часть - под счет, часть – под музыку.
Например:
Упражнение «Прилив и отлив моря»
Издают звуки похожие на прилив и отлив моря.
Упражнение «Нюхаем цветок»
Дети нюхают цветок – делают плавный вдох, затем на выдохе поют
гласный звук или любой слог, задаваемый педагогом.
Упражнение «Погреемся»
«Мёрзнут на ветру ладошки,
Мы погреемся немножко»
Сначала дети дышат на ладошки бесшумно, затем с голосом «А-а-а».
Далее чередуют – на правую ладошку дышат бесшумно, а на левую – с голосом.
Упражнение «Собачка»
Высунуть язык изо рта и делать быстрые дыхательные движения (как
это делает собачка).
Когда мы исполняем попевки, руки могут, повторять движения мелодии.
Красивые, пластичные движения рук, дирижирование – все это оказывает
благотворное влияние на психологическое и физическое здоровье детей.
Использование в работе элемента здоровьесберегающей технологии –
ритмопластики в большой степени помогает развить у ребёнка пластику
движений, воображение, передачу различных музыкальных образов. Разучивая
песенный репертуар, мы обязательно используем ритмопластические движения
(один раз в неделю с детьми работает хореограф). Такой подход помогает
развивать координацию речи и движения, что эффективно влияет на развитие
эмоциональной выразительности речи детей, двигательной активности.
Например:
Двигательные песенки «Потанцуй со мной, дружок», «Я на скрипочке
играю», «Три веселых зайчика» и другие.
«Потанцуй со мной, дружок»
Потанцуй со мной, дружок,
Руки в бок и в бок шажок.
Припев: Шаг назад, шаг вперед
274
И на месте поворот.
Мы летим с тобой вдвоем
И ничуть не устаем
Припев
Эй, давай не отставай
С нами танец начинай!
Припев
А еще очень важна на занятии улыбка. Если ребенок поет и улыбается, то
за счет этого звук становится светлым, чистым и свободным.
Музыка прочно вошла в быт ребят. Они поют в группе, дома для
родителей и родственников. Диагностика показала повышение уровня
вокальных способностей:
Младшая группа за 2011-2012; 2012-2013; 2013-2014 учебный год
Вокал
высокий
13%
21%
24%
средний
70%
75%
76%
низкий
17%
4%
0%
Средняя группа за 2011-2012; 2012-2013; 2013-2014 учебный год
Вокал
высокий
21%
29%
34%
средний
72%
68%
65%
низкий
7%
3%
1%
Старшая группа за 2011-2012; 2012-2013; 2013-2014 учебный год
Вокал
высокий
30%
31%
36%
средний
65%
65%
60%
низкий
5%
4%
4%
По результатам диагностики можно сделать вывод, что ожидаемые
результаты подтвердились. Воспитанники вокального детского творческого
объединения «Гармония» ведут активную творческую жизнь, что говорит в
первую очередь о здоровье юных певцов. Ребята стали более
раскрепощенными. Воспитанники активно участвуют в открытых занятиях,
концертной деятельности, фестивалях, конкурсах городского, областного и
республиканского, международного уровней, что свидетельствует о
качественной работе над развитием певческих навыков детей. Участие
воспитанников, их достижения и результаты отмечены дипломами различных
степеней, благодарственными письмами.
Таким образом, современное учреждение дополнительного образования
детей может помочь решить проблему сохранения и укрепления здоровья
ребенка и расширить функциональные возможности организма обучающихся.
Библиографические ссылки
1. Емельянов В.В. ''Фонопедический метод развития голоса. Первый
уровень: развивающие голосовые игры.''СПб, 1999 г.
275
2. Михайлова М.А. Развитие способностей детей. Ярославль: Академия
развития, 1997г.
3. Стулова Г.П. ''Развитие детского голоса в процессе обучения пению'',
М., Издательство ''Прометей'', МГПУ им. В.И.Ленина,1992 г.
Елена Владимировна Синельникова
КГКП «Дворец творчества школьников»
Казахстан, Восточно-Казахстанская область,
г. Усть-Каменогорск
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИНФОРМАЦИОННО-КОМПЬЮТЕРНЫХ
ТЕХНОЛОГИЙ В УСЛОВИЯХ ДОПОЛНИТЕЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ
В РАБОТЕ ПЕДАГОГА-ВОКАЛИСТА
Статья отражает пути применения ИКТ-технологий в работе педагогов-
вокалистов
дополнительного
образования,
учителей
музыки
общеобразовательных школ, музыкальных руководителей
Ключевые
слова:
информационно-компьютерные
технологии,
художественно-эстетическая деятельность, дополнительное образование, вокал,
функциональная грамотность обучающихся.
В настоящее время в развитии процесса информатизации образования
появляются тенденции активного внедрения новых средств и методов
обучения, ориентированных на использование информационных технологий. В
связи с этим становится актуальным новое направление деятельности педагога -
разработка информационных технологий обучения.
Технология, по определению Толкового словаря русского языка,– это
совокупность приемов, применяемых в каком-либо деле, в искусстве.
Рассмотрим один из примеров такого вида деятельности в области
дополнительного образования детей на занятиях вокального коллектива.
Информационная технология может применяться к детям, где обучение
вокалу происходит без специального отбора. Эта технология представляет
собой компиляцию разнообразных технических и информационных средств,
направленных на достижение значительного образовательного результата.
Целью реализации технологии является развитие вокальных способностей
детей посредством использования современных информационно-технических
средств.
Данная технология основана на практическом опыте, имеющем
положительные результаты, и рекомендована не только педагогам-вокалистам,
но и самому широкому кругу педагогов.
Современный этап информатизации образования характеризуется
использованием
персональных
компьютеров
последнего
поколения,
276
быстродействующих накопителей большой емкости, новых информационных и
телекоммуникационных средств. Технический набор средств, для внедрения
данной технологии, включает в себя:
персональный компьютер с возможностью поддерживания
программ для обработки звука и изображения;
синтезатор с достаточным набором вариантов стилей и
инструментов, цифровой диктофон с характеристиками достаточными для
качественной записи, микрофоны;
внешние носители (Audio CD, флешпамять), музыкальный центр с
функцией караоке, цифровая видеокамера.
По типу организации и управления познавательной деятельностью
данную технологию можно отнести к обучению с помощью аудиовизуальных
технических средств. В результате ее применения процесс освоения материала
проходит более успешно и результативно. На занятии практикуются
аудиозапись и прослушивание с обсуждением, что дает возможность
систематического контроля.
Технология предусматривает как индивидуальные, так и коллективные
формы работы, внедряется в течение нескольких занятий, в соответствии с
тематическим планом образовательной программы.
Данную технологию можно разделить на 3 этапа работы:
подготовительный этап, этап проведения занятий и этап оформления
результатов.
Подготовительный этап – работа с музыкальным материалом –
включает в себя подбор музыкального материала посредством различных
источников (печатная продукция, телевидение, радио, Internet). Поиск нотного
материала,
кроме
традиционных
источников,
осуществляется
на
специализированных форумах на сайтах в сети Internet. Отобранный нотный
материал переводится в midi файл на компьютере и полученный файл
вводится в синтезатор для создания фонограммы минус. При этом
используются встроенные стили, инструменты, темпы, звуковые эффекты из
библиотеки сэмплов синтезатора. Созданный музыкальный материал
переносится в компьютер и обрабатывается с помощью звукового редактора.
Получившаяся фонограмма записывается на внешние носители (AudioCD,
флешпамять) в нужном формате (wav , mp3). Для работы с перечисленными
программами нужен определенный навык, который приобретается и
нарабатывается при постоянной работе со звуковыми файлами. На данном
этапе с помощью технологии появляется возможность варьирования
музыкальной компиляцией с учетом индивидуальных возможностей учащихся.
Этап проведения занятий включает в себя разучивание музыкального
материала: сначала с сопровождением фортепиано, затем выученный материал
исполняется учащимися под фонограмму минус с одновременной записью на
диктофон и прослушивается непосредственно на занятии. Во время обсуждения
выявляются достоинства и ошибки, на которые нужно обратить внимание.
Важной задачей этого этапа является формирование вокальных навыков:
277
чистота и точность интонирования, звукообразование, дыхание и дикция, а
также навыка пения под фонограмму минус. Данный этап включает в себя
текущий контроль, самоконтроль ребенка, что повышает качество работы над
вокальными навыками, способствует правильному интонированию. Данная
технология позволяет подобрать музыкальный материал с учетом
индивидуальности ребенка (в частности, транспонируется песня с учетом
голосовых возможностей, что является здоровьесберегающей составляющей).
Техническое сопровождение данного этапа включает в себя: запись
выученного материала под фонограмму минус с помощью цифрового
диктофона. На данном этапе надо учитывать специфические условия записи,
соблюдение тишины. Также производится видеозапись при исполнении
музыкального номера со сценическими движениями, предварительно
выученными на занятиях, в различных вариантах: с записанной фонограммой
плюс и под фонограмму минус. Затем при просмотре получившейся
видеозаписи на занятии ведется обсуждение, и оцениваются результаты.
Этап оформления результатов представляет собой обработку
музыкального материала для предъявления результата. Это дает возможность
предоставить готовый и оформленный музыкальный материал в виде
аудиодиска, видеодиска для участия в конкурсах, а также для родителей и
детей. На занятиях по подведению итогов прослушивается готовая фонограмма
и просматривается видеозапись. Учащиеся обсуждают информацию, дают свои
комментарии, делают выводы. За счет технологии проявляется большая
активность учащихся, расширяются возможности предъявления своих
результатов, появляется стимул к созданию новых музыкальных композиций.
Техническое выполнение данного этапа производится на компьютере и
включает в себя микширование и сведение песни звуковым редактором, а также
обработку видеоматериала с помощью видеоредактора. В результате
получается готовый фильм, который и демонстрируется учащимся, что дает им
определенный опыт и чувство удовлетворения по поводу проделанной работы.
В последствии, фильм и фото с репетиций могут выкладываться на
персональной страничке вашего вокального коллектива для ознакомления.
Рассмотрим преимущества использования информационной технологии в
дополнительном образовании:
1. Технология вовлекает учащихся в учебный процесс, способствуя
наиболее широкому раскрытию их способностей, активизации умственной
деятельности, а также раскрытию их творческого потенциала;
2. Технология дает возможность учащимся наглядно представить
результат своих действий, выявить достижения в процессе работы,
зафиксировать моменты, на которых были допущены ошибки, для их
исправления;
3. Ожидаемый результат включает в себя развитие вокальных навыков,
развитие артистических возможностей, и приобретение навыков в
пользовании техническими средствами.
278
Оптимальность внедрения технологии заключается в повышении
качественного уровня образования при запланированных по программе
временных затратах.
На основании перечисленных выше свойств технологии обучения с
помощью аудиовизуальных информационно-технических средств можно
сделать вывод о применимости данной технологии в условиях школы. Наличие
современных информационно-технических средств и навыков работы с ними
позволяет педагогу дополнительного образования, намного эффективнее
выполнять поставленные задачи в программе, а также создавать музыкальные
произведения с учетом индивидуальных особенностей учеников, осуществлять
контроль, фиксировать полученные результаты в виде аудиовизуального
материала на современных носителях. Также нужно учитывать экономический
эффект данной технологии, который заключается в значительной экономии
средств при создании концертного номера, в условиях финансирования Дворца
Творчества школьников.
Данная технология носит инновационный характер, так как содержит
технологию внедрения в практику современных информационно-технических
ресурсов, способствующих повышению разнообразия творческих форм
образовательной деятельности и функциональной грамотности обучающихся.
Библиографические ссылки
1.
Заболотская И. В. Новые информационные технологии в
музыкальном образовании Дис. .канд. пед. наук: 13.00.02. СПб.,2000.-
196 с.
2.
Марков
А.
И.
Педагогические
условия
использования
компьютерных
информационных
технологий
в
музыкальном
образовании. Дисс. на соиск. уч. ст. к.п.н. — Ставрополь, 2004. 167с.
3.
Применение современных информационных технологий в
образовании. СПб., 2005. - 44 с.
279
Секция 4 Возможности формирования качеств социально и
функционально успешной личности ребёнка в программах дошкольного
обучения и воспитания
А.Р.Абилова, У.А.Майбасова
№146 «Балауса» балабақшасы,
«Өрлеу» БАҰО АҚФ Қарағанды облысы бойынша ПҚБАИ
Қазақстан, Қарағанды
МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ
СЕНСОРЛЫҚ ДАМУЫН ЖЕТІЛДІРУДЕ
М.МОНТЕССОРИ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУ
Мақалада біршама психологтар, соның ішінде Т.Тәжібаев, Қ.Жарықбаев
пайымдаулары келтірілгендей, мектепке дейінгі жастағы балалардың дамуында
қоршаған ортамен таныстыру баланың ақыл-ойын дамытудың негізгі нысаны
ретінде сенсорлық дамуының қарқынды кезеңі деп көрсетілген. Сенсорлыөқ
тәрбие беруде А.Запорожецтің сенсорлық эталон термині келтірілген. Балада
сенсорлық мәдениетті тәрбиелеуде М.Монтессори әдістемесін қолдану
жолдары қарастырылған.
Басты сөздер: сенсорлық даму, сенсорлық тәрбие, сенсорлық эталон,
М.Монтессори әдістемесі, сенсорлық мәдениет, «Зерек бала».
Мектеп жасына дейінгі баланы дамыту үшін педагог жас баланың
психологиялық ерекшелігін жақсы білуі керек. Өйткені педагог бала
психологиясын білмей, баламен жұмыс жасап, одан нәтиже шығаруы мүмкін
емес. Сондықтан «баланың бойында не бар, ол не істей алады, жасы өскен
сайын ол қалай өзгеріп, нені үйреніп келеді?» – дегенді мектепке дейінгі
кезеңде анықтау әлдеқайда маңызды. Мектепке дейінгі жастағы баланың дамуы
үлкендерді үнемі таңдандырады, әрі қуанышқа бөлейді. Ол бүгін кешегісіне, ал
ертең бүгінгісіне ұқсамайды. Осыдан мектеп жасына дейінгі баланың
психикасы толық жетіліп қалыптаспағаны, қоршаған дүниені әлі толық танып-
білмегені, сондықтан оның сөздік қоры да шамалы екенін біршама психологтар
көрсетіп отыр. Т.Тәжібаев ол туралы былай деген: «Мектепке дейінгі бала
заттар мен құбылыстардың шын мазмұны мен қарым-қатынасын толық аша
алмайды. Заттардың мазмұны мен ішкі байланыстарын дұрыс аша
алмағандықтан, бала көбінесе заттардың сыртқы көрінісі мен құрылысына
қарай бір-бірімен байланыстыра қабылдайды» – деген [1]. Бұдан жас бала затты
танығанмен, оның қасиетін бірден біле алмайтыны анықталды, олай болса
заттың ішкі сырын ашуға тәрбиешінің көмегі керек екені белгілі. Ал психолог
Қ.Жарықбаев: «Мектеп жасына дейінгі балалар түрлі нәрселерді ұстап, байқап,
сипап қарайды, олардың формасын, үлкен-кішілігін көреді. Кейін есейіп,
тәжірибесі артып, ой-өрісі кеңейген кезде заттардың кеңістікте орналасуын
280
жақсы аңғара алатын болады» – деп көрсеткен [2]. Ғалымдардың
пайымдауынша, баланың ақыл-ойын дамытудың негізгі нысаны қоршаған
ортамен таныстыру болып саналады. Баланың дүниетанымының өсуі қоршаған
дүниемен таныстырумен тікелей байланыстыруға болады. Сондықтан
ғалымдардың бәрі қоршаған ортамен таныстыруды баланың ақыл-ойын
дамытудың негізгі нысаны ретінде алып отыр. Мұнда бала іс-әрекетте жүруді,
қол сілтеп әр түрлі қимыл жасауды ғана емес, сонымен бірге киімдерді, ыдыс-
аяқты, басқа да көптеген заттарды қолдану тәсілдерін де игереді, яғни баланың
сенсорлық дамуының қарқынды кезеңі басталады.
Мектепке дейінгі жастағы баланың сенсорлық дамуы – бұл заттардың
сыртқы қасиеттері туралы ойларының қалыптасуы және оны қабылдай білуі.
Сенсорлық даму ақыл-ой тәрбиесінің негізі ретінде сенсорлық тәрбие арқылы
жузеге асады. Ол баланың сезімдік тәжірибесінің дамуын және баюын
қамтамасыз етеді, заттардың қасиеті мен сапасы туралы түсінігін
қалыптастырады. «Сенсор» сөзі латынның «Sensus» - «сезім», «түйсік»,
«қабылдау», «түйсіну қабілеті» деген сөздерінен шыққан. Дүниені тану
түйсінуден, қабылдаудан басталады. Түйсігі мен қабылдауы мол адамның
қоршаған дүние жайлы көзқарасы кең, жан-жақты келеді. Сөйтіп, баланың
сенсорлық мәдениеті, оның түйсігі мен қабылдауының даму деңгейі ойдағыдай
дамыған таным қызметінің алғы шарты болып табылады. Педагогикалық
сөздікте «сенсор» ұғымына:
1) «жеке рецептор»,
2) «рецеторлы мүше» деп көрсетілген [3].
Мектеп жасына дейінгі баланың сенсорлық дамуының бір-бірімен
байланысты екі жағын қарастыруға болады. Біріншісі – заттар мен
құбылыстардың әр түрлі қасиеттері мен байланыстары жөніндегі түсініктерді
меңгеру. Екіншісі – қоршаған ортаны толықтай және жекелей қабылдауға
мүмкіндік беретін қабылдаудың жаңа әрекетін игеру. Мектепке дейінгі кезеңде
бала өзінің сенсорлық тәрбиесін жинақтау нәтижесі болып табылатын заттық
үлгілерді қолданудан көпшілік қабылдаған сенсорлық этолонға ауысады.
Сенсорлық эталон терминін А.В.Запорожец – қасиеттер мен қарым-
қатынастардың әр түрінің негізгі жеке түрлері жөнінде адамзатта қалыптасқан
түрлері деп қарастырды [4]. Бұларға түс, пішін, заттардың шамасы, олардың
кеңістіктегі орны, дыбыс күші, уақыт аралықтарының ұзақтығы, тағы басқалар
жатады. Баланың сенсорлық этолондарды игеруі балабақша бағдарламасына
сәйкес жеке геометриялық пішіндермен, түстермен танысудан басталады.
Заттардың қасиеттері туралы кез-келген түсініктер пайда болу сияқты
сенсорлық эталонды меңгеруде, үлгілердің мәніне ие болуға тиісті тексерілуге
бағытталған пішіннің жеке түрлері, түсі, шама бойынша қатысы басқа да
қасиеттері мен қатыстылығы қабылдау әрекеттерінің нәтижесінде өтеді.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды сенсорлық этолондармен таныстыру
сенсорлық тәрбие беру болып табылады.
Сенсорлық тәрбие мәселелерін Я.А.Коменский, И.Г.Песталоцци,
Ф.Фребель зерттеген, сондай-ақ, ХХ ғасырдың бірінші жартысында италиялық
281
педагог Мария Монтессори өз әдістемесінде бұған терең талдау жасаған екен.
Бұл әдістеме әрбір тәрбиеленушіге деген дара тәсілдемеге негізделген және бұл
жүйеде сенсорлық тәрбилеуге ерекше көңіл бөлінген. Балалар дидактикалық
материалдар мен сабақ ұзақтығын әрдайым өздері таңдай отырып, өзіндік
ойлау, өзіндік еркін бағытта дамиды. М.Монтессори сенсорлық тәрбие
жүйесінде балалардың түстер мен реңктерді, пішіндер мен көлемдерді ажырату
дәрежесі жоғары болуына қол жеткізуді басты қағида етіп алған [5]. Бүгінгі
күні Монтессори педагогикасы мектепке дейінгі білім беру жүйесінде
инновациялық технология түрінде кең қолданылып жүр. М.Монтессори
зерттеулері нәтижесінде мектепке дейінгі педагогикаға «сенсорлық мәдениет»
ұғымы енгізілді. Мектепке дейінгі жастағы баланың сенсорлық мәдениеті оның
түйсігі мен қабылдауының даму деңгейі ойдағыдай дамыған таным қызметінің
алғы шарты болып табылады. Монтессори бойынша баланың сенсорлық
мәдениеттілігі дыбыстық, дәмдік, түстік сезімдердің алуан түрлілігін сезіну.
Бұл сезімдерді дамыту жаттығулары балаға заттарды көлемі, түсі, мөлшері,
дыбысы температурасына қарай айрып, жіктеуге мүмкіндік береді. Сенсорлық
тәрбиелеуде М.Монтессори тәртіпке ерекше орын берген. Монтессори әдісі
бойынша сезім мүшелерінің дамуы үшін баланың өзі таңдайтын, өзінің ішкі
келісімі бойынша, өз еркімен қатыса алатын іс-әрекет түрлерін табу керек
болады. М.Монтессори балабақшасындағы педагогтер әр баланың жеке
ерекшелігін сақтай отырып, сонымен қатар олардың өзіндік дамуларын аса
байқампаздықпен бағыттай отырып, көбіне балаларды бақылаған.
М.Монтессори әдістемесі негізінде біз балабақша іс-әрекетінде сенсорлық
даму аймағын құрып баланың сенсорлық дамуын жүзеге асырудамыз. Бұл
аймақта бала қоршаған ортаны зерттеуде өзінің сезімдерін қолдана білуге
үйренеді – осындағы материалдар арқылы өзінің көру сезімін, сипап-сезу
сезімін, иіс сезу, дәм сезу, есту сезімін жетілдіреді, сол сияқты, температураны
ажырату заттардың салмағының айырмашылығын білу және есте сақтау
қабілетін жаттықтырады. Ал математикалық бейнелерді таныстыру барысында
сенсорлық материалмен жұмыс істеп, логикалық ойлауды үйренген соң бала еш
қиындықсыз өзіне таныс ұғымдарды математикалық терминдерге айналдыра
бастайды. Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқытуға арналған «Зерек бала»
бағдарламасы негізінде сенсорлық тәрбие беруде М.Монтессори дидактикалық
ойындары мен жаттығуларын қолдануымыз тиімділігін көрсетуде [6].
Қорыта айтарымыз, баланың сенсорлық дамуын қамтамасыз ету оның
барлық кейінгі іс-әрекеті үшін зор маңызды. Сондай-ақ, баланы сенсорлық
дамыту әлеуметтік ортаның ықпалымен де жүзеге асырылады. Ол
айналадағылармен араласу барысында тілді қарым-қатынас құралы ретінде
пайдаланып, сонымен бірге қалыптасқан ұғымдар жүйесін игереді. Сенсорлық
тәрбие тиімді дамыту, оқыту мен тәрбиелеу негізінде жүзеге асырылады.
Сенсорлық тәрбиенің тағы бір маңызды міндеті балалардың ғылыми
дүниетанымын қалыптастыру болып табылады. Мұның негізінде бала әлем
танымдылығын түсіне отырып, табиғат пен қоғам дамуының заңдарын ұғына
алады.
282
Библиографиялық сілтемелер
1. Тәжібаев Т. Жалпы психология. Оқу құралы. – Алматы, «Қазақ
университеті», 1993ж. – 240 бет.
2. Қ.Ж.Жарықбаев. Психология терминінің сөздігі. – Алматы, 2002ж. –
140 б. 3. Білім және ғылым. Энциклопедиялық сөздік . – Алматы, 2009ж.
– 400 б.
4. Сенсорный эталон. Словари и энциклопедии на Академике // http:
//dic.academic.ru/searchall.php?SWord=сенсорный+эталон&.
5. Г.Ахметова, Ж.Қараев. Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі
білім беру ұйымдарының оқу-тәрбие үдерісіне М.Монтессоридің
педагогикалық жүйесін енгізу бойынша әдістемелік нұсқаулық // Жалпы
редакциясын басқарғандар Алматы: ТОО «Кредос-Трейд» баспасы,
2013. – 250 б.
6. Мектепке дейінгі кіші жастағы балаларды тәрбиелеу мен оқытуға
арналған «Зерек бала» бағдарламаcы. – Астана, 2009. – 117 б.
Айгуль Булатовна Абилова
к.с.н., ст. препод. каф.
«Дошкольное воспитание и начальное обучение»
АО НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по Жамбылской области
Достарыңызбен бөлісу: |