ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ ПӘНІНДЕ ОҚУШЫЛАРҒА

165 
 
дарытып,  адамгершілік,  имандылық  рухында  тәрбие  беру.  Ол  -  ұлттың  ұлт 
болып қалыптасуымен бірге туып, бірге дамып келе жатқан тарихи және көне 
үрдіс.  Этнопедагогиканың  білімділік  мәні  сонда  –  ол  халықтардың  ғасырлар 
бойы  қалыптасқан  дүниетанымдық,  тәлім-тәрбиелік  құндылықтарын  ғылыми-
теориялық  негізде  айқындап,  өмірдегі  қолданылмалы  мән-мағынасын  ашып 
берді.  Ол  құндылықтар  -  халық  педагогикасы  мен  этнопедагогикалық  ойлар 
тарихы. «Біз тәрбие ісінде халықтың тәжірибесіне сүйенеміз» - деп Аристотель 
айтқандай,  жалпы  педагогиканың  түп  негізі  ұлттың  тәжірибесіне  байланысты 
екені  белгілі.  Этнопедагогика  халық  тәжірибесі  арқылы  тарихи  қалыптасқан 
тәрбие құндылықтарын жаңғырта, жаңаша өмірмен байланыстырып пайдалану 
жолдарын айқындап көрсетеді. [1] 
 Қазақ  жері-  көп  ұлтты  мемлекет.  Дегенмен,  халқымыздың  ұлттық  салт- 
дәстүрін, тарихын, елін, жерін таныта отырып, білім нәрімен сусындандыруды 
көздегеніміз  дұрыс.  Онсыз  алға  жылжу  болмайды.  Ұлттық  білім  берудің  өзі- 
ұлттық  қауіпсіздік  пен  мәдениеттің  құрамдас  бөлігі.  Ұлттық  білім  берудің 
құндылығы  әлеуметтік  дамумен,  қалыптасқан  дәстүрмен  анықталған.  Ал, 
ұлттық тәрбие беру ол- патриоттық білім берумен сыңар. Өйткені оқушыларға 
ата-  бабаларымыздан  қалған  құндылықтарды дарыта  отырып, біз оларды  елін, 
жерін  сүюге  баулыймыз.        Ал  оқушыларды  патриоттыққа,  ұлтжандылыққа 
тәрбиелеуде қоғамдық пәндердің ішінде Қазақстан тарихы пәнінің алатын орны 
ерекше.  
Ұлттық құндылықтарға не жатады дейтін болсақ, ол- аңыздар, ертегілер, 
эпостар,  әндер,  мақал-  мәтелдер,  әдет-  ғұрыптар,  ойындар,  мерекелер,  ұлттық 
тағамдар  және  мәдениеттің  материалдық  тасушылары:  киім-  кешек,  еңбек 
құралдары,  колөнер  туындылары,  ойыншықтар,  үй  жабдықтары,    әшекей 
бұйымдар.   
Қазақстан  тарихы  пәнінде  бұл  ұлттық  құндылықтармен  танысып  қана 
қоймай,  оның  шығу  тарихымен  де  танысу  мүмкіндігі  өте  көп.  Сол  сияқты 
пәннің  курсы  бойынша  оқушыларға    қазақ  халқының  мәдениетінің  дамуын 
кезеңдерге бөліп қарастыру мүкіндігі берілген. Олай болса, бұл пән бойынша, 
оқушыларды  тәрбиелеуде  ұлттық  құндылықтарды  дарыта  отырып  елін,  жерін 
сүйетін  нағыз  ұлтжанды  азаматтарды  тәрбиелеу  ісін  барынша  тиімді  асыруға 
болатыны анық. [2] 
Қазақстан  тарихы  пәнінде  оқушыларға  этнопедагогикалық  білім  беру 
түрлі әдіс- тәсілдер арқылы жүзеге асады.  
Қазақстан  тарихы  сабақтарында  ұлттық  тәрбие  беру  барысында 
оқушыларды өз бетімен іздену, сыни ойландыру, қосымша деректермен жұмыс 
істеу,  шығармашылық  жұмыстар  жасау,  зеттеулер  жүргізу    сияқты  әдістер 
оқушылардың  қызығушылықтарын  ғана  оятып  қоймай,  сонымен  қатар  алып 
жатқан білімдерін терең түсінуге,  ұлтымыздың мәдениетіне терең сыйластық, 
құрмет сезімдерін қалыптастыруға жетелейді.  
5-  сынып  оқушыларымен  «этнос»,  «ұлт»    ұғымдарымен  танысу  барысында 
келесідей  жұмыс  түрін  өткізуге  болады:  тақтаның  ортасына  ұлт  сөзі,  бір 
бұрышына этнос және ортақ сөзі жазылады да төмендегідей сұрақ қойылады: 

166 
 

 
Балалар, сендерге ұлт деген сөз нені білдіреді? (оқушылар түрлі жауаптар 
қайтаруы мүмкін) 

 
Кез  келген  ұлттың  үш  ортақ    қасиеті  болады,  олар  нелер  деп 
ойлайсыңдар?(оқушылар  мұғалімнің  көмегімен  :  тілі,  жері,  мәдениеті 
деген  жауаптар  айтады)  Бұл  сөздер  тақтаға  жазылғаннан  кейін 
оқушылардың өздеріне ұлт сөзінің анықтамасын құру ұсынылады. 
  
 
ортақ
 
тілі
 
этнос 
 
Ұлт 
 
жері
 
мәдениеті 
 
 
Ұлт дегеніміз- тілі, тұратын жері, мәдениеті ортақ этнос өкілдері. 
Бұл тапсырманы орындағаннан кейін біздің ұлтымыздың ерекшеліктеріне 
тоқталып  оқушылардың  өздерінің  ойларын  айтуға  мүмкіндік  берген  жөн  деп 
ойлаймын.  Осылайша  оқушыларда    ұлтымыздың  қонақжайлығын,  дархан 
мінезді  салмақтылығын  айту  арқылы  ата-  баба  дәстүріне  деген  үлкен  құрмет 
сезімі қалыптасады[3].  
6-  сыныптан  бастап  ата-  бабаларымыздың  көшпелі  өмір  салтымен 
таныстыру барысында әр сабақты қалт жібермей оқушыларға көшпелі өмірдің 
қыр-  сырларын  аша  отырып  көшпелілердің  салт-  дәстүрі,  әдет-  ғұрпымен 
таныстыру өте маңызды. Қазақ халқы ерте кезде, атап айтқанда көшіп- қонып 
жүрген кездерінде- ақ мәдениеті ауыз толтырып айтатындай жағдайда болған. 
Оған  күә  болатын  сол  кезден  қалған  жазба  ескерткіш,  ауыз  әдебиеті,  аңыз- 
әңгімелерін сабақтарда пайдалану дұрыс болар. Оқулықтың мәтінімен шектеліп 
қалмай,  оқушылардың  өздеріне  іздену  жұмыстарын,  қосымша  деректерді 
пайдалану  арқылы  қазақ  халқының  мәдени  дәстүрлерін  танып-  білуін 
ұйымдастыру  нәтижелі  болмақ.  Сонымен  қатар,  алдын-  ала  берілген 
тапсырмалар  бойынша  оқушыларды  топтарға  бөліп  халқымыздың  салт- 
дәстүрлерінің  кейбіреулерін  рөлдік  тұрғыда  сомдау  арқылы  оқушылар  төл 
мәдениетімізбен  танысып  қана  қоймай  оған  үлкен  құрмет  сезімі  де  оянады. 
Өйткені, қай дәстүрімізді алатын болсақ та оның астарында үлкен тәрбие, мән 
жатыр осының барлығын  оқушыларға жете түсіндіру өте маңызды.  
7- сыныптарда түркі халықтарының материалдық және рухани мәдениеті 
туралы  білім  бере  отырып  оқушылардың  санасына  қалтыратын  жайт    бүгінгі 
күннің  орындалатын  салттарының    талайы  сол  кездің  өзінен  бастау  алады. 
Отпен аластау,  отқа май құю, ошақты қадірлеу сияқты орындалатын ырымдар 
әлі күнге дейін сақталған.  
Үлкенді  құрметтеу,  кішіге  ізет  көрсету  тарихымыздың  қай  кезеңін  алып 
қарамасақ  та  үнемі  көрініп  тұрады.  Ерлеріміз  бен  әйелдеріміздің  мемлекетті 
қадірлеуі,  елі  үшін  аттандап  атқа  мініп  жауға  қарсы  шабу  тұстарын  айтқан 
тұста  біз  оқушыларға  патриоттық  тәрбие  ғана  емес  адамгершілік  тәрбие  де 
береміз.  Осы  тәрбиелік  жұмыстарды  жүргізу  барысында  оқушыларға  эссе, 
шағын  шығарма  жазғызу,    басқа  да  шығармашылық  жұмыстарды    тапсыру 
орынды  болады.  Өйткені,    оқушы  бұндай  жұмыстарды  орындау  барысында  

167 
 
ойлануға тура келеді, осылайша бұл  халқымыздың тұстарына  үстіртін қарамай 
ойлану арқылы бұл ұлттық құндылықтарға байланысты мол  тәрбие алады. 
XV-  XX    ғасырдың  басындағы    мәдениетпен    таныстыру    барысында 
оқушыларға  қосымша  көркем  әдебиеттерді  оқуды  ұсынып,  көркем 
әдебиеттерден    бұл  уақыттағы  халқымыздың  мәдениеті  анық  байқалатын  
үзінділерін сабақ үстінде пайдалану арқылы, біз сол заманғы әдет- ғұрып, салт- 
дәстүрлерге  қатысты  жайттарды  оқушылардың  көз  алдына  елестету 
мүмкіндігіне  ие  боламыз.  Мысалы,    М.  Әуезов  «Абай  жолы»,  І.  Есенберлин  
«Көшпенділер»,  С. Мұқанов «Ботагөз» шығармалары[4].  
 Сол  сияқты,    түрлі  әдіс-  тәсілдер  арқылы  қазақ  қоғамының 
ерекшеліктеріне  тоқталуға  болады.  Топтарға  оқушыларды  бөлген  кезде  
топтардың атын:  ұлы жүз, орта жүз, кіші жүз немесе Төле би ауылы, Қазыбек 
ауылы,  Әйтеке  би  ауылы  деп  аттарын  қою.      Қайталау  сабағында    сабақ 
кезеңдерін қазақтың ұлттық ойындарының атымен атап қана қоймай, сонымен 
қатар    бұл  ойындардың  ерекшеліктеріне,  адам  ағзасына  қаншалықты  пайдалы 
екеніне тоқталып өту дұрыс болар.  
Халқымыздың  мәдениетін  көрсететін  визуалдық  тәсілдерді  сабақ 
барысында  пайдалану    мүмкіндігін  қалт  жібермеу  дұрыс  болады.  
Бейнематериалдармен  таныса  отырып  оқушылар  әуелгі  кезеңнің  салтымен 
таныса отырып ұлттық құндылықтармен танысып қана қоймай есте сақтауында 
үлкен септігін тигізеді. 
Оқушыларды жас этнографтар ретінде қарт адамдарға жіберіп, анкеталық 
сауалнамалар  немесе  әңгімелесу  арқылы  еліміздің  төл  мәдениеті  жайында  
материалдар  әзірлеу  үкен  пайдасын  тигізеді.  Қарттармен  жүздесу  барысын 
видеоға  түсіріп,  диктофонға  жазу  арқылы  сыныптың  басқа  оқушыларымен  де 
таныстырып  сыныпта  талқылау  өте  сәтті  болмақ.  Бұндай  зерттеу  жұмыстары 
барысында  оқушылардың  зерттеу  объектісіне  ғана  емес,  пәнге  деген 
қызығушылықтары да арта түспек. 
Қорыта  айтқанда,    шәкірттерімізге  ұлттық  құндылықтарды  сіңіру  үшін 
түрлі тәсілдерді пайдалана отырып, өз пәніміздің берілу сапасын арттыра түсіп,  
адамгершіл,    ұлтжанды,    елім  дегенде  намысы  зор  тұлға  қалыптастыру  өз 
қолымызда.  
 
Библиографиялық сілтемелер 
1. Қалиев С. Қазақ этнопедагогикасының теориялық мәселелерi және 
тарихы. – Алматы: “Бiлiм” 2004 ж.  
2. Қалиев С., Молдабеков Ж., Иманбекова Б. “Этнопедагогика” - Астана. 
2005 ж.  
3. Ғаббасов С. Халық педагогикасының негiздерi - Алматы; 1995 ж.  
4. Х.Арғынбаев .«Қазақ халқының қолөнері».Алматы. «Өнер», 1987 
жыл, 168 бет.  
5. «Қазақстан мектебі». Алматы. «Дәуір», № 2, 5 2004 жыл, 7 бет. 54 бет 
 
 

168 
 
    Лейла Сериковна Альмагамбетова 
Филиал акционерного общества «Национальный центр повышенияя 
квалификации  «Өрлеу» Институт повышения квалификации педагогических 
работников по Североөказахстанской области 
Петропавловск, Казахстан 
Татьяна Владимировна  Мандрик  
Станция юных натуралистов 
 
РЕАЛИЗАЦИЯ ПРОГРАММЫ    ДОПОЛНИТЕЛЬНОГО 
ОБРАЗОВАНИЯ «ХУДОЖЕСТВЕННАЯ ОБРАБОТКА КОЖИ» В 
УСЛОВИЯХ  РАЗВИТИЯ ФУНКЦИОНАЛЬНОЙ ГРАМОТНОСТИ 
ШКОЛЬНИКОВ 
 
В  статье  рассмотрены  особенности  развития  функциональной 
грамотности  учащихся  в  процессе  реализации  программы  дополнителнього 
образования «Художественная обработка кожи». Авторы описывают основные 
аспекты организации кружка по обработке и декорированию кожаных изделий 
учащимися общеобразовательных школ и школ-интернатов. 
 
Ключевые  слова:  функциональная  грамотность,  дополнительное 
образование, художественная обработка кожи. 
 
Одной  из целей концепции  индустриально-инновационного  развития  РК 
на  2015-2019  годы  является  стимулирование  предпринимательства  и  развитие 
малого  и  среднего  бизнеса  в  обрабатывающей  промышленности  [1]. 
Происходит пересмотр требований к профессиональному работнику, на первый 
план  выходят      предприимчивость,      склонность  к  коммерческому  риску, 
способность  принимать  самостоятельные  решения.  Поэтому,  современным  
педагогам  очень  важно  найти  те  формы  и  методы  работы,  которые  позволят 
учащимся    по-настоящему  ощутить    свойства  профессии.  При  этом 
приоритетной  задачей      дополнительного  образования    на  сегодняшний  день 
является создание новых общеобразовательных программ, внедрение  которых  
способно обеспечить  достижение    функциональной грамотности школьников. 
В связи с этим,  в Национальном плане  развития функциональной грамотности 
школьников  отводится  важнейшая  роль  дополнительному  образованию  как 
фактору,  способствующему    профессиональному  самоопределению  личности 
формированию    у  учащихся  потребности  в  творческой  деятельности,  а  также 
основных  понятий  рыночной  экономики  [2].  Исходя  из  этого,  нами  была  
разработана  и  составлена        программа    дополнительного  образования  
«Художественная обработка кожи». 
Данная    программа    нацелена  на  интеграцию  личности  учащихся  в  
национальную  культуру,  на    освоение    художественных  техник  обработки 
кожи, которые  всегда занимали ведущее место среди других ремесел древних 
казахов.
 
  

169 
 
Задачи реализации программы заключаются в ознакомлении учащихся со 
свойствами кожи и видами ее обработки; освоении основных приемов работы с 
кожей,  формировании  умений  разрабатывать  и  создавать  авторский  дизайн, 
развитии умений организации  собственного производства. 
Под руководством Мандрик Т.В. реализация программы  осуществляется 
на  протяжении  4  последних  лет  учащимися  на  занятиях  кружка 
«Художественная  обработка  кожи»  базе  станции  юных  натуралистов  г. 
Петропавловска.  
Для  повышения  интереса  к  освоению  программы  учащихся  необходимо 
ознакомить  с  удачными  результатами  деятельности  более  опытных  учеников, 
планом  участия  в  выставках–ярмарках,  успешным  опытом  мастеров-
предпринимателей в нашем городе и стране.  
Кроме того, участники кружка были вовлечены в реализацию творческого 
проекта  «Кожаная    мастерская».  Идея  данного  проекта    заключается  в 
разработке  бизнес  –  плана  производства  декоративных  предметов  из  кожи, 
применении  приобретенных  навыков  в  определенной  технике  обработки 
материала для изготовления изделий и их последующей реализации. Проектная 
деятельность в рамках кружковой работы дает возможность школьнику активно 
включаться  в  процесс  поиска  необходимой  информации,  ее  критического  и 
творческого  осмысления,  освоения  способов  самостоятельных  действий  при 
решении  образовательной  проблемы  и  актуализации,  получаемых  таким 
образом знаний. 
За  основу  творческого  проекта  взята  модель  кустарной  мастерской, 
которые были очень популярны еще у старинных казахских ремесленников. По 
завершению      очередного  раздела  программы  «Художественная  обработка 
кожи»,  учебный  кабинет  превращается    в      мастерскую  по  коже,  где  главным 
мастером  руководитель  кружка  или  более  способный  ученик,  обладающий  не 
только  навыками  определенной  техники,  но  и  организаторскими  качествами.  
Остальные  кружковцы  объединяются  в  группу  подмастерьев,  каждый  из 
которых выполняет определенный этап нашего небольшого производства. 
Для  того,  чтобы  освоить  в  полном  объеме  программный  материал, 
необходимы  кожа,  специальные  инструменты      и  наглядные  пособия. 
Инструменты  и  кожа  приобретаются  за  счет  вырученных  средств,  образцами 
всех  художественных  техник  обработки  кожи  являются  авторские  и 
конкурсные  работы  руководителя  и  учащихся.  В  этом  проявляются  выгодные 
аспекты  внедрения  авторских  программ  в  современном  дополнительном 
образовании,  когда  перед  педагогом    и  учащимися  открывается  возможность 
самостоятельно  обеспечить  материально-техническую  базу  для  кружковой 
работы  и  способность  реализовать  разнообразные  творческие  идеи, 
способствующие всестороннему развитию  личности школьников. 
Развитие  функциональной  грамотности  школьников  также  должно  быть  
обеспечено  через    интеграцию    дополнительного  и  среднего  образования. 
Создание  ученических  проектов  по  программе  «Художественная  обработка 
кожи»,  позволяющих  отразить  в  себе  различные    общеобразовательные  

170 
 
дисциплины (история, литература, математика, информатика, география и т.д.). 
На    сегодняшний  день  учащимися  кружка  созданы  и  защищены  следующие 
проекты:  «Образы  старинной  архитектуры  Петропавловска  в  картинах  и 
сувенирах  из  кожи»,  «Хэнд  Мэйд  или  как  открыть  самого  себя».  Тематика  и  
содержание  этих  проектов  отражают  основную  идею  интеграции  кружковых 
занятий с общим средним образованием. 
Решающим этапом проекта является план реализации готовой продукции. 
Для  того,  чтобы  успешно  и    в  короткие  сроки  реализовать  изготовленные  в 
мастерской  аксессуары,  украшения,  сувениры,  картины  из  кожи,  помимо 
качества и интересного дизайна, должна быть привлекательной цена. А значит, 
необходимо  обойтись  без  посредником.  В  целях  поддержки  малого  бизнеса  в 
нашей стране устраиваются различные ярмарки ремесел, как в Петропавловске, 
так  и  в  других  городах  Казахстана.  Нас  охотно  приглашают  участвовать  в 
подобных  мероприятиях,  где  в  процесс  реализации  товара  включаются 
родители  юных  мастеров.  Среди  них    есть  и  сами  предприниматели,  которые 
реализуют  наши  изделия  у  себя  в  торговых  предприятиях,  не  завышая  цену. 
Также  мы  используем  Интернет-ресурсы,  где  предлагаем  варианты  и  образцы 
своих изделий.  
В  условиях   реализации   программы  «Художественная обработка  кожи»  
особое место отводится   вовлечению в кружковую деятельность  учащихся из 
социально  незащищенных  семей  и  детей  с  ограниченными  возможностями.  В 
данном  случае  социальную  значимость  организаций  дополнительного 
образования  считаем  одним  из  факторов  развития  функциональной 
грамотности школьников. Мы считаем, что  любая форма детского творчества 
для ребенка с проблемами в развитии – это шанс реализоваться в современном 
мире.  Опыт  работы  с  такой  категорией  детей  показывает  целесообразность 
выполнения  коллективных  работ,  приуроченных  к  каким-либо  выставкам  или 
конкурсам. Каждый из учеников имеет возможность выполнять ту часть общей 
творческой  работы,  которая  ему  под  силам  и  вызывает  особый  интерес.  Так, 
например,  особенности  обработки  кожи  предусматривают  разнообразие 
приемов  (выжигание,  нагревание,  тиснение,  раскрашивание  и  т.д.),  и  это 
позволяет каждому из участников группы выполнять задание на выбор. В итоге 
создается  общая  работа,  достойная  внимания  и  высоких  оценок  на  выставках 
детского творчества.  
Стоит отметить, что у себя на базе коррекционных школ учащиеся наряду 
с  основными  предметами  осваивают  такую  дисциплину  как  сапожное  дело. 
Наши  занятия  по  художественной  обработке  кожи  дополняют  и  развивают 
данное  мастерство.  Бесспорно,  что  кружковая  работа  в  данном  случае 
предоставляет  возможность найти себя, свою профессию. 
Ввиду  того,  что система дополнительного образования   не  предполагает 
выставления    оценок  за  работу,  основным  инструментом  оценки  качества 
знаний  учащихся  была  выбрана  система  мониторинга  личных  достижений  и 
развития  способностей  кружковцев. 

171 
 
В  качестве  основополагающего  подхода к  оценке  результативности 
реализации программы «Художественная обработка кожи»   определен подход, 
сочетающий отслеживание динамики личностного развития, уровня освоения 
предметной  области  и  степени  освоения  основных  общеучебных 
компетентностей. 
Таким  образом,  результаты  реализации  программы,  заключенные  в 
таблицах,  диагностических  картах,  диаграммах,  отражают  творческое  и 
профессиональное  развитие учащихся, их основные личностные компетенции. 
Все  это  позволяет  оценить  эффективность  реализации  всех  направлений 
программы  дополнительного  образования,  которое  выполняет  важнейшие 
задачи  всестороннего  развития  детей,  расширения  его  способности  к 
коммуникации  и  саморазвитию.  Считаем,  что  только  при  таких  условиях 
современное  дополнительное  образование  можно  считать  необходимым 
фактором развития функциональной грамотности школьников. 
 
Библиографические ссылки 
1. Концепция  индустриально-инновационного  развития  Республики 
Казахстан 
на 
2015 
- 
2019 
годы 
// 
http://ipksko.kz/images/zakonodatelstvo/gosprogramma/koncepciya_ind_razv
_2015-2019.pdf 
2. Национальный  план  действий  по  развитию  функциональной 
грамотности 
школьников 
на 
2012 
- 
2016 
годы 
// 
http://adilet.zan.kz/rus/docs/P1200000832 
 
 
Айгерім Мұратқызы Аманбаева 
«№45 бейімделген орта мектебі» КММ 
Қазақстан, Өскемен 
 
ОҚУШЫЛАРҒА ҚОСЫМША ЖӘНЕ МЕКТЕПТЕН  ТЫС БІЛІМ БЕРУ - 
ОЛАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҒЫН ДАМЫТУ 
ФАКТОРЫ 
 
Оқушылардың  функцоналдық  сауаттылығын  дамытуда  тәрбие  беру 
технологияларының  маңызы  зор.  Соның  ішінде  қосымша  және  мектептен  тыс 
іс-шараларда  оқушының  функционалдық    сауаттылығы  қандай  жағдайда 
дамитыны баяндалады. Мектептегі бұл бағыттың жұмысы, оған оқушылардың 
тартылу  жағдайы  мен  жетістікке  жету  жолындағы  жұмыстары  көрсетілді. 
Мектептен тыс шара арқылы алған білім практикада қалай қолданыс табатыны 
дәлелденді.  Тұлғаның  қабілеті,  бейімділігін  ескерген  кезде  ғана,  оның 
шығармашылығының дамуына да зор мүмкіндік туады.  
Тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы. Әл-Фараби 
Оқушылардың  функционалдық  сауаттылығын  дамыту  жөніндегі  2012  - 
2016  жылдарға  арналған  ұлттық  іс-қимыл  жоспарын  бекіту  туралы  Қазақстан 

172 
 
Республикасы  Үкіметінің  2012  жылғы  25  маусымдағы  №  832  Қаулысында  
«Қосымша білім беруді дамыту» бөлімінде жарияланғандай: 
Білім  беру  нәтижелеріне  қол  жеткізуге  ықпал  ететін  факторларға  PISA 
көшбасшы  елдері  оқушыларды  қосымша  біліммен  және  мектептен  тыс 
сабақтармен қамтуды жатқызады. 
Қосымша  білім  беру  мазмұны  жаңаратын  болады,  балалардың 
интерактивті  парктерін,  технопарктерін,  балалардың  ғылыми  мұражайларын 
құру  арқылы  оқытудың  жаңа  технологиялары  және  интерактивтік, 
инновациялық,  ұйымдастыру  нысандары  енгізіледі.  Сапалы  бейінді  оқытуды 
ұйымдастыру  үшін  жас  техниктердің,  натуралистердің,  туристердің  жұмыс 
істеп  тұрған  станциялары  қазіргі  заманғы  интерактивтік  техникамен, 
жабдықтармен және технологиялармен жарақтандырылатын болады. 
Жалпы  білім  беретін  мектептегі  және  мектептен  тыс  ұйымдардағы 
әртүрлі  бағыттағы  үйірмелер,  секциялар  желісін  кеңейту  есебінен  балаларды 
қосымша  білім  берумен  қамту  ұлғайтылады.  Басты  назар  ғылыми-зерттеу 
жобаларына,  техникалық  шығармашылыққа,  өнертапқыштыққа,  модельдеуге, 
нанотехнологияларға,  робот  техникасына,  легожобалауға  және  т.б. 
аударылады. 
Тұлғаның 
бейімділігін, 
қажеттілігін 
қанағаттандыруды, 
қызығушылығын, қабілетінің дамуын ескере отырып, білім беру ресурстарына 
(функционалдық сауаттылығына) қол жеткізуді қамтамасыз ету үшін қосымша 
білім  беру  ұйымдары  мен  жалпы  білім  беретін  мектептердің  қызметін 
біріктіру қамтамасыз етіледі. Жалпы біріктіру тұлғаның кәсіптік тұрғыда өзін-
өзі анықтауына және оқушыда шығармашылық және инновациялық қызметке 
деген 
қажеттілікті 
қалыптастыруға 
ықпал 
ететін 
болады. 
Білім  –  бір  құрал.   Білімі  көп  адам  құралы  сай  ұста  сықылды,  не  істесе  де 
келістіріп істейді, - деген екен Ахмет Байтұрсынұлы.  
Елбасы  Н.Ә.Назарбаев  2012  жылғы  27  қаңтардағы  «Әлеуметтік-
экономикалық жаңғырту - Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан 
халқына  Жолдауында  мектеп  оқушыларының  функционалдық  сауаттылығын 
дамыту  бойынша  ұлттық  жоспарды  қабылдау  жөнінде  нақты  міндет  қойды. 
Аталған  міндет  Қазақстанның  әлемдегі  бәсекеге  қабілетті  50  елдің  қатарына 
кіруі  барысында  маңызды  қадам  болып  табылады.  Мұндай  стратегиялық 
міндетті шешу жағдайында белсенділігі жоғары, шығармашыл тұрғыда ойлауға 
және шешім қабылдай алуға, кәсіби жолын таңдай алу қабілеттілігін, өмір бойы 
білім  алуға  дайын  тұратын  тұлғаның  ең  басты  функциялық  сапаларын 
қалыптастыру  орта  білім  беру  жүйесіне  жүктеліп  отыр.  Функционалдық 
сауаттылық  –  адамның  сыртқы  ортамен  қарым-қатынасқа  түсе  алу  қабілеті 
және  сол  ортаға  барынша  тез  бейімделе  алуы  мен  қарым-қатынас  жасай  алу 
деңгейінің  көрсеткіші.  Олай  болса,  функционалдық  сауаттылық  тұлғаның 
белгілі  бір  мәдени  ортада  өмір  сүруі  үшін  қажетті  деп  саналатын  және  оның 
әлеуметтік  қарым-қатынас  жасауын  қамтамасыз  ететін  білім,  білік, 
дағдылардың  жиынтығынан  құралады.  Ал  кең  мағынасында  ол  тек  білік  пен 
білімділік  әлеміне  барудың  жолы  ғана  емес,  ол  –  ұлттың,  елдің  немесе  жеке 

173 
 
адамдар тобының мәдени және әлеуметтік дамуының өлшемі. Осындай сапалық 
сипаты  тұрғысынан  қарағанда  функционалдық  сауаттылық  жеке  адамды 
дамытудың тетігі ретінде қолданылады.  
Оқушыларға  мектептен  тыс  білім  беру  арқылы  функционалдық 
сауаттылығын  арттыру  №45  бейімделген  орта  мектебінде  де  жүйелі  жолға 
қойылған.  Оқушының  қабілетін,  дарындылығын  ұштау,  бос  уақытын  тиімді 
пайдалану,  алған  білімдерін  өмірде  жарата  білу  құндылықтыны  дамытуға 
арналған  үйірмелер  мен  секциялардың,  мектептен  тыс  мекемелермен 
байланыстың,  мектепте  сыныптан  тыс  өткізілетін  іс-шаралардың,  әр  түрлі 
тақырыптағы кездесулердің маңызы зор.  
Мектеп  «Асыл  мұра»  өнер  мектебі  мен  тығыз  байланыста  жұмыс 
атқарып  келе  жатыр.  Эстетикалық  бағыттағы  вокал,  хор,  хореография, 
домбыра,  бейнелеу  өнері  сияқты  өнер  түрлерін  меңгерту  арқылы 
оқушылардың  дарындылығын  ашу  жұмыстары  жүргізіліп,  белгілі  бір 
жетістіктерге де жетіп келеді. Өзі  таңдаған  сала бойынша сол өнердің қыр-
сырын  меңгеріп,  тарихын  біле  түседі.  Мысалы,  «Мұрагер»  бағдарламасымен 
жүргізіліп  отырған  домбыра  сабақтарында  алған  білімдерін,  домбыра 
үйірмелерінде  практикада  ұштай  біледі.    Вокал  саласында  оқушыларымыз 
Туркияда  өткен  Халықаралық  дәрежедегі  конкурсқа  қатысып,  жүлделі  ІІ 
орынмен оралған болатын. Мұнда олар шет ел де болып, олардың мәдениеті, 
географиялық жағдайымен де таныс болды.   
Мектебімізде  оқушылардың  «Бокс»  үйірмесін  таңдауға  үлкен  жағдай 
жасалған, ол  - арнайы бокс рингісі бар спорт залдың оқушыларға қызмет етуі. 
Бұған  Халықаралық  дәрежедегі  спорт  шебері,  әлем  чемпионы  Калек 
Бауырбектің еңбегі зор. Бокс өнерінің  қыры мен сырын үйрете отыра, бүгінгі 
таңда  10  оқушы  Халықаралық  жарыстардың  жүлдегерлері  атанып,  «Спорт 
шебері»  атағына  үміткер  болып  отыр.  Боксқа  қатысып  жүрген  спортшы 
оқушыларда  басқа  елдерде  болып,  сол  елдің  тілін  меңгеруге,  ұлттық 
құндылықтарын білуге бет алған жұмыстар жүргізіп келеді. 
 
 
1-сурет. Мектептегі бокс залы.  
2-сурет.  Боксшыларымыздың халықаралық жарыстарынан. 
 

174 
 
 
Мектепте  7 түрлі  спорттық секция жүргілідеді.  
 
р/с    Секция атауы  

жүктеу/скачать 5,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: