ӘБУ-л-ҚАСЫМ әл-ФАРАБИ(1130, Отырар қ - 1210 ж.ш.) - ғалым. Отырар. Иасы, Шаш, Самарқан
және Бұқара қ-ларында оқыған. Бізге "Ғылым түрлері", "Таза шындық", "Пайғамбарлардың
қасиеттері туралы әулиелер сөзі", "Уағыз үлгілері" атты шығармалары жеткен. "Ғылым түрлері"
еңбегінің қолжазбалары Үндістан, Голландия, Түркия, Египет, Ватикан кітапханаларында,
Ташкентте, Санкт-Петербургтің Шығыстану ин-тында сақтаулы.
ӘБУ НАСР әл-ЖАУҺАРИ, Әбу Наср Исмаил бин Хаммадәл-Жау һар и (т.ж.б. Отырар
аум.Жауһар а.- 1005,Иран,Нишапур қ.) -ғалым, ақын. Отырар, Бағдад, Басрада оқыған. Нишапур
қ-нда араб тілінен дәріс берген. Оқымыстының "Китаб әл-мүқаддима фи-н-наһу" (Трамматикаға
кіріспе кітап") атты еңбегі әлі табылмай отыр. Оның "Тадж әл-лүғат уа сихах әл-арабиа" ("Тіл тәжі
және араб тілінің ақиқат сөздігі") атты сөздігінде қырық
мыңға жуық сөз қамтылған, 6 томнан тұрады. Әл-Жауһаридың өлең жүйесіне арналған екі
тракты -"Китал әл Аруд" (Аруд туралы кітап) пен "Китабул-қауафи" (Ұйқас туралы кітап) бар.
Бұл екі еңбек Стамбұлдағы Атиф Әфенді кітапханасында сақтаулы. Әл-Жауһари өлең өлшемі
туралы (аруд) трактатында араб өлеңін 12 түрге бөліп қарастырады. Әл-Жауһари өлеңді,
ұйқасты жүйелеуде соны жол ұсына отырып, өз заманының ең беделді өлеңтанушысы ретінде
мойындалған. Әл-Жауһаридің араб тілінде жазған өлеңдерінің үзінділері де сақталып отыр.
