Міржақып Дулатұлы оян, Қазақ! Байбатыр Ержанұлы т ¥ Р, Қазақ! Әбілқасым Арғыни жатпа, Қазақ!

9. 
8 
8 
Хурият құтты болсын дін-қарындас, 
Хусусэн
17
ішіндегі нағыз Алаш. 
Бір мың тоғыз жүз он жетінші деген жылы, 
Құтылып зұлматтан көтердің бас. 
деген шумақтарьшдағы хурият яғни азаттық 1917 жылғы қазақ төң-
керісінен кейінгі кезең болатьш. Себебі патшалық Ресейдің бұратана 
халықтарга деген озбырлығьш, бодандық саясатын билікке төңкеріс 
нэтижесінде келген коммунистер тоқтатып, барша адамзат баласы-
на мейірім шуағын шашады деп сенгендердің қатарында Әбілқасым 
ақью да болатьш. Алайда, бертін келе қандықол коммунистердің ұлт, 
дін, молда атауына жау болатынан молда Әбілқасым Арғыни да біл-
ген жоқ. 
Ел мен жер, дін мен тіл - қазақ үшін қашанда қастерлі ұғым. Сон-
дықтан да осыдан бір ғасыр бұрын жарық көрген үш кітапта да осы 
мэселелер кеңінен көтерілген. Сол заманда қазақ жерлерінің өзге ұлт-
тардың (ақындар «мұжық», «қахол») иелігінде кетіп жатқаны барша 
жанды қатты алаңдатқан. Міржақьш ақын: 
Кір жуып, кіндік кескен қайран жерлер, 
Мұжыққа, қош аман бол, барасың ба? 
Қасиетті бабамыздың зираты, 
Қалды ғой көшесінің арасында.... 
Қысқарып жер кеткен соң өрісіміз, 
Қалды ғой жатақ болып қайран елдер.
і 
Ащы су, бізге қалды шөл далалар, 
Жақсы жер қалдырмады егін салар. 
I 
Қалайша тау мен тасқа баға алады, | 
Қоралы қой, қосты жылқы байларда бар, -
I 
I 
деп жырласа, Байбатыр Ержанұлы: 
ю^е
 ^ ю 

Кеттің ғой, жылай-жылай қайран қоныс, 
Мекен ғып қоньш жатыр оған орыс, 
Жиырмасыншы ғасырдың тап кезінде, 
Хал кетіп, нашарланды біздің тұрыс. 
Мысалы қара шыбьш қаптаған соң, 
Қысқарды мал жаятын жэне өріс, 
Жерді алып осындай таптап кетті, 
Қалайша жөн болады қарап тұрыс, -
деген жыр жолдарын жазса, ал, Әбілқасым Арғьши: 
Суы жоқ айдалада қазақ қалды, 
Сулы өзен саз жайлардың бәрін алды, 
Көшіп келіп қонатын шалғындарға, 
Қахолдар суға айдап егін салды. 
Барлық жер қалмады бұл қазақта, 
Сонан бері түсіп жүр зор азапқа, 
Пақырлардың көз жасын Қудай естіп, 
Жолықтық хуриятлік
18
бұл азатқа, -
деп жазған болатын. 
Парсы эдебиетінің классигі, сопы шайыр Жәлэлэдцин Руми
«¥
й-
қыда жатқан халыкты ояту үшін бір адамның ояу болуы жеткілікті», -
деген екен. Сондықтан да заманынан озық туған ұландар қашан-
да өз халқыньщ қамын жеп, қараңғы зұлматтан жарық нұрға алып 
шығуды көздеген. Осы жолда қолдарына қару емес, қалам алып, ауам 
халықтың кемшіліктерін басып айтып, олардың санасына ой салуға 
тырысқан. Міржақып, Байбатыр һэм Әбілқасым да қараңғылықта 
жатқан халқын «Оян!», «Тұр!», «Жатпа!» деп ұрандатып, оятуды қа-
лады. Үш ақьшның да қоғамда қордаланып қалған ел, жер, дін, білім 
мәселелерін көтеріп, жыр жолдарын жазуларындағы мақсаты да
ка­
зак
халқының болашағы болатын. 
«Оян, қазақ!», «Тұр, қазақ!», «Жатпа, қазақ!» кітаптарында көтеріл-
ген мэселелер бугінгі күнде де өзектілігін жоғалтқан жоқ. Бүгінде де 

жүктеу/скачать 323,4 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: