшылығы 
– фазаның нəтижесіне басқа есептер тобы қосылады. Сондықтан да MS Project–те фазалар
қосынды тапсырмалар (summary task) деп аталады. 
Қорытынды мақсаттар – нəтижесінде аралық мақсаттар орындалатын тапсырмалар. 
MS Project–те олар 
белгілер (milestone) деп аталады. 
Мақсатқа жету ұзақтығы – тапсырманы орындауға кеткен жұмыс уақыты аралығы. 
Ұзақтық (duration) еңбек  нəтижесі  алынатын  қандай  да  бір  уақыт  аралығына  сəйкес,  ал 
еңбек шығыны (work) – қызметкерлердің нəтижеге жетуге жұмсаған еңбек шығындары. 
Жоба  жоспарындағы  барлық  тапсырмалар  бір–бірімен  байланысқан,  көп  жағдайда 
бір  тапсырма  аяқталмай  екінші  бір  тапсырманың  орындалуы  мүмкін  емес.  Жоба 
жоспарында тəуелділіктер (dependencies) байланыстар (links) арқылы белгіленеді. 
Қор  (
ресурс)  дегеніміз – жобаны  тапсырмаларын  орындауға  қажетті    қызметкерлер 
мен  құрал–жабдықтар.  Əрбір  қызметкердің  өзіндік  алатын  орны  бар.  Мысалы,  алғашқы 
кезде үш бағдарламашы жəне бір менеджер қажет болса, жоба жоспары бекітілген соң осы 
орынға сəйкес келетін ұыметкерлер таңдалады. 
Қорлардың  басты  қасиеті – құны (cost). MS Project бағдарламасында  қор  құнының 
екі түрі бар: мерзімді құн (rate) жəне қолдану бағасы (cost per use). 
Тағайындаулар – анықталған  мақсаттар  мен  қорлар  арасындағы  байланыстар.  Бір 
тапсырмаға  материалдық  жəне  материалдық  емес  бірнеше  қорлар  тағайындалады. 
Тағайындаулар көмегімен бірнеше жоспарлау тапсырмалары шешіледі: 
- тапсырманы орындауға жауапты адамдар анықталады; 
- мақсат анықталғаннан соң, жалпы уақыт жəне бағасы көлемі анықталады; 
- жобаға қатысты қорларды қосы отырып жоба құны анықталады; 
-  тапсырмаға  қажетті  ресурстарды  тағайындай  отырып,  жалпы  жоба  ұзақтығын 
қысқартуға болады. 
Барлық  жобаларда  аяқталу  мерзімі,  бюджет  жəне  жұмыс  көлемі  болады.  Уақыт, 
ақша  жəне  жұмыс  көлемі – жоба  үшбұрышы  деп  аталады,  өйткені  бірі  өзгерсе,  қалған 
екеуі де автоматты түрде өзгеріп отырады. 
Сапа – жоба үшбұрышының негізі. Үшбұрыштың қандай да бір элементінің өзгерісі 
сапаға да əсер етеді. Сапа – жұмыс көлеміне, бағасына жəне кеткен уақытқа байланысты 
нəтиже. Шығындарды азайту жоба сапасын төмендетеді [1-2]. 

жүктеу/скачать 8,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: