Непрерывного педагогического образования, рассмотрены вопросы роста

338 
 
көрсетілген.    ХХІ  ғасырда  барлық  елдер  бірінші  орынға  білім  беру  сапасын 
қояды.  Оның  өлшемі  тек  сауаттылық  деңгейімен  (жазу,  оқу,  есептеу)  ғана 
өлшенбейді, оның ең басты критерийі – функционалдық сауаттылық.  
Ал  функционалдық  сауаттылық  дегеніміз  –  адамның  өзін  қоршаған 
ортамен  қарым-қатынасқа  түсе  алу  қабілеті  және  сол  ортаға  мүмкіндігінше 
жылдам бейімделе білуі мен әрекеттесе алу деңгейінің көрсеткіші. 
«Функционалдық  сауаттылық»  ұғымы  алғаш  рет  өткен  ғасырдың  60-шы 
жылдары ЮНЕСКО құжаттарында пайда болды және кейіннен зерттеушілердің 
қолдануына  енді.  Функционалдық  сауаттылық,  кеңінен  алғанда,  білім  берудің 
(бірінші  кезекте  жалпы  білім  беруді)  көп  жоспарлы  адамзат  қызметімен 
байланысын  біріктіретін  тұлғаның  әлеуметтік  бағдарлану  тәсілі  ретінде 
түсіндіріледі.  Қазіргі  тез  құбылмалы  әлемде  функционалдық  сауаттылық 
адамдардың  әлеуметтік,  мәдени,  саяси  және  экономикалық  қызметтерге 
белсенді  қатысуына,  сондай-ақ  өмір  бойы  білім  алуына  ықпал  ететін  базалық 
факторлардың біріне айналуда. 
Функционалдық сауаттылықтың мазмұны: 

 
оқу және жазудағы сауаттылық 

 
жаратылыс тану ғылымдарындағы сауаттылық 

 
математикалық сауаттылық 

 
компьютерлік сауаттылық 

 
отбасылық өмірдегі сауаттылық 

 
денсаулық мәселесіндегі сауаттылық 

 
заң сауаттылығы т.б. 
Функционалдық сауаттылықты  қалыптастыру біртұтас әдістемелік жүйенің 
жасалуын  талап  етеді.  Ол  білім  берудің  мақсатынан  бастап  оқытудың  түпкі 
нәтижесіне дейінгі аралықтағы компоненттердің бірлігі арқылы жүзеге асады. 
Сондықтанда,  Елбасымыз  Н.Ә.Назарбаев  еліміздің  даму  стратегиясының  
басым  бағыттары  мен  болашағын  айқындайтын  басты  құжат  –    әрбір 
Жолдауында  білім  мен  ғылымды  дамыту  мәселелеріне  ерекше  назар  аударып 
келеді.  Елбасы  бастамасымен    өмірге  келген  «Функционалдық  сауаттылық 
бойынша  Ұлттық  жоспардың»  маңызы  ерекше.  Оның  негізгі  мақсаты  – 
оқушылардың  білімдерін  өмірде  тиімді  қолдануға  үйрету.  Сонымен  қатар,  ол 
орта білім жүйесінің парадигмасын түбегейлі өзгертудің негізі болып табылады 
Мектепке  дейінгі  кезең  баланың  әртүрлі  әрекетті  меңгеретін  сензитивті 
кезеңі  болып  саналады  және  оның  құрамды  элементі  ретінде  бала  өмір  сүру 
тәжірибесіне  қажетті  білімді  меңгеріп,  ол  бірте-бірте  баланың  тұлғалық 
сапасына, өмір тәжірибесіне айналып, нәтижесінде мектепке қажетті қызметтер 
тәртіптілік,  оқу  әрекеті,  жеке  бастық,  еріктік-эмоциялық  өріс  белсенді 
қалыптасып,  функционалдық  сауаттылығы  дамиды.    Өйткені  олар  бұл  жас 
кезеңінде мектепке дейінгі балалықты аяқтап мектепте оқудың баспалдағында 
тұрады. Сондықтан, функционалдық сауаттылықты  мектепке дейінгі кезеңнен 
бастап дамыту маңызды болып табылады. Мақсат:Мектепалды дайындық тобы 
балаларын білім алуға, өз бетімен әрекет етуге деген құлшынысын ояту, ақыл-

339 
 
ойын  дамытуда  оқу-танымдық    іс-  әрекетті  ұйымдастырудың  тиімді  әдіс-
тәсілдері арқылы  мектепке жан-жақты даярлау. 
Міндеттер: 
1.Мектепке 
дейінгі 
балалардың 
оқу-танымдық 
іс-әрекеттерін 
қалыптастыруда танымдық үрдіс заңдылықтарын оқып - үйрену. 
2.Интеграциялық 
оқыту 
арқылы 
мектепалды 
дайындық 
тобы 
балаларының оқу-танымдық іс-әрекетін қалыптастыру. 
 3.«Сыни  ойлауды  оқу  мен  жазу  арқылы  дамыту»  технологиясы 
стратегияларын 
мектепалды 
дайындық 
топтары 
балаларының 
жас 
ерекшеліктеріне  бейімдеп қолдану.  
Оқу – танымдық іс-әрекет педагогикалық процестің құрамды бөлігі. Оқу-
танымдық  іс-әрекет  –  педагогикалық  процесте  баланың  әлеуметтік 
болмысының  ең  маңызды,  мәнді  бөлігін  қамтиды,  бұл  ұғымды  көптеген 
ғылымдар:  философия,  әлеуметтану,  психология,  педагогика,  білім  беру 
философиясы,  педагогикалық  психология  ғылымдары  балаларды  білімдер 
жүйесімен,  іскерлік  дағдылармен  қаруландыру,  ақыл-ой,  ерік-күш  жігерін, 
психикалық  процестерін:  зейінін,  есін,  қабілетін  дамыту,  іс-әрекетті 
орындаудың  нақты  амал  әрекеттерін  пайымдау,  дүниетанымын  және  жеке 
басын дамыту жолдарын, қалыптастыру тәсілдерін зерттейді.  
Оқу-танымдық іс-әрекеттің өзге әрекет түрлерінен ең басты ерекшелігі – 
баланың  үнемі  «жаңа  дүниеге  енумен»,  әрбір  жаңа  әрекеттерді  баланың  оның 
бірінен  екіншісіне  ауысып  отыруымен  байланысты.  Сондықтан,  оқу  үрдісінде 
баланың білім алуға, өз бетімен әрекет етуге деген құлшынысын оятуға, ақыл-
ойының  дамып,  жетілуіне  түрткі  болатын  танымдық    іс-  әрекетті 
ұйымдастырудың тиімді әдіс-тәсілдерін іздестіру өзекті сипат береді.   
Мектепке дейінгі балалардың  танымдық іс-әрекет құрылымы:  танымдық 
қызығушылықтан,  танымдық  белсенділік,  танымдық  ізденімпаздық  және 
шығармашылық  іс-әрекеттен  тұрады.  Мектепке  дейінгі  жаста  бала  мектептегі 
оқу  іс-әрекетіне    дайындалып  жатқандықтан,  оның  оқу-танымдық  әрекеті 
болашақ  оқушы  әрекетінің  дидактикалық  бейнесі  болуы  керек.  Сондықтан 
баланың  іс-әрекеті  бағытталған,  ал  оның  әлеуметтік  және  танымдық 
белсенділігі оның өмірлік жолын анықтаудағы ұмтылысы болып табылады.  
Мектепке  дайындық  кезеңінде  балалардың  функционалдық    сауаттылығы 
алғашқы  дағдыларының  оқу-танымдық  іс-әрекет  үстінде  қалыптасу 
ерекшелігіне жататындар: 

 
өзіндік мақсаты мен нәтижесінің болуы (білім, білік және дағдыны игеру, 
жеке қасиеттерінің дамуы);  

 
оқу  нысанының  ерекше  сипаты  (қарапайым  ғылыми  білім,  болашақ 
оқушылық өмірі туралы ақпарат және т.б.);  

 
бала іс-әрекетінің жоспарлы жағдайда өтуі (бағдарлама, оқыту мерзімі);  

 
оқыту  құралдарының  болуы    –    кітаптар,  ақпараттық  құрал-жабдықтар 
жатады. 
Танымдық  белсенділікті  дамытудағы  оқыту  әдістемесінің  негізін 
алғашқылардың  бірі  болып  қалаған  ұлы  педагог  Я.А.Коменский  :  «Заттың  не 

340 
 
құбылыстың  түп  тамырына  жету,  анықтау  қабілетін  дамыту,  оны  шынайы 
түсіну  және  оны  қолдана  білу  қажет»
1
,-деп  ерекше  атап  өткен.  Ал  қазақтың 
педагог-ғалымы  М.Жұмабаев  оқыту  процесінде  қарапайымнан  күрделіге  көше 
отырып, өз бетінше оқуға, өз бетінше білім алуға үйрету қажеттігін көрсетеді.  
Сондықтанда  балаларды  белсенділікке  жетелеуде  тәрбиешінің  белгілі  бір 
мақсатқа 
бағытталған 
білімді 
меңгерудегі 
дағды 
мен 
іскерлікті 
қалыптастырудағы  әрекеті  балалардың  оқу-танымдық  қабілетін  дамытуға 
бағытталуы тиіс.  Оны  жүзеге  асыру  балалардың  танымдық  белсенділігі  мен 
ізденімпаздығын 
ынталандыруға 
септігін 
тигізетін 
оқу 
үрдісін 
ұйымдастырудың тәсілдерін, әдістері мен нысандарын іздестіруге өзекті сипат 
береді.  
Ы.Алтынсарин оқыту арқылы өз бетінше білім көтеруге жол бастауда, ой-
әрекетін  жаттықтыруда  педагогтың  оқу-тәрбие  жүйесіндегі  рөліне  айрықша 
орын  берді.  Ы.  Алтынсаринның  пікірінше,  педагогтердің  жұмысындағы  ең 
шешуші нәрсе: ең жақсы оқыту әдістерін таба білуінде. 
Сондай-ақ  А.Байтұрсынов,  М.Жұмабаев  сынды  қазақ  педагогтері  де 
танымдық іс-әрекет туралы құнды пікірлер айтты. А.Байтұрсынов «Бала білімді 
тәжірибе  арқылы  өздігінен  алуы  керек.  Мұғалім  балаға  жұмысты  әліне  қарай 
шағындап  берумен бетін  белгіленген мақсатқа қарай  түзетіп отыру керек» деп 
жазды.  
Оқытудың  мақсаты –  өз  бетімен  дами  алатын,  әр  түрлі  өзгермелі   
жағдайларда    бағдар    ұстай    білетін,    белсенді    жеке    тұлғаны,    яғни    қызмет  
субьектісін    тәрбиелеп    шығару.    Мұндай    мақсат    білім    мазмұнының  
құрылымына,  оны  іріктеп  алудың  дәстүрлі  талаптарына  сәйкес  өзгерістер  
еңгізуді  талап  етеді. 
Сабақ  -  оқытуды  ұйымдастырудың  негізгі  түрі.  Демек,  әрбір сабақ  - оқу 
үрдісіндегі  шешуші  буын,  сондықтан  ол  -  оқытуды  жетілдіру,  қажетті 
түрлендірулер мен мақсатты нәтижеге жетуді ойластыратын орталық, сонымен 
бірге  жоғары  шеберлікті  үнемі  қажет  ететін,  дамуды  керек  ететін,  даму 
үстіндегі сапалы оқуды іздестіретін үрдіс. 
Тәрбиеші еңбегінің объектісі – бала, ол табиғаттың бір бөлігі, бір  жүрегі.  
Баланың  да  өзіндік  пікірі,  көзқарасы,  психологиялық  ерекшеліктері  бар,  олар 
педагогикалық  ықпалды  өзінше  қабылдайды.    Сондықтанда,  интеграциялық 
оқытуды  жүзеге  асыруда  жаңа  педагогикалық  технологиялардың  атқаратын 
орны бөлек. Ғалым академик В.М.Монаховтың пікірінше «Технология - оқушы 
мен ұстазға бірдей қолайлы жағдай тудырушы оқу процесін ұйымдастыру және  
жүргізу,  бірлескен  педагогикалық  әрекетті  жобалаудың  жан-жақты 
ойластырылған үлгісі». 
Педагогикалық  технология  –педагогтың  кәсіби  қызметін  жаңартушы 
және сатыланып жоспарланған нәтижеге жетуге мүмкіндік беретін іс-әрекеттер 
жиынтығы.  Педагогикалық  технологиядағы  басты  міндет  –баланың  оқу-
танымдық әрекетін жандандыра отырып, алға қойған мақсатқа толықтай жету.  
 «Сыни  ойлауды  оқу  мен  жазу  арқылы  дамыту»    технологиясының 
мақсаты:  барлық  жастағы  оқушыларға  кез-келген  мазмұнға  сыни  тұрғыдан 

341 
 
қарап,  екі  ұйғарым  бір  пікірдің  біреуін  таңдап  саналы  шешім  қабылдауға 
сабақтарда үйрету.  
Ерекшелігі:  Сабақ құрылымы қызығушылықты ояту, мағынаны тану, ой 
толғаныс  кезеңдерінде,  көп  ақпаратты  талдай,  жинақтай  отырып,  ішінен 
қажеттісін алуға үйрететін стратегиялар бойынша ұйымдастырылады. Негізінен 
стратегиялар  мектеп  оқушыларының  жас  кезеңдеріне  арналған,  ал  оларды 
мектепке дайындық тобы балаларының жас ерекшеліктеріне бейімдеп қолдану 
тәрбиешіден  терең  теориялық,  психологиялық,  педагогикалық  әдістемелік 
білімді, педагогикалық шеберлікті, балалардың жан дүниесіне терең үңіліп оны 
ұғына  білуді  талап  етеді.  Сондықтанда,  интеграциялық  оқытуды  жүзеге 
асыруда  СТО  стратегияларын  қолдану  тәжірибемді  Айналадағы  әлеммен 
танысудан «Қазақстан – ортақ үйіміз» тақырыбындағы сабағыма талдау жасау 
арқылы көрсетемін 
Сабақтың тақырыбы: Қазақстан – ортақ үйіміз. 
Сабақтың мақсаты:   
Білімділігі:  Қазақстанда  мекендейтін  ұлт  өкілдері,  олардың  салт-
дәстүрлері,   
тағамдары, ұлттық киімдері және мерекелері туралы түсінік беру. 
Дамытушылығы: Балалардың бұрынғы білетіндерін жаңа ұғымдармен   
салыстырып, ой түйіндеуін, белсенділігін дамыту. 
Тәрбиелігі: Балаларды Отанын сүюге, қазақ жерінде тұрып жатқан  
ұлт өкілдеріне деген құрмет, достық сезімге тәрбиелеу.      
Көрнекіліктері: Ұлттар бойынша салынған суреттер, әліппе дәптерлер,   
дидактикалық материалдар. 
Әдістер: Көрнекілік, түсіндіру, СТО стратегиялары. 
Пәнаралық байланыс:  Тіл дамыту – «Бір айналым сөйлесу» стратегиясы. 
Айналадағы әлеммен танысу – «Сематикалық карта» стратегиясы. 
Бейнелеуден – «Болжау» стратегиясы. 
Қарапайым математика – «Еркін жазу» стратегиясы. 
Сабақтың жүру барысы: 
І.  Қызығушылықты  ояту    бөлімін  «Бір  айналым  сөйлесу»  стратегиясы 
бойынша  жоспарладым. 
Мәтін:  Біздің  Елбасымыз  –  Н.  Ә.  Назарбаев.  Ту,  Әнұран,  Елтаңба  –
Қазақстан  Республикасының  рәміздері.  Теңгеге  біз  өзімізге  қажетті  заттарды 
сатып  аламыз.  Ұлттық  киімдерді  мерекелерде  киеді.  Бауырсақ,  қазы,  қарта  - 
ұлттық тағамдарымыз... 
ІІ. Мән-мағынаны тану кезеңінде  
1.«Сематикалық карта» стратегиясын қолдандым. 
-  Балалар, қалай ойлайсыңдар Қазақстанда тек қазақтар тұра ма?  
-  Өзбек, орыс, қырғыз, тәжік, украйн, қытай 
-    Қазақстан   - көп ұлтты  ел.  Олар  бір-  бірімен  тату, дос. Әрбір  елді бір-
бірінен  елдік  нышандары  арқылы  ажыратамыз.  Біз  бүгін  бізбен  көршілес 
жатқан орыс, өзбек, қытай елдерінің ұлттық нышандарымен танысамыз,-деп 

342 
 
түсіндіре  келіп  «Сематикалық  карта»  стратегиясы  сызбасына  әр  ұлттың 
елдік нышан суреттерін қою арқылы   төмендегіше қолдандым.  
 
2. Әліппе дәптермен жұмыста  «Болжау» стратегиясы»  бойынша жұмыс 
жасалды. 
 
ІІІ.    «Ой-толғаныс»  кезеңінде    «Еркін  жазу»  стратегиясы  бойынша  4 
ұлттың  туын  4  столға  қойып,  балалардың  қолына  ұлттық  нышандар  суреттері 
таратылып  берілді.  Балалар  қолдарындағы  суреттегі  нышандар  арқылы  өз 
елінің Туы бейнеленген столға топтасады.  
 
 
Балалар  қазір  біз  әр  түрлі  ұлт  өкілі  болып  тұрмыз.  Біз  тату  доспыз  ба? 
Олай  болса  тату  достықтарымызды  білдірейік.    Балалар  бір-бірімен 
құшақтасады.  «Ағайынбыз бәріміз» әні айтылады. 
Ұлттар 
Елбасы 
лары 
Елтаңбасы  Тулары 
Ақшасы  Ұлттық    
киімі 
Ұлттық 
тағамы 
Мейрам 
дары 
Қазақ 
 
 
 
 
 
 
 
Орыс 
 
 
 
 
 
 
 
Өзбек 
 
 
 
 
 
 
 
Қытай 
 
 
 
 
 
 
 
«Сыни  ойлауды  оқу  мен  жазу 
арқылы 
дамыту» 
технологиясы 
бойынша  
 Мектепалды 
дайындық 
топтарына 
бейімдеп 
қолдану 
«Болжау» 
стратегиясы»  
Берілген  суреттер  бойынша  болжам 
жасап  ой-пікірін  жеткізеді.  Не 
себепті  екенін  өз  болжамы  бойынша 
айтады.  
 
 
 
Әліппе  дәптерде  берілген  тапсырмаларды 
тәрбиеші  түсіндіреді,  балалар  өз  болжамдарымен 
орындап, айтады. 
Ә. Дүйсеновтың «Ағайынбыз бәріміз»  өлеңін 
оқу. 
Көршілес жатқан екі елді ата? 
Қытай, орыс елдері. 
Әр қыздың ұлттық киіміне сәйкес кілем түрін 
сызықпен қосу. 
 
«Сыни  ойлауды  оқу  мен  жазу  арқылы 
дамыту» технологиясы бойынша  
Мектепалды дайындық топтарына бейімдеп 
қолдану.  
«Еркін жазу стратегиясы.» Бұл әдісті 
сын  тұрғысынан  ойлау  жобасындағы 
сабақтың  үшінші  ой  толғаныс  кезеңінде 
пайдалану  тиімді.  Мұғалім  сабақ  бойына 
қарастырылған  жаңа  ақпарат  жайлы,  одан 
алған әсерін, не үйренгенін, нені әлі де біле 
түсу  керек  екенін  тағы  басқа  жайлы  өз 
пікірін қағаз бетіне түсіруді тапсырады. 
4  ұлттың  туын  4  столға  қойып, 
балалардың  қолына  ұлттық  нышандар 
суреттері  таратылып  берілді.  Балалар 
қолдарындағы  суреттегі  нышандар  арқылы 
өз елінің Туы бейнеленген столға топтасады 
да,  өз  ұлттарының  елдік  нышандарын  түсі, 
көлемі,  пішіні  туралы  сипаттап,  алда  нені 
білгісі келетіні туралы айтады.  
 

343 
 
«Қазақстан-ортақ үйіміз» - біз көп ұлтты Қазақстанда бақытты да, тыныш 
өмір сүріп жатырмыз.  
Оқу-танымдық  іс-әрекет  –  педагогикалық  процесте  баланың  әлеуметтік 
болмысының  ең  маңызды,  мәнді  бөлігін  қамтиды,  бұл  ұғымды  көптеген 
ғылымдар:  философия,  әлеуметтану,  психология,  педагогика,  білім  беру 
философиясы,  педагогикалық  психология  ғылымдары  балаларды  білімдер 
жүйесімен,  іскерлік  дағдылармен  қаруландыру,  ақыл-ой,  ерік-күш  жігерін, 
психикалық  процестерін:  зейінін,  есін,  қабілетін  дамыту,  іс-әрекетті 
орындаудың  нақты  амал  әрекеттерін  пайымдау,  дүниетанымын  және  жеке 
басын дамыту жолдарын, қалыптастыру тәсілдерін зерттейді.  
Қорыта  келгенде,  мектеп  жасына  дейінгі  балаларды  дамыту  мәселесі 
мемлекеттік  саясаттың  ажырамас  бөлігі  болып  отыр.  Сондықтан  мектепке 
дейінгі  жаста  баланың  оқу-танымдық  іс-әрекетінің    қалыптасуы  мен  дамуы, 
балалардың  болашақ  функционалдық  сауаттылығының  мазмұны    болып 
табылады.  Жаңа  заман  баласы  -  ертеңгі  еліміздің  болашағы.  Жаңа  заман 
баласын  қалыптастырып,  дамыту  үшін,  тұлғаның  ішкі  дүниесі  мен  оның  қыр 
сырын  анықтап,  мүмкіншіліктері  мен  қабілетінің  дамуына  жағдай  туғызу 
қажет. 
 
Библиографиялық сілтемелер 
1.Қазақстан Республикасының Білім беру Заңы 
2.Қазақстан Республикасы Президентінің  Қазақстан халқына  
арнаған Жолдаулары.  
3.Қ. Жарықбаев. Психология. Алматы. 1970 ж. 69-70 бет. 
4.Баширова  Ж.Р.  Педагогикалық  технологиялар  арқылы  оқушылардың 
танымдық қызығушылықтарын арттыру.- Алматы , 2003-129б. 
5.В. С. Мухина. Мектеп жасына дейінгі балалар психологиясы.  
Алматы «Мектеп» 1986 ж.м 
 
 
Перизат Ысқақ  
ОҚО, Төрткөл ауылы балабақша әдіскері 
 
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕГІ БАЛАЛАРДЫҢ ТАНЫМ 
ПРОЦЕСТЕРІНІҢ ДАМУЫН БАСШЫЛЫҚҚА АЛУ 
 
Мектеп  жасына  дейінгі  балалардың  таным  процестерінің  дамуының  ең 
сензитивті  кезеңін  ескере  отырып,  оның  дамуын  басшылыққа  алу,  баланың 
тұтас,  толыққанды  дамуының  алғы  шарты  бола  алады.  Сондықтан  мақалада 
мектеп  жасына  дейінгі  бүлдіршендердің  таным  процестерінің  даму 
ерекшеліктері  мен  оның  дамуын  басшылыққа  алу  мектепке  дейінгі  мекеме 
қызметкерлері мен басшыларына жүктелетіндігі туралы сөз қозғалады.  
 
Басты  сөздер:  мектепке  дейінгі  мекеме,  даму,  тәрбие,  білім,  арнайы 

344 
 
жағдай, еліктеу, дүниетаным. 
 
Қазақстан  Республикасының  білім  беру  жүйесін  дамытудың  мақсаттары 
мен  міндеттерін,  құрылымы  мен  мазмұнын  және  негізгі  стратегиялық 
бағыттарын  айқындайтын  білім  беруді  дамыту  тұжырымдамасы  мемлекеттік 
тәуелсіздікті  қалыптастыру  мен  нығайтудың,  елдің  прогресшіл  дамуының 
негізін  құрайды.  Бұл  тұжырымдамада  көрсетілгендей  ағымдағы  жағдай  және 
білім  беруді  дамытуды  тежейтін  факторлар  бөлімінде  негізгі  мәселе  мектеп 
жасына  дейінгі  жас  кезеңдегі  мекемеге  жүктеледі  деп  көрсетіледі.  Соңғы 
жылдары мектеп жасына дейінгі балаларға араналған мекемелер саны күрт өсіп 
келеді.  Бір  жағынан  бұл,  қуантарлық  жағдай,  басқа  жағынан  қарағанда  оның 
сапалығы көңіл толдырады ма?  
Олай болса, мектепке дейінгі мекеме жөнінде айтып кетелік.  
Бүгінгі таңда білім беру мекемелердің басты мақсаты: білімді, мәдениетті 
шығармашылық,  белсенді  және  азаматтық  құндылықтары  толысқан  тұлға 
қалыптастыру.  Осыған  орай,  мектепке  дейінгі  ұйымдарда  білім  сапасын 
арттыру  аса  маңызды  мәселе,  ол  үшін  жалпы  және  негізгі  жағдайларды 
жақсарту басты міндет болып табылады. 
Біріншіден,  білім  мен  тәрбие  беруге  арналған  дамытушы  ортаны 
жабдықтау  қажет  десек,  ол  мектепке  дейінгі  кезеңнің  өзіндік  ерекшелігі  мен 
құндылықтарын сақтайтын, баланың балалығына бағытталуы шарт. 
Екіншіден,  тәрбие  мекемесінің  басшысы  мен  тәрбиеші  педагогтар 
қауымы  кәсіби шеберліктерін үнемі шыңдап, білімін жетілдіруге жүйелі көңіл 
бөліп,  ұжымның  шығармашылық  бағыт-бағдарын  айқындап,  оны  жүзеге 
асыруға  белсенділікпен  ат  салысуға  және  жағымды  психологиялық  ахуалдың 
тұрақтануына  ықпал  ету  қажет.  Сондай-ақ,  отбасының  сұранысы  мен  талап-
тілектерін  қанағаттандыру  және  білім  мен  тәрбиенің  балаға  берілген  үрдісі 
жайында  ата-анамен  үнемі  бірлескен  ынтымақты  негізде  жұмыс  істеу  де  өте 
маңызды.  
Үшіншіден,  балабақшада  еңбек  етуге  толық  жағдай  жасалып,  тәрбиелеу 
мен  білім  берудің  технологияларын  сауатты  меңгеріп,  жаңа  педагогикалық 
әдіс-тәсілдер жүйесін кәсіби шеберлікпен игеріп, оны тәжірибеде пайдалануға 
шығармашылықпен үлес қосып отырса.  
Баланы  тәрбиелеу,  дамыту  және  білім  беру  мәселелерінде  отбасы  мен 
балабақша ұжымының бірлескен өзара тығыз байланыста болуы. 
Мектепке дейінгі мекемдегі бала дамуы өте қарқынды, сапалы құрылатын 
кезең.  Егер  мекеме  қызметкерлері  баланың  дамуына  үнемі  қадағалау  жасап 
отырмаса,  бала    дамуындағы  өзгеріс  бірден  аңғарылады.  Сондықтан  мектепке 
дейінгі  мекеме  қызметкерлерінің  байқаусызда  жіберген  қателігі  кешірілмес 
күнә болып қалады, себебі баланың психикасына ақау түсуі жылдам болады.  
Мектепке  дейінгі  мекемедегі  жалпы  дүниетанымдық  білім    берудің      құралы  
ретінде    ойды,    тілді    және    сөйлеуді    дамыту  болып  табылады.  Сондықтан  
оларға  білімдік  сұраныста  маңыздысы  ойлау,  тіл  және  сөйлеуді дамыту. Әрі 
бала  дамуындағы  сензитивтілік  кезеңді  ескеретін  болсақ.  Ең  қолайлы  кезең 

345 
 
болып табылады.  
Оқыту  әдісі  деп  білімді  бір  адамнан  екінші  адамға  беру  мақсатымен 
орындалатын үйренуші мен үйретущінің іс - әрекетін айтады. 
Мектепке дейінгі кезеңдегі тілдің дамуына мынадай практикалық әдістер 
тән:  еліктеу  әдісі,  сөйлесу  (әңгімелесу)  әдісі,  қайталап  айту  әдісі,  әңгімелеп  
беру (құрастыру) әдісі. 
Еліктеу әдісінде үйретуші мен үйренуші екеуі де бір сөзді, бірақ әр түрлі 
етіп  айтады:  үйретуші  ересек  адамдармен  сөйлескеннен  гөрі  біршама 
қарқындырақ,  сөзінің  дыбысын  артикулдеп  және  сөзінің  дауыс  ырғағын 
мәнерлеп  сөйлейді,  ал  үйренуші  тыңдайды  да,  қайталайды,  оның  сөзіне 
еліктейді,  сөйлеу  қимылын  үйренуге  (дауыстың  артикуляциясы  мен 
модуляциясы) және мағынасын түсінуге тырысады ( затты, қимылды және т.б 
көрсететін  дыбыс  комплекстерінің  мәліметін  салыстырады).  Мұндайда 
тәрбиеші  үшін  орфоэпиялық  норма  деңгейінен  төмен  түспеу  және  баланың 
сөзіне еліктемеу ( «сақауланбау», «шолжаңдамау») аса маңызды. 
Сюжетті драммалық- рольдік, «режиссерлік» ойын процесінде тіл дамыту 
үшін қолайлы жағдай ерекше көп болады. 
«Режиссерлік  ойында  бала  өзі  роль  алмай  оны  осы  оқиғаға  қатысатын 
ойыншықтарға бөліп береді; сюжеттерді – балалар бақшасы, аэродром, зоопарк, 
парад, ұрыс және с.с балаға оның өмірлік тәжірибесін ескере отырып, тәрбиеші 
айтып береді». 
Еліктеу әдісі бұдан гөрі ересек балаларды тілге үйрету кезінде кез-келген 
ойын үстінде пайдаланылады. 
Сонымен, еліктеу әдісін жүзеге асыратын тәсілдер мыналар болуы мүмкін: 
1)
 
айналадағылармен танысқанда нақты затты бақылау- жоғарыда айтқан 
жағдайда,  сәби  өз  қолына  қарайды,  анасының  қолын  бақылап,  оған  ілесе 
қайталайды, оның сөзіне еліктейді; 
2)
 
ойындар:  біздің  байқағанымыздай,  ойын  үстінде  баланың  тілі  жаңа 
лексикамен толығып қана қоймайды, сонымен бірге ол жаңа сөз формасымен де 
байиды  («электр  монтері»,  «қонаққа  бару»  ойынында  балалар  зат  есімді 
меңгереді,  «Қызыл  Телпек  пен  сұр  қасқырды»  ойнағанда,  балалар  диалог 
сөздерді байланыстыруға үйренеді); 
3)
 
сөз  үлгісіне  сүйену  (  сөзді  елестету):  тәрбиеші  айтқан  сөзді  балалар 
қайталайды ( «Су, су, менің бетімді жу !»). 
Сонымен,  біз  үйретушімен  үйренуші  бір  сөзді  айтатын  еліктеу  әдісімен 
таныстық, бірақ үйретуші қалай сөйлеу керек екендігі жөнінде үлгі көрсетеді ал 
үйренуші оны  дәлме-дәл қайталайды, оған еліктейді. Жоғарыда  еліктеу әдісін 
орындайтын тәсілдер келтірілді. Бірақ кез-келген әдісті іске асырудың тәсілдері 
көп-ақ:  творчестволықпен  жұмыс  істейтін  әрбір  тәрбиеші  әдістің  өзін  
бұзбастан әр дайым өзіндік тәсілдер жасайды. Мысалы, еліктеу әдісі, айтылған 
тәсілдерден  басқа,  суреттерді,  тірі  обьектілерді  (жануарларды,  өсімдіктерді), 
диафильмді,  магнитофонды  және  басқаларды  пайдалану  тәсілдері  арқылы 
орындалу мүмкін. 
Қазіргі  кезде  заман  ағымына  қарай  болып  жатқан  экономикалық, 

346 
 
техникалық,  әлеуметтік  жетістіктер  мептепке  дейінгі  мекемедегі  материалдық 
базажағдайын,  балаларға  қажетті  құрал  саймандардың  көптүрлілігі  тәрбиеші 
қызметін  жақсартуға  себебін  тигізеді.  Мектеп  жасына  дейінгі  бала  үшін 
маңызды жағдай психологиялық жағымды эмоциялық қатынас орнату.  
Қазіргі  таңда  мектепке  дейінгі  мекеме  алдында  тұрған  күрделі 
міндеттердің  бірі  біріншіден,  баланың  мекемеге  бейімділігін  қамтамсыз  ету. 
Кез келген бала бала бақшаға келгеннен соң бірқатар қиыншылықтардан өтеді. 
Мекеме  қызметкерлерінің  осындай  дағдарысты  жеңіл  өткізуге  бағытталған  іс 
шараларды  ұйымдастыру  арқылы  баланың  бейімделуіне  арнайы  жағдайлар 
құрастырылу қажет.   
Екіншіден,  бала  бақша  тәрбиешісі  бала  психикасындағы  даму 
көрсеткіштері  мен  өзгерістеріне  бақылау  жасап  отыру  мақсатында  балаға 
арналған психологиялық карта жаңаша құруды талап етеді.  
Үшіншіден,  мектепке  дейінгі  ұйымдардың  іс  әрекетінің  нәтижелілігі 
мекеме  қызметкерлерінің  атқару  қызметтері  мен  негізгі  кәсіби  міндеттерін 
дұрыс  ұйымдастыру  мен  оның  жүзеге  асыруын  қамтамасыз  ететін  басшылық 
жүйесін дұрыс реттеп алу керек.  
 
Библиографиялық сілтемелер 
1. Нигметжанова  Г.К  Развитие  познавательных  процессов  детей 
дошкольного возраста. Вестник КАСУ №1 - 2006 
2. Возрастная и педагогическая психология. Тексты. - М.: МГУ, 1992. 
3. Грэйс Крайг. Психология развития. - СПб., 2000. 
4. Оклендер  В.  Окна  в  мир  ребенка.  /  Руководства  по  детской 
психотерапии. – М., 1997. 
5. Слободчиков 
В.И. 
Психологические 
проблемы 
становления 
внутреннего мира человека. // Вопросы психологии. - 1986 № 6. 
 
 
 
 
Макышева А.Д., 
Филиал «Центр педагогических измерений»  
АОО «Назарбаев Интеллектуальные школы» 
г. Усть-Каменогорск, Казахстан 
 
РАЗВИТИЕ ЛИДЕРСКИХ НАВЫКОВ РУКОВОДИТЕЛЯ 
КАК ОДНО ИЗ УСЛОВИЙ УПРАВЛЕНИЯ 
КАЧЕСТВОМ ОБРАЗОВАНИЯ 
 
Сегодня  руководителю  школы  как  лидеру  важно  уметь  не  только  четко 
ставить  цели  и  задачи,  но  и    уметь  мотивировать  людей  на  их  достижение, 
уметь объяснять, почему это важно, зачем это нужно и что это даст в будущем.  
 

347 
 
Лидерство — создание мира,  
к которому хотят принадлежать люди. 
Жиль Пажу 
 
Хотим  мы  того  или  не  хотим,  сегодня  становится  прошлым,  завтра  - 
настоящим.  И  это  завтра  будет  отличным  от  сегодня.  Сможет  ли  школа 
соответствовать  вызову  будущего  –  зависит  от  того,  будет  ли  она  адекватно 
изменяться. 
Безусловно,  школьное  образование  не  остается  неизменным.  Оно 
развивается  на  протяжении  уже  нескольких  столетий.  Однако  реакция 
образования  на  изменяющиеся  требования  к  нему  всегда  происходила  с 
большей  или  меньшей  задержкой.  Пока  темпы  общественного  развития  были 
невысокими,  эти  задержки  не  порождали  ощутимых  напряжений  в  обществе. 
Но  сегодня  все  более  очевидным  становится,  что  традиционная  школа, 
ориентированная на передачу знаний, умений и навыков, себя изжила, ибо темп 
нарастания знаний становится таким, что школа за ним успеть не может.  
В  традиционной  школе  не  развиваются  способности,  необходимые 
выпускникам,  чтобы  осмысленно  самоопределяться  в  мире,  принимать 
обоснованные  решения  относительно  своего  будущего,  быть  активными  и 
мобильными  субъектами  на  рынке  труда.  В  ней  ученики  не  обучаются  тому, 
как  учиться,  большинство  из  них  не  хочет  учиться,  у  них  не  формируется 
ценностного  отношения  к  своему  развитию  и,  как  следствие,  ценностного 
отношения к образованию.  
Практика  показывает,  что  методы  работы,  знания,  умения  и  навыки, 
сформировавшиеся  у  большинства  руководителей  школ  в  прежних  условиях 
управления,  становятся  недостаточными  для  выполнения  изменившихся 
управленческих  функций.  Остро  ощущается  потребность  в  обновлении 
ключевых приоритетов в управленческой деятельности директора школы.  
Следовательно,  чтобы  не  отставать  от  времени,  не  говоря  уже  о  том, 
чтобы опережать его, школа должна качественно меняться и наращивать свой 
потенциал.  Даже  тогда,  когда  она  работает  лучше  многих  других,  ее 
руководителям  не  следует  удовлетворяться  этим.  То,  что  сегодня  хорошо, 
завтра  будет  удовлетворительным,  а  послезавтра  –  плохим.  Школа,  имеющая 
хорошую 
репутацию 
сегодня, 
но 
работающая 
лишь 
в 
режиме 
функционирования, завтра может оказаться в роли отстающей.  
Вместе  с  тем  следует  отметить,  что  эффективное  развитие  школы 
возможно  лишь  при  соответствующем  изменении  управления  на  всех  его 
уровнях,  при  эвалюации  этих  изменений,  поскольку  только  управление 
способно внести целенаправленность в деятельность любой системы. 
Программа 
повышения 
квалификации 
руководителей 
общеобразовательных  организаций,  реализуемая  Центром  педагогического 
мастерства,  определила  развитие лидерства  руководителя  школы  как  одно 
из  ключевых  условий  продвижения    и  развития  современной    школы. 
Сегодня  основная  задача  руководителя,  используя  стратегию  распределенного 

348 
 
лидерства,  создать  в  школе  команду  лидеров,  так  как  любое  руководство 
начинается с лидерства. Лидеры работают «с», а не «над» людьми.  
Хочется отметить, что лидеры - это люди, которые постоянно учатся, а не 
являются  знатоками  априори,  они  умеют  совершать  ошибки  и  признавать  их. 
Лидеры хорошо себя знают и осознают свои сильные и слабые стороны. На наш 
взгляд, руководителю школы как лидеру важно уметь не только четко ставить 
цели, задачи, но и  уметь мотивировать людей на достижение целей, уметь 
объяснять, почему это важно, зачем это нужно и что это даст в будущем.  
Кроме  того,  сегодня  в  менеджменте  как  в  методе  управления  есть  еще 
один фактор, без которого этот метод, как таковой, вообще неосуществим. Это 
-  доверие  к  личности.  Очень  трудно  руководителю  психологически 
переломить  себя  на  переход  от  «приказа»  на  «доверие».  «Доверие»  в  данном 
случае означает, что перед подчиненным ставится цель, задача, а пути, формы 
и  методы  выполнения  этой  задачи  исполнитель  определяет  сам.  Это 
обстоятельство  четко  определено  Джоном  Максвеллом,  ведущим  экспертом 
по вопросам лидерства не только в Америке, но и в других странах: «Каждый 
человек  удивительно  богат  идеями,  если  ему  создать  условия  для  доверия», 
«Лидер побеждает вместе с людьми, благодаря людям, ради людей» [1]. 
Мы понимаем, что обязательным условием проявления лидерства является 
успех. Ведь надежда на успех - самая большая движущая сила развития. Успех 
неизбежно  приводит  к  новому  успеху.  Но  не  сам  по  себе.  Главное  здесь  - 
умение  руководителя  школы  создать  для  каждого  работника  и  ученика 
ситуацию  успеха.  Иными  словами,  сам  успех  -  это  результат  создания 
определенной ситуации для успеха.  
Успеху сопутствует доверие. В свое время П.Л.Капица отмечал, что без 
чувства,  что  его  ценят,  ему  доверяют,  его  работой  интересуются,  любой 
творческий  работник,  будь  то  ученый  или  художник,  интересно  и  смело 
работать не может [2].  
Именно  доверие  и  успех  сегодня  должны  служить  критериями, 
определяющими  руководителя  школы  как  лидера,  составлять  основу  для 
создания  сплоченной  команды,  способной  поддержать  лидера  в  его 
устремлениях  и  начинаниях.  Лидер  не  может  существовать  без  поддержки  и 
команды.  Умение  найти  настоящую  команду  и  людей,  на  которых  можно 
опереться, характеризует настоящего лидера. 
Наконец,  лидер  должен  обладать  определенным  набором  качеств  и 
умений,  которые  позволяют  ему  расширять  своё  поле  влияния.  Выделяют 
огромное  число  черт,  необходимых  лидеру.  Я  бы  хотела  остановиться  на  4 
важных  лидерских  навыках,  которые  выделяет  в  своей  книге  «Альфа-
лидерство»  лидер  мирового  сообщества  НЛП  (нейролингвистического 
программирования) Роберт Дилтс [3]:  
Ключевые качества современного лидера. 
Видение. 

349 
 
Настоящий  лидер  должен  уметь  смотреть  вперёд.  Он  должен  уметь 
предвидеть  будущее  и,  исходя  из  своего  видения,  направлять  свою  команду 
вперёд к цели. 
Мотивация.  
Лидер должен уметь стимулировать себя и свою команду. В любой, даже 
самой  безвыходной  ситуации  лидер  верит  в  то,  что  выход  существует.  Лидер 
должен уметь вдохновлять и побуждать других к действию. 
Распознавание слабых сигналов (чувствительность). 
Современный  мир  —  мир  перемен.  Лидер  должен  быть  внимателен  к 
изменениям, происходящим во внешнем мире,  в его команде. Умение получать 
обратную  связь  и  быстро  реагировать,  упреждать  —  значит  быть  на  полшага 
впереди всех.  
Гибкость в поведении. 
Лидер  должен  уметь  реагировать  не  только  быстро,  но  и  обладать 
разными  стратегиями  поведения.  К  каждому  человеку  должен  быть  свой 
подход, важно его не только найти, но и сотрудничать с ним, учитывая свои и 
его интересы.  
В  дополнение  хочется  перечислить  список,  на  мой  взгляд,  наиболее 
важных лидерских качеств: 
-
 
целеустремлённость, 
-
 
внутренняя целостность, 
-
 
системность мышления, 
-
 
любознательность, 
-
 
активность, инициативность, 
-
 
коммуникабельность, 
-
 
создание доверия, 
-
 
самообладание, 
-
 
смелость, 
-
 
умение говорить, убеждать, 
-
 
умение слышать и слушать. 
И, конечно, одной из важнейших характеристик руководителя школы как 
лидера  может  служить  реализация  всех  этих  навыков  и  умений  в  поведении. 
Любое слово должно воплощаться в действиях и поступках. Если лидер много 
говорит и мало делает, доверие к нему резко падает. 
Безусловно,  лидером  не  рождаются,  лидером  становятся.  Согласно 
современным исследованиям, лидерский потенциал есть у каждого — вопрос в 
том, каким образом его можно развивать и до каких пределов. Вообще говоря, 
существуют  лидеры  совершенно  разных  форматов.  А  рост  лидера  может 

350 
 
проходить  в  несколько  этапов,  в  зависимости  от  компетенций  и  масштабов 
лидерства. Можно назвать следующие ступени лидерского роста:  
1.
 
Внутреннее  лидерство.  Это  базовый  этап  развития  лидерской 
компетенции.  Предпосылки  для  возникновения  и  развития  лидерства. 
Человек  должен  в  первую  очередь  уметь  руководить  собой.  Уметь 
мотивировать  и  настраивать  себя  на  работу.  Брать  ответственность  за 
свои поступки и держать ситуацию под контролем.  
2.
 
Ситуативное  или  контекстуальное  лидерство  (микролидерство). 
Проявляется, когда человек  берет  на  себя роль  лидера  в  зависимости от 
сложившейся  ситуации  и  в  конкретном  контексте.  На  нём  временная 
ответственность  за  происходящее.  Чаще  всего  такие  лидеры 
мотивируется  необходимостью,  чем  возможностью.  Например,  в 
экстремальной  ситуации,  когда  сам  контекст  диктует  необходимость 
появления лидерских качеств. Если не я, то кто? Когда же актуальность 
ситуации спадает, человек снимает с себя лидерскую роль и возвращается 
к повседневным занятиям.  
3.
 
Командное  или  тактическое  лидерство  (макролидерство).  Лидер 
постоянно руководит своей командой. Является её вдохновителем. Берет 
инициативу  в  свои  руки  на  протяжении  большого  промежутка  времени. 
Отвечает за свою команду и её членов. Обычно ставит тактические цели и 
стремится к их достижению.  
4.
 
Системное  или  стратегическое   лидерство  (металидерство).  Лидер 
руководит  всей  системой  в  целом.  Это  лидер  лидеров.  То  есть  он 
руководит  руководителями-лидерами.  Ставит  стратегические  цели, 
формирует  видение  компании,  определяет  далеко  идущие  планы  и 
перспективы развития. Он даже не мотивирует, он вдохновляет.  
Вместе с тем, нас волнуют вопросы, в чём различие между менеджером и 
лидером.  Ещё  в  1992  году  профессор  гарвардской  школы  бизнеса  Абрахам 
Залезник  охарактеризовал  эту  разницу:  менеджеры  делают  вещи  правильно  - 
лидеры  делают  правильные  вещи  [4].  Он  утверждал,  что  лидерство  служит 
дополнением  к  менеджменту,  а  не  заменяет  его.  Ниже  приведены 
сравнительные характеристики менеджеров и лидеров по работам А. Залезника 
[4]:  
 
Менеджеры  
Лидеры 
-
 
получают свою должность 
-
 
принимают  и  поддерживают 
статус-кво  
-
 
стремятся  к  предсказуемости  и 
порядку  
-
 
реализуют цели  
-
 
организуют дела по реализации 
-
 
берут на себя руководство  
-
 
бросают вызов статус-кво  
-
 
стремятся к переменам  
-
 
формируют видение  
-
 
создают события  
-
 
действуют 
за 
пределами 
принятых 
в 
организации 

351 
 
события  
-
 
действуют в рамках принятых в 
организации правил,  
-
 
мотивируют персонал   
-
 
избегают рисков  
-
 
контролируют 
соответствие 
критериям  
-
 
акцент на тактике, структуре  
-
 
организуют персонал  
-
 
заинтересованы 
в 
производительности 
правил,  
-
 
вдохновляют людей  
-
 
идут на риск  
-
 
разрабатывают  концепции  и 
стратегии  
-
 
вырабатывают критерии, 
-
 
сплачивают 
единомышленников  
-
 
заинтересованы 
в 
эффективности 
 
Наблюдения на протяжение двух лет в качестве эксперта по оцениванию 
курсов  повышения  квалификации  руководителей  общеобразовательных 
организаций  Республики  Казахстан  по  Программам,  разработанным  Центром 
педагогического 
мастерства 
совместно 
с 
Факультетом 
образования 
Кембриджского университета во время обучающих сессий позволили увидеть в 
руководителях  школ  Казахстана  ответственных  исполнителей  у  большинства 
которых  развито  «внутреннее  лидерство».  «При  обучении  директоров 
необходимо  направить  их  лидерство  в  правильное  русло,  чтобы  в  школе  не 
применялись  формально  какие-то  формы  работы,  а  директора  понимали  суть, 
философию того, что происходит. А именно-индикаторами успеха для них бы 
служили  такие  факты,  как  вовлеченность  детей  во  время  урока,  когда  ребята 
создают  что-то  сами,  то  есть  выходят  на  уровень  синтеза.  На  уроках  слышен 
«голос ученика». В школе благоприятный психологический климат. Директора 
обучившиеся на наших курсах если раньше до курсов говорили, что лидер – это 
человек, который управляет, умнее и дальновиднее всех, то сейчас говорят, что 
акцент сместился на командную работу. Лидер – человек, который работает в 
команде,  может принимать решения  вместе с  командой,  заботиться о  каждом, 
берет ответсвенность на себя.»  
В 
контексте 
Программы 
курсов 
руководителей 
происходит 
«перезагрузка»  позиции  лидера  школы  от  администрирования  к  собственно 
лидерству  в  современном  понимании.  Мы  рассматриваем  различные  стили 
лидерства  и,  как  самый  эффективный, распределенное  лидерство,  которое  как 
часто  понимается  как  делегирование  полномочий.  Распределенное  лидерство 
реализуется,  когда  директор  принимает  решение,  выслушав  всех, 
посовещавшись  с  коллегами.  Это  ситуация,  когда  от  каждого  члена  команды 
что-то  зависит,  каждый  может  быть  услышан.  Конечно,  есть  случаи,  когда 
нужны  быстрые  единоличные  решения.  И  ни  в  коем  случае  распределенное 
лидерство не подразумевает неуверенности директора в своей компетентности. 
Он  уверен,  но  учитывает  мнение  своего  коллектива.  Также  на  наш  взгляд, 
руководителям  общеобразовательных  школ  на  современном  этапе  управления 
организацией  необходимо  развивать    лидерские  навыки.  Остановимся  на  них 
более подробно  

352 
 
 Первый, самый важный навык – это определить себя как лидера. 
 Лидер -это человек, который имеет видение, сам ставит себе цели, ищет 
пути  их  реализации,  берет  ответственность  на  себя  и  действует,  действует  и 
действует – то есть постоянно идет вперед! 
Открыть лидера внутри себя можно, используя различные способы: 
1.Общение  с  состоявшимися  лидерами,  необходимо  войти  в  их 
окружение. 
 2.Постоянные активные действия. 
3. Изучение книг о лидерах и лидерстве. 
4.Применение полученных знаний на практике. 
 Второй  навык  –  это  умение  быстро  получать  и  обрабатывать 
информацию. 
 Для  успеха  потребуется  пропускать  через  себя  много  информации  – 
новые знания, новые идеи. Особенно когда вы только-только начинаете. 
 Лидеру  необходимо  научиться  тщательно  отбирать  информацию, 
находить надежные источники знаний, быстро овладевать информацией. 
Пропускать полученные знания через призму своего видения, свой опыт. 
Быстро  получать  результаты  и  передавать  свои  знания  и  опыт  своим 
последователям. 
Третий навык – это навык коммуникации. 
 Решила  выделить  его  отдельно,  так  как  он  один  сам  по  себе  способен 
серьезно 
продвинуть 
вперед. 
Лидеры 
должны 
научиться 
владеть 
коммуникативными навыками, в частности производить обмен информацией и 
поддерживать  межличностные  связи  с  другими.  Коммуникативные  навыки 
необходимо  культивировать  всем  лидерам.  Они  особенно  важны  для 
построения  и  поддержания  отношений.  Отношения  развиваются  из  хороших 
личных и групповых навыков общения.  Лидер, любящий общаться, умеющий 
строить  и  углублять  отношения  с  людьми,  получает  значительное 
преимущество.  Такой  лидер  способен  создать  команду  и  достигать  больших 
результатов. 
Четвертый навык – это навык убеждения. 
Очень  важным  навыком  для  лидера  является  способность  влиять  на 
других людей. 
В действительности, лидерство часто определяется как умение оказывать 
влияние на других людей и убеждать их делать то, что они точно не стали бы 
делать  без  влияния  лидера.  Задача  лидера  помогать  им  двигаться  в 
определённом направлении, в соответствии с их целями и планами. Лидерская 
способность  к  убеждению  связана  с  тем,  насколько  люди  доверяют  вам  и  как 
хорошо налажены ваши связи и отношения. 
Пятый навык-это навык командной работы. 
Ни  один  человек  не  способен  сделать  всего.  Вот  почему  создание 
команды,  состоящей  из  людей  с  набором  различных  навыков,  имеет  такое 
большое значение. Лидер должен знать, как строить и развивать такие команды. 
Адаптивность и гибкость лидера являются важными факторами успеха. Лидер 

353 
 
обладает  умением  легко  перемещаться  из  одного  набора  обстоятельств  к 
следующему,  а  также  принимать  всё  спокойно,  даже  если  обстоятельства 
крайне  нежелательны.  Хороший  лидер  умеет  принимать  изменения  и 
рассматривать их как новые возможности. Хороший руководитель всегда знает, 
когда  быть  лидером,  а  когда  последователем,  он  умеет  быть  хорошим 
последователем, когда это необходимо. 
Шестой навык-это умение принимать решения, планировать. 
Лидер умеет разбираться в ситуации и достаточно быстро анализировать 
поступающую информацию. Что дает ему возможность принимать взвешенные 
решения.    Слишком  быстрое  или  слишком  медленное  принятие  решений 
препятствует  эффективному  руководству.  Решительность  –  это  одно  из 
важнейших  качеств  настоящего  лидера,  а  умение  принимать  правильные 
решения  –  является  одним  из  основных  его  навыков.  Планирование 
предполагает  принятие  определённых  предположений  о  будущих  событиях  и 
принятии мер для оказания положительного влияния на исход данных событий. 
Планирование  часто  требует  умения  мыслить  стратегически.  Планы  очень 
важны  для  достижения  тех  или  иных  целей,  но  они  не  должны  быть 
неизменяемыми – так как исход событий не всегда может быть ожидаемым, а 
обстоятельства не всегда могут соответствовать тому, что было запланировано. 
Планирование  –  ещё  один  из  самых  необходимых  навыков  для  хорошего 
лидера. Хороший лидер всегда обучает, развивает других людей и ведет их за 
собой. 
Вместе с тем, следует отметить, что поощрение других в расширении их 
способностей и взятие на себя всей ответственности – основная задача лидера. 
Лидер, который чувствует угрозу со стороны возможностей других людей, вряд 
ли  может  назваться  настоящим  лидером.  Остается  только  одно.  Развивать  это 
все и сразу. Лидеру обязательно необходимо обладать всеми перечисленными 
навыками.    Именно  тот  лидер,  который  ими  обладает,  имеет  несравненные 
преимущества  перед  тем,  кто  ещё  не  обрёл  один  или  несколько  данных 
навыков.  
Кого  вы  бы  хотели  видеть  в  своём  рабочем  штате:  менеджеров  или 
лидеров? В какой позиции вам комфортнее и полезнее находиться, куда расти? 
Решать вам. 
Подводя  итоги,  можно  сказать,  что  лидерство  является  неотъемлемой 

жүктеу/скачать 5,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: