частью
учебно-
воспитательного процесса и одной из форм организации свободного времени
учащихся. Внеурочная деятельность понимается сегодня преимущественно как
деятельность, организуемая во внеурочное время для удовлетворения
потребностей учащихся в содержательном досуге, их участии в
самоуправлении и общественно полезной деятельности. В настоящее время, в
связи с принятием Национального плана действий по развитию
функциональной грамотности школьников, происходит совершенствование
внеурочной деятельности.
Деятельность классного руководителя предусматривает создание условий
для социального, культурного и профессионального самоопределения,
творческой самореализации личности ребёнка, её интеграции в системе
мировой и отечественной культур, что подразумевает формирование
функциональной грамотности.
194
Необходимо обращать внимание на целесообразность планируемых
мероприятий, которые способствовали бы более разностороннему раскрытию
индивидуальных способностей ребенка, которые не всегда удаётся рассмотреть
на уроке, развитию у детей интереса к различным видам деятельности,
желанию активно участвовать в продуктивной, одобряемой обществом
деятельности, умению самостоятельно организовать своё свободное время.
Каждый вид внеклассной деятельности: творческой, познавательной,
спортивной, трудовой, игровой
– обогащает опыт коллективного
взаимодействия школьников в определённом аспекте, что в своей совокупности
даёт большой воспитательный эффект.
Воспитание является одним из важнейших компонентов образования в
интересах человека, общества, государства. Основными задачами воспитания
на современном этапе развития нашего общества являются: формирование у
обучающихся гражданской ответственности и правового самосознания,
духовности и культуры, инициативности, самостоятельности, способности к
успешной социализации в обществе.
Внеурочная
деятельность
является
составной
частью
учебно-
воспитательного процесса и одной из форм организации свободного времени
учащихся. Внеурочная деятельность понимается сегодня преимущественно как
деятельность, организуемая во внеурочное время для удовлетворения
потребностей учащихся в содержательном досуге, их участии в
самоуправлении и общественно полезной деятельности. Правильно
организованная система внеурочной деятельности представляет собой ту сферу,
в условиях которой можно максимально развить или сформировать
познавательные потребности и способности каждого учащегося, которая
обеспечит воспитание свободной личности. Формирование функциональной
грамотности детей происходит в любой момент их деятельности. Однако
наиболее продуктивно это можно осуществлять в свободное от обучения время.
Часы, отводимые на внеурочную деятельность, используются по желанию
учащихся и направлены на реализацию различных форм ее организации,
отличных от урочной системы обучения. Занятия проводятся в форме
экскурсий, кружков, секций, круглых столов, конференций, диспутов, КВНов,
викторин, праздничных мероприятий, классных часов, школьных научных
обществ, олимпиад, соревнований, поисковых и научных исследований и т.д.
На занятиях классные руководители стараются раскрыть у учащихся такие
способности, как организаторские, творческие, музыкальные, что играет
немаловажную роль в духовном развитии подростков и являются основой
развития функциональной грамотности.
Внеурочные занятия должны направлять свою деятельность на каждого
ученика, чтобы он мог ощутить свою уникальность и востребованность.
В процессе формирования личности, воспитание как целостное
воздействие на человека играет определённую роль, так как именно
посредством его в сознании и поведении детей формируются основные
социальные, нравственные и культурные ценности, которыми руководствуется
195
общество в своей жизнедеятельности. Поэтому от эффективности системы
воспитания зависит, в конечном счёте, состояние общественного сознания и
общественной жизни.
Воспитательная парадигма школы требует от классного руководителя
максимального содействия развитию потенциальных возможностей личности
ребёнка, способности к творческой мысли, стремящемуся к духовному
самосовершенствованию, независимости, обладающей чувством собственного
достоинства, умеющей принимать рациональные решения и нести
ответственность за свои поступки.
Внеклассная работа позволяет формировать три уровня функциональной
грамотности:
1-й уровень – школьник знает и понимает общественную жизнь;
2-й уровень – школьник ценит общественную жизнь;
3-й уровень – школьник самостоятельно действует в общественной жизни.
Внеурочная деятельность направлена на развитие воспитательных результатов:
•
приобретение учащимися социального опыта;
•
формирование положительного отношения к базовым общественным
ценностям;
•
приобретение школьниками опыта самостоятельного общественного
действия.
Цель
внеурочной
деятельности
классного
руководителя:
создание условий для достижения учащимися необходимого для жизни в
обществе социального опыта и формирования принимаемой обществом
системы ценностей, создание условий для многогранного развития и
социализации каждого учащегося в свободное от учёбы время. Создание
воспитывающей
среды,
обеспечивающей
активизацию
социальных,
интеллектуальных интересов учащихся в свободное время, развитие здоровой,
творчески растущей личности, сформированной гражданской ответственностью
и правовым самосознанием, подготовленной к жизнедеятельности в новых
условиях, способной на социально значимую практическую деятельность,
реализацию добровольческих инициатив.
Задачи внеурочной деятельности классного руководителя:
1.
Организация общественно-полезной и досуговой деятельности учащихся
совместно с общественными организациями, театрами, библиотеками, семьями
учащихся.
2.
Включение учащихся в разностороннюю деятельность.
3.
Формирование навыков позитивного коммуникативного общения.
4.
Развитие навыков организации и осуществления сотрудничества с
педагогами, сверстниками, родителями, старшими детьми в решении общих
проблем.
5.
Воспитание трудолюбия, способности к преодолению трудностей,
целеустремленности и настойчивости в достижении результата.
196
6.
Развитие позитивного отношения к базовым общественным ценностям
(человек, семья, Отечество, природа, мир, знания, труд, культура)- для
формирования здорового образа жизни.
7.
Создание условий для эффективной реализации основных целевых
образовательных программ различного уровня, реализуемых во внеурочное
время.
8.
Совершенствование системы мониторинга эффективности воспитательной
работы в школе
9.
Углубление содержания, форм и методов занятости учащихся в свободное от
учёбы время.
10.
Организация информационной поддержки учащихся.
11.
Совершенствование материально-технической базы организации досуга
учащихся.
Принципы внеурочной деятельности
:
•
Включение учащихся в активную деятельность.
•
Доступность
•
Учёт возрастных особенностей
•
Сочетание индивидуальных и коллективных форм деятельности.
•
Целенаправленность и последовательность деятельности (от простого к
сложному).
На содержание деятельности классного руководителя могут оказать
влияние:
•
Традиции школы.
•
Особенности возраста, класса, индивидуальности детей.
•
Особенности руководителей кружков и секций, их интересы, склонности,
установки.
•
Месторасположение школы по отношению к лесу, реке, районному
центру.
Формы
воспитательной
деятельности
классного
руководителя
по
формированию функциональной грамотности учащихся по направлениям:
1. Спортивно-оздоровительное:
Вовлечение детей в спортивные секции по футболу, волейболу,
баскетболу, теннису, лыжам, лёгкой атлетике, карате и военно -
спортивной подготовке.
Организация походов, экскурсий, «Дней здоровья», подвижных игр,
«Весёлых
стартов»,
участие
во
внутришкольных
спортивных
соревнованиях.
Проведение бесед по охране здоровья.
197
Проведение классных часов «Полезные привычки», «Разговор о
правильном питании» и др.
2. Духовно-нравственное:
Организация экскурсий, Дней театра и музея, выставок детских рисунков,
поделок и творческих работ учащихся;
Проведение тематических классных часов по эстетике внешнего вида
ученика, культуре поведения и речи;
Участие в конкурсах, выставках детского творчества эстетического цикла
на уровне школы, района, города, области.
3. Социальное:
Активное участие в работе предметных недель;
Совместное посещение библиотеки и библиотечных уроков;
Конкурсы, экскурсии, олимпиады, конференции, деловые и ролевые игры
и др.
Встречи с ветеранами ВОВ и труда, «Уроки мужества»;
Выставки рисунков.
Оформление газет о боевой и трудовой славе;
Тематические классные часы;
Подготовка к участию в военно- спортивной игре «Жас Улан»
Оказание помощи ветеранам ВОВ и труда.
Конкурсы рисунков.
Фестивали патриотической песни.
4. Общекультурное
Акция «Самый вежливый».
Участие в конкурсах по этикету.
Игра «Мы учимся общаться».
5.Общеинтеллектуальное:
Участие в научно-исследовательских конференциях на уровне школы,
города, области.
Разработка проектов к урокам.
Организация работы с родителями. Учитель и родители – равноправные
участники педагогического процесса. Целью сотрудничества учителей и
родителей
является
создание
неформальной
дружеской
атмосферы
жизнедеятельности школьников, осуществление эффективной связи школы и
семьи в воспитании и образовании детей разного возраста.
Задачами сотрудничества являются:
усиление нравственных аспектов школьной жизнедеятельности детей и
молодежи;
гуманизация взаимоотношений семьи и школы;
развитие у школьников опыта формального и неформального общения
со взрослыми;
198
освоение родителями навыков делового общения и сотворчества с
учителями и детьми;
оказание родителями содержательной помощи учителю в организации
учебно-воспитательной работы, в том числе обучение детей в домашних
условиях.
Сотворчество учителей и родителей в формировании функциональной
грамотности во внеурочной деятельности может успешно осуществляться
по следующим направлениям (содержание сотворчества):
непосредственное участие родителей в организации различимых форм
совместной внеурочной работы с детьми;
развитие сотрудничества с учителями и детьми в учебно-
познавательной, исследовательской деятельности в школе и в домашних
условиях и др.;
оказание помощи школе в ремонте и оборудовании помещений для
внеурочных занятий школьников, изготовление совместно с детьми
приборов и принадлежностей для качественной организации данных
занятий.
Планируемые личностные результаты функциональной грамотности.
Самоопределение:
- готовность и способность обучающихся к саморазвитию;
- внутренняя позиция школьника на основе положительного отношения к
школе;
- принятие образа «хорошего ученика»;
- самостоятельность и личная ответственность за свои поступки, установка на
здоровый образ жизни;
-экологическая культура: ценностное отношение к природному миру,
готовность
следовать
нормам
природоохранного,
нерасточительного,
здоровьесберегающего поведения;
- гражданская идентичность в форме осознания «Я» как гражданина
Казахстана, чувства сопричастности и гордости за свою Родину, народ и
историю;
- осознание ответственности человека за общее благополучие;
- осознание своей этнической принадлежности;
- гуманистическое сознание;
- социальная компетентность как готовность к решению моральных дилем,
устойчивое следование в поведении социальным нормам;
- начальные навыки адаптации в динамично изменяющемся мире.
Смыслообразование:
- мотивация любой деятельности (социальная, учебно-познавательная и
внешняя);
- самооценка на основе критериев успешности этой деятельности;
199
- целостный, социально-ориентированный взгляд на мир в единстве и
разнообразии природы, народов, культур и религий;
- эмпатия как понимание чувств других людей и сопереживание им.
Нравственно-этическая ориентация:
- уважительное отношение к иному мнению, истории и культуре других
народов;
- навыки сотрудничества в разных ситуациях, умение не создавать конфликты и
находить выходы из спорных ситуаций;
- эстетические потребности, ценности и чувства;
- этические чувства, прежде всего доброжелательность и эмоционально-
нравственная отзывчивость;
- гуманистические и демократические ценности многонационального
казахстанского общества.
Информационная поддержка занятости учащихся в свободное от
учебы время. Необходимо создать систему информирования учащихся,
родителей и педагогов о возможности участия в мероприятиях класса и школы,
через оформление информационного стенда в классе и родительские собрания.
А также систему информирования учащихся и взрослых о достижениях
учащихся посредством размещение копий благодарностей и грамот на
классном информационном стенде, оформление стенда «Наши достижения»,
размещение на сайте школы.
Мониторинг
эффективности
внеурочной
деятельности
по
формированию функциональной грамотности учащихся.
Эффективность
внеурочной
деятельности
и
дополнительного
образования зависит от качества составленной программы по её модернизации
и развитию и уровня управления этой программой. Управление реализацией
программой осуществляется через планирование, контроль и корректировку
действий. Управление любой деятельностью идёт по следующим
направлениям:
-организация работы с ученическим коллективом;
-организация
работы с родителями, общественными организациями,
социальными партнёрами;
- мониторинг эффективности проводимых мероприятий.
Контроль
результативности
и
эффективности
может
осуществляться путем проведения мониторинговых исследований, диагностики
обучающихся, педагогов, родителей.
Целью мониторинговых исследований является создание системы
организации, сбора, обработки и распространения информации, отражающей
результативность модернизации внеурочной деятельности по следующим
критериям:
рост социальной активности обучающихся;
рост мотивации к активной познавательной деятельности;
200
уровень достижения обучающимися таких образовательных результатов,
как
сформированность
коммуникативных
и
исследовательских
компетентностей, креативных и организационных способностей,
рефлексивных навыков;
качественное изменение в личностном развитии, усвоении гражданских и
нравственных норм, духовной культуры, гуманистического основ
отношения к окружающему миру (уровень воспитанности);
удовлетворенность учащихся и родителей жизнедеятельностью школы.
Объектами мониторинга могут стать:
1. Оценка востребованности форм и мероприятий внеклассной работы;
2. Анкетирование школьников и родителей по итогам года с целью выявления
удовлетворённости воспитательными мероприятиями;
3. Анкетирование школьников и родителей в рамках внутришкольного
контроля.
4. Вовлечённость обучающихся во внеурочную образовательную деятельность
как на базе школы, так и вне ее;
5. Развитие и сплочение ученического коллектива, характер межличностных
отношений;
6. Результативность участия субъектов образования в целевых программах и
проектах различного уровня.
Если правильно организовать систему внеурочной деятельности
учащихся, учитывая при этом уровни развития функциональной грамотности
школьников, то будет создана такая воспитательную среда, в условиях которой
можно максимально развить или сформировать познавательные потребности и
способности каждого учащегося, которая обеспечит воспитание свободной
личности на основе как традиционных так и инновационных технологий
воспитания.
Библиографические ссылки
1.
Агафонова И.Н. Уроки общения для детей 6-10 лет «Я и мы»: программа
/ И.Н. Агафонова. - СПб., 2003.
2.
Асмолов А.Г., Бурменская Г.В., Володарская И.А. и др. / Под ред.
Асмолова А.Г. Как проектировать универсальные учебные действия в
начальной школе. От действия к мысли: пособие для учителя. – 3-е изд. – М.:
Просвещение, 2011.
3.
Божович Л.И. Личность и её формирование в детском возрасте:
Психологическое исследование. / Л.И. Божович. - М.: Просвещение, 1968.
4.
Клюева Н.В., Касаткина Ю.В. Учим детей общению. Характер,
коммуникабельность. Популярное пособие для родителей и педагогов. –
Ярославль: Академия развития, 1996.
201
5.
Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность / А.Н. Леонтьев. – М.,
1974.
6.
Монина Г.Б., Лютова-Робертс Е.К. Коммуникативный тренинг
(педагоги, психологи, родители). – СПб: Речь, 2005.
7.
Шипицина Л.М. Основы коммуникации / Л.М. Шипицина, О.В.
Защиринская, А.П. Воронова и др. – СПб., 1995.
8.
/ Л.А. Шустова // Вопросы психологии №2, 1990.
9.
Ясюкова Л.А. Психологическая профилактика проблем в обучении и
развитии школьников. – СПб.: Речь, 2003.
Жемис Анесовна Еркегалиева
«Өрлеу»БАҰО» АҚ филиалы «БҚО ПҚБАИ
Орал қаласы,Қазақстан
ОҚУШЫЛАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫН
ТОПТЫҚ ЖҰМЫС АРҚЫЛЫ ДАМЫТУ
Оқушының шығармашылығын дамыту мәселесі, ең алдымен «қабілет»
ұғымының мәнін терең түсініп алуды қажет етеді. «Шығармашылық» сөзі
«шығару», «ойлап табу» дегенді білдіреді. Ғалым Л.С.Высотский:
«Шығармашылық – жаңалық ашатын әрекет», деп атаған [1]. Оқушылардың
шығармашылығын дамыту үшін мұғалім ретінде төмендегідей қажетті
жағдайларды тудыруымыз қажет:
- ең алдымен шығармашылық көңіл-күй тудыру арқылы оқушылардың
назарын бір нәрсеге бағыттау;
- шығармашылық жаттығу, ойын, тапсырмалардың мазмұны балалардың
жас ерекшелігіне, қызығушылығына үйлестіре жасау;
- оқушыларды шығармашылықпен айналысуына қолайлы жағдай туғызу;
-
шығармашылық бағытқа оқушыларды жүйелі, саналы түрде
қалыптастыру.
Іс-әрекеттегі зерттеу жүргізудегі педагогтың басты мақсаты топтық жұмысты
ұйымдастыру арқылы оқушылардың өзіндік шығармашылығын дамытудағы
ұтымды тәсілдер мен басым бағыттарды анықтау болды. Міндеттері:
1.
Зерттеу барысында табиғатында бифунционалды бола алатын
сабақтардың
кешенін
әзірлеу,
дағдыларын
қалыптастырумен
қатар
оқушылардың сын тұрғысынан ойлау дағдыларына бағытталған топтық
жұмыстағы шығармашылығын арттыру.
2.
Зерттеу жүргізу барысында оқушылардың шығармашылық әлеуетін
ашуға септігін тигізетін, сыныпта жақсы психологиялық ахуалдық
қалыптасуына жағдай жасау
202
3.
Оқушылардың
сын
тұрғысынан
ойлауын
дамытуға
және
шығармашылығын топтық жұмыста дамытуға жетелейтін әдістемелер мен
әдістерді пайдалана отырып, оқытуды ұйымдастыру мен жоспарлау.
Іс-әрекеттегі зерттеу-ойлану және талқылауға негізделген тәжірибе деген
тұжырымға сүйене отырып, бақылауға алынған сыныптағы оқушылардың
топта жұмыс істеу әрекеттерін зерделеу, оларды шығармашылыққа бағыттау
үдерісіне араласу.Оқушылардың қарапайым кеңістікте орналасуы да олардың
өзін-өзі реттеуіне, өзіндік қасиеттерді қалыптастыруына біршама әсер етеді.
Бір-бірімен қатар отырған оқушыларға қарағанда, қарама-қарсы отырған
оқушылардың арасында байланыс біршама тиянақты орнайды. Оқушылар
ролдерді өздері таңдап алу құқығына ие. Әр топ ұсынылған сұрақ пен
тапсырманы саралайды. Әр ролдегі оқушы өз міндеттерін атқаруға мүдделі.
Топтық жұмыстың ерекшеліктері: біріншіден, оқушы өтілген сабақ материалын
түсінбесе, мұғалімге тура сұрақ бағыттай алмайды. Ал топтық жұмыс әрекеті
барысында оқушы түсінбеген тақырып төңірегінде бір-бірімен ақылдасу
мүмкіндігіне ие, сондай-ақ, игермеген тақырыбын мұғалімнен сұрайды;
екіншіден, айналадағы болып жатқан мәселелерді өздігінен анықтайды;
үшіншіден, әрбір топ мүшесі топтың нәтижеге жетуі білім бағдарламасындағы
тапсырмалардың орындауынан ғана емес, өздігінен жаңа білім мен дағдыларды
керек ететіндігін түсінеді; төртіншіден, оқушылар өз көзқарастарын
тұрақтандырады, ұсынады және дәлелдей алады; бесіншіден, оқушылар топтық
жұмыс әрекетінде жинаған білім, біліктерінің тиімді қолдану мүмкіндігін
түсінеді; алтыншыдан, оқушылар өзара және мұғаліммен пікірлесу арқылы
қарым-қатынастық дағдыны қалыптастырады; жетіншіден, оқушылардың
серіктестік сезімі мен өзара ынтымақтастық байланысы мен шығармашылық
дағдылары дамиды.
Осы бағытта топтық жұмыс оқушылардың қарым-қатынасын, тиімді
араласу және туындаған мәселелерді шешу дағдыларын дамытуға ықпал етеді.
Топтық жұмыс оқушыларды шығармашыл ойлауға, кез-келген ақпаратты
ойластыра отырып талқылауға, өзгелердің пікірлерін түсінуге жетелейді.
Бастапқы кезде бұл үдеріс оқушылардың өзара тиімді қарым-қатынас жасау
дағдыларын дамытуға бағытталса, кейін мәселелерді шешу мен ойлау
дағдыларын дамыту бойынша жұмыстар жасалуы тиіс. Оқушылардың
шығармашылық дағдыларын дамыту үшін олардың тақырыпқа қатынас
әрекетін ойластырып, өтілетін сабақтың проблемасына қажет жағдайда
жоспарланған сабақ мазмұны мен оқыту әдістеріне түзетулер енгізіп отыру
қажет. Олар өзінің бұған дейінгі білетін амал-тәсілдерінің жаңа мәселені
шешуге жеткіліксіз екенін сезетіндей жағдайға түсуі керек. Содан барып оның
білім алуға деген ынта-ықыласы артады, білім алуға әрекеттенеді.
Шығармашылық сипаттағы сабақтардың жоспарын жасау үшін тақырыбы,
мақсаты, әрекет түрі таңдап алыну керек. Оқушылардың шығармашылық
қабілеттерінің дамуы бақылау жұмыстар, тәжірибе, зерттеу жүргізу, мәтін,
сызба, суреттермен жұмыс жасау сияқты әрекеттер оқушыларды ойлануға,
шығармашылыққа, өздігінен ізденіске жетелейтін әдіс-тәсілдер мен мазмұнды
203
тапсырмалар тұрақты жүргізіліп отырса аталған мәселе нәтижелі болғандығы
анықталды.
Атқарылған
жұмыстардың
нәтижесінде
топтық
жұмыс
оқушылардың шығармашылық қабілетін арттыруға үлкен ықпалын тигізеді.
Зерттеуші А.Гин өзінің «Приемы педагогической техники» еңбегінде
топтық жұмыс оқушылардың тақырыпқа деген қызығушылығын арттырумен
қатар, олардың шығармашылық тапсырмаларды орындауда қызығушылығын
арттыратынын баяндайды. Сондай-ақ, топтық жұмыс жас ерекшеліктерді
талғамайды, барлығы білім берушінің шеберлігіне байланыстылығын атайды.
Топтың сұранысы бойынша ғана білім берушінің араласуы-топтық жұмыстың
өзіндік нәтижесі болып танылады. Өздігінен білім алуға ынта «өздік жұмыс»
түрлерінен туындайды. Зерттеуші Б.П. Есипов оқушылардың өздік жұмыстары:
«Оқу үдерісіне енгізілген оқушылардың өздік жұмысы – мұғалімнің тікелей
қатысуынсыз, бірақ оның осыған ұсынған уақыт және ақыл-ой немесе
физикалық әрекетінің нәтижелерін әр формада білдіре отырып, қойылған
тапсырма мақсатына саналы жетуді көздейді» деп анықтайды. Оқушылар кіші
топтарда әрекет етуге оң қарайды. Бірақ, топтық жұмыстың нәтижелілігі
жұмсалған әрекетке әрдайым тепе-тең дәрежеде болмайды. Топтағы жұмысты
оқушылар белсенді бастаса да, жұмыс барысында кедергілерге тап болады.
Олар біріншіден міндеттерді дұрыс таңдай алмауы; екіншіден, адресатты дұрыс
тыңдай алмауы; үшіншіден, қажетті бағытта пікірталастарды ұйымдастыра
алмауы;
төртіншіден,
уақытты
үнемдеудің
(тайм-менеджмент)
жетілдірілмегендігі. Нәтижесінде, барлық оқушылар топтық талқылауға
белсенді тартылып және талқылау үдерісіне қатыстырылса да, топтық
жұмыстың қорытындылау бөлімін түйіндеуде қиындықтар туғызады.
Сондықтан, оқушыларды өздігінен жұмыс істеу дағдыларын қалай
дамытуға болады, қай кезде мұғалім сұрақ қоя алады және оның шешіміне
оқушыларды қай кезде бағыттайды?
Оларды өздерінің оқып-үйренулерінің негізінде жауапкершілікті
қабылдай алатын «тәуелсіз» оқушы ретінде тану мақсатында сынып
оқушыларын «белсенді» оқушылар деп қарастырып, сабақ үдерісіне
«көрінбейтін рол» бейнесі болады. Осы дәрежеде оқушыларға, сабақ үдерісінде
белсенділік танытуға, өзара диалогтік сөйлесуге жағдай туғызу керек.
Оқушылар осы әрекетте шынайы пікірталас орнатып, үдерісті жүйелі
басқарады. Сондай-ақ, топтық жұмыс әрекетінде әр ролдің ерекшелігі мен
жауапкершілігін анықтап, сезіну қажеттігін ұсына отырып, оқушыларға топтық
жұмыс барысында түрлі ролдерге еніп, жұмыс істей білсе оң болады. Оқушы
өзінің дағдысын өзі дамытады, зерттеушілік әрекетке тарту, репродуктивті іс-
әрекет, нәтижелі іс-әрекет (игерген білімдерін пайдалана алу, іздену мен
шешімі күрделі тапсырмалар орындау), өздігінен әрекет ету деңгейі (игерген
білімдерін кез-келген жағдаяттарда, жаңа алгоритмдер құруда пайдалана алуы).
Оқушылардың топтық жұмысын ұйымдастыру арқылы шығармашылығын
дамыту бейімділігін бағдарлау, яғни оқушылардың топта қаншалықты
дәрежеде мінездік тұрғыда жұмыс істеудегі ерекшеліктерін білу, екіншісі
оқушылар сыныптарын қай дәрежеде біледі, сыныптың психологиялық
204
көрінісін бейнелеу және оқушылардың сабақ үдерісінде топтық жұмыс
жүргізудегі пікірлерін білу. Мұғалімдерге топтық жұмыс дағдыларын
жетілдіруді ұсынамын. Жаңа сабақты жоспарлауда сыныптағы шағын
психологиялық
ахуалды
жақсартуға,
оқушылардың
бір-бірінің
қызығушылықтарын білуге көмектесу, олардың өз жұмыстарын және
сыныптарының жұмысын талдауларына назар бөлу керектігін белгілейді. Бұл
әрекет оқушыларда өзіндік жұмыс жүргізу дағдыларын қалыптастырады,
мұғалімнен «тәуелсіз» болуға жетелейді. Сабақ барынша білім алушыға
бағытталады.
Топтағы жұмысты оқушылар белсенді бастаса да, жұмыс барысында
кедергілерге тап болады. Олар: біріншіден, міндеттерді дұрыс таңдай алмауы;
екіншіден, адресатты дұрыс таңдай алмауы; үшіншіден, қажетті бағытта
пікірталастарды ұйымдастыра алмауы; төртіншіден, уақытты үнемдеудің (тайм-
менеджмент) жетілдірілмегендігі. Оқушылардың ынтымақтастықта бірлесе
отырып жұмыс жасау дағдылары қалыптасады;
Шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыланады;
Пәнге деген қызығушылықтары арта бастайды;
Бір-бірінің ой-пікірлерін сыйлауға үйренеді және т.б.
Белсенді оқытудың әдіс-тәсілдерін топтық жұмыста қолданған кезде оқу
материалын түсінуде белсенді болғанын, оқушыларға топ болып жұмыс істеу
ұнағанын; бастапқы күндегіден кейін оқушылардың арасында жақсы қарым-
қатынас орнай бастағанын, сабақта көп сөйлемейтін оқушылардың өз пікірін
айтуға дағдылана бастағанын, оқушылардың арасында бір-біріне сын айтуға
үйренгенін және жауапкершіліктері пайда болып топтық жұмыс кезінде барлық
оқушының қатысатынын айтуға болады.
Оқушылар бүгінгі күні шығармашылық тапсырмаларды орындауды
табыспен меңгере алады. Тек ол жұмысқа дұрыс басшылық, шебер
ұйымдастырушылық қажет. Метатәжірибе өз кезегінде басқа тәжірибелер
қалыптастыратын дәйектерді, әрекеттер мен байланыстарды өзгертеді. Басқаша
айтқанда, тәжірибені өзгерту - бұл істеп жатқан ісімізді өзгерту, түсінікті
өзгерту - бұл біз қалай ойлайтынымызды өзгерту, жағдайды өзгерту- бір-
бірімізге деген қарым-қатынасымызды өзгерту дегенді білдіреді.
Библиографические ссылки
1. Выготский Л.С. Педагогическая психология. Москва, 1997 ж. 123 бет.
2. Тренерге арналған нұсқаулық,Үшінші (негізгі) деңгей (2012)
www.cpm
.kz2.
3. ҚР жалпы білім беретін мектептері педагогтерінің біліктілігін арттыру
курстарының бағдарламасы (2012), www.cpm. Kz
4. Сил С. Оқушыларды біріккен топтық жұмыста диалогқа қалай
итермелеу керек? Мұғалімдердің Ұлттық зерттеу кеңесінің есебі. 2006 ж.
Бақыт Оразаевна Есимбекова
205
Алматы облысы бойынша педагог қызметкерлердің
біліктілігін арттыру институты
Қазақстан, Алматы қаласы
Достарыңызбен бөлісу: |