МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ ФУНКЦИЯНАЛДЫҚ

314 
 
қызметтерге  белсенді  қатысуына,  сондай-ақ  өмір  бойы  білім  алуына  ықпал 
ететін базалық факторлардың біріне айналуда. 
Функционалдық сауаттылықтың мазмұны: 

 
оқу және жазудағы сауаттылық 

 
жаратылыс тану ғылымдарындағы сауаттылық 

 
математикалық сауаттылық 

 
компьютерлік сауаттылық 

 
отбасылық өмірдегі сауаттылық 

 
денсаулық мәселесіндегі сауаттылық 

 
заң сауаттылығы т.б. 
Функционалдық  сауаттылықты    қалыптастыру  біртұтас  әдістемелік 
жүйенің жасалуын талап етеді. Ол білім берудің мақсатынан бастап оқытудың 
түпкі  нәтижесіне  дейінгі  аралықтағы  компоненттердің  бірлігі  арқылы  жүзеге 
асады. 
Сондықтанда, Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев еліміздің даму стратегиясының  
басым  бағыттары  мен  болашағын  айқындайтын  басты  құжат  –    әрбір 
Жолдауында  білім  мен  ғылымды  дамыту  мәселелеріне  ерекше  назар  аударып 
келеді.  
Сондықтан,  функционалдық  сауаттылықты    мектепке  дейінгі  кезеңнен 
бастап дамыту маңызды болып табылады.  
Мақсат: 
Мектепалды  дайындық  тобы  балаларын  білім  алуға,  өз  бетімен  әрекет  етуге 
деген  құлшынысын  ояту,  ақыл-ойын  дамытуда  оқу-танымдық    іс-  әрекетті 
ұйымдастырудың тиімді әдіс-тәсілдері арқылы  мектепке жан-жақты даярлау. 
Міндеттер: 
1.      Мектепке  дейінгі  балалардың  оқу-танымдық  іс-әрекеттерін 
қалыптастыруда танымдық үрдіс заңдылықтарын оқып - үйрену. 
2.    Интеграциялық  оқыту  арқылы  мектепалды  дайындық  тобы 
балаларының   оқу-танымдық іс-әрекетін қалыптастыру. 
 3.  «Сыни  ойлауды  оқу  мен  жазу  арқылы  дамыту»  технологиясы 
стратегияларын 
мектепалды 
дайындық 
топтары 
балаларының 
жас 
ерекшеліктеріне  бейімдеп қолдану.  
Оқу – танымдық іс-әрекет педагогикалық процестің құрамды бөлігі. Оқу-
танымдық  іс-әрекет  –  педагогикалық  процесте  баланың  әлеуметтік 
болмысының  ең  маңызды,  мәнді  бөлігін  қамтиды,  бұл  ұғымды  көптеген 
ғылымдар:  философия,  әлеуметтану,  психология,  педагогика,  білім  беру 
философиясы,  педагогикалық  психология  ғылымдары  балаларды  білімдер 
жүйесімен,  іскерлік  дағдылармен  қаруландыру,  ақыл-ой,  ерік-күш  жігерін, 
психикалық  процестерін:  зейінін,  есін,  қабілетін  дамыту,  іс-әрекетті 
орындаудың  нақты  амал  әрекеттерін  пайымдау,  дүниетанымын  және  жеке 
басын дамыту жолдарын, қалыптастыру тәсілдерін зерттейді.  
  
Оқу-танымдық іс-әрекеттің өзге әрекет түрлерінен ең басты  
ерекшелігі  –  баланың  үнемі  «жаңа  дүниеге  енумен»,  әрбір  жаңа  әрекеттерді 
баланың оның бірінен екіншісіне ауысып отыруымен байланысты. Сондықтан, 

315 
 
оқу үрдісінде баланың білім алуға, өз бетімен әрекет етуге деген құлшынысын 
оятуға, ақыл-ойының дамып, жетілуіне түрткі болатын танымдық  іс- әрекетті 
ұйымдастырудың тиімді әдіс-тәсілдерін іздестіру өзекті сипат береді. 
«Инновациялық  технологиялар  –  бұл  білімнің  басымды  мақсаттарымен 
біріктірілген  пәндер  мен  әдістемелердің:  оқу  –  тәрбие  процесін 
ұйымдастырудың 
өзара  ортақ  тұжырымдамамен 
байланысқан  жаңа 
міндеттерінің,  мазмұнының,  формалары  мен  әдістерінің  күрделі  және  ашық 
жүйелері,  мұнда  әр  позиция  басқаларына  әсер  етіп,  ақыр  аяғында  баланың 
дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын құрайды» 
Қоғамымызда  болып  жатқан  әлеуметтік-экономикалық  өзгерістер  мен 
еліміздің  білім  беру  саласының  әлемдік  білім  кеңістігіне  өтуі  білім  беру 
саласында,  соның  ішінде  мектепке  дейінгі  тәрбиелеу  мен  оқытуға  уақыт 
талабына сай өзгерістер енгізуді талап етіп отыр. 
Мектеп  жасына  дейінгі  балаларды  дамыту  мәселесі  мемлекеттік 
саясаттың ажырамас бөлігі болып отыр.Сондықтан мектепке дейінгі балаларды 
оқыту мен тәрбиелеудің негізгі мақсаты  – баланың жеке басының қалыптасуы 
мен дамуы болып отыр. 
Жаңа  заман  баласы  ертеңгі  еліміздің  болашағы.  Жаңа  заман  баласын 
қалыптастырып,  дамыту  үшін,  тұлғаның  ішкі  дүниесі  мен  оның  қыр  сырын 
анықтап, мүмкіншіліктері мен қабілетінің дамуына жағдай туғызу қажет. 
Білім берудің алғашқы деңгейлері балабақшадан басталмақ. Мақсаты-мектепке 
дейінгі  білім  балалардың  білім  алуына  бірдей  бастапқы  мүмкіндіктерді 
қамтамасыз ету. Кез келген оқыту технологиясы тәрбиешіден терең теориялық, 
психологиялық, педагогикалық әдістемелік білімді, педагогикалық  шеберлікті, 
балалардың жан дүниесіне терең үңіліп оны ұғына білуді талап етеді. 
Қазіргі  таңда  мектепке  дейінгі  білім  беру  мекемелерінде  қолданылатын 
педагогикалық 
технологияларды 
қолдану 
барысында 
фунционалдық 
сауаттылықты  арттыру  үшін  тиімді  пайдалану  керек   деп  есептеймін, бірнеше 
түріне тоқталып өтсем. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Білім беру 
жүйесіндегі 
қолданып 
жүрген 
технологиялар  
Ойын 
арылы 
оқыту  
Пробле
малық 
оқыту  
Модуль
дік 
оқыту  
Тірек 
сигналд
ары 
арқылы  
Дамыта 
оқыту 
Бағдарл
амап 
оқыту  
Деңгейл
еп 
оқыту  

316 
 
 
 
Ойын арқылы оқыту технологиясының мақсаты дидактикалық, тәрбиелік, 
дамытушылық,  әлеуметтендірушілік  мақсатқа  жету.  Баланың  бойындағы 
білімділік, танымдық, шығармашылық қасиеттерін аша түсуді көздейді.Ойын - 
балалар  үшін  оқу  да,  еңбек  те.  Ойын  айналадағы  дүниені  танудың 
тәсілі.Сонымен 
қатар, 
ойын 
технологиясы 
арқылы 
функционалдық 
сауаттылықты  арттыру    үшін  балаларға  өмірде  кездескен  қиыншылықтарды 
жеңу жолын үйретіп қана қоймайды, олардың ұйымдастырушылық қабілеттерін 
де қалыптастырады. 
Проблемалық  оқыту  технологиясы-баланы  өз  бетімен  ізденуге  үйрету, 
танымдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту.  
Өздігінен даму технологиясы-бұл баланы жан-жақты дамыту, дербестікке 
тәрбиелеу,  бала  санасында  нәрселер  әлемі  мен  ойлау  әрекетінің  бірігуі.мұнда 
оқыту  бала  дамуына  сәйкес  табиғи  болуы  керек,  сонда  ғана  бала  өзін  дамыта 
алады.М.Монтесори  педагогикасының  түсіндіруінше  баланың  туғаннан  азамат 
болғанға  дейін  барлық  өмірі-оның  еркіндігі  мен  дербестігінің  дамуы  болып 
табылады. 
Ынтымақтастық  педагогикасы-педагогтың  талап  ету  педагогикасынан 
қарым-қатынас  педагогикасына  көшуі.Балаға  ізгілік  тұрғысынан  қарау,  оқыту 
мен тәрбиенің ажырамас бірлігі: тәрбиеші-бала, бала-тәрбиеші, бала-бала, яғни 
бала  да  тәрбиеші  де  субъектілер  болып  табылады.  Сонымен  қатар,  баланың 
жеке  басына  ізгілік  қарым-қатынас,  бала  мен  тәрбиеші  арасындағы  өзара 
түсінушілік, ынтымақтастық қарым-қатынас жасау. 
Деңгейлеп  саралап  оқыту  технологиясы-білім,  білік,  дағдыны  меңгерту 
болып  табылады.  Әр  баланы  қабілеті  мен  мүмкіндік  деңгейіне  қарай  оқыту, 
балалардың әр түрлі топ ерекшеліктеріне сәйкес оқытуды бейімдеу, ыңғайлау. 
Модульдік  оқыту  технологиясы-оқытудың  тұтас  технологиясынжобалау,  алға 
қойған  мақстқа  жетуді  көздейтін  педагогикалық  процесті  ұйымдастыру, 
тәрбиешіге  нәтижені  талдап,  түсіндіріп  бере  алатындай  жүйені  таңдау  және 
құру.Балалармен  жүргізілетін  жұмыстарда  кездесетін  қиыншылықтардың 
алдын-алу және түзету жұмыситарының жүйесін құру. 
Дамыта  оқыту  технологиясы-баланы  оқыта  отырып,  дамыту.  Бала 
бойында  еркіндік,  мақстакерлік,  ар-намыс,  мақтаныш  сезім,  дербестік, 
адамгершілік, еңбексүйгіштік, белсенділік т.б. қасиеттер дамыту. 
Сонымен  қатар,  мектепке  дейінгі  мекемелерде  инновациялық  білім  беру 
құралдарын  қолданудың  да  маңызы  зор.  Инновациялық  білім  беру 
құралдарына: аудио, видео, құралдар, компьютер, интерактивті тақта, интернет, 
мультимедиялық құрал, электрондық оқулықтар, мен оқу әдістемелік кешендер, 
инновациялық  ақпараттық  банк,  инновациялық  сайт  және  тағы  басқалары 
жатады.  Қазіргі  таңда  көптеген  интерактивтік  бағдарламалық  бөлімдер, 
қозғалмалы  объектілер  құруға  мүмкіндік  беретін  векторлық  және  графикалық 
жабдықтар  көптеп  шығып,  қолданыс  табуда.  Осындай  құралдардың  бірі-
мультимедиялық  оқулықтарды  балабақшаларда  кеңінен  пайдалану.  Бұл 

317 
 
жағдайда  тәрбиеші  әр  оқу  іс-әрекеттерін  бастар  алдында  жиі  көрнекіліктер 
ауыстырмаған  болар  еді.  Ал,  мультимедиялық  оқулықтар  арқылы  тәрбиеші 
уақытты тиімді және ұтымды пайдаланар еді. 
Мен  өз    сабақтарымда  АКТ  технолгиясының  элементттерін  жиі 
пайдаланамын.  Қоршаған  ортамен  таныстыру  сабағында      слайд    эәне 
электрондық  оқулықтар  көмегімен      көліктер  тақырыбын  өткенде    көліктер 
туралы жан – жақты  білім беруге тырысамын.   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
интерактивті  тақта  көмегіне  жиі  жүгінемін.  Балалардың    функцияналдық 
сауаттылығын  арттыру    мақсатында    өмірде  жиі  кездесетін    жағдайларды 
байласытыра отырып, мысал келтіремін, мысалы;   бөлменің жоғарғы сөресінде  

318 
 
тұрған  затты анаң  қай  жерде екенін көрген жоқпын айтып  түсіндіріп  жіберш  
деп,  сенен    өтінеді,  сен  қай  жерде  тұрғанын  қалай    түсіндіресің?-  деп,  сұрай 
келе  балалардың    кеңістікті    қалай  бағдарлайды    екенін  байқаймын  және 
баланың  болашақта  бұл    әрекеттерді    дұрыс  қолдана  алуына    бағыт  –  бағдар  
жасаймын.        Топтық    жұмыстар  ұйымдастырамын,  топтық  жұмыстарға 
беймделу    үшін  аптасына  бір–екі  рет    топпен  сабақтар    өткіземін,    мысалы: 
ортаға    орташа  постер  ұсынамын,  постерде  алдын  –ала  тапсырманың  суреті  
салынып,  дайындалған,  тапсырма;    өзеннің  арғы  жағына    өту  үшін  қайықшы 
қайыққа  бір    затты  ғана  ала  алады.    Өзеннің  жағасында    тұрған    олар;  ешкі, 
қасқыр  және    қырық  қабат,  осылардың  ешқайсысы  зардап  шеккпей  және 
өзеннің  арғы  бетіне  өту  керек.  Осы  тапсырманы  қалай  орындайсыңдар  деп 
логикалық    тапсырмалар  беріледі.    Математикалық    дағдыларды    күнделікті 
өмірде   жиі   орын алатын  заттармен  салыстыра  отырып, меңгертемін.  Көркем 
әдебиет  және тіл дамыту  сабақтарында  ертегі  кейіпкерлерін қолдана  отырып,   
қазіргі  заманға  сай    СТО  технологияларының  элементтерін  пайдаланып 
отырамын  мысалға;    венн  диаграммасы,  сәйкестендіру  кестесі,    ыстық  
орындық    және  т.б    әдіс  –тәсілдерін  қолданамын,  мысалы:    «Қызыл  телпек», 
«Жеті  лақ»,  «Ақылды  лақ»,  «Үш  торай»  ертегілерінде      жағымсыз    жануарды 
атаңдар  дегенде  балалар осы ертегілердің  мазмүнын  естеріне  түсіріп,  ортақ 
кейіпкерді  атап  береді,  және  де  ертегі    желісін    сюжеттік  суреттерін  ретімен 
көрсете  отырып,  баяндап    бер  –  деп  тапсырмалар    бере  келе  ертегілердің 
желісін  есте  сақтау  және  тілін    дамытуға,  ортақ  шешім    қабылдауға  
ынталандырамын.    Балаларды  күнделікті  өмірде  қарапайым  дағдыларға 
қалыптасу  үшін    балабақшаға  кіргеннен  бастап    өздерін  қалай  ұстау  керегін   
үлкендермен  және  кішілірмен      сөйлесу  мәдениетін    балабақшадан 
қалыптастырса    бұл  дағдылары  өмірлік  болып  қалады  және      бала  соған 
икемделіп,            қоршаған ортасына  тез беймделеді деп есептеймін. Осы және 
тағы  басқа әрекеттерді мектепке дейінгі білім беру саласында қолданыста жиі 
қолданса  балалардың    фукционалдық      сауаттылығын  қалыптастырудың 
бастамасы болып табылады деп есептеймін.  
Балабақша  қабырғасында  бала  мен  отбасы  ынтымақтастығы    басты 
орында.  Баланың    күнделікті    күн  тәртібі    және  балабақша  тынысымен    бірге 
болуға.  Балалардың    балабақшада  алатын  оқу  және  тәрбие  үрдістерімен 
таныстыру.    Ата  –  аналар    арасында  өтетін  жиналыстарда    жай  ғана  жиын 
ретінде    түсінік  қалыптастырмауға  тырысамын.  Ата  –аналармен  түрлі 
балабақшада кездесетін  жағдаяттар бере  шеше отырып, тренинг , сауалнама, 
сайыстар, ашық есік күні, ашық сабақтар  өткізе отырып,  ата – анамен тығыз 
қарым  - қатынаста боламын.  
«Инновациялық  технологиялар  –  бұл  білімнің  басымды  мақсаттарымен 
біріктірілген  пәндер  мен  әдістемелердің:  оқу  –  тәрбие  процесін 
ұйымдастырудың 
өзара  ортақ  тұжырымдамамен 
байланысқан  жаңа 
міндеттерінің,  мазмұнының,  формалары  мен  әдістерінің  күрделі  және  ашық 
жүйелері,  мұнда  әр  позиция  басқаларына  әсер  етіп,  ақыр  аяғында  баланың 
дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын құрайды» 

319 
 
Бала бақша баласына мультимедиялық оқулықтар біріншіден, балалардың 
қызығушылығын арттырады, екіншіден, зейін қойып көрумен қатар түсінбеген 
жерлерін  қайта  көруге  мүмкіндік  алады.  Мультимедиялық  оқулықтар 
балабақшада  балаларға  арналған  таптырмас  құрал  болып  табылады.  Өйткені, 
балалардың  зейіні  әр  түрлі  әдемі  түстерге,  ойыншықтарға,  әдемі  суреттерге, 
әсемдікке әуес болады. 
Мен  өз    тәжірибеме  сүйене  отырып  айтарым,  мультимедиялық 
электронды  оқулықтар  бала  үшін  де,  тәрбиеші  үшін  де  күнде  дамытылып 
отыратын анық түрдегі әдістемелік жүйе болып табылады. 
Мектепке  дейінгі  мекемелерде  ақпараттық  қатынастық  технология 
құралдарын  қолданудағы  мақсаты  -  баланың  танымдық  қызығушылығын 
қалыптастыру.Балада  танымдық  қызығушылықтың  болуы  олардың  оқу  іс-
әрекеттерге  белсенді,  білімінің  сапалы  болуына,  жағымды  мінез  құлықтарын 
қалыптастыруға  мүмкіндік  береді.  Заман  талаптарына  сай  мектепке  дейінгі 
мекемелерде  АКТ  оқыту  процесінде  кенінен  падаланамын.      Баланың  жас 
ерекшелігіне  және  пайдаланатын  компьютерлік  бағдарламаларға  сай 
интерактивті  тақта  ойындағы  баланың    бағдарлаушы  (әңгімелеуші), 
жаттықтырушы, емтихан қабылдаушы болуы мүмкін.  
Функционалдық  сауаттылықты  арттыру  үшін  мектепке  дейінгі 
мекемелерде  АКТ  пайдалану  балаларда  қоршаған  ортаның  ақпарат  ағымын 
бағдарлай білу дағдыларын дамытуға, ақпаратпен жұмыстанудың практикалық 
тәсілдерін  меңгеруге  көмектеседі,  заманауи  техникалық  құралдар  арқылы 
ақпаратпен бөлісу дағдыларын дамытады.Оқу іс-әрекеттерінде АКТ пайдалану 
түсіндірмелі-иллюстративтік  оқыту  тәсілінен  гөрі  әрекет  жасауға  көшу 
мүмкіндігін  береді,  бала  педагогикалық  ықпалдын  пассивті  обьектісі  емес, 
белсенді субьекті болады. Осы, мектепке дейінгі балаларды саналы білім алуға 
әкеледі.  Интерактивті  оқу  іс-әрекеттерін  өткізу  бөлмесі  келесі  міндеттерді 
орындайды: 

 
балаларды жаңа технологиялары арқылы оқыту; 

 
сауық және ойын орталығы; 

 
мұнда көлемді білімдендіру және сауықтыру міндеттер орындалады; 

 
балаларға  және  тәрбиешілерге  жұмыстануға  өте  жағымды  жағдайлар 
туғызады; 

 
балаларды 
компьютерлік 
технологияның 
мүмкіндіктері 
мен 
дағдыларымен таныстырады. 
Аталған  педагогикалық  технологиялар  мен  инновациялық  құралдар 
балабақшада  балалардың жас ерекшелоіктерін ескерген, әр сатыға балалардың 
қабылдау  мүмкіндіктерін  ескерген  жағдайда  ғана  пайдалануға  болады. 
Мектепке  дейінгі  балалардың  есте  сақтау  қабілеті  әлсіз,  қабылдау  процестері 
тұрақсыз келеді.Сондықтан олар затты қолмен ұстап, көзімен көргенді ұнатады. 
Осыған  сәйкес,  мектепке  дейінгі  балалардың  оқу  іс-әрекеттеріне  көрнекілік, 
ойын технологиясын кеңінен қолданған жөн. 
Интерактивті тақтаны пайдалануда қандай дағдылар болу қажет: 

 
Компьютерді қолдана білудің бастапқы білімі 

320 
 

 
Word, Power Point бағдарламаларымен жұмыстану 

 
Интернет  жүйесінде  жұмыстану  практикасы  (бейнелерді,  дайын  
презентациялар мен оқыту бағдарламаларын тауып оны  өз сабақтарында 
тиімді қолдану). 
Проблемалық  оқыту  технологиясы- баланы  өз  бетімен  ізденуге  үйрету, 
танымдық  және  шығармашылық  қабілеттерін  дамыту.  Яғни,  балалардың 
белсенділігі  арттыру,  оқу  материалына  баланы  қызықтыратындай  мәселе 
тудыру,  бала  материалды  сезім  мүшелері  арқылы  ғана  қабылдап  қоймайды, 
білімге деген қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында меңгереді, бала оқытуды 
өмірмен  және  еңбегімен  байланыстырады.  Ынтымақтастық  педагогикасы-
педагогтың  талап  ету  педагогикасынан  қарым-қатынас  педагогикасына  көшуі. 
Балаға  ізгілік  тұрғысынан  қарау,  оқыту  мен  тәрбиенің  ажырамас  бірлігі: 
тәрбиеші-бала, бала-тәрбиеші, бала-бала, яғни бала да тәрбиеші де субъектілер 
болып табылады. Сонымен қатар, баланың жеке басына ізгілік қарым-қатынас, 
бала  мен  тәрбиеші  арасындағы  өзара  түсінушілік,  ынтымақтастық  қарым-
қатынас жасау. 
Бұл  технологияның  негізгі  мақсаты-баланы  азамат  етіп  тәрбиелеу, 
олардың  танымдық  күшін  қалыптастыру  және  дамыту,  баланың  жаны  мен 
жүрегіне жылылық ұялату. 
Қорыта  келгенде,  мектеп  жасына  дейінгі  балаларды  дамыту  мәселесі 
мемлекеттік  саясаттың  ажырамас  бөлігі  болып  отыр.  Сондықтан  мектепке 
дейінгі  жаста  баланың  оқу-танымдық  іс-әрекетінің    қалыптасуы  мен  дамуы, 
балалардың  болашақ  функционалдық  сауаттылығының  мазмұны    болып 
табылады.  Жаңа  заман  баласы  -  ертеңгі  еліміздің  болашағы.  Жаңа  заман 
баласын  қалыптастырып,  дамыту  үшін,  тұлғаның  ішкі  дүниесі  мен  оның  қыр 
сырын  анықтап,  мүмкіншіліктері  мен  қабілетінің  дамуына  жағдай  туғызу 
қажет. 
 
Библиографиялық сілтемелер 
1.Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы 
2. Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы, 2012 жыл 
3.«Қазақстан - 2050» стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси 
бағыты. 
4. «Бала мен Балабақша» журналы  №8 2014ж 
5. «Бала мен Балабақша» журналы  №2 2015ж 
6. «Балабақша  меңгерушісі мен әдіскері» № 5/6 2014 ж 
7.«Бала мен балабақша» журналы № 11,2011жыл 
 
 
 Наталья Геннадьевна Подойникова  
                                               Заведующая  КГКП «Детский сад №7 «Салтанат» 
                                                            г. Серебрянск Зыряновский район  ВКО 
 

321 
 
ФОРМИРОВАНИЕ СОЦИАЛЬНО И ФУНКЦИОНАЛЬНО УСПЕШНОЙ 
ЛИЧНОСТИ ЧЕРЕЗ ИННОВАЦИОННЫЕ ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ 
ТЕХНОЛОГИЙ 
 
Решение  современных  задач  дошкольного  воспитания  является  сложной 
многогранной  проблемой  социализации  дошкольника,  воспитание  успешной 
личности. 
 
"Дать детям неограниченные возможности в жизни. А осуществление этой 
цели будет определяться тем, что выберет для себя ребенок, кем он решит 
стать, что приглянется ему из длинного списка возможностей." 
                                                                                             Г.Доман 
Ключевые  слова:  сопровождение,  раннее  развитие,  «данность», 
«ближайшая зона развития».  
 
Тема формирования жизненно успешной личности приобрела в последнее 
время  особую  актуальность  и  остроту.  Переход  к  новой  системе  социально-
экономических  отношений  вызвал  кризисные,  сопровождающиеся  стрессами 
изменения  в  условиях  жизни  людей,  в  их  ценностных  ориентациях  и  в  целом 
привел  к  ухудшению  социального  здоровья  общества.  Эти  изменения  оказали 
негативное влияние прежде всего на молодое поколение и привели к тому, что 
большое  количество  молодых  людей  ,  вступающих  в  жизнь,  испытывают 
трудности  в  процессе  социализации,  которые  проявляются  в  виде  личной 
неуспешности,  отсутствии  способности  к  профессиональной  ориентации  и 
переориентации,  невыраженной  ответственности  перед  самим  собой,  своей 
семьей.  Для  обеспечения  адекватного  восприятия  мира  необходимо 
формирование  социальной  компетентности  начиная  с  дошкольного  возраста, 
которая  предполагает  воспитание  таких  качеств  как  гражданственность, 
патриотизм, ответственное отношения человека  к состоянию  того общества, в 
котором он живет, и способность проектировать жизненный успех и достигать 
его. Детский сад – это первый социальный институт, который учит детей жить в 
социуме.  Именно  в  детсаду  происходят  первые  самостоятельные  контакты 
ребенка  с  окружающими  людьми,  здесь  он  учится  общаться  и 
взаимодействовать.  Общение  со  сверстниками  позволяет  ребенку  быстрее 
осваивать  новые  умения  и  приобретать  новые  знания,  так  как  эффект 
подражания в раннем возрасте очень силен.На современном этапе организация 
учебной  деятельности  строится  на  основе    психолого-педагогически 
обоснованном  выборе    воспитателями  учебных  программ,  средств,  методов  и 
форм организации воспитания и обучения детей, обеспечивающих  получение 
образования,  с  учётом  требований    стандарта,  проведение  мониторинга    на  
протяжении    всего  учебного  года,  анализ    сформированности    базовых  
ключевых    компетентностей:    здоровье,    коммуникация,  познание,    социум,  
творчество  по  всем  возрастным группам.   

322 
 
В  задачи  дошкольного    образования  входят  :  развитие    у  ребёнка  
формирования    интеллектуальных  предпосылок,  развитие    интереса  к  миру, 
стремление к познанию, приобретение основ общения, степень осознания своих 
возможностей,  интерес  к  творческой  деятельности.  Происходят  изменения  в 
образовательных процессах: содержание образования усложняется, акцентируя 
внимание педагогов дошкольного образования на развитие ранних творческих 
и  интеллектуальных  способностей  детей,  коррекции  эмоционально-волевой  и 
двигательной  сфер.  На  смену  традиционным  методам  приходят  активные 
методы обучения и воспитания, направленные на активизацию познавательного 
развития  ребенка:  активизация  мыслительной  деятельности,создание  условий 
для самостоятельного рационального способа поведения, формирование  новых 
конструктивных видов взаимодействия ,внедрение развивающего обучения. 
В  этих  изменяющихся  условиях  педагогу  дошкольного  образования 
необходимо  уметь  ориентироваться  в  многообразии    инновационных 
процессов.  В    нашем  детском  саду  работа  с  детьми    строится  на  основе 
принципов  личностно-ориентированной  педагогики,  в  связи  с  этим  актуальна 
задача 
поиска 
наиболее 
эффективного 
применения 
современных 
образовательных  технологий,  подходов  к  развитию  детей,  в  широком  спектре 
инновационных  педагогических    технологий.  Требования  стандарта, 
выполнение общеобразовательных учебных программ направлены на  развитие 
физических,  личностных,  интеллектуальных  качеств  детей,  формирование 
ключевых компетенции. 
                            
 
Современное  дошкольное  образование  предоставляет  достаточно 
широкий  ряд  занятий,  предназначенных  для  разностороннего  развития  детей:  
дополнительные занятия иностранным языком, хореографическую подготовку, 
обучающие  компьютерные  программы  и  многое  другое  .  В  педагогическом 
процессе  применяются  «Дары Фрёбеля» , пескография , элементы  методики 
Глена  Домана.  Обучение  и  воспитание  проводится  с  применением  методики 
вальдорфской  педагогики  ,  основатель  которой  немецкий  философ  и  ученый 
Рудольф  Штайнер  главным  условием  успешности    воспитания    и    обучения 
называл  уважение  к  индивидуальности  каждого  ребёнка,  к  его  свободе  и 
творческим  возможностям..  Использование  системы  ТРИЗ,  элементов  М. 
Монтессори,через  программы  дошкольного  воспитания,  обучения«Алғашқы  
қадам»,«Зерек Бала», «Біз мектепке барамыз» раннего и дошкольного возраста 

323 
 
даёт  возможность  обеспечения    актуализации  потенциала  развития  и 
саморазвития ребенка, создаются условия для перевода его из позиции объекта 
в позицию субъекта собственной жизнедеятельности 
Далее  процесс  сопровождения  связан  с  обеспечением  развития  и 
саморазвития  средствами  взаимодействия  педагога  и  детей  в  форме 
сотворческой 
продуктивной 
деятельности 
и 
общения. 
Специфика 
сопровождения ребенка в ДДУ такова, что весь коллектив сотрудников (не только 
педагогический)  участвует  в  создании  условий  для  благоприятного  развития 
дошкольников.  В  этой  связи  всё  большую  значимость  приобретает  технология 
психолого-педагогического 
медико-социального 
сопровождения  развития 
ребенка.  Работая  в  идеологии  «команды»,  каждый  ее  специалист  выполняет  свои 
чётко  определенные  цели  и  задачи  в  области  своей  предметной  деятельности. 
Педагог-психолог,  дефектолог,  воспитатель  являются    тьюторами    ребёнка 
осуществляя  педагогическую  ,  психологическую    диагностику,  оформление 
рекомендаций , психотренинг, психокоррекцию. Приступая к диагностике, нельзя 
не  вспомнить  слова  К.  Роджерса  о  том,  что  ребёнка  нужно  принимать  таким, 
какой он есть, с его и только его «данностью». Принять ребенка как «данность» 
означает признать его индивидуальное своеобразие и право проявлять свое «Я» на том 
уровне развития, которого он достиг в процессе всей предыдущей жизни. Можно 
по-разному  относиться  к  ребенку,  но  нужно,  прежде  всего,  отказаться  от 
взгляда на ребенка как на собрание достоинств и недостатков. Любой ребенок – 
весь достоинство, хотя 6ы потому, что сочетание его черт и качеств уникально .  
Большое  значение  в  сопровождении  ребёнка,  определения  ключевых 
компетенций его развития служит  мониторинг. Диагностика   развития   детей   
дошкольного      возраста    призвана    помогать    педагогам    и    родителям  
правильно  строить  с  ним педагогическое  общение. Обучение и воспитание в 
дошкольном возрасте носит целостный характер и может быть распределено в 
образовательном  процессе  по  предметам  лишь  условно.  Образовательные 
программы для детей дошкольного возраста в отличие от школьных программ 
включают в себя содержание, связанное с обучением, и содержание, связанное 
с  организацией  жизнедеятельности  детей  в  группе.  Именно  поэтому 
диагностика в дошкольном возрасте не может опираться на выявление знаний, 
умений и навыков.  
Для  дошкольника  важен  не  столько  объем  знаний  в  определенной 
области, а то, каким способом эти знания ребенком освоены. Результаты такого 
диагностирования  должны  использоваться  педагогами  в  ходе  планирования, 
при  постановке  и  реализации  педагогических  задач.  Однако  в  условиях 
вариативности  программно-методического  обеспечения  современной  системы 
дошкольного  образования  психологическая  и  педагогическая  диагностика 
может  выступать  только  в  качестве контроля  за  эффективностью конкретной 
образовательной  программы,  реализуемой  детским  садом.  В  этом  случае 
диагностические  методики  применяются  для  того,  чтобы  проследить  за 
динамикой продвижения ребенка в освоении данной программы, ее влияния на 
развитие  ребенка,  а  также  за  эффективностью  воспитательно-образовательной 

324 
 
деятельности педагога по данной программе.  Дошкольный   возраст отличается  
тем,    что  психические      процессы      протекают    подвижно,      а    развитие  
потенциальных возможностей  ребенка в  значительной   степени  зависят  от  
того, какие  условия для  этого  развития  создают ему  педагоги  и  родители. В 
условиях  современной  динамично  меняющейся  жизни,  диктующей  высокий 
темп  образования  ,мы  интенсифицируем  образование  ребёнка    за  счёт 
дошкольного  возраста,  однако  практика  слишком  раннего  принудительного 
обучения,  приводит  к  исчезновению  учебной  мотивации  и  возникновению 
школьной дезадаптации.  
В  результате    происходит  интенсификация  раннего  образования, 
возникают 
препятствия 
в 
обеспечении 
преемственности, 
развития 
компетентности 
для 
осуществления 
новой 
учебной 
деятельности. 
Немаловажную  роль  в  социальной  и  функциональной  успешности  ребёнка 
является  преемственность  дошкольного  учреждения  и  школы.  Общая 
готовность    помимо    интеллектуальной  включает  в  себя  и    другие,  очень 
важные    характеристики    -    это  самостоятельность,      адекватная    самооценка,  
умение    планировать    и    контролировать    свою    деятельность,    хорошая  
пространственно-временная   ориентировка,  крепкое   физическое   здоровье,  
умение    обращаться    с    детьми    и    взрослыми,    высокая    познавательная  
активность,  преобладание   учебной   мотивации   над   игровыми .  
Поэтому  важным  фактором  является    создание    условий,  отбор 
определенных методик  и  технологий  развивающего  обучения, определение 
«зоны ближайшего развития», получение   информации  о развитии   каждого  
ребенка. 
Сегодня  становится  популярным  направление  «коучинг»,  в  основе 
которого  лежит  не  просто  индивидуализированный  подход   и  умение  слушая 
слышать,  но  раскрытие  потенциала  человека  –  это  ключевая  его  задача  и 
основной  результат.  Поэтому  необходимо  прежде  свего  сотрудническтво  и 
сотворчество  с  целью  раскрытия  потенциала  ребёнка,  научении  его 
осознанности и самодостаточности в  дальнейшей жизни. 
 
Библиографические ссылки 
1. Бондаревская 
Е.В. 
Ценностные 
основания 
личностно 
ориентированного воспитания // Педагогика. - 1995. - № 4. - С. 29-35. 
2. Гуманистическая направленность штайнеровской педагогики: Метод. 
пособие. - М.: ВЛАДОС, 1999. 
3.  Основы  педагогики  и  психологии  высшей  школы  /  Под  ред.  А.В. 
Петровского. - М.: Изд-во МГУ, 1986. 
4. Педагогика / Под ред. Ю.К. Бабанского. 2-е изд., перераб. и доп. - М.: 
Просвещение, 1988. 
5. Педагогическое наследие / Сост. В.М. Кларин, А.Н. Джуринский. - М.: 
Педагогика, 1989. - С.145-179. 
6.    Поддьяков  Н.Н.  Особенности  психического  развития  детей 
дошкольного возраста. - М., 1996. 

325 
 
7. Марциковская  Т.Д  «Диагностика психического развития ребёнка  М 
1997 
 
Альмира Есенжаровна Сейлханова   
Ясли – детский сад «Дәншік» 
Кокпектиский район, село Самарское 
 

жүктеу/скачать 5,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: