Сүйсін десең көп достарың өзіңді,  Тұз, нан ұсын, жарқын ұста жүзіңді

281 

 

 

Ел қамын ойлаған азамат 

 

 

Бүкіл түркі қамы үшін 

Түн ұйқымды төрт қылдым... 

 

«Күлтегін жолы қандай жол?» Моделге негізделген шығарма-эссе.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Библиографиялық сілтемелер 

1. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. 

2. Жанабілова 

А.К.  Тіл  дамыту  жұмыстарының  инновациялық 

технологиясы. Өскемен, 2008ж. 

3. Бітібаева  Қ,  Құдайбергенова  Г,  Мұқашева  М.  Әдебиетті  оқытудың 

инновациялық технологиясы. Өскемен,2002. 

4. Бітібаева  Қ.О.  Жас  ұрпақты  сөз  өнерімен  қауыштыру  жолдары. 

Өскемен қ. ШҚО БАИ баспасы,2011. 

5. Қ.Бітібаева.Әдебиетті тереңдетіп оқыту. Алматы. “Мектеп”2003. 

6. Қ.О.Бітібаева.  Бір  ғылымнан  басқаның...  Семей  “Үш  биік”  баспасы. 

2008 ж. 

 

 

Макта Егинбаевна Кисабекова 

Назгуль Торегожиновна Калмаганбетова 

Филиал АО «НЦПК «Орлеу» по Карагандинской области 

Казахстан, Караганда 

 

ПРОДУКТИВНОЕ УЧЕНИЕ (PRODUCTIVE LEARNING) 

В МАЛОКОМПЛЕКТНОЙ ШКОЛЕ 

 

Бұл  мақалада,  әлем  кеңістігіндегі  дамып  жатқан  қозғалыстардың  бірі, 

өнімді  оқытудың  (productive  learning)  мазмұны,  иек  тіреген  негізгі  идеялары 

қарастырылған.  Заманауи  ауыл  өмірінің  әлеуметтік-тұрмыстық  жағдайларды, 

мәдениетті,  ауыл  шаруашылығында  адами  фактордың  рөлін  көтеру,  жаңа 

типтік  ауыл  еңбеккерін  тәрбиелеу  мақсатымен  шағын  жинақты  ауыл 

мектебіндегі өнімді жобаларын қолдану жолдары көрсетілген. 

 

Ключевые слова: өнімді оқыту, шағын жинақты аул мектебі, өнім, нәтиже.

 

 

Күлтегін жолы 

 

 

 

 

Менің жолым 

 

 

 

 

282 

 

Одно  из  наиболее  развивающихся  движений  в  мировом  пространстве 

образования последних лет - движение продуктивных проектов и школ (INEPS, 

International  Network  of  Productive  Schools  and  Projects).  Его  философией 

является продуктивное учение (productive learning), или как часто переводят  – 

продуктивное обучение [1]. 

Что же называть продуктом? 

Продуктивными  назовем  знания,  умения,  обладая  которыми  выпускник 

школы  обретает  прочную  опору  для  будущей  жизни.  Продуктивные  -  значит 

необходимые, действенные, прочные, постоянно актуальные, сформированные 

на должном уровне знания и умения [3]. 

Продукт-свидетельство  универсальных  способностей  и  глубокой 

мотивации,  поэтому  он  всегда  имеет  цену  (результат  -  далеко  не  всегда 

становится ценностью). 

Продукт – осмысленный в тексте творческий результат самостоятельной, 

инициативной деятельности. 

Результат  –  формальное  свидетельство  окончания  действия.  Он  может 

быть  и  репродуктивным.  Он  -  воспроизведение,  повторение,  промежуточное 

упражнение…Результат  часто  бывает  «безличен».  Он  свидетельствует  о 

степени  тренированности  и  уровне  простого  навыка  (по  аналогии  можно 

соотнести  эти  два  понятия  как  количественный  и  качественный  показатели). 

Поэтому не всякий результат становится продуктом. 

Что же становится продуктом? 

Школьник  написал  стандартное  сочинение,  сделал  несложный  рисунок, 

это - результат, но еще не продукт. Но если сочинение оригинально, а рисунок 

–  часть  иллюстраций  большой  работы,  то  это,  несомненно,  продукт  - 

ощутимый,  реальный  результат  сделанного  дела  и  системное  обобщение 

некоторых сложных образовательных процессов. 

Продуктивное учение опирается на основные педагогические идеи Джона 

Дьюи (learning by doing): 



 

среда  является  подлинно  образовательной  в  той  мере,  в  какой 

отдельные люди включены в общую деятельность, 



 

никому  ничего  нельзя  навязывать…  лошадь  можно  с  силой 

привести к воде, но нельзя заставить ее пить, 



 

 участие 

в  совместной  деятельности  -  главный  способ 

формирования установок, 



 

навязыванию  сверху  противопоставляется  самовыражение  и 

развитие  личности;  сковывающей  дисциплине  –  свободная  деятельность; 

учению  по  книгам  -  учение  через  опыт;  выработке  разрозненных  умений  и 

навыков посредством многократных повторений - освоение их для достижения 

жизненно важных целей; подготовке к более или менее отдаленному будущему 

-  максимальное использование возможностей настоящего… 

Продуктивное учение оптимально для сельских малокомплектных школ, 

особенно  когда  из  7576  общеобразовательных  организаций  Казахстана  4288 

283 

 

являются  МКШ  (далее-малокомплектная  школа),  что  составляет  56,5%  от 

общего числа. В сельской местности - 4139 (68,6%) - МКШ. 

Сельская  малокомплектная  школа  является  составной  частью 

общегосударственной  системы  образования.  Это  главный  резерв  пополнения 

кадров  для  сельскохозяйственного  производства.  Её  состояние  и  уровень 

работы  оказывает  огромное  влияние  на  социально-экономическое  развитие 

села, 

на 

культурно-образовательный 

уровень 

населения, 

решение 

демографических проблем. 

Следовательно,  школа  в  селе  должна  стать  носителем  инноваций, 

вооружать  ребенка  видением,  способами,  идеологией  качественной  жизни  на 

селе.  Именно  со  школой  сегодня  связаны  надежды  на  воспитание  сельского 

труженика  нового  типа,  повышение  роли  человеческого  фактора  в  сельском 

хозяйстве,  совершенствование  культуры  и  социально-бытовых  условий  жизни 

современного села. 

Такие особенности, как  



 

особые  социальные  условия  жизнедеятельности  сельской  школы 

обусловили  необходимость  выполнения  школой  многочисленных  социально-

педагогических функций; 



 

слитность  с  природным  окружением.  Сельская  школа,  напрямую 

соприкасаясь  с  природой,  потенциально  обладает  более  широкими 

возможностями использования этого фактора в образовательном процессе. 



 

большая  значимость  трудового  воспитания.  Занятость  населения 

сельскохозяйственным трудом всегда определяла потребность сельских детей в 

сельскохозяйственных  знаниях,  умениях  и  навыках,  которыми  и  вооружала 

сельского  ученика  система  трудового  воспитания  и  трудовой  подготовки  в 

школе. 



 

тесная  связь  с  народными  традициями.  Воспитание  в  сельской  школе 

строится с учетом народных традиций. 

являются  основами  для  продуктивного  обучения,  в  частности, 

продуктивных проектов. 

В 

МКШ 

в 

большей 

мере 

осуществляется 

самостоятельная 

образовательная 

деятельность 

учащегося, 

выполняемой 

на 

основе 

индивидуальной  программы  и  при  поддержке  педагога,  что  характерно  для 

продуктивного  учения.  Педагог  перестает  выступать  только  в  роли  учителя-

предметника,  становится  тьютором,  консультантом,  научным  руководителем, 

проектировщиком совместной работы. 

Также,  в  МКШ  можно  реализовать  проект  по  ранней  профориентации 

сельских  школьников  (с  6  по  11  классы).  Участвуя  в  деловой  игре  «Построй 

свой  агробизнес»,  сельские  школьники  на  практике  могут  получить 

возможность  подробно  познакомиться  с  производством  сельхозпродуктов  в 

условиях конкурентных отношений, пройти все этапы создания агробизнеса и 

организации рабочих мест, приобрести навыки использования инновационных 

технологий и инвестиций, маркетинга и управления персоналом. Школьники в 

данном  проекте  могут  разделиться  на  лагеря  «Молочко»,  «Семечко»,  в 

284 

 

зависимости  от  профиля  производственной  деятельности  сельхозпредприятий, 

на базе которых будет проходить знакомство учащихся с особенностью бизнеса 

по производству молока и переработке семян подсолнечника. 

Под  руководством  профессионалов-наставников  в  каждой  команде 

школьники  усердно  могут  освоить  полномочия  генерального  и  финансового 

директоров,  главного  инженера  производственных  линий,  маркетолога, 

эколога,  технолога,  зоотехника  или  агронома,  специалиста  по  контролю 

качества продукции. 

Итоги  деловой  игры  могут  быть  подведены  на  районной  аграрной 

выставке  достижений  с  участием  администрации  района,  руководителей 

агробизнеса,  педагогов  школ  и  родителей  учеников,  где  участники  проекта 

представят свои бизнес-проекты. 

Работу  по  ранней  профориентации  школьников  с  акцентом  на 

сельскохозяйственное производство района и региона необходимо продолжать, 

расширяя круг отраслей и связанных с ним профессий. 

Полученный  опыт  взаимодействия  образования  и  бизнеса  откроет 

большие возможности в вопросах развития экономики района, создания новых 

предприятий  малого  бизнеса  в  АПК  и  улучшения  ситуации  на  рынке  труда. 

Проведение таких мероприятий по профориентации школьников можно сделать 

традиционными,  и  в  период  летних  каникул  организовать  работу  летней 

профильной агросмены на базе оздоровительного лагеря, на участие в которой 

нужно  пригласить  школьников,  прошедших  осеннюю  агросмену,  в  качестве 

экспертов. 

В  СМКШ,  используя  разновозрастное  обучение  и  индивидуальный 

подход,  эффективно  реализовывать  и  другие  продуктивные  проекты.  Темы 

могут  быть  различные:  "Живая  деревня",  “Каркаралинские  корни”,  "Моя 

Родина", "Мы - сельские граждане", "Я и Мир", "Семья" и т.д. 

Одним  из  продуктивных  проектов  может  стать  проект  «Оросительные 

системы в Средней и Центральной Азии»: школьники узнают о многообразии 

способов  орошений  полей  разных  стран  Средней  и  Центральной  Азии  и 

смастерят из глины (соленого теста) стену тружеников сельских полей, модели 

орошений полей, характерных для каждой страны. Изучение данной проблемы 

дает  возможность:  изучать  языки  (национальный  и  иностранный);  создает 

условия  для  выхода  на  историю  систем  орошений  полей  азиатских  стран  и 

сбора разнообразной образовательной информации. 

Одна из задач данного проекта - найти в системах орошения разных стран 

аналогии  и  общее.  Изучение  оросительных  систем  сопровождается 

демонстрацией  моделей,  драматизацией  жизни  тружеников  села,  связанных  с 

вышеуказанной темой, созданием иллюстраций и т.д. 

Таким  образом,  продуктивное  учение  в  малокомплектной  школе  -  это 

альтернативный  путь  обучения  в  условиях  изменяющегося  мира,  где  есть 

взаимодействие  самих  учащихся  и  педагогов  на  основе  демократических 

принципов  со-управления  и  самоорганизации,  партнерские  отношения 

тьюторов, администрации, сельских предприятий и хозяйств, обеспечивающих 

285 

 

единство  образовательного  процесса  и  трудовой  деятельности,  условия  для 

формирования нового качества социальных компетенций молодых людей и их 

готовности к демократическому участию и действию. 

 

Библиографические ссылки 

1. Крылова  Н.Б.  Организация  продуктивного  образования:  содержание  и 

формы,  размышления  и  рекомендации.  Книга  для  педагога.  Серия 

научно-методических  изданий  «Новые  ценности  в  образовании».  -  М.,  -

2008,№3. 

2. Крылова Н.Б., Леонтьева О.М Школа без стен: перспективы развития и 

организация продуктивных школ//Директор школы.-№1.-2001. 

3. Подласый И.П. Продуктивная педагогика. - М., -2003,С.5. 

 

 

Жадыра Кабылбековна Конакбаева 

Гуманитарлық ғылымдар магистрі 

«№45бейімделген орта мектеп» КММ 

Қазақстан, Өскемен қаласы 

 

АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҚТАРЫНДА ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫН 

ПАЙДАЛАНА ОТЫРА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ 

САУАТТЫЛЫҚТАРЫН ДАМЫТУ 

 

Баяндамада  ағылшын  тілі  сабақтарында қолданылатын   ойын  түрлерінің  

қаншалықты маңызды екені айтылады. 

 

Басты  сөздер:  функионалдық  сауаттылық,  ойын,  ойын  түрлері,  ойын 

технологиясы, ағылшын тілі. 

 

Мен  бүгінгі  мақаламды  ұлы  педагог  А.  С.  Макаренконың:  «Ересек 

адамдардың  ісі,  жұмысы,  қызметі  сияқты  ойын  да  бала  өмірінде  маңызды 

болып саналады. Бала ойында қандай болса, ол өскенде жұмыста сондай адам 

болады [1]. 

Ағылшын тілі сабағында әрбір оқушының белсенді сабаққа қатысуының, 

ауызекі  сөйлеуге  талпындыратын,  ағылшын  тілін  оқып  үйренуге  құлшынысы, 

ынтасы  мен  қызығушылығын  арттыратын  әдіс  -  тәсілдер  түрі  мағызды  орын 

алады. 

Сабақты  оқыту  кезінде  ойын  әдістерінің  көмегімен  жоғарыда  айтылған 

міндеттерді  шешуге  болады.  Ойын  кезінде  кез  келген  адамның,  әсіресе  жас 

өспірімдердің қабілеттері толығымен байқалады. Ойын – ақыл күші мен ерекше 

ұйымдастырылған 

эмоционалды 

серпілісті 

талап 

ететін 

ерекше 

ұйымдастырылған  сабақ  түрі.  Ойын  –  қалай  істеу  керек,  не  айту  керек,  қалай 

жеңу  керек  сияқты  шешімдерді  қабылдауға  көмектеседі.  Осы  сұрақтарды 

шешуге  талпыну  арқылы  ойыншылардың  ақыл  –  ой  әрекеттерін  дамытады. 

286 

 

Егер  оқушылар  онымен  қатар  шет  тілінде  сөйлессе,  онда  ойын  олар  үшін  өте 

бай оқыту мүмкіндіктерін ашады. Ойын  - сауық және демалыс түріндегі ойын 

оқушылардың ара - қатынас үлгісіне, шығармашылыққа, оқытуға үйретеді. 

Адамзат  қоғамының  тарихында  ойын  сиқырмен  және  табынумен 

байланыстырылған.Ежелгі  әлемнің  өзінде  де  ойын  оқытудың  бір  түрі  ретінде 

қолданылған.  Алайда  орта  ғасырларда  пайда  болған  авторитарлық  білім  беру 

жүйесі  рационалды  дидактикаға  сүйенгендіктен  біртіндеп  оқыту  – 

қажеттіліктен туатын ауыр еңбек деген ой қалыптасқан. 

«Дидактикалық  ойын  сөзі»  оқыту  үшін  арналған  арнайы  ойындар  деген 

түсінікті  алғаш  рет  Ф.  Фребель  және  М.  Монтессори  енгізген.  ХХ  ғасырдың 

ортасынан  1970  жылдарға  дейін  шет  тілі  сабақтарында  оқытудың 

грамматикалық аударма әдістері белең алған [2]. 

Оның  мақсаты  –  грамматиканы  оқып  үйрету  арқылы  шетел  тіліндегі 

мәтіндерді  түсіну  және оқу  болған.  Кейін оқытудың  коммуникативтік  әдістері 

пайда  бола  бастады.  Оқытудың  ойын  әдісінің  психо  -  педагогикалық  негізі 

ойын  әрекеттері  болып  табылады.  Оқытудың  ойын  әдістері  мотивацияның  әр 

түрлі тәсілдерін қолданылады. 

