Міржақып Дулатұлы оян, Қазақ! Байбатыр Ержанұлы т ¥ Р, Қазақ! Әбілқасым Арғыни жатпа, Қазақ!

тіл, дш жэне жер мэселесі, ертеңп тағдыры кез-келген ұлт жандьгаы 
мазалайтыны анық. Бір кездері Міржақьш ақынның
 «Себебі, заманы-
мыз күн сайын түрленіп келеді, мұнан бүрын өткен он бес жылменен 
бүгінгі халімізді салыстырсаңыз да аз уацытта көп таршылыцта 
цалган секілдіміз. Әлі де болса бұрынгыдай цозгалмай, гапілдікте 
жата берсек, енді аз заманда нешгк болашақпыз?»
деп жазғанын-
дай, ірінің ұсақталып, ұсақтың жойылып кету қаупі тұрған бүгінгі-
дей жаһандану заманында өзінің ұлттық құндылықтарын сақтамаған 
халықтың жойылып кету қаупі тұрғаны ақиқат. Сондықтан өткен-
ге қайырылып, аталар сөзіне құлақ асу үшін Міржақып Дулатұлы, 
Байбатьф Ержанұлы мен Әбілқасым Арғынидың кітаптарьш қайта 
жарыққа шығарғанды дұрыс деп таптық. Әрине, үш шығарманың да 
түгел тілі шұрайлы, көркемдігі жоғары дей алмаймыз (Кейбір жер-
лерін қайта қарайтын, қайта түзейтін жерлері де болуы мүмкін). Де-
сек те өз ұлтын сүйетін жандардың ұранындай болып көрінетін «Оян, 
қазақ!», «Тұр, қазақ!», «Жатпа, қазақтың!» бүгінгі жастарға да айтар 
ойы бар екені анық. 
«Оян, қазақ!», «Тұр, қазақ!» һэм «Жатпа, қазақтың!» тілі - ор-
тағасырда кеңінен қолданылған түркі жазба тілінің занды жалғасы. 
Шығармада араб, парсы сөздерінің көптеп кездесуі соның айғағы. 
Классикалық түркі эдебиетінде эуелде қафия мен рэдифті (ұйқастар-
ды) жасауда кеңінен қолданылған араб, парсы кірме сөздері бертін 
келе бүтіндей қолданысқа еніп, эдеби тілдің ажырамас бөлігіне ай-
налды. Ғылымда қалыптасқан «Шағатай тілі - ескі өзбек тілі» деген 
қағиданы осьшдай туындылар жоққа шығаратьшы белгілі. Немесе 
ортағасырда кеңінен қолданылған эдеби тіл, тек, Шағатай ұлысында 
емес, соньгмен бірге Жошының қарамағында болған ұлы далада да 
кеңінен қолданылған болатьш. Сондықтан да XX ғасырдың басына 
дейін қазақ даласында кеңінен қолданылған кітаби тілді Қашқари, 
Баласағұн, Иасауи, Харазми негізін қалаған эдеби тілдің дәстүрлі 
жалғасы екенін ескеріп, шығармада кездесетін араб, парсы сөздерін 
аудармастан беріп, астьгаа мағынасын ашып көрсеткенді жөн деп 
таптьщ (Шығармаларда кездесетін араб, парсы һэм орыс сөздерін 
дэл транскрипцияламастан, қазақ тілінің фонетикальщ ерекшелігіне 
иекмдеп берілді)
19
. Сондай-ақ, сол заманның эдеби тынысью, автор 

жүктеу/скачать 323,4 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: