Министерство здравоохранения и социального развития республики казахстан

274
КӨПТІЛДІЛІК ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ КОНТЕКСТІНДЕ 
бір сөйлемдегі мың қатенің қайсысын түзетеріңді білмей дал боласың. Мұның өзі интернеттің қа-
зақ тілін қажетсінбеуі емес пе? Ал әр облыста, әр мекеменің амал жоқтықтан «жоқтан бар жасап» 
ашқан сайттарының қазақша беттері тіптен жаңартылмайды. Орыс тілінде жазылған ақпаратты 
қазақ  тіліне  аударамыз  деп,  тілімізді  табалдырықтан  тағы  бір  шығарамыз.  Кейбір  сұрақ-жауап 
алаңдарында бас қосқан қыз-жігіттердің сөйлесу мәдениеті мен тілді пайдалануына тіптен қар-
ның ашады.
Виртуалды әлемде қазақ тілінің дамуы үшін әрбір қазақпын деген жас өз үлесін қоспай, 
қазақша  сайттар  рейтингтен  өз  орнын  алмай,  мемлекеттің  қаржысына  алынған  компьютерлер, 
бағдарламалар қазақ тілінде сөйлемей, қазақ интернеті де алға жылжымайды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1.«Айқын» газеті «Әлемторға шырмалған қазақ тілі», 15-ақпан 2012 жыл. 
2.Zero.kz сайтынан ақпараттар пайдаланылды.
А. Қуаныш
ЖАСТАРДЫҢ САЯСИ МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ 
ПСИХОЛИНГВИСТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің, Семей қаласы
Ғылыми жетекші: Ш.С. Сатиева,  психология кафедрасының профессоры 
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
Адамның тілдік механизмінің негізгі заңдылықтарын психолингвистика ғылымы зерттей-
ді.  Психолингвистика  –  психология  мен  лингвистиканың  аралығындағы  ғылым  саласы,  яғни  « 
адам мен тіл » арасындағы қатынасты айтуымызға болады. Сондай-ақ ол адамның зейінін, жігерін, 
ниетін зерттейді. Бұған қоса ол адамның сөйлеу үдерісін, оның мазмұнын және коммуникативті 
рөлін анықтайды. Осы тұрғыда неміс ғалымы  
Г.Штейнталь  (1823  –  1899  )  тілді  адаммен 
топтастыра отырып, этнос психологиясының көрінісіні ретінде қарастырды. Оның пікірінше, тіл 
білімі адамның жеке психологиясын ғана емес, халық психологиясына да сүйенуі қажет деп есеп-
теді.
Жеке адамның қалыптасуы - күрделі, ағзаның өсуі мен жетілуін, стихиялы әсерлерді, мақ-
сатты, ұйымдасқан тәрбиені қамтитын қарама-қайшылықты процесс. Жеке адамның қалыптасуы 
өмірге келген сәтінен басталады, жеткіншек және жасөспірім шақта жедел жүреді, ересек шақта 
өзінің біршама аяқталу кезеңіне жетеді. Даму ұғымына ағзаның өсуі мен пісіп жетілу процесін 
жатқызады. Еліміздегі ұлтаралық татулық пен қоғамдық келісімді қамтамасыз етуде қазақ халқы-
ның толеранттық ұлттық санасы мен саяси мәдениетінің маңызы қаншалықты зор болса, сол ға-
сырлар қойнауынан жеткен ұлттық санамыз бен саяси мәдениетіміздің қалыптасуы мен дамуына 
қосқан би-шешендеріміздің үлесі ұлан-ғайыр. Көне дәуірлерден бой көтерген хан билігі  мен би-
лер институты ел мен жердің мүддесі үшін қызмет етті. Олар дәстүрлі қазақ қоғамындағы қара-
пайым тәртіптен бастап, қылмыстық істерге дейінгі аралықтағы құн, жесір, мал, жер, ар дауларына 
қатысты мәселелерді қарап, әділ шешімдер шығарып отырған. Сөйтіп, шешен билер заңгерлікпен 
қатар қорғаушы, дипломат, қоғам қайраткері, психолог тәрбиеші рөлін де атқарған.
Билеріміз  сөз  құдіретін  тиімді  пайдаланып,  шешімдер  шығарғанда  мүдделі  тұлғалардың 
ғана емес, оған қатысушы жұртқа да тәрбиелік мәні зор, көпшіліктің көкейінен шығатын аталы 
сөздерді айтып, олардың сана-сезімі мен мінез-құлқына сіңіруін, іс-әрекетінде қолдану жолдарын 
қарастырған. Қылмыстық істердің жеңіл немесе ауырлығына қарамастан олардың бәріне әділ жаза 
қолданған. 