Ойынның  оқыту  мүмкіндігі  жөнінде  ертеден  белгілі.  Көптеген  алдыңғы 

қатарлы педагогтар  оқыту  процесінде ойынды  қолдану  тиімділігіне  әділ  назар 

аударған. Ойында адамның, әсіресе баланың толық және кейде күтпеген жерде 

қабілеті танылады. 

Ойын – ақыл-ой мен сезім күшін талап ететін ерекше ұйымдастырылатын 

сабақтар.  Ойын  әрқашан  шешім  қабылдауды  ұсынады  –  қалай  істеу,  не  айту, 

қалай ұту қажет? Осы мәселелерді шешу тілегі ойнаушылардың ойлау әрекетін 

арттырады.  Ал  егер  жасөспірім  сонымен  қатар  шетел  тілінде  сөйлесе,  ол 

оқытудың бай мүмкіндігін ашады. Балалар ол туралы ойланбайды. Ойын олар 

үшін  ең  бастысы  –  еліктіргіш  сабақ.  Сонысымен  ол  оқытушыларды,  соның 

ішінде шет тілдер оқытушыларын қызықтырады. Ойын кезінде барлығы тең. Ол 

тіпті  нашар  оқушылардың  да  қолынан  келеді.Тіпті  тіл  даярлығынан  нашар 

оқушы ойында бастаушы болуы да мүмкін: кей кезде бұл жердегі тапқыштық 

пен  түсінгіштік  пәнді  білуден  де  маңызды  болады.  Теңдік  сезімі,  еліктей  мен 

қуаныш  атмосферасы,  тапсырманың  қолынан  келетіндігін  сезіну  –  сөзінде 

басқа  тіл  сөздерін  еркін  қолдануға  бөгет  жасайтын  балалардың  ұялшақтық 

сезімін  жеңуге  мүмкіндік  береді,  және  оқыту  нәтижесіне  жағымды  әсерін 

тигізеді.  Байқалаусыз  тіл  материалы  меңгеріледі  –  «мен  басқаларымен  бірдей 

сөйлесе алады екенмін». 

Сонымен  бірге  ойынды  оған  тән  белгілермен  –  сөйлеу  ықпалының 

мақсаттылығымен,  күтпегендігімен,  әсерлілігімен  шынайы  сөйлеу  арқылы 

араласуға  барынша  жақындатылған  сөйлеу  үлгісінің  көп  қайталанатын 

пысықтауы  үшін  мүмкіндік  туатын  жағдайдағы  түрлі-жағдайлы  жаттығу 

ретінде қаралады. 

Ойындар маңызды әдістемелік тапсырмалардың орындалуына мүмкіндік 

туғызады: 

287 

 

1.  Балалардың  сөйлеу  арқылы  араласуына  психологиялық  дайындығын 

жасауға; 

2.  Олардың  тіл  материалын  көп  қайталауына  табиғи  қажеттілікті 

қамтамасыз етуге; 

3.  Сөйлеудің  жалпы  алғанда  күтпеген  жағдайға  дайындығы  болып 

табылатын  оқушылардың  қажетті  сөйлеу  үлгісін  таңдап  алуға  жаттықтыруға. 

М. Жұмабаевтың сөзінше, «Ойын – бала үшін өмірлік тәжірибе». 

Ендігі  кезекте  өзімнің  іс-тәжірибемнен,  яғни  ағылшын  тілін  оқытуда 

қолданатын  ойын  түрлеріне  тоқталсам.  Сабақ  барысындағы  ойындар 

дидактикалық, дыбыстық, рөлдік, қимыл-қозғалыс, рөлдік болып келеді. 

 

1 - сурет 

 

1.Үй  тапсырмасын,  жаңа  сөздерді,  диалогтарды  пысықтау  барысында 

«Ыстық  орындық»  ойынын  қолданамын.  Бұл  ойынға  шығу  үшін  оқушының 

алдын-ала  қызығушылығы  ояна  келе  сөздