ГУМАНИТАРНЫЕ И СОЦИАЛЬНЫЕ НАУКИ

ГУМАНИТАРЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ҒЫЛЫМДАРЫ 
 
48
саты,  болашақ  мамандардың  алған  білімі,  білігі 
мен  дағдыларының  негізінде,  өзін-өзі  дамытуға, 
мағлұматтарды өз бетінше табуға, талдауға және 
ұтымды  пайдалануға  үйрету  болып  отыр.  Әсіре-
се,  ЖОО-да  болашақ    мамандар  тұлғасының  кә-
сіптік бағытталуына баса назар аударылуда.  
Жоғарғы  мектепте  оқу  жылдары  барысын-
да оқытушылардың, қоғамдық, арнайы және тағы 
да  басқа  пәндердің  әсерімен    студенттерде  тұл-
ғаның  кәсіби  бағытталуы  дамып,  қалыптаса  бас-
тайды,  яғни  студент  алған  білімін,  біліктілігі  мен 
тәжірибесін  тандаған  кәсіп  саласында  қолдануға 
ұмтылады.  Тұлғаның  кәсіби  бағытталуында  кә-
сіпке  деген  қызығушылық,  өз  кәсіби  деңгейінді 
жетілдіре  түсу,  кәсіби  іс-әрекеттің  мақсаты  мен 
міндеттерін  түсініп,  іштей  қабылдау  байқалады. 
Аталған  ерекшеліктер  мен  компоненттер    сту-
денттерде  кәсіби  бағытталудың  дамығандығы 
мен  қалыптасқандығын  айқындайтын  көрсеткіш 
бола алады.  
Студенттерде  кәсіптік  бағытталуды  қалып-
тастыру  дегеніміз  –  болашақ  кәсіпке  деген  жа-
ғымды  (позитивті)  қарым-қатынасты,  қызығушы-
лықты,  бейімділік  пен  қабілеттілікті  нығайту,  жо-
ғарғы мектепті аяқтағаннан кейін кәсіби білік-тілі-
гінді көтеруге ұмтылу, өз көзқарасынды, мұратта-
рынды одан ары жетілдіру. 
Тұлғаның  бағытталу  мәселелеріне  қазіргі 
таңда  психология  және педагогика  ғылымдарын-
да баса назар аударылуда. С.Л.Рубинштейн тұл-
ғаның бағытталу мәселесін «мотив ретінде адам-
ның  іс-әрекетін  анықтайтын  динамикалық  тен-
денция  жайлы  сұрақ»  деп  қарастырады  [1,104] 
С.Л.Рубинштейннің  пікірі  бойынша.  Бағытталу-
дың  сипаттамасы  «Адам  нені  қалайды,  ол  үшін 
не жақын, неге талпынады» деген сұраққа жауап 
болып табылады [1,51]. 
В.О. Мерлиннің пікірі бойынша, жеке тұлға-
ның  сипаттамасындағы  ең  маңыздысы  және  не-
гізгісі - оның бағыттылығы, яғни жеке адам өмірі-
нің  жалпы  бағыты  және  оның  барлық  белсенді 
шығармашылық  іс-әрекеті  соған  байланысты. 
«Жеке  адамның  бағыттылығына  оның  мінезінің 
қасиеттері, қабілеттерінің дамуы, тіпті әлеуметтік 
және адамгершілік құндылықтары да жатады».  
Қазіргі  кезде  жеке  тұлғаның  жалпы  бағыт-
тылығы,  оның  бейнесін  құрушы  фактор  ретінде 
қарастырылады.  Мәселен,  С.Л.Рубинштейннің, 
А.И.Леонтьевтің,  Б.Г.Ананьевтің,  К.К.Платонов 
және  т.б.  жеке  тұлғаға  берген  әр  түрлі  сипатта-
маларды  талдай  келе,  Б.Ф.Ломов  былай  дейді: 
«Жеке  тұлғаны  зерттейтін  талдаулардың  әртүр-
лілігіне  қарамастан  барлық  көзқарастар  жеке 
адамның  негізгі  сипаттамасы  ретінде  оның  ба-
ғыттылығын  баса  айтады.  Нақ  осы  қасиетінде, 
жеке  адамның  мақсаты,  оның  мотивтері,  бол-
мыстың  әртүрлі  жақтарына  субъективті  қа-
тынасы:  оның  бар  сипаттамаларының  жүйесі 
көрінеді».  
Бағытталу  дегеніміз  –  жеке  тұлға  құрылы-
мының өзегі, негізгі құрамдас бөлігі, оның «ең жо-
ғарғы  деңгейі».  Бағытталудың  жоғарғы  деңгейі 
жеке  тұлғаны  іс  -  әрекекеттің  барлық  түріндегі 
жоғары  белсенділікпен  және  олардың  арасын-
дағы  өзара  қатынастар  үйлесімділігімен  си-пат-
талады.  Мұндайда  жеке  тұлға  еңбектің  әр  түрін-
де  кездесетін  қиындықтарды  жеңе  отырып,  іс-
әрекет  түрлерінің  бір–бірін  толықтыратын  дең-
гейге жеткізе алады [2,73 ]. 
Егер де, бағытталу  жеке тұлғаның ерекше-
ліктерін  тұтастай  анықтайтын  болса,  онда  кәсіби 
бағытталужеке  тұлғаның  жалпы  бағытталуының 
маңызды бір бөлігі болып табылады.  
Жоғарғы  мектеп  шеңберінде  кәсіби  ба-ғыт-
талудың  мазмұны  мен  құрылымын  Э.Ф.Зеер, 
В.Г.Маралов,  Л.М.Митина,  В.П.Потиха  және  тағы 
басқа педагогтар мен психологтар зерттеген. 
Кәсіби  бағытталу  кәсіпке  деген  қызығушы-
лық пен бейімділік; кәсіпті таңдаудағы уәждердің 
жүйесі;  кәсіпке  деген  жағымды  қарым-қатынас; 
алған білімін, тәжірибесі мен қабілеттілігін таңда-
ған кәсібі аясында қолдануға ұмтылушылық; құн-
дылықты  бағыттардың  ерекше  түрі  ретінде  си-
патталады. 
Ал П.А.Шавирдің анықтамасында кәсіби ба-
ғыттылық    жеке  тұлғаның  жүйесін  құрайтын  жан-
жақты қасиет ретінде  көрсетілген. 
А.П.Сейтешевтің  пікірінше:  кәсіби  бағытта-
лу дегеніміз – «жеке адамның маңызды жақтары-
ның  бірі,  ол  оның  қызығушылықтары,  ниеттері, 
бейімділіктері,  мұраты  мен  сенімдерінен  көрі-
неді» [2]. 
Жоғарыда  аталған  пікірлерді  қорыта  келе, 
анықтама  ретінде  Э.Ф.Зеердің  пікірін  таңдауға 
болады:    «кәсіби  бағытталу  дегеніміз  –  адамның 
таңдап  алған  мамандыққа  көзқарасын  сипаттай-
тын,  кәсіби  іс-әрекетке  дайындығы  мен  оның  та-
быстылығына  әсер  ететін  жеке  тұлғаның  интег-
ралды қасиеті» [3,68]. 
Кәсіби бағытталудың деңгейі, жоғары неме-
се  төмен  болуы,  оның  компоненттерінің  сипаты-
мен және ерекшелену күшімен анықталады. Кәсі-
би бағытталудың төмендегідей компонеттері бар: 
1.Уәждер  (мақсат,  қызығушылық,  икемді-
лік); 
2.Құндылықты бағыттар (еңбек етудін мәні, 
жалақы  мөлшері,  дәулеттілік,  біліктілік  деңгейі, 
мансап, әлеуметтік жағдай және т.б. ); 
3.Кәсіби  позиция  (кәсіпке  деген  қарым-қа-
тынас,  мақсат,  болжал  мен  кәсіби  өсуге  дайын 
болу); 
4.Әлеуметтік-кәсіби жағдай [3]. 
Сонымен,  кәсіби  бағытталудың  мазмұнына 
құндылықты  бағыттар,  қызығушылық  пен  мақсат 
кіреді.  Тұлғаның  кәсіби  бағытталуы  барысында 
аталған  компоненттер  өзгереді,  түрлі  қарым-қа-
тынастар  құрады.  Бұл  бағытталудың  тұрақты 
жиынтығының пайда болуына әкеледі. 
Кәсіби  бағытталудың  компоненттері  тұлға-
ның кәсіби қалыптасуы кезеңдерінде түрлі психо-
логиялық  мазмұн мен  тұлғаның  кәсіби даму дең-
гейіне ие болады.  
Тұлғаның кәсіби қалыптасуын өмір бойы жү-
ретін  үрдіс  ретінде  қарастыруға  болады.  Адам-

ГУМАНИТАРНЫЕ И СОЦИАЛЬНЫЕ НАУКИ
 
 
49
ның  кәсіби  жолы  есею  мен  тұлғаның  жалпы  қа-
лыптасуымен    тығыз  байланысты.  Сол  себепті 
кәсіби  қалыптасу  үрдісін  кезеңдерге  бөліп  қарас-
тыру  қажет.  Кәсіби  қалыптасуды  Т  В.Кудрявцев, 
Е.А.Климов,    А.К.Маркова    және  т.б.  өз  еңбекте-
рінде кезеңдерге бөліп зерттеген.  
Э.Ф.Зеер  бойынша  тұлғаның  кәсіби  қалып-
тасу үрдісін шартты түрде 7 кезеңге бөлуге бола-
ды. 
Тұлғаның кәсіби қалыптасу кезеңдері: 
1 Аморфты оптация (0-12 жас), бұл кезеңнің 
басты  психологиялық  ерекшелігі,  кәсіби  бағыт-
талған  қызығушылық  пен  икемділік  болып  табы-
лады.  
2    Оптация  (12-16  жас),  психологиялық 
ерекшелігінің  бастысы,  кәсіби  білім  жолын  таң-
дау, дайындық.  
3 Кәсіби дайындық (16-23 жас), психология-
лық  негізі  кәсіби  дайын  болу,  өз  бетінше  еңбек 
етуге дайын болу.  
4 Кәсіби бейімделу (18-25 жас), бұл кезеңнің 
басты психологиялық ерекшелігі, өз бетінше кәсі-
би  іс-әрекетті  орындау  тәжірибесі  мен  маңызды 
кәсіби сапалардың пайда болуы. 
5  Бастапқы  мамандану,  психологиялық 
ерекшелігі  кәсіби  позиция  мен  қызметтің  жеке 
стилінің пайда болуы, еңбек біліктілігінің артуы. 
6 Екінші қайтара мамандану, психологиялық 
ерекшелігі  кәсіби  менталитет,  жұмыстың  кәсіби 
бірлестікпен  сәйкестенуі,  кәсіби  жинақылық  (мо-
бильділік)  пен  бірлестік,  қызметтің  бейімделгіш 
стилі мен жоғары біліктілігі болып табылады. 
7  Кәсіби  шеберлік,  осы  кезеңнің  басты  пси-
хологиялық  ерекшелігі,  шығармашыл  кәсіби  қыз-
мет,  қызметін  мен  мансабынды  өз  бетінше  жос-
парлау, кәсіби дамудың шыңы. 
Сонымен,  кәсіби  қалыптасу  адам  өмірінің 
ұзақ  кезеңін    қамтиды  екен.  Осы  уақыт  ішінде 
адамның  өмірлік  және  кәсіби  жоспарлары 
ауысып, тұлғаның құрылымы өзгереді [4,103]. 
Жоғарғы оқу орнында студенттердің кәсіби 
бағытталуына  оқу-зерттеу  іс-әрекеті  көп  үлес  қо-
сады.  Студенттер  оқу-зерттеу  іс-әрекетімен  ай-
налысу барысында, олардың болашақ маманды-
ғына деген қызығушылықтары күшейіп, шығарма-
шылық,  өзін-өзі  басқару,  алған  білімін  тәжірибе 
жүзінде қолдана алу қабілеттере күшейе түседі. 
Студенттердің  оқу  іс-әрекеті  дегеніміз -
адамның
 
іс-әрекетінің
 бір 
түрі, 
пәндік 
және 
танымдық  әрекеттердің 
әдістерін
 меңгеруге  ар-
найы бағытталған, теориялық 
білім
 түрінде қоры-
тылып, жалпыланған түрі [5]. 
Оқу іс-әрекеті студенттердің зияткерлік өсу 
және  дербес  даму  қажеттіліктерін  қанағаттанды-
ра алады. 
Зерттеу іс-әрекеті дегеніміз – білім алушы-
лардың  зерттеу міндеттерін (ғылымның, техника 
мен  өнердің  әр  түрлі  саласындағы)  шешумен 
байланысты, ғылыми зерттеуге тән негізгі ке-зең-
дері бар  оқу-тәрбие  үрдісін  ұйымдастырудың  бір 
түрі.  Сонымен  қатар,  оқу-зерттеу  іс-әрекеті деге-
німіз – студенттердің алдын-ала нәтижесі белгісіз 
шығармашылық зерттеу мақсаттарын шешуге ба-
ғытталған оқу-тәрбие жұмысының түрі. 
Оқу-зерттеу  іс-әрекетінің  басты  мақсаты  – 
білім  алушылардың  өз  бетімен  теориялық  және 
экспериментальды  біліктерді  игеруі.Сонымен  ка-
тар,  студенттердің  шығармашылық  қабілеттерін 
дамытып,  зерттеушілік  дағдыларын  дамыту,  сту-
денттерде  сын  тұрғысынан  ойлауды  дамыту, да-
рынды студенттерді табу, кәсіби бағытталуда кө-
мек көрсету. 
Оқу-зерттеу  іс-әрекеті  студенттердің  ғылы-
ми танымның әдістерін меңгеріп, шығармашылық 
іс-әрекетке  баулиды.  Студенттер  өздері  үшін 
жаңа  білім  болып  табылатын  ғылыми  жаңалық-
тар ашады. Оқу-зерттеу іс-әрекеті жоғары оқу ор-
нындағы  проблемалық  оқыту  түрлерінің  бірі  бо-
лып  табылады.  Мұндай  іс-әрекет  студенттердің 
заманға сай біліктілігі жоғары, алған білімін одан 
әрі  толықтыра  түсетін,  сыни  тұрғыдан  ойлайтын 
маман болуына көп септігін тигізеді. 
 
Әдебиеттер: 
1.Рубинштейн  С.Л.  Основы  общей  психо-
логии. – Санкт-Петербург: «Питер», 2000. - 712 с. 
2.Ә.И.Әбеуова.  Кәсіби  бағыттылықты  қа-
лыптастыру. – Алматы: «Эверо», 2007. – 112 б. 
3.Зеер  Э.Ф.  Психология  профессиональ-
ного  образования:  Учеб.  пособие.  Екатеринбург, 
2000.-397 с. 
4.Зеер  Э.Ф.  Психология  профессий:  Учеб-
ное  пособие  для  студентов  вузов.–  2-е  изд.,  пе-
рераб.,  доп.–  М.:  Академический  Проект;  Екате-
ринбург: Деловая книга, 2003.– 336 с. 
5.Ахмедова  Т.И.,  Грибанская  Е.Э.,  Еремин 
В.Н. Организация  учебной  деятельности  студен-
тов:  учебно-методическое  пособие.  -  Москва, 
2001. – 312 с. 
6.Бережнова  Е.В.  Основы  учебно-исследо-
вательской  деятельности  студентов.  -  Москва, 
2005. – 128 с. 
 
Резюме 
В данной статье рассматриваются вопросы профессиональной направленности личности в 
условиях учебно-исследовательской деятельности.  
Resume 
This article deals with the professional orientation of the individual in terms of teaching and research 
activities. 
 
 
 
 

ГУМАНИТАРЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ҒЫЛЫМДАРЫ 
 
50
УДК 811.111:316.77 
 
ЭТНОКУЛЬТУРНОЕ ИЗМЕРЕНИЕ ЛЕКСИЧЕСКОЙ СИСТЕМЫ ЯЗЫКА 
 
Жабаева  С.С.  –  к.ф.н.,  доцент  кафедры  иностранной  филологии  Костанайского 
государственного университета им. А.Байтурсынова 
 
Аннотация 
Статья  посвящена  проблеме  отражения  культуры  в    лексических  средствах  языка,  в 
частности,  обзору  современных  трактовок  лингвосемиотических    представлении  языковой 
картины мира. 
Ключевые слова: язык, культура, культурные смыслы, лингвокультурология. 
 
На исходе XX в. сложилась и бурно разви-
вается  новая  междисциплинарная  область  гума-
нитарных  исследований,  в  центре  которой  — 
язык  и  культура.  Термин  "лингвокультурология" 
возник  в  связи  с  работами  фразеологической 
школы  В.Н.Телия,  В.В.Воробьева,  В.А.Масловой 
и др. Новое научное направление получило нес-
колько  близких  по  содержанию,  но  отличаю-
щихся  важными  нюансами  определений.  Клю-
чевой  вопрос  лингвокультурологии  состоит  в  оп-
ределении  системообразующих  факторов,  опре-
деляющих  взаимоотношения  между  единицами 
языка и категориями культуры, и, механизма, ко-
торый  на  уровне  языка  отвечает  за  системную 
передачу этого взаимодействия. 
 
Объект  лингвокультурологии  —  взаимо-
действие  языка,  выступающего  как  транслятор 
культурной  информации,  и  культуры  —  истори-
ческой памяти народа. Предмет исследования — 
единицы языка, которые приобрели символичес-
кое,  эталонное,  образно-метафорическое  значе-
ние  в  культуре  и  которые  обобщают  результаты 
деятельности  человеческого  сознания  —  архе-
типического и прототипического, закрепленные в 
мифах,  легендах,  ритуалах,  обрядах,  фольклор-
ных и религиозных дискурсах и т.п.  
В изучении проблемы "язык и культура" на-
метилось  несколько  подходов.  Первый  подход, 
который  разрабатывается  отечественными  фи-
лософами 
(С.А.Атановский, 
Г.А.Брутян, 
Э.С.Маркарян),  исходит  из  одностороннего  воз-
действия культуры на язык. С изменением дейст-
вительности  меняются  культурно-национальные 
стереотипы  и  сам  язык.  Второй  подход  ставит 
своей  задачей  решение  вопроса  об  обратном 
воздействии языка на культуру, который пока ос-
тается  открытым  и  остро  дискуссионным.  На  ос-
нове  понимания  языка  как  духовной  силы 
(В.Гумбольдт,  А.А.Потебня)  была  выдвинута  ги-
потеза лингвистической относительности Сепира 
-  Уорфа,  согласно  которой  каждый  народ  видит 
мир  сквозь  призму  родного  языка,  отражая 
действительность  в  "языковой  картине    мира". 
Дальнейшую разработку эта гипотеза получила в 
трудах Й.Л.Вайсгербера, который понимает язык 
как  "промежуточный  мир",  стоящий  между 
объективной  действительностью  и  сознанием, 
определяя  язык  как  "миросозидание".  И  хотя  ги-
потеза  лингвистической  относительности  целым 
рядом  ученых  оценивается  отрицательно,  она 
помогает  осмыслить факты,  трудно  объяснимые 
другим  способом.  Это  подтверждают  этнолин-
гвистические 
работы 
школы 
Н.И.Толстого, 
лингвоантропологические  штудии  Е.Бартминь-
ского и его последователей. В славистике интен-
сивно  разрабатывается  теория  народных  сте-
реотипов. Заключенная в них культурная инфор-
мация изучается на фоне языкового образа мира 
на материале фольклора .  
Третий  подход  основан  на  идее  взаимос-
вязи  и  взаимодействия  языка  и  культуры.  Язык 
—  составная  часть  культуры,  основной  инстру-
мент  ее  усвоения,  это  действительность  нашего 
духа.  Язык  выражает  специфические  черты  на-
циональной  ментальности.  С  другой  стороны, 
"культура  включена  в  язык,  так  как  вся  она  смо-
делирована  в  тексте".  Наиболее  результативны 
представители  этнолингвистического  направле-
ния,  усилия  которых  сосредоточены  вокруг  двух 
циклов  проблем:  1)  реконструкция  этнической 
территории  по  языку  (работы  Р.А.Агеевой, 
В.В.Иванова, Т.В.Гамкрелидзе); 2) реконструкция 
материальной  и  духовной  культуры  этноса  по 
данным  языка  (работы  В.В.Иванова,  В.Н.Топо-
рова,  Т.В.Цивьян,  Н.И.Толстого  и  др.).  В  рамках 
подхода развивается современная лингвокульту-
рология,  перед  которой  стоят  как  теоретические 
цели,  так  и  прикладные,  лингводидактические 
задачи.  
Сходство 
признаков, 
характеризующих 
культуру  и  язык,  позволяет  рассматривать  их 
взаимодействие на единой методологической ос-
нове.  Укажем  на  эти  общие  признаки.  1.  Культу-
ра и язык - это формы сознания, отображающие 
мировоззрение  человека  и  народа.  2.  Язык  и 
культура  существуют  в  диалоге  между  собой, 
поскольку субъект речи и ее адресат - это всегда 
субъекты  культуры.  3. Оба  феномена  имеют  ин-
дивидуальные  или  общественные  формы  су-
ществования,  субъект  культуры  и  языка  —  всег-
да индивид или социум, личность или общество. 
4.  Общая  для  языка  и  культуры  черта  –  норма-
тивность.  5.  Историзм  —  одно  из  сущностных 
свойств  языка  и  культуры.  6.  Культура  — 
своеобразная историческая память народа. Язык 
хранит и обогащает коллективную память благо-
даря кумулятивной  функции.  

ГУМАНИТАРНЫЕ И СОЦИАЛЬНЫЕ НАУКИ
 
 
51
Задача  лингвокультурологии  состоит  в 
том,  чтобы  эксплицировать  культурную  значи-
мость  языковой  единицы    путем  соотнесения 
прототипной  ситуации  фразеологизма  или  дру-
гой  языковой  единицы,  их  символьного  прочте-
ния  с  известными  "кодами"  культуры.  Культур-
ные знания — это часть культурно-языковой ком-
петенции говорящего на данном языке.  
Важно  выяснить  отношение  лингвокульту-
рологии к цивилизации и культуре. Для лингвоку-
льтурологии  более  важна  культура,  чем  цивили-
зация, так как цивилизация материальна, а куль-
тура  символична.  Такие  концепты,  как  мифы, 
обычаи,  привычки,  обряды,  ритуалы  принадле-
жат  культуре,  они  закрепляются  в формах  быто-
вого  и  ритуального  поведения,  языковых  едини-
цах и выражениях.  
Этнические  сознания  отличаются  друг  от 
друга, но различия эти могут детерминироваться 
не языком, но социо-культурными условиями. За-
дачу  описания  культур  А.Вежбицкая  предлагает 
решить,  прибегнув  к  помощи  определения  куль-
турных  норм.  Культурные  нормы, лежащие  в  ос-
нове  характерных  для  данного  общества  спосо-
бов  взаимодействия,  могут  быть  эксплицитно 
представлены  в  виде  культурных  сценариев, 
сформулированных в терминах лексических уни-
версалий,  то  есть  универсальных  концептов, 
лексикализированных  во  всех  языках  мира. 
Таким  образом,  А.Вежбицкая  говорит  о  возмож-
ности  построения  универсальной,  независящей 
от  конкретного  языка  картины,  которая  избавит 
анализ от этноцентричной предвзятости и облег-
чит  процесс  сравнения  различных  культур  и  их 
взаимопонимание  [1,124].То,  что  языковые  кате-
гории  отражают  особенности  национального  ха-
рактера и оценки явлений внешнего и внутренне-
го  мира  человека,  во  многом  определяя  особен-
ности  социального  поведения  индивида,  не  вы-
зывает  сомнений.  В  своих  исследованиях  А. 
Вежбицкая пришла к выводу, что культуроспеци-
фичные  слова  представляют  собой  понятийные  
орудия,  отражающие  прошлый  опыт  общества 
касательно  действий  и  размышлений  о  различ-
ных  вещах  определенными  способами,  и  они 
способствуют увековечиванию этих способов. По 
мере  того  как  общество  меняется,  указанные 
орудия  могут  также  постепенно  видоизменяться 
и  отбрасываться.  В  этом  смысле  инвентарь  по-
нятийных 
орудий 
общества 
никогда 
не 
«детерминирует» полностью его мировоззрение, 
но  очевидным  образом  оказывает  на  него  влия-
ние. 
Каждая культура рассматривается как сис-
тема  смыслов,  имеющая  свою  сущность,  свою 
внутреннюю  логику,  которая  может  постигаться 
путем рационального объяснения. Рациональное 
объяснение есть мысленная реконструкция куль-
турно-исторического  процесса,  исходя  из  его 
всеобщей  сущности,  выделенной  и  зафиксиро-
ванной  в  формах  мышления.  Это  предполагает 
использование  идей  и  методов  философии,  ко-
торая  выступает  методологической  основой 
культурологии,  выдвигающей  идею  о  том,  что 
каждой  культуре  присущ  уже  вполне  индиви-
дуальный  способ  видения  и  познания  мира  как 
природы, у каждой культуры есть своя собствен-
ная,  своеобразная  природа,  каковой  в  точно  та-
ком же виде не может обладать ни один человек 
иного склада.  
На  национальном  уровне  пространство 
представлено «национальным  культурным прос-
транством»,  понимаемым  как  информационно-
эмоциональное  («этническое»)  поле,  как  сово-
купность  всех  индивидуальных  и  коллективных 
когнитивных  пространств,  как  все  многообразие 
реально  существующих  и потенциально  возмож-
ных знаний и представлений национального мен-
тально-лингвального комплекса. 
Культурно-этнический  компонент,  отра-
жающий  языковую  картину  мира  как  факт  обы-
денного  сознания,  воспринимается  в  лексичес-
ких  единицах  языка,  однако  сам  язык  непосред-
ственно  этот  мир  не  отражает.  Он  отражает 
лишь  способ  представления  (концептуализации) 
этого мира национальной языковой личностью. 
В  условиях  межкультурной  коммуникации 
языковая компетенция означает: правильный вы-
бор  языковых  средств,  адекватных  ситуаций  об-
щения;  верную  референцию;  соотнесение  мен-
тальных  схем  с  практической  действительнос-
тью;  способность  повторить  однажды  получен-
ный опыт в аналогичных коммуникативных ситуа-
циях.  Фактор  языковой  компетенции  в  межкуль-
турной  коммуникации  имеет  относительный  ха-
рактер,  поскольку  в  оценке  языковой  компетен-
ции представителей разных культур используют-
ся  неодинаковые  критерии;  в  разных  культурах 
могут не совпадать представления о правильном 
или  неправильном  языковом  употреблении;  тре-
бования  к  владению  родным  языком  всегда 
выше, чем требования к владению иностранным 
языком; оценка уровня компетенции различается 
в  зависимости  от  целей  коммуникации:  человек 
может  хорошо  справляться  с  бытовым  обще-
нием на иностранном языке, но быть недостаточ-
но  компетентным  для  общения  с  коллегами  на 
профессиональном уровне. 
Базовым для лингвокультурологии  являет-
ся  понятие  культурной  коннотации.  В  самом  об-
щем  виде  это  -  интерпретация  денотативного 
или образно мотивированного аспектов значения 
в  категориях  культур.  Именно  фразеология  наи-
более  ярко  передает  неповторимую  самобыт-
ность  языка  и  культуры.  Средством  воплощения 
культурно-национальной  специфики  фразеоло-
гизмов служит образное основание (включающее 
также  культурно  маркированные  реалии),  а  спо-
собом  указания  на  эту  специфику  является  ин-
терпретация  образного  основания  в  знаковом 
культурно-национальном пространстве.  
На  уровне глубинной  семантики, локали-
зованной  в  концептуально-смысловых  зонах    в 
пределах отдельных значений соотносимых еди-

жүктеу/скачать 6,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: