Непрерывного педагогического образования, рассмотрены вопросы роста

156 
 
 
В настоящее время подготовка школьников к жизни, к труду как один из 
ведущих приоритетов образования требует пересмотра результатов обучения. 
Одним  их  уровней  представления  результатов  образования  является 
функциональная  грамотность,  определяемая  как  способность  личности  на 
основе  знаний,  умений  и  навыков  нормально  функционировать  в  системе 
социальных  отношений,  максимально  быстро  адаптироваться  в  конкретной 
культурной среде [1]. 
В  Послании  Президента  Республики  Казахстан  Н.Назарбаева  народу 
Казахстана от 27 января 2012 года «Социально-экономическая модернизация - 
главный  вектор  развития  Казахстана»  отмечено:  «Образование  должно  давать 
не  только  знания,  но  и  умения  их  использовать  в  процессе  социальной 
адаптации»  [1].  В  связи  с  этим  Главой  государства  указана  необходимость 
дальнейшего  развития  функциональной  грамотности  школьников.  Поэтому 
целью работы школы является обеспечение развития у учащихся способностей 
к познанию, творческому использованию полученных знаний в любой учебной 
и  жизненной  ситуации,  готовности  к  саморазвитию  и  самоуправлению 
посредством  развития  ключевых  и  предметных  компетенций,  на  достижение 
которых  направлен  учебный  план  школы,  в  котором  помимо  базового 
компонента 
предусмотрен 
личностно-ориентированный, 
вариативный 
компоненты,  а  также  занятия  по  развитию    творческой  и  исследовательской 
деятельности школьников. 
Кроме  этого,  в  школе  КГУ  «НИСЦРО  «Восток»  для  одаренных  детей» 
управления  образования  ВКО  составлен  план  мероприятий  по  реализации 
Национального  плана  действий  на  2012-2016  годы  по  развитию 
функциональной  грамотности  школьников,  в  котором  предусмотрено 
выполнение  основных  направлений,  таких  как  проведение  исследований, 
совершенствование 
учебно-методического 
и 
материально-технического 
обеспечения,  применение  эффективных  технологий  обучения,  оценка 
достижений  результатов  образования,  подготовка  и  повышение  квалификации 
учителей,  воплощение  имиджевых  проектов.  Управленческая  деятельность  в 
школе охватывает все запланированные направления. 
Одним  из  путей  повышения  профессиональной  компетентности  и  качества 
обучения,  учащихся  в  школе  является  совершенствование  управленческой  и 
методической  работы.  Содержание  внутришкольного  контроля  выстроено  с 
учетом реализации ОЭР, методической работы с кадрами, охватывает основные 
компоненты учебно-воспитательного процесса: 

 
осуществление  контроля  над  исполнением  законодательства  в 
области школьного образования Республики Казахстан; 

 
обеспечение  качества  освоения  учащимися  ГОСО,  развитие 
функциональной 
грамотности 
школьников, 
реализацию 
творческого 
потенциала способных и одаренных учащихся; 

 
повышение 
профессионального 
мастерства 
педагогов 
и 
воспитателей; 

157 
 

 
совершенствование  системы  контроля  за  ведением  школьной 
документации. 
Так во внутришкольном контроле в центре внимания находятся как общие, так 
и частные  вопросы  деятельности  педагогов  по  повышению  качества  обучения 
школьников, изучению уровня преподавания предметов.  
Также  изучению  и  анализу  подвергнута  деятельность  педагогов  по 
организации  индивидуальной  работы  с  учащимися  на  предметах.  Рассмотрены 
вопросы  на  совещаниях  при  директоре  школы,  выработаны  методические 
рекомендации педагогам. 
Материально-техническая  база  школы  позволяет  в  полной  мере 
совершенствовать учебно-воспитательный процесс. В распоряжении педагогов 
и  учащихся  находятся  мультимедийные  кабинеты,  свободный  доступ  в 
Интернет, предметные кабинеты с интерактивными досками. 
В  системе  проводятся  заседания  ШМУ,  на  которых  каждому  учителю 
предоставляется 
возможность 
поучаствовать 
в 
различных 
формах 
взаимодействия (дебаты, дискуссии, круглый стол, мозговой штурм). Педагоги 
осваивают 
особенности 
формирования 
функциональной 
грамотности 
школьников,  технологию  развивающего  обучения,  интерактивные  методы  и 
приемы  обучения,  возможности  применения  ИКТ,  организацию  работы  со 
способными и одаренными детьми. 
Каждый  педагог  в  школе  занимается  исследовательской  деятельностью, 
по результатам работы готовит материалы для выступлений, публикаций.  
Опытно-экспериментальная  деятельность,  реализуемая  в  Центре, 
позволяет  каждому  учителю  совершенствоваться,  быть  вовлеченным  в  работу 
творческих групп, разрабатывать авторские программы.  
Участвуя  в  профессиональных  конкурсах,  педагоги  получают 
возможность  продемонстрировать  уровень  педагогического  мастерства.  На 
заседаниях  кафедр,  лабораторий,  педагогических  советах,  семинарах  были 
рассмотрены  вопросы,  освещающие  профессиональную  компетентность 
педагогов,  профессиональную  позицию  учителя  в  условиях  реализации  ОЭР, 
инновационную  деятельность  педагогического  коллектива,  формирование 
базовых компетенций у школьников. 
Педагоги  школы  являются  активными  участниками  конкурсов 
педагогического  мастерства  («Одаренный  учитель  –  одаренный  ученик», 
«Самый  классный  классный»),  заместители  директора  по  УР  регулярно 
оказывают  методическую  помощь  учителям  в  разработке  уроков,  написании 
статей, подготовке к конкурсам.  
В школе работает лаборатория аттестующегося учителя, действующая по 
заявительному  принципу,  которая  помогает  пройти  процедуру  аттестации  в 
инновационной  форме  представления  реализованного  профессионального 
проекта:  учителя  готовят  портфолио,  открытые  уроки,  внеклассные 
мероприятия,  мастерские,  по  итогам  представления,  которых  заместители 
директора по УР рекомендуют обобщить лучший передовой опыт. 

158 
 
За  три  последних  года  21  педагогов  прошли  трехмесячные  уровневые 
курсы  по  Программе  повышения  квалификации  педагогических  кадров 
Республики  Казахстан,  поэтому  в  школе  создано  профессиональное  сетевое 
сообщество,  в  которое  вошли  все  сертифицированные  педагоги,  а  также 
наиболее активные учителя, чтобы усовершенствовать практику преподавания 
и  обучения.  Ими  в  системе  проводятся  исследования  по  изучению  лучшего 
мирового опыта в области развития функциональной грамотности школьников, 
организуются обучающие семинары и коучинги, направленные на осмысление 
особенностей  формирования  функциональной  грамотности  у  школьников, 
регулярно  проводятся  мониторинговые  исследования  «Оценка  учебных 
достижений  учеников  4,  8  классов»,  результаты  которых  обсуждаются  на 
совещаниях  при  директоре,  заседаниях  кафедр.  Сертифицированнымими 
учителями внедряется критериальная система оценка достижений школьников, 
позволяющая детально проанализировать их успехи и затруднения, провести с 
каждым   индивидуальную  коррекционную  работу  по  улучшению результатов. 
Кроме  этого,  создано  межшкольное  сетевое  сообщество.    Взаимодействие 
позволяет  личностно  и  профессионально  развиваться.  Деятельность 
исследовательских  групп  обеспечивает  качественное  проведение  коучингов, 
Lesson study, дебатов, круглых столов. 
Психолог согласно утвержденному плану исследует учебную мотивацию 
у учащихся, уровень развития творческого воображения, выявление отношения 
учащихся к преподаваемым предметам
.
  Результаты  исследований  реализуются 
педагогами в учебной и внеучебной деятельности. 
Создан  банк  данных  о  педагогических  кадрах.  Анализ  полученной 
информации  позволил  определить  уровень  потребности  в  повышении 
профессионального мастерства. Согласно плану АО «НЦПК «Өрлеу» посещают 
курсы 
повышения 
квалификации, 
направленные 
на 
осуществление 
качественной подготовки учащихся к международным исследованиям. За 2014-
2015 учебный год такие курсы посетили 7 педагогов школы. 
В  школе  в  системе  реализуются  имиджевые  проекты,  направленные  на 
совершенствование профессионализма педагогов, и, следовательно, повышения 
качества  знаний  учащихся.  В  рамках  партнёрства  на  базе  школы  проходят 
областные,  республиканские  семинары  и  научно-практические  конференции, 
уровень  профессиональной  компетентности  педагогов  школы  позволяет  им 
быть активными участниками всех мероприятий: проводить открытые уроки и 
внеклассные  мероприятия,  делиться  опытом  работы  по  исследовательским 
темам,  готовить  печатный  материал  для  педагогических  печатных  изданий. 
Педагоги  нашей  школы  придерживаются  мнений  Мишра  и  Келер,  которые 
отмечают,  что  «учитель,  способный  к  реализации  взаимосвязи  между 
технологическим,  педагогическим  и  предметным  аспектами  знаний,  является 
профессионалом высокого уровня» [2]. 
Организованная, 
таким 
образом, 
деятельность 
педагогического 
коллектива  позволяет  каждому  учителю  понять  особенности  познания  у 

159 
 
воспитанников,  развивать  их  функциональную  грамотность,  учащимся  – 
совершенствовать навыки метапознания. 
 
Библиографические ссылки 
1. Национальный  план  действий  на  2012-2016  годы  по  развитию 
функциональной грамотности школьников. 
2. Руководство  для  учителя,  первый  (продвинутый)  уровень.  Второе 
издание. АОО «Назарбаев Интеллектуальные школы», 2012. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Секция 3 Реализация идей развития функциональной грамотности у 
школьников в процессе воспитания 
 
Жадыра Жумагалиевна Ахтанова 

160 
 
«№45 бейімделген орта мектебі» КММ 
Қазақстан, Өскемен 
 
ӨЗІН-ӨЗІ ТАНУ ПӘНІН ОҚЫТУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ 
РУХАНИ-АДАМГЕРШІЛІК ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ 
 
Мақалада  үздіксіз  оқу-тәрбие  жүйесіне  кірген  «Өзін-өзі  тану»  пәнінің 
мақсаты  мен  міндеттері,  тәлім-тәрбиедегі  орны,  оның  «толық  адам  не  тұлға» 
қалыптастырудағы  маңызы  көрсетіледі.  Бүгінгі  жас  ұрпақты  оқыту,  оны  жан-
жақты  дамыту,  жаңаша  дағдыларға  тәрбиелеу  қазіргі  әлемдік  даму,  ғылыми 
технология талаптарына сай жүргізілуі керек.екендігін көрсетеді. 
 
«Өзгені тану үшін өзіңді-өзің таны» 
Сократ 
Еліміз,  1991  жылы  егемендік  алғаннан  кейін,  оқу  орындарында  және 
қоғамдық ортада көптеген ұлттық бағытта өзгерістер бола бастады. Соның бір 
айғағы  ретінде  айтар  болсақ,  ол  бүкіл  үздіксіз  оқу-тәрбие  жүйесіне  «Өзін-өзі 
тану» пәнінің енуі. Бұл пән бала-бақшадан басталып, жоғары оқу орындарына 
дейін енгізілген. Аталмыш пәннің авторы бәрімізге танымал С. А. Назарбаева. 
Оқулықтар  «Өзін-өзі  тану»  рухани-адамгершілік  білім  беру  жобасы  негізінде 
дайындалған. Бұл пән, негізінен, адами құндылықтарды игеруге жол бастаушы 
болады. 
«Өзін-өзі тану» пәнінің негізгі мақсаты да адамдарға рухани-адамгершілік 
қасиеттерді  игерту  болып  табылады.  Ал,  міндетіне  келер  болсақ,  сол  игерген 
қасиеттерін  қоғамдық  ортада  толық  пайдалана  білу.  Тәлім-тәрбиедегі  орнына 
келер  болсақ,  бұл  айтылған  рухани-адамгершілік  қасиеттерді  меңгерген  кез-
келген адам баласы  ешуақытта  жамандық жасауға  бармайды, әрі  «толық  адам 
не тұлға» болып қалыптасады. Өзін-өзі тану пәні әлемнің ең басты құндылығы 
–адам  және  адамның  өмір  сүруі  үшін,  бақыт  үшін,  қуаныш  үшін 
жаралғандығына негізделеді. Өмірдің осындай қарапайым ақиқатына  – ұлттық 
құндылықтарды  меңгере  отырып,  баланы  халқының  адал  ұлы,  Адам  деген 
ардақты атқа лайық болуға жастайынан үйрету қоғам талабы болып отыр. 
«Өзін-өзі  тану»  бағдарламасының  негізгі  мақсаты  –  адамның  қоршаған 
ортаны танып, біліп, өзінің ішкі жан-дүниесіне үңіліп, өзін-өзі басқару негізінде 
рухани-адамгершілік әлеуетті көтеру [1, 500-501-бб.]. Сол себепті қазіргі ұрпақ 
тәрбиесіндегі басты мәселе тұлғаны адамгершілік рухани тұрғыдан дамыту, ар-
ұятымызды молайтып, адамгершілік қасиеттерімізді жетілдіру арқылы ізгілікке, 
инабаттылыққа,  парасаттылыққа  үйрету.  «Өзін-өзі  тану»пәні  арқылы  жан-
жақты  дамыған,  рухани  адамгершілігі  мол,  бір-біріне  сүйіспеншілікпен, 
құрметпен  қарайтын,  өмір  сүруге  деген  құштарлығы  жоғары  жеке  тұлға 
тәрбиелей  аламыз.  Өзін-өзі  тану  пәні  қазірдің  өзінде  мектеп  оқушыларының 
сүйіпте,  тамсанып  оқитын  пәндердің  біріне  айналып  отырғаны  сөзсіз.  Сонда 
бұл пән өзгелерден несімен ерекшеленеді? Жалпы, өзін-өзі тану пәні –адамның 

161 
 
өзін-өзі толықтай танып біліп, дұрыс жолға бет алып, жан дүниең мен сыртқы 
келбетіңді үндестіріп, рухани азық сыйлайтын пәндердің бірі. 
Халқымыздың сан ғасырлық тыныс-тіршілігінің өзіндік ерекшеліктерінен 
туындаған ұлттық тәлім-тәрбиеге қатысты салт-дәстүр, әдет-ғұрыптары да мол. 
Олардың 
дені 
қазіргі 
этика, 
педагогика, 
психология 
ғылымдары 
тұжырымдарымен  қиюласа,  астарласып  жатады.  Осы  саладағы  рухани 
мұрамызды  осы  күнгі  ғылым  деңгейіне,  оның  төңірегіне  топтастырып,  жүйе-
жүйесімен талдауға алсақ, бұлардың өзіндік сыр-сипаты айқындала түседі.  
Сабақты  өткізе  отыра,  мұғалім  балалардың  өзіне  деген  сенімділігін 
нығайтып, олардың бойына имандылық қасиеттерді дарытып, жағымды ойларға 
бейімдейді.  Ал  берілген  материалдар  мазмұнының  бала  жасына  лайықты,  әрі 
қызықты болуы. Біздің ұстаздар ең бірінші балалар үшін әсерлі және ыңғайлы 
жағдай  туғызады.  Балалармен  қарым-қатынастардың  түрлері  олардың 
әсерлеріне  бағытталады.  Себебі,  бұл  олардың  жақсы  ойларын  бұзатын 
кейіпкерлерден  аулақ  етіп  жақсылыққа  жетелейді,  өмірде  табыстарға 
жетулеріне  көмектеседі,  ішкі  дүниелерінің  үндестікте  болуын  қадағалайды, 
ешқандай  да  материалдық  жақсы  жағдайлар  қуаныш  пен  бақыт  әкелмейтініне 
көздерін  жеткізеді.  ХХІ  ғасырда  көтеріліп  отырған  «Өзін-өзі  тану»  рухани-
адамгершілік білімінің түп тамыры тереңде жатыр. Ол – халқымыздың ұлттық 
құндылықтарынан, рухани мұраларынан, ділінен, тағлымдық ой-толғауларынан 
бастау  алады.  «Өзін-өзі  таныған,  өмірдің  мәнін  түсінген  адам,  өзін-өзі 
қадағалап,  сынап,  өзін-өзі  тәрбиелеуге,  өмірден  өз  орнын,  өз  бақытын  табуға 
ұмтылады.  Өзін-өзі  тану  –  адамның  шындықты  өзінше  түсіну  жағынан 
қарастыратын  ілім,  ол  өз  бойындағы  бірегейлікке  сәйкес  келетін  өзінің  жеке 
құндылықтары 
жүйесін 
жалпыадамзаттық 
құндылықтар 
жүйесімен 
ықпалдастыруға  бағытталған.  «Өзін-өзі  тану»  рухани-адамгершілік  білімі  – 
ұлттық құндылықтарды іске асыру мен таратудың маңызды механизмі, өмірдің 
мәні мен өнегесі, тарихпен, ана тілімен, философиямен, әдебиетпен, дәстүрмен, 
психологиямен ұштасқан ұлттық-рухани білім мазмұны мен түрі [2, 405-б.]. 
«Халықтан асқан ұлы ұстаз жоқ» дейтін болсақ, ұлттық рухани мұралар – 
ұрпақтың  рухани-адамгершілік  азығын  жетілдіретін  негізгі  өзегі  болмақ. 
Рухани байлыққа апаратын жолдың бірі – білім, екіншісі – сол білімді пайдаға 
асыру.  Адам  алғаш  білімнің  құндылығына  сүйене  отырып,  өз  ортасын  жақсы 
жағынан  өзгертуге  әрекет  жасайды.  Өйткені  рухани  жетілудің  шыңына 
көтерілген  адам  өмірдің  мәні  мен  мағынасын  жай  ғана  түсініп  қоймай,  жер 
бетінде  ізгілік  орнатуға  күш  салады.  Қандай  да  болсын  адамдықты, 
адамгершілікті  бетке  ұстаған  қоғамның  мақсаты-  әр  адамды  рухани  байлық 
деңгейіне жеткізу. 
Бүгінгі жас ұрпақты оқытып қана қою аз, оны жан-жақты дамыту, жаңаша 
дағдыларға  тәрбиелеу  қажет.  Әлемдік  даму,  ғылыми  технология  адамның 
ұшқыр  ойлы,  терең  білімді,  озық  тәрбиелі  болуын  талап  етеді.  Сондықтан 
рухани-адамгершілік тұрғысынан білім беру әр тұлғаның азаматтық келбетінің 
жоғары  болып,  олардың  кез  келген  ортада  белсенділік  көрсете  алатынын 
қабілеттерін  жетілдіруді  көздейді.  Осы  кезде  біздің  елімізде  ұлттық  және 

162 
 
азаматтық  құндылықтардың  негізінде  жеке  тұлғаны  қалыптастыру  және 
дамыту, жеке адамның рухани күш-қуат мүмкіндіктерін ашу, адамгершілік пен 
салауатты  өмір  салтын қалыптастыру  үшін  қажетті  жағдайлардың барлығы да 
жасалуда. Тәрбиенің басты мақсаты – әр адамның ішкі құндылығын, тұлғалық 
қасиетін ашып, бағалауға үйрету. 
Осыларды  ескере  отырып,  еліміздің  мектептерінде  2001  жылдан  бері, 
«Өзін-өзі тану» бағдарламасы саралаудан өткізіліп, оқу жүйесіне енгізіліп келе 
жатқан  еді.  «Өзін-өзі  тану»  пәні  жастардың  бойында  махаббат,  адамгершілік, 
мейірімділік  сияқты  жалпы  адамзаттық  құндылықтарды  қалыптастырады, 
оларды рухани адамгершіліктің нәрімен сусындатады. Өзін-өзі тану – адамның 
өзіне  терең  мән  берудің  алғашқы  қадамы.  Ойшыл  Сократ:  «Өзгені  тану  үшін 
өзіңді-өзің  таны»  деген  болатын,  қазіргі  біздің  «Өзін-өзі  тану»  пәні  Сократ 
ілімінің  үйлесімді  жалғасы  іспеттес.  Бұл  пән  жобасының  авторы  Сара 
Алпысқызы  атап  өткендей,  «Әр  баланың  қабілетін  ашуы,  өзіне  жол  табуы, 
өзінің  күш-жігеріне  сенуі  өзінің  өмірдегі  орнын  анықтау  үшін  өте  маңызды! 
Әлемде махаббат пен мейірімділік аурасын жасай  отырып, қарапайымдылық 
пен  махаббат  жүректен  жүрекке  жетуі  тиіс»,  яғни  әрбір  баланың,  ата-
ананың  жүрегіне  жылылық  нұрын  ұялатуда  әрқайсысымыздың  орнымыз 
ерекше [3, 112-б.]. 
Оқушының  жас  ерекшеліктеріне  сәйкес  өзін-өзі  тануға,  өзін  дамытуға 
бағытталған  жұмыстар  мектепте  ғана  емес,  отбасында  да  ата-аналардың 
көмегімен жалғасын тауып, өзара ықпалдастық бағытта жүргізілуі керек. «Өзін-
өзі  тану  пәні»  жеткіншекті  жарық  дүниеде  өмір  сүріп,  Адам  екенін  терең 
сезінуге,  адамдарға  қуаныш  сыйлай  білуге  баулиды.  Жанында  жүрген  аяулы 
адамдардың  бар  екенін  ұғынуға  көмектеседі.  Адамдардың  сезіміне  ие  болу 
және  оны  ақтай  білуге  үйретеді.  Борыш  пен парызға  адал  болуға  тәрбиелейді. 
Артыңда  өшпейтін  ізгілікті  із  қалдыра  білуге  талпындырады.  Қабілетіңді, 
бойындағы дарында, азаматтылығыңды дәлелдеуге итермелейді. 
«Рухани  мұраға  сүйенбеген  елдің  жұлдызы  жанбайды  демекші,  заман 
ағымы  талап  етіп отырған  ата-бабаларымыздан  қалған  әдеби  мұраларымызды, 
халқымыздың  өсиетін,  өнегесін  дәріптеп,  дәстүрін  таңғажайып  тапқырлығын, 
олардан  қалған  ескірмейтін  көне  сөздерді,  мақалдар  мен  мәтелдерді  бүгінгі 
ұрпаққа  үлгі-өнеге  болатындай,  келер  ұрпаққа  тәлім-тәрбие  беретіндей 
ғасырлар қойнауынан сыр шерткен асыл мұраларымызды рухани-адамгершілік 
білім  беруде  тиімді  қолдану  –  «Өзін-өзі  тану»  пәні  бастауы  бұрыннан  болған, 
біздің  арғы  ата-бабаларымыздан  келе жатқан  жақсы дәстүрлеріміздің  жалғасы 
іспеттес  деуге  болады.  Оқулықтардағы  оқу  материалдарының  бәрі  де  өздерін 
қызықтыратындай  мәтіндерден  құрастырылып,  тақырыптық  жүйе  жалпы 
адамзаттық және ұлттық құндылықтарға бағытталған. 
Жас  ұрпақ  оқулықтардағы  берілген  мәтіндерді  ден  қойып,  зор  ынтамен 
оқыр болса, талай мәселе төңірегінде ой түйеді. Адами қарым- қатынастағы әр 
қилы сұрақтарға жауап таба алады. Шығармашылық тұрғыда үлкен ыждағатпен 
жасалған  әр  істері  өздеріне  табыс  әкелері  сөзсіз.  Олай  болса,  қолдарындағы 
ұстаған бұл оқулықтардың нәрімен сусындап, ерінбей еңбектене берсін. 

163 
 
«Өзін-өзі  тану»  пәнінің  барлық  оқулықтарында  берілген  бүкіл  білім 
мазмұны жастарды ізгілік еліне жетелеп, таным шаттығымен шыңдай береді. 
Еліміздің  егемендігі  нығайып,  ертеңіне  сеніммен  қадам  басқан  шағында 
заманына сай адамын тәрбиелеу басты міндет. Осы өрелі жолда ұрпақ өнегесі, 
олардың адамдық болмысы жайлы ой толғап, рухани-адамгершілік білім беруді 
басты  идея  етіп  ұстанатын  «Бөбек»  қорының  президенті  С.Назарбаеваның 
«Өзін-өзі  тану»  авторлық  бағдарламасының  алға  қойған  мақсатының  өзі 
ерекше. 
Себебі  өзін-өзі  тану  баланы  өзінің  қадірін  өзі  білуге,  өзін  сыйлауға, 
өзгелердің  талқы-талдауына  тәуелді  болмауға,  өзін-өзі  жетілдіруге,  рухани 
өмірде және қоршаған өмір жағдайларында өзінің бағыт-бағдарының болуына, 
өз  бетінше  шешім  қабылдай  алуына  және  өз  сөзі  мен  әрекеттері  үшін 
жауапкершілікті сезіне білуге тәрбиелейді. 
Жалпыадамзаттық  құндылықтар  болып  саналатын  адамгершілік 
мұраларды,  рухани-адамгершілік  қасиеттерді  бүгінгі  ұрпақтың  бойына  сіңіру, 
жақсылыққа үйрете білу аса маңызды. 
Осы  орайда  «Өзін-өзі  тану»  пәнінің  басты  ерекшелігі  өскелең  ұрпақтың 
тұлғалық 
потенциалының 
дамуына, 
өзіндік 
қасиетінің 
ашылуына, 
шығармашылық  және  танымдық  белсенділігін  ынталандыруға,  балаларға 
сүйіспеншілік,  мейірімділік,  ақиқат,  адалдық,  шыншылдық,  сұлулық, 
рақымдылық,  мінез-кұлық  дұрыстығы  арқылы  үйлесімді  жан-жақты  дамыған 
адам қалыптастыруға бағдарланған. 
Өзін-өзі  тану  пәні  әлемдегі  ең  басты  құндылық  –  адамның  өмір  сүруі 
үшін, бақыт үшін, қуаныш үшін жаралғандығына негізделеді. Өмірдің осындай 
қарапайым  ақиқатына  –  жақсы адам  болуға  баланы  жастайынан үйрету  керек. 
Бұл тұрғыда мұғалімнің рөлі аса зор. Өйткені ол оқыту мен тәрбиелеудің қазіргі 
әдістемесін жеткілікті меңгеріп, балалар психологиясын терең талдай отырып, 
белгілі  бір  жастағы  балаларға  бағытталған  педагогикалық  процесті 
ұйымдастыра  алады.  Бастауыш  сынып  оқушыларының  өздеріне,  өз  ортасына, 
құрбыларына  және  үлкен  адамдарға  байланысты  эмоционалды-мотивациялық 
ұстанымдарын  қалыптастыруда  балалардың  жас  ерекшеліктерін  ескеріп,  әр 
сабақтың мазмұндылығы мен мәнін байыта түсуде методикалық әдіс-тәсілдерді 
және  ойын,  жаттығулар,  жағдаяттарды  сәтті  пайдалану  арқылы  мұғалім  зор 
мақсаттарға қол жеткізе алады. 
«Әр бала – керемет рухани күш иесі. Ол шетсіз шексіздікті танып-білуге 
ұмтылады. Мұндай ұмтылыс адам баласының бойында дүниеге келген сәтінде-
ақ  пайда  болады.  Сондықтан  да  мұғалім  әр  балаға  рухани  күш  иесі  ретінде 
қарауы керек. Мұғалімнің мұндай көзқарасы баланың белсенділігін арттырады. 
Білімге  деген  құштарлығын  көбейтеді.  Балаға  сеніммен  қарау  баланы  тек 
қуаттандыра түседі», – деп белгілі педа¬гог Ш.Амонашвили айтқандай мұғалім 
шеберлігі  мен  білімділігі  «Өзін-өзі  тану»  пәнінің  құндылығы  мен 
маңыздылығын аша түседі [4]. 
Жаңа  ғасыр  толқыны  әкелген  жаңалықтарға  сәйкес  қазіргі  заманда 
адамның  тұлғалық  дамуына  баса  назар  аударылып,  жас  жеткіншектерге 

164 
 
берілетін  білім  негіздері  олардың  жеке  даралық  қабілеттерін  жетілдіруге 
қызмет етеді. Әр баланың ішкі мүмкіндігі мен өзіндік қарымын дамытуға әсер 
ететін  рухани  адамгершілік  қағидалары  жеке  тұлғаның  өзін-өзі  дамытуының, 
өзін-өзі жүзеге асыруының аса қажетті шарты болып табылады. 
Қорыта  келе,  «Өзін-өзі  тану»  пәні  баланы  өзінің  қадірін  өзі  білуге,  өзін 
сыйлауға,  өзін-өзі  жетілдіруге,  рухани  өмірде  және  қоршаған  өмір 
жағдайларында өзінің бағыт-бағдарының болуына, өз бетінше шешім қабылдай 
алуына  және  өз  сөзі  мен  әрекеттері  үшін  жауапкершілікті  сезіне  білуге 
тәрбиелейді. 
Рухани-адамгершілік  білім  беру  –  жас  ұрпақтың  бойына  өмірдің  мәні, 
сүйіспеншілік, 
бақыт, 
сыйластық, 
татулық,  бірлік, 
төзімділіксынды 
құндылықтарды  дарыту  арқылы  адамның  қоғамда  өз  орнын  табуына,  қабілет-
дарынының  ашыла  түсуіне,  ақыл-парасатын  дамытуына  яғни  сәнді  де  мәнді 
өмір сүруіне қызмет етеді. 
 
 
Библиографиялық сілтемелер 
1. Назарбаева С.А. Өзін-өзі тану оқулықтары. – Алматы: Бөбек, 2010. 
2. Абай шығармалары.– Алматы, 2002. – 1-2 том. 
3. Жармұхамедов М. Шәкәрім шығармалары. – Алматы, 1988. 
4. А.С.Сейтақов, «Өзін-өзі тану пәнін оқыту ерекшеліктері»,    
   «Самопознание.kz» журналы - 2011. 
 
 
Гульнур Ауташкызы Ауташева,  
тарих пәнінің мұғалімі 
 «Ленин атындағы орта мектебі»КММ 
Шығыс Қазақстан облысы 
Катонқарағай ауданы 
 

жүктеу/скачать 5,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: