Морфология

трипомиозиннен  түзілген  жуандығы  5-7  нм  жіпше  шоғырлар.  Олар 

жасушалардың  цитоқаңқасын  жасаумен  қатар,  олардың  қимыл-қозгалысын 

қамтамасыз  етеұлпа  жиырылғыш  аппарат.  Микрофиламенттер  жасуша 

цитоплазмасының  шеткі  жағында,  плазмолемманың  астында  орналасады. 

Олар  қозғалатын  жасушаларда,  мысалы,  лейкоциттер  жалған  аяқтарында, 

фибробласттар өсінділерінде, ішек бүрлері жасушаларында жақсы дамыған. 

Қосындылар  —  жасушаның  тұрақсыз  құрылымдары.  Оларға  қоректік 

(трофикалық),  секреторлық,  экскреторлық  жəне  пигменттік  (бояғыш)  заттар 

жатады. Қосындылардың жасушадағы мөлшері зат алмасу процесіне тікелей 

байланысты.  Трофикалық  қосындыларға  жасуша  гиалоплазмасындағы 

бейтарап  май  тамшылары,  күрделі  көмірсулар  (жануарлардағы  гликоген), 

белок 

(жұмыртка 

жасушасындағы 

вителлин) 

жатады. 

Секреторлық 

қосындылар 

— 

жасуша 

бөлінеұлпа 

биологиялық  белсенді  заттар.  Олар  жасуша  тіршілігіне  байланысты 

түзілеұлпа сел құрамындағы əр түрлі ферменттер. Экскреторлық қосындылар 

—  жасушадағы  зат  алмасуға  (жасуша  метаболизміне)  байланысты  түзіліп, 

сыртқа  шығарылуға  тиісті  ыдырау  өнімдері.  Пигменттік  қосындылар  — 

бояғыш  заттар.  Оларға  каротин,  гемоглобин,  гемосидерин,  билирубин, 

меланин, липофусцин пигменттері жатады.