Пісірілген макаронмен шпиктелген ет
Сыртқы түрі: қалыңдығы бірдей бөліктер, көлденең
талшықталып кесілген, көкөністер бар, тұздық
құйылған
Ет, көкөніс,дәмдеуіш дәмі бар
Түсі қою қызыл
Kонсистенциясы жұмсақ, шырынды
Картоп пюресімен гуляш
Сыртқы түрі: ет текше пішінді кесілген,ет бөлшектері
тұздыққа малынған
Ет, пияз, дәмдеуіштің дәмі бар
Түсі қою қызыл
Kонсистенциясы шырынды, жұмсақ
ЕТТЕН ЖАСАЛҒАН КЕЙБІР ТАҒАМДАРДЫ
ДАЙЫНДАУ МЕН ҰСЫНУ ТҮРЛЕРІ
9.11 кестеде "Қуырылған картоппен бефстроган" тағамының,
9.12 кестеде"Туралған зраза" тағамының, ал 9.13 кестеде "Қой
немесе шошқа етінен жасалған рагу" тағамының рецептері
көрсетілген.
132
"Қуырылған картоппен бефстроган" тағамын дайындаудың
реттілігі.Үлкен кесек жартылай дайындалған етті қалыңдығы 1 см
болатындай етіп, порцияға бөлшектеп массасы 5...7 грамм етіп
кесіңіз.
Пиязды ұсақтап турап майға қуырыңыз. Картопты жуып, өңдеп
кесіңіз. Қаймақ тұздығын дайындаңыз.
Етті жақсылап қыздырылған табаға салып, тұз, бұрыш қосыңыз.
3-5 минут қатты отта қуырып, үстіне қуырылған пиязды салып,
қаймақ тұздығын құйыңыз, 3-5 минут қайнатыңыз. Картопты
кептіріп, 180 °C температурада фритюрге салып қызарғанға дейін
қуырыңыз. Картопты майдан сорғытыңыз, тұз салыңыз.
Бефстроганды бір порциялық табаға, ал картопты басқа ыдысқа
салыңыз. Ет пен гарнирдің үстіне туралған аскөк себіңіз.
9.11. кесте. Қурылған картоп қосылған бефстроган
Салмағы, г
Азық-түлік
1 порцияға
брутто
таза салмағы
Сиыр еті (еттің қалың, жіңішке кесектері, жамбас
бөлігінің үстіңгі және астыңғы бөлігі)
162
119
Басты пияз пияз
43
36
Асхана маргарині
10
10
Қуырылған пияз
—
18
Бидай ұны
5
5
Қаймақ
30
30
«Южный» тұздығы
4
4
Қуырылған ет
—
75
Тұздық және пияз
—
75
Гарнир
—
150
Шығымы
300
133
9.13. Кесте. Турама зразалар
Азық-түліктер
Салмағы, г
брутто
Таза салмағы
Сиыр еті (жамбас бөлігінің бүйір және сыртқы
бөлшектері)
170
125
Фарш үшін:
Басты пияз;
60
50
Аспаздық май;
8
8
Қуырылған пияз;
—
25
Жұмыртқа
*/
4
дана.
10
Кептірілген нан
5
5
ақжелкек (көкөніс)
3
2
Ш ы ғ ы м ы :
Фарш
—
42
Жартылай дайындалған ет
—
167
Ерітілген сиырдың майы
7
7
Бұқтырылған зраза
—
100
Қызанақ пюресі
12
12
Бидай ұны
4
4
Түйінді пияз
7
6
Сәбіз
8
6
ақжелкек (түбірі)
8
6
Тұздық
—
75
Гарнир
—
150
Шығымы
325
134
Сапасына қойылатын талаптар.Тағамның сыртқы түрі: қаймақ
тұздығында біркелкі қуырылған еттер. Тұздық жайылмау керек.
Дәмі және иісі қуырылған етке тән, қуырылған пияз бен
қаймақтың дәмі бар. Еттің түсі сұрғылт-қоңыр, тұздық- сары-
қызғылт түсті.
Еттің консистенциясы жұмсақ, шырынды, ет тұздыққа малынған
орташа қою болып келеді.
9.12. Кесте. Қой етінен және шошқа етінен рагу
Салмағы, г
Азық-түліктер
1 порцияға
брутто
таза салмағы
Қой еті (төс еті)
144
129
немесе шошқа еті (төс және мойын бөлігі)
110
104
немесе қолдан жасалған рагу (жартылай
дайындалған)
—
104
Тағамдық ерітілген май
12
12
Картоп
193
145
Сәбіз
25
20
Шалқан
27
20
Ақжелкек (түбірі)
13
10
Басты пияз
30
25
Қызанақ пюресі
15
15
Бидай ұны
3
3
Бұқтырылған қой еті
—
90
Бұқтырылған шошқа еті немесе жартылай
дайындалған еттен бұқтырылған рагу
—
74
Көкөністер мен тұздық
—
250
Шығымы
(қой етінен;
—
340
шошқа етінен және жартылай дайындалған өнімнен)
—
324
135
"Қарақұмық
ботқасымен
турама
зразалар"
тағамын
дайындаудың реттілігі. Етті көлденең талшықтап қалыңдығы 1-1,5
см етіп кесіңіз, тұз, бұрыш салыңыз. Ортасына фарш салып
ораңыз, жіппен байлаңыз.
Фаршты дайындаңыз. Жұмыртқаны жуып, суға пісіріп тазалап
кесіңіз. Пиязды ұсақтап турап майға қуырыңыз. Жұмыртқа мен
пиязды араластырыңыз, ақжелкек, ұсақталған кепкен нан, тұз,
бұрыш қосыңыз. Қызыл тұздық үшін құрғақ ұнды қуырыңыз, жылы
сорпаға араластырыңыз. Пияз, сәбіз, ақжелкек түбірін кесіп
қуырыңыз.Жартылай дайындалған етті қыздырылған майға салып
қызарғанша қуырыңыз. Жіпті алып тастаңыз, зразаларды кәстрөлге
салып, сорпа құйыңыз, қызанақ, көкөніс салып 1 сағат бұқтырыңыз.
Сорпаны құйып алып қызыл тұздық дайындаңыз. Қайнаған сорпаға
ұннан жасалған ұнтақтаманы ақырындап салыңыз 25,30 минут
қайнатыңыз. Тұздықты сүзіп алып, әбден піскен көкөністер езбесін
салыңыз. Зразаға қызыл тұздықты құйып, лавр жапырағын, бұршақ
бұрыш салып ет піскенге дейін әлсіз отта қайнатыңыз.
Қарақұмық ботқасын дайындаңыз.
Табақ немесе тәрелкеге қарақұмықтың жанына зразаны салып
тұздық құйыңыз, көкөністерді әсемдеңіз.
Сапасына қойылатын талаптар. Сыртқы түрі:пішіні сопақша
келген, зраза өз пішінін сақтаған, тұздық құйылып, шетіне
қарақұмық ботқасы салынған.
Дәмі мен иісі бұқтырылған етке тән, қуырылған көкөністер мен
дәмдеуіштердің иісі шығады.
Еттің түсі қара-қоңырлау. Тұздық- қызғылттау.
Консистенциясы: зразалар жұмсақ, қарақұмық ботқасы
борпылдақ, үгілмелі, тұздық біртекті.
"Қой еті және шошқа етінен дайындалатын рагу" тағамын
жасаудың реттілігі. Қой еті немесе шошқа етінің төсін массасы 30-
40г болатындай етіп, сүйегімен бірге 1 порцияға 3-4 кесектен
келетіндей тураңыз.
Көкөністерді іріктеп, жуыңыз, тазалап тағы қайтара жуыңыз,
бөлшектеп тураңыз.
Қызанақты сорпамен араластырып, қуырыңыз, ұнды елеуіштен
өткізіп, ақшыл-қоңыр түске айналғанға дейін қуырыңыз, суытып,
сорпамен араластырыңыз.
Туралған етке тұз, бұрыш қосып, қатты қыздырылған табада
қуырыңыз. Кастрөлге салып, ыстық сорпа немесе су құйыңыз,
қызанақ пюресін қосып 30...40 минут бұқтырыңыз.
136
Картопты жартылай дайын болғанша қуырыңыз. Пияз, сәбіз,
ақжелкек түбірін майға қуырыңыз. Бұқтырылған етке қуырылған
ұнды қосыңыз, пияз, сәбіз, ақжелкек түбірі, шалқан, картопты
салып бұқтырыңыз. Дайын болуына 10 минут қалғанда лавр
жапырағы мен бұршақ бұрышты қосыңыз.
Тәрелкеге бұқтырылған көкөністер мен етті салып, үстіне
ұсақталған аскөк себіңіз.
Сапасына қойылатын талаптар. Ет пен бұқтырылған
көкөністердің кесілген пішіндері сақталуы керек, ет сүйектен
бөлінбей, тұздықта көкөністермен біркелкі, қою-қызыл түсті болуы
керек. Дәмі және иісі бұқтырылған етке тән, көкөністер мен
дәмдеуіштердің иісі білінеді. Ет және көкөністер жұмсақ.
Пайдалы кеңестер
Етті көлденең талшықтап кесіп, сіңірлерді бірнеше жерден
тілу керек.
Антрекотты дайын болғанға дейін қуыру керек .
Ромштексті қуырып, дайын болғанға дейін қуыру шкафына
қояды. Ромштексте мөлдір көпіршіктер пайда болса, дайын
екендігін анықтауға болады.
Етті әлсіз отта бұқтыру керек. Үлкен кесек еттерді бұқтырған
кезде
1
/
3
бөлігін 15...20 минут сайын аударып отыру керек.
Қуырылған ұнды салқын сорпамен араластыру керек және
қайнап жатқан сұйықтыққа ақырындап араластыра отырып құю
керек. Тағам ыстық күйінде 65 °C температурада ұсынылады.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
1.
Етті бұқтырған кезде қуырылған қызанақтың рөлі қандай?
2.
Бұқтырылған ет үшін қызыл тұздықты қалай дайындайды?
3.
Қуырылған антрекоттың ромштекстен қандай
айырмашылығы бар және неге?
4.
Антрекот пен ромштексті ұсынғанда не құяды?
5.
Қандай температурада ыстық ет тағамдары ұсынылады?
6.
Етті қуырған кезде неге шанышқымен емес ағаш қасықпен
аудару керек?
7.
Етті қуырған кезде мол шырын шығады, қызарған қабықша
болмайды; етті қуырудың жеткілікті болмау себептерін және
олардың алдын алу бойынша шараларды көрсетіңіз.
8.
Неліктен етті талшықтап көлденең кеседі?
9.
Бұқтыру және пісіру үшін сиыр етінің қай бөліктерін
пайдаланады?
10. Льезон қандай азық-түліктен тұрады? Льезонға арналған
137
азық-түлік тердің ара қатынасы қандай болуы керек?
11. Етті пісірген кезде неліктен ыстық су құяды?
12. Етті жылулық өңдеуден өткізген кезде қандай процестер
жүреді?
138
№ 10 Зертханалық-тәжірибелік жұмыс
ШАБЫЛҒАН ЕТТЕН ДАЙЫНДАЛАТЫН ТАҒАМ
Жұмыстың мақсаты: шабылған және фарш массасынан
дайындалатын ыстық ет тағамдарын дайындау технологиясымен
үйренушілерді таныстыу.
Жұмыстың мазмұны: үйренушілерге келесі тағамдарды
дайындап әсемдеуді ұсынамыз: қуырылған картоп және
жұмыртамен туралған бифштекс, қаймақ тұздығы, картоп
тұздығымен домалатпалар, макаронмен рулет, қызанақ тұздығы,
қаймақ тұздығындағы тефтели қызанақ тұздығымен. Дайындалған
тағамдардың дәмін татып, олардың сапасына баға беру.
Ыдыстар мен құралдар: кәстрөл— 5 дана, тегеш — 4 дана, таба
— 3 дана, пышақтар, асханалық қасықтар— 5 дана, тұздық қасығы,
күрекшелер, ағаш қасық, ожау, сүзгіш, азық-түлік турайтын тақтай,
тәрелкелер — 4 дана және кішкентай тәрелкелер — 4 дана, таразы,
ет тартқыш.
ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР
Ш а б ы л ғ а н е т т е н д а й ы н д а л а т ы н т а ғ а м . Шабылған
еттің екі түрі бар: нан қосылмай туралған ет массасы және нан
қосылған фарш массасы. Нан қосылмай туралған ет массасы мойын,
көкет, жиек етінен жасалады. Фаршқа дайындалатын етті тазалап,
ұсақтайды шпикпен қосып ет тартқыштан өткізеді. Су, тұз бұрыш
қосып жақсылап араластырады.
Туралған еттен бифштекс, шницель, люля-кебаб, домалатпа,
бұршақ ет, ішіне фарш салынған көкөніс фарштарын дайындайды.
Бифштекстер. Жалпақ пішінді етіп, қалыңдығы 1,5...2см
болатындай қалыпқа келтіріп қуырады және дайын болғанға дейін
қуыру шкафына қояды.
Люля-кебаб. Қой етінен дайындалады. Туралған етті тұздайды,
кішкентай шұжық сияқты шпажкаға 1 порцияға арналған 2-3
данадан қалыптайды. Ашық отта қуырады.
139
Бұршақ ет.Туралған ет массасына шошқа майын қоспай бұршақ
етін дайындайды. Ұсақталған етке түйінді пияз, шикі жұмыртқа,
тұз, бұрыш, су, қосып араластырады және массасы 10...12г.
болатындай етіп домалатпа жасайды. Сорпа және көжелер үшін
гарнир ретінде пайдаланады. Фарш салынған көкөністерден
дайындалатын әртүрлі тағамдар үшін фарш дайындайтын болсақ,
жартылай пісірілген күріш қосамыз.
Котлеттер, домалатпалар, шницелдер. Котлетке мойынның
жұмсақ еті, төс, жиек еттері, сіңірлерді бөлшектеп турап
еттартқыштан өткізеді. Суық суда немесе сүтте езілген нан, тұз,
бұрыш қосады және қайтадан еттартқыштан өткізеді. Котлет
массасын жақсылап араластырады және біртекті масса жасайды.
Котлет массасына сарымсақ, қуырылған пияз қосады. Шикі пияз
котлет массасына жарамсыз иіс береді, ал сақтаған кезде- жасылдау
түске енеді.
Котлет массасынан котлет, домалатпалар, зразы, шницельдер
дайындайды.
Котлеттерге сопақша-жалпақтау пішін, домалатпаға -дөңгелек
жалпақтау, шницельдерге сопақша-жалпақтау пішін береді.
Котлеттердің қалыңдығы 1,5-0 см, домалатпалар 2 см., шницель
0,6-0,7см болуы керек. Өнімді кепкен нанға малып, қатты
қыздырылған табада екі жағында қабыршақ пайда болғанға дейін
қуырып, қуыру шкафына дайын болғанға дейін қояды.
Зразалар, тефтелдер мен рулеттер. Бұл өнімдерді домалатпа мен
шницельдерге қарағанда нан аз салынған котлет массасынан
дайындайды. Зразалар үшін котлет массасын жұқа нан сияқты алып
ортасына фарш салады да сопақша-жалпақтау пішін береді.
Зразаларды кепкен нанға малып котлет және домалатпалар сияқты
қуырады. Фаршқа пісірілген жұмыртқа, қуырылған пияз, ақжелкек
көкөністер, тұз, бұрыш және ұсақталған кепкен нан қосады.
Тефтели массасына қуырылған пиязды қосып дөңгелек пішін
береді. Ұнға малып қуырады және қызыл немесе қызанақ
тұздығында дайын болғанша пісіреді.
Туралған еттен дайындалған тағамдарды ұсыну. Бифштекстерді
таза бифштекстер сияқты ұсынады (жұмыртқа немесе пияз
қосылған фримен).
Люля-кебаб — кәуап сияқты, порциялық табаларда фаршталған
көкөністермен немесе пісірген тұздыққа аскөкті ұсақтап турап
береді.
140
Котлеттерді пісірілген, қуырылған картоппен, картоп пюресімен,
пісірілген макарон өнімдерімен ботқалармен бірге ұсынады.
Котлеттерді қорытылған май құйып немесе шетіне қызыл тұздық
немесе пияз қосылған қыша салып береді.
Шницелдер күрделі гарнирмен және қуырылған картоппен бірге
ұсынылады.
Зразалар қарақұмық ботқасымен, ұсынған кезде шетіне май
немесе қызыл тұздық құйып береді. Тефтели бөктірілген немесе
пісірілген күрішпен, қарақұмық ботқасымен және оны пісірген
тұздықпен қоса ұсынады. Ыстық күйіндегі етті 3 сағаттан көп уақыт
сақтауға болмайды, порциялық тағамдар, туралған ет котлет
массасынан дайындалған тағамдар 30 минуттен кем емес,
бұқтырылған және отқа пісірілген тағамдар 2 сағат қана сақталуы
керек. Ыстық ет тағамдарын 65 °C температурада ұсынады
.
ЖҰМЫСТЫ ОРЫНДАУ РЕТТІЛІГІ
1. Тураған ет және пісірілген күріш гарниріне 1 порцияға 150
грамм болатындай екі порциялық тағам дайындау үшін қажетті
азық-түлік есебін жүргіз. Мәліметтерді 10.1-10.5 кестеде көрсетіңіз.
2. Жұмыс орны мен азық түлік, ыдыстарды дайындап алыңыз.
3. Көкөністерді тазалап жуыңыз. Картопты бифштекске гарнир
ретінде кесектеп тураңыз. Басты пиязды тефтели үшін кішкентай
текшелеп, қызанақ тұздығына ұзынша етіп кесіңіз. Тамырсабақтар
мен пиязды бөлек қуырыңыз. Қызанақты табаға салып сорпа мен
майда қуырыңыз. Қызанақ және қызанақ қосылған қаймақ
тұздығына бөліңіз.
4. Макаронды қайнатып, суын сорғытыңыз. Май немесе
маргарин салыңыз.
5. Жартылай дайын өнімдерді дайындаңыз. Туралған масса үшін
етті ұсақтап тураңыз, 0,5 см етіп кесілген шошқа майын, су немесе
сүт, тұз қосыңыз. Массасы 100 г болатындай (1 порцияға 1 дана)
бифштекс жасаңыз. Котлет массасы үшін етті ұсақтап турап
таразыда өлшеңіз. Нанды (1кг етке 250 г нан) санаңыз. Суда езілген
нанды етке қосып қайта араластырыңыз
.
141
10.1 Кесте. Жұмыртқа қосып ұсақталған бифштекс
Азық-түлік
Салмағы, г
1 порцияға
2 порцияға
брутто
таза
салмағы
брутто
таза
салмағы
Сиыр еті (котлет еті)
109
80
Шпик
12,5
12
Сүт немесе су
7
7
Ұнтақталған қара бұрыш
0,04
0,04
Тұз
1,2
1,2
Жартылай дайын өнім
—
100
Ерітілген мал майы
7
7
Қуырылған бифштекс
—
70
Жұмыртқа
1 дана.
40
Ерітілген мал майы
5
5
Уыздық
—
40
Гарнир (қуырылған картоп)
—
150
Шығымы
—
260
10.2. Кесте. Картоп пюресімен биточки
Азық-түлік
Салмағы, г
1 порцияға
2 порцияға
брутто
таза
салмағы
брутто
таза
салмағы
Сиыр еті (котлет еті)
101
74
Бидай наны
18
18
Сүт
24
24
Кепкен нан
10
10
Жартылай дайын өнім
—
123
Ерітілген мал майы
6
6
Қуырылған биточки
—
100
Гарнир (картоп пюресі)
—
150
Қаймақ тұздығы
—
50
Шығымы
—
300
142
Тұз, бұрыш қосып араластырыңыз. 1 порцияға массасы 57г
болатындай етіп 2 домалатпа жасаңыз, кепкен нанға салыңыз.
Тефтелиге арналған котлет массасына қуырылған пияз қосып,
араластырыңыз. Массасы 42г болатындай (1 порцияға 3 тефтели)
тефтели жасап, оларды ұнға аунатыңыз.
Орама үшін қалған массаға шикі жұмыртқаның жартысын салып
араластырыңыз. Орама пішінін жасаңыз. Ылғал матаның үстіне
массаны қойып ортасына макарон саламыз да, үстін тегістеп
шеттерін мата арқылы қосамыз.
6. Гарнир дайындаңыз. Картопты пісіріп, картоп пюресін
жайындаңыз.
Картопты кесектеп турап қуырамыз, дайын болғанға дейін
қуыру шкафына саламыз.
Күрішті пісіріп, суын төгеміз де қайтадан шаямыз, маргарин
қосып аздап жылытамыз.
7. Ақ майды аздап қуырып, оған қаймақ, қызанақ тұздықтарын
10.3. Кесте. Тефтели
Салмағы, г
Азық-түлік
1 порцияға
2 порцияға
брутто
таза
салмағы
брутто
таза
салмағы
Сиыр еті (котлет еті)
103
76
Бидай наны
16
16
Сүт немесе су
24
24
Басты пияз
29
24
Мал майы, ерітілген тағамдық
4
4
Бидай ұны
8
8
Жартылай дайын өнім
—
135
Мал майы, ерітілген тағамдық
—
7
Дайын тефтели
7
115
Қызыл тұздық
—
75
Гарнир
—
100
Шығымы
—
290
143
қосамыз. Қаймақ тұздығын екіге бөлеміз. Тефтели тұздығы үшін
қуырылған қызанақ салып, аздап қайнатамыз.
8. Ораманы май жағылған қаңалтыр табаға салып, матаны
аламыз, жұмыртқа жағып кепкен нанды сеуіп кішкене тесіктер
жасаймыз, үстіне қыздырылған маргарин құйып, 220 °C
температурада қуыру үшін қуыру шкафына қоямыз. Домалатпалар
мен бифштекстерді екі жағынан қуырып, дайын болғанша қуыру
шкафына қоямыз. Тефтелиді табада қуырамыз, 10-12 минут
бұқтырамыз үстіне қаймақтан жасалған қызанақ тұздығын құямыз
да қуыру шкафында 10-12 минут бұқтырамыз. Бір жұмыртқаны
қуырамыз.
9. Тағамды ұсыну үшін әсемдейміз.
Туралған бифштексті қуырылған картоппен тәрелкеге салып,
үстіне ет шырының құйып, көкөністер себеміз, бифштекстің үстіне
қуырылған жұмыртқаны саламыз.
10.4. Кесте. Ет орамасымен макарон
Салмағы, г
Азық-түліктер
1 порцияға
2 порцияға
брутто
таза
салмағы
брутто
таза
салмағы
Сиыр еті (котлет еті)
155
114
Бидай ұны
23
23
Сүт немесе су
34
34
Котлет массасы
—
170
Пісірілген макарон
—
125
Макаронға арналған маргарин
3
3
Фарш
—
128
Жұмыртқа
1
/
6
дана.
7
Кепкен нан
6
6
Жартылай дайындалған өнім
—
313
Қаңалтыр табаны майлау үшін май
4
4
Дайын орама
—
275
Қызыл тұздық
—
50
Шығымы
—
325
144
10.5. Кесте. Пісірілген күріш
Азық-түліктер
Салмағы, г
брутто
таза
салмағы
брутто
таза
салмағы
Күріш жармасы
360
360
Асхана маргарині
45
45
Шығымы
—
1 000
150
Домалатпаларды картоп пюресімен бірге тәрелкеге салып,
қаймақ тұздығын құямыз, үстіне көктерді себеміз.
Тефтелиді пісірілген күрішпен тәрелкеге саламыз, тұздық
құямыз. Ораманы порциялық бөліктерге бөліп, тәрелкеге 1
порцияға 2-3 бөліктен саламыз, қызанақ тұздығын құямыз.
10. Тағамның дәмін көріңіз және олардың дәмдік сапасын
бағалаңыз. 10.6 кестені толтырыңыз.
11. Жұмыс орнын жинақтап, ыдыстарды кезекшіге тапсырыңыз.
ТАҒАМ САПАСЫНА ҚОЙЫЛАТЫН
ТАЛАПТАР
10.6.
кестені
толтырыңыз.
"Ескерту"
бағанасында
көрсеткіштерге сәйкес келетін дайындалған тағамдар сапасын
көрсетіңіз.
145
10.6. Кесте. Тағамдар сапасын бағалау
Сапа көрсеткіші
Ескерту
Бағалау
Достарыңызбен бөлісу: |