Адам баласы материалдық және рухани өмірдің ортасында тіршілік етеді де, өзі өмір сүріп 
отырған қоғамның, ұжымның, ұлттың, рудық мүшесі ретінде өзіндік ақыл-парасатымен, жеке ба-
стың  өзіне  тән  ақыл-ой,  ерік-жігер,  мінез-құлық  ерекшелігімен  көрінуге  тырысады.  Қоғам  мү-
шелерінің бәріне ортақ біркелкі мінез-құлықтың, қасиеттің болуы мүмкін емес. Әр адам өзінше 
жеке  тұлға.  Қоғамдық  тұлғаларға  ортақ  этикалың  бірыңғай  талаптардың  болуына  қарамастан, 

275
ПОЛИЯЗЫЧИЕ В КОНТЕКСТЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
қоршаған орта жөнінде әр адамның қалыптасқан өзіндік ой-пікірінің, көзқарасының болуы, олар-
дың өзі өсіріп-білген құбылысқа деген көзқарасын, ой-пікірін білдіруі заңды құбылыс. Мәселен, 
біреулер - айналасындағы құбылысқа таңдана, тамашалай қараса, енді біреулер - сын көзімен қа-
рап, ой-қорытуы, сын пікірлер айтуы мүмкін.
Адамдардың қоршаған ортадағы құбылыстарды түсініп қабылдауы да әр түрлі. Ол әр адам-
ның жеке басына тән физиологиялық, психологиялық, биологиялың ерекшеліктеріне байланысты. 
Жеке тұлғаның ой-санасының, білім көлемінің толысуына байланысты оның өмірге көзқарасы, 
белгілі құбылыстарға баға беруінде де өзгерістердің болуы, толысып жаңарып отыруы заңды құ-
былыс. Өмірде бір анадан туған егіз балалардың түр жағынан бір-біріне ұқсас болғанымен, мі-
нез-құлқы, іс-әрекеті, өмірге деген икемділігі, қабілеті бірдей болмайды. Сондықтан әр адамды 
өзінше даралаған жеке тұлға деп қараймыз. Адамның саналық, мінездемелік қасиеттерін анықтай-
тын оның санасы болып табылады. Сана ақыл-ойдан туындайды. Адамның ақыл-ойы біркелкі да-
мымайды. Адамдар бір-бірін бағалауда қателіктер жіберуі де мүмкін. Кейбір адамдар өзінің жеке 
басын басқалардан артық бағалауға тырысады. Жеке тұлғаға тән қасиеті - ақыл, ес, яғни, өмірді 
өзінің сана-сезім өлшемімен қарап бағалауға бейім тұруы. Сондықтан өмірді танып білу - милли-
ондаған жеке тұлғалардың сезім, түсінігінен тұрады. Адам өмірде өзі жіберген қателіктерден де, 
басқалардың  қателіктерінен  де  сабақ  алады.  Оны  қайталамауға  тырысады.  Мұны  педагогикада 
адамның  өзін-өзі  тәрбиелеуі  деп  атайды.  Басқалардың  өнегелі  іс-әрекетінен  үйрену,  оны  өзінің 
жақсы қасиетіне айналдыру өмір заңы. Тұлға — жеке адамның мақсатының орындалуы, ерік-жі-
герінің іске асуы, өзі жөніндегі ойын, еркін іске асыруға дайындығы және оны іске асыруының 
нәтижесі. Ерік-жігер механизмі дегеніміз - адамның өзіне тән қасиеттерін іске асыруы. Адам ойы-
на келген іс-әрекетті іске асыруда ерікке жол береді. Бірақ адам бір нерсені істерде алдымен еркін 
ақыл-парасат таразысына салып, оны іске асыру жөн бе, басқалар оған қалай қарар екен? -деген 
ойға қалады. Ерік-жігердің іске асырылуы ақыл мен санаға бағынышты. Өмірде кейбір адамдар 
бір іс-әрекетті іске асырарда өте байыппен қарап, осының нәтижесі қалай болар екен деп «мың 
ойланып, жүз толғанып» іске кіріседі, ал кейбіреулер бірден ойына алғанын апыр-топыр іске асы-
рып, кейін опық жеп жатады. Осының бәрі адамның ерік-жігер күшінің түріне байланысты. Тұлға 
дегеніміз - сезімнің, әсердің, ішкі күйініш-сүйініштің бойға жинақталған көрінісі.
Қазақтың  кең  жазира  даласында  негізінен  көшпелі  мал  шаруашылығымен  айналысқан 
ру-тайпалар қоғам ішіндегі сот билігін ақсақалдар, билер мен хан арқылы жүзеге асырып отырған. 
Хан тайпалар, рулық одақтастар арасындағы өте күрделі де мемлекеттік маңызы бар дау-таластар-
ды,  сол  секілді  кісі  өлімін  билерді  қатыстыра  отырып  қараса,  ал  билер  қоғамдағы  қылмыстық 
және азаматтық істердің бәрін қараған. Ал ақсақалдар болса ру ішіндегі уақ-түйек тәртіпсіздік-
терді шешкен. Бұлар тек қана жаза белгілеу, айыптау, кінәліні жазалау емес, жаңсақ басып айыпты 
болған адамды адамгершілікке тәрбиелеу мәселесін де назардан тыс қалдырмады. Дәстүрлі қазақ 
қоғамындағы құқықтық әдет-ғұрып нормаларының қайнар көзі қатардағы қоғам мүшелері болды. 
Қазақ халқы үшін әділдіктің тең таразысы бола білген билер қоғам өмірінің саяси-құқықтық, әле-
уметтік-экономикалық, әскери-дипломатиялық салаларына тығыз араласып, ел бірлігі мен ынты-
мағын нығайтуға үлестерін қосты. Бүгінгідей ғаламдану мен батыстық сарындағы арзанқол бұқа-
ралық  мәдениетке  еліктеу  заманында  өзіміздің  осындай  асыл  мұраларымызды  бүгінгі  ұрпаққа 
жеткізу, түсіндіру мен насихаттау күн тәртібінен түспейтін мәселе болып қала бермек.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. С.М. Жақыпов «Жалпы психология негіздері». Алматы,2012
2. С.Л.Рубинштейн.Основы  общей психологии. П,2005 г.
3. С.С. Құнанбаев Современное язычное оброзование. Алматы,2005
4. М.Е.Литвак «Командировать или подчиняться». Ростов,2003
5. Л.А.Корпенко «Психологический словарь». Москва,1990

276
КӨПТІЛДІЛІК ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ КОНТЕКСТІНДЕ 
З. Махамбетова
СТУДЕНТТЕР ТІЛІНДЕ КЕЗДЕСЕТІН ЖЕРГІЛІКТІ ЕРЕКШЕЛІКТЕРГЕ ТАЛДАУ
Марат Оспанов атындағы БҚММУ, Ақтөбе қаласы
Ғылыми жетекші – М.М. Сәбитбекова, аға оқытушы, қазақ тілі мен әдебиеті магистрі
Қазақ тілі мемлекеттік дәрежеге ие болған кезеңнен бастап тіліміздегі түрлі диалектілер мен 
говорларды зерттеп-зерделеу, жүйелеу - тіл білімінің өзекті мәселелерінің бірі болып отыр. Осы 
жұмыс еліміздің әр аймағынан келген студенттер тіліндегі жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттеуге 
арналған. Қазақстанның түкпір-түкпірінен келіп, университетімізде білім алып жатқан студенттер 
арасындағы тілдік ерекшеліктерді жинақтап, талдау жасау, этимологиясына үңілу, оның әдеби тіл-
дік нормаға сай баламасына сараптау жасау – зерттеу жұмысымыздың негізгі мақсаттарының бірі. 
Жинақталған материалдармен аналитикалық талдау жүргізіліп, сараптама жасалды.
Тілдік ерекшеліктер кең байқалатын орта – студенттер ортасы. Еліміздің түкпір-түкпірінен 
келген студенттер қауымының еліміздің қай аймағынан келгенін тілінен бірден байқауға болады. 
Студенттер арасында әркім өз жеріндегі қолданыстағы тілді нағыз әдеби норма деп қызу таласып 
жататын жайттар да кездеседі. Алғашқы кездері бір-біріміздің айтқан кейбір сөздерімізге түсіне 
алмай, кей кездері қате түсініп, ыңғайсыз жағдайға қалып жататын кездеріміз де болады. Студент-
тер ортасында жиі кездесетін диалект сөздердің лексикалық ерекшеліктеріне талдау жасадық.
«Апа» сөзі әдеби тілдік нормаға  сай  «ана»  сөзінің  баламасы, ал осы сөз шығыста «әже» 
сөзінің орнына қолданылады, батыста «әпке» сөзінің баламасы деп түсіндіріледі. «Апам тұрмысқа 
шығайын деп жатыр» деген ақтөбелік студенттің сөзіне топтағы Шығыс өңірінен келген қыз аң-
таң болып: «Апаң сонда неше жаста?» деп сұрапты. Шығыстық студент апа сөзін өз еліндегі әже 
сөзінің баламасы ретінде түсінсе керек. Апа, аға сөздерін Қарақалпақстандық студенттер әжапа, 
әжаға деп қолданады екен. Мұның мағынасы -  өзімнен жасы үлкен апам, ағам.  «Тума» сөзін Ба-
тыс Қазақстан мен Ақтөбе облыстарының кейбір аудандарында  әдеби тілдегі туысқан, жекжат, 
туыс сөздерінің орнына қолдануы жиі кездеседі. Мысалы, «Кеше біздің көптен бері күтіп жүрген 
тумаларымыз келді». «Ас» сөзі «тағам» немесе «аруақтарға берілетін садақа» деген мағына береді, 
ал  Батыс Қазақстан облысының тұрғындары осы сөзді «асылған ет» деген мағынада қолданады. 
Мысалы: асқа қара,  ас салдым. Енді Қазақ говорларына басқа тілдерден ауысқан кірме элементтер 
туралы. Мысалы, «Етке неше нан жаздың?» дегенді Қарақалпақстанда тұратын қазақ бауырлар  
«Неше зуала жаздың?» дейді екен. Бұл жерде зуала сөзі «еттің наны» деген мағынада тұр. Әде-
би нормада қолданылатын «жолдас-жора» деген сөз бәрімізге таныс. Ал жаңағы айтқан қарақал-
пақстанда тұратын қазақтар тілінде бұл сөздің «жора» сыңары ғана қолданылады. Талдау жасасақ, 
бұл сөз қарақалпақ тілінде «жолдас» мағынасын береді екен. Әдеби тілдік нормаға сай «құдағи» 
деген сөздің батыстағы диалектісі «құдағай» деп аталуы да студенттер тілінде жиі кездеседі.
Кез келген жергілікті тіл ерекшеліктері  белгілі аймақтық қолданыста қалуы да, семантика-
лық өзгеріске түсуі де мүмкін, әйтсе де, қазақ диалектологиясын зерттеу әдеби тілдің нормасын 
сақтауда кезек күттірмейтін зерттеулердің бірегейі болмақ.  Осы орайда әр аймақтан келген сту-
денттер тіліндегі жергілікті ерекшеліктерді зерттеу барысында олардың этимологиясы қазақтың 
төл сөздерімен де, көршілес халықтардан енген сөздермен де тығыз байланыстылығы байқалды. 
Сонымен қатар студенттердің арасында жүргізілген сауалнама нәтижесінен аңғарғанымыз: сту-
денттер өздері бірнеше жыл оқыған жердегі жергілікті тілдік ерекшеліктерге бейімделеді екен де, 
туған өлкесіне барғанда олардың тіліндегі тілдік ерекшеліктер айқын байқалады екен.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Сарыбаев Ш. Қазақ диалектологиясы. Алматы «Мектеп» баспасы – 1979ж.
2. Досқараев Ж. Қазақ тілінің жергілікті ерекшеліктері: II – бөлім, Алматы 1955ж. 

277
ПОЛИЯЗЫЧИЕ В КОНТЕКСТЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
М.М. Мергазина, Е.К. Багитжанов, А.У. Юлдошев, Н.М. Сабыр
ОТРАЖЕНИЕ ЭТНИЧЕСКИХ ЦЕННОСТЕЙ В ЯЗЫКЕ
Карагандинский государственный медицинский университет, г. Караганда
Научные руководители: Л.М. Власова, доцент кафедры фармацевтических дисциплин 
с курсом химии КГМУ, С.К. Кабиева, заведующая кафедрой промышленной экологии 
и химии КарГТУ, доцент
Очевидно, что язык и культура тесно связаны между собой и находятся в постоянном взаи-
модействии. Язык есть одновременно и продукт культуры, и её важная составная часть, и условие 
существования культуры, поэтому язык способен отображать культурно-национальную менталь-
ность его носителей.
Известно, что только то государство может успешно развиваться и гармонично вписаться в 
ряд ведущих стран мира, которое сумеет создать для своих граждан достойные условия для при-
обретения качественного и современного образования. 
Президент страны Н.А.Назарбаев поставил высокую планку перед отечественным образова-
нием. Оно должно стать конкурентоспособным, высококачественным, таким, чтобы выпускники 
казахстанскb[ вузов могли легко продолжать обучение в зарубежных странах. 
Важнейшей  стратегической  задачей  образования  является,  с  одной  стороны,  сохранение 
лучших казахстанских образовательных традиций, с другой стороны, обеспечение выпускников 
вузов международным квалификационным качеством, развитие их лингвистического сознания, в 
основе которого – овладение государственным, родным и иностранными языками. 
Казахстан, оставаясь полиэтническим и поликонфессиональным государством, переживает 
на сегодня сложный и противоречивый период своего культурно-языкового развития, о чем свиде-
тельствует сложившаяся языковая ситуация, характеристика которой дана в Концепции языковой 
политики Республики Казахстан. Следует отметить, что практически во всех документах в области 
языковой политики стрежневой идеей является необходимость овладения несколькими языками.
Концепция расширения сферы функционирования государственного языка, повышения его 
конкурентоспособности на 2007-2010 годы направлена на улучшение качества обучения государ-
ственному языку, обеспечения функционирования государственного языка во всех сферах обще-
ственной жизни, повышение его роли как фактора укрепления межнационального согласия и ка-
захстанского патриотизма.
Концепция языковой политики Республики Казахстан определяет русский язык как основ-
ной источник информации по разным областям науки и техники, как средство коммуникации с 
ближним и дальним зарубежьем.
В этой связи новое звучание приобретает проблема языкового образования. Исходным при 
этом является идея о том, что изучение любого языка должно сопровождаться изучением культу-
ры носителей этого языка. Причем этот процесс должен протекать синкретно, не в раздельных 
плоскостях. В связи с этим было бы правомерно говорить о полилингвокультурном образовании, 
результатом которого должно стать многоязычие граждан общества. Слагаемыми этого многоязы-
чия должны явиться родной язык, который закрепляет осознание принадлежности к своему этно-
су, казахский язык как государственный, владение которым способствует успешной гражданской 
интеграции, русский язык как источник научно-технической информации, английский и другие 
иностранные языки, развивающие способности человека к самоидентификации в мировом сооб-
ществе.
Поэтому изучение языка как одного из главных индикаторов адаптации человека к новым 
социально-политическим и социально-культурным реалиям становится в настоящее время акту-
альной научно-теоретической и научно-практической задачей. Кроме того, объективно возникла 
необходимость по-новому осмыслить сложившиеся в период независимости традиционные кон-
цепции языковой политики и языковой ситуации.
Наиболее рельефно эта проблема применительно к языковой ситуации современного Ка-
захстана отражена в Послании Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева «Новый Ка-
захстан в новом мире» от 2009 года, где в целях обеспечения конкурентоспособности страны и ее 
граждан предложена поэтапная реализация культурного проекта «Триединство языков», согласно 

278
КӨПТІЛДІЛІК ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ КОНТЕКСТІНДЕ 
которому необходимо развитие трех языков: казахского как государственного языка, русского как 
языка межнационального общения и английского как языка успешной интеграции в глобальную 
экономику.
В этих условиях актуализируется проблема становления и развития полиязычного образова-
ния, в том числе вопросы разработки его теоретико-методологических оснований. 
Для  реализации  данной  цели  на  сегодняшний  день  в  нашем  университете  сформирована 
группа из студентов казахского отделения университета в составе 13 человек, желающих изучать 
биомедицинские дисциплины на казахском, русском и английском языках. 
Студенты полиязычной группы свободно общаются на английском языке со студентами при-
ехавшими с Индии, Пакистана, узнают культуру этих удивительных стран. Одна студентка, прие-
хавшая учиться из Индии, сказала нам, что она пережила культурный шок в Казахстане, услышав, 
что дети называют родителей на «ты», поскольку в индийской культуре принято всех, кто старше 
(включая родителей и самых близких родственников), называть на «вы».
Отражением менталитета народа страны являются международные шутки, анекдоты, клас-
сическая  народная  литература,  устное  народное  творчество.  В  трудах  исследователя  народной 
литературы и этноса казахов В.В.Радлова подчеркивалось, что народы Туркестана «необычайно 
гостеприимны, гостеприимство старших передавалось детям как образец уважения к людям». Это 
действие  векового  закона,  гласящего:  «Где гость,  там  и  удача»,  «Гость  старше  отца».  Согласно 
этическим обычаям, хозяева должны обязательно здороваться первыми и предлагать свои услуги 
путнику, даже прервать свою работу, предложив ему кумыс или горячий чай. Особое место во вре-
мя приема гостей отводилось и хозяйке дома: «Если жена хорошая, гости не переводятся в доме, 
если жена плохая, даже друг обходит твой дом стороной».
Согласно традициям, в присутствии гостя «детей бить или пол подметать — неуважение 
гостю показать», ибо «гость сидит немного, а замечает многое». Теплые и дружеские взаимоотно-
шения с окружающими нашли отражение в народных песнях и напутствиях акынов. Гостеприим-
ство как черта характера впитывалось с детства с молоком матери: «Гостю говорят «приходи», но 
не говорят «уходи». Эта основная этическая заповедь передавалась от отца к сыну, из поколения 
в поколение.
Фольклорные произведения, передающиеся из поколения в поколение, представляют собой 
результат  коллективного  народного  творчества  и  лишены  субъективного  взгляда  автора,  поэто-
му являются наиболее надежным источником описания народного характера. Возьмем, например, 
русские сказки: «Скатерть-самобранка», «Золотая рыбка», «По щучьему веленью, по моему хоте-
нью» и т. д. В сложной ситуации герой сказки (Иванушка-дурачок или Емеля, лежащий на печи), 
с  большей  или  меньшей  степенью  ожидает  сверхъестественной  помощи,  чуда,  «вдруг  какая-то 
удача придёт, и жизнь изменится». Герой выглядит глупым и смешным, нелепым, ленивым и сла-
бым. Но таковым он является только в глазах своих корыстных братьев и недоброжелателей, кото-
рые самую сложную работу сваливают на его плечи. На самом деле наш герой добрый, честный, 
веселый и беспечный, доволен тем, что у него есть. И в решающий момент оказывается умным, 
смелым и заботливым, благодаря чему и побеждает зло. Таким образом, добродетель всегда воз-
награждена и торжествует справедливость. Очевидно, что все эти черты героя близки характеру 
русского народа. Сказки отражают менталитет народа, его взгляды и представления о жизни.
Совершенно иным предстает герой английских сказок. Это Робин Гуд, который осознанно 
стремится уничтожить всех врагов (в отличие от русских сказок, где герой просто хочет спасти 
свою голову, а победа достается ему попутно). Поскольку Америка в основном базируется на ан-
глийской культуре, то это нашло отражение в характере американцев - целеустремленные, стремя-
щиеся к победе и совершенству.
Итак, язык отражает культуру народа, но помимо этого он выполняет еще одну очень важ-
ную функцию, он хранит культуру народа, передает ее будущим поколениям. «Ярким примером 
того, как в языке хранится культурная информация, служат термины университетского управле-
ния. И русские, и английские названия высших должностей руководства университетом - ректор, 
декан - хранят память о том, что во многих европейских странах образование как социальный ин-
ститут зародилось в монастырях, и первоначально было чисто церковным. (Декан - «руководитель 
факультета». Вероятно, через нем. Dekan из лат. Decanus, первонач. «настоятель соборного капи-

279
ПОЛИЯЗЫЧИЕ В КОНТЕКСТЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
тула», а также старший над десятью монахами». Ректор - впервые в 1643 г. Через польск. rektor из 
лат. rector «правитель, управитель». Rector - b. Applied to God as the ruler of the world, mankind, etc. 
(устар. употребляется по отношению к Богу как правителю мира, человечества и т. д.)».
Безусловно, язык хранит многие слова-понятия, отражающие историю, культуру, географию 
страны. Однако язык не статичен. Это динамичный, непрерывно изменяющийся механизм, спо-
собный к постоянному развитию. С изменениями образа жизни и менталитета общества изменя-
ется и язык. Процесс глобализации, интернационализации, развития техники и наук приводит к 
появлению новых слов и словосочетаний. 
Владение казахским, русским и иностранным языками становится в современном обществе 
неотъемлемым компонентом личной и профессиональной деятельности человека. Все это в целом 
вызывает потребность в большом количестве граждан, практически и профессионально владею-
щих несколькими языками и получающих в связи с этим реальные шансы занять в обществе более 
престижное как в социальном, так и в профессиональном отношении положение. 
Мы уверены, что разумное, грамотное и правильное внедрение трехъязычия даст возмож-
ность выпускникам наших  вузов быть коммуникативно-адаптированными в любой среде.

жүктеу/скачать 3,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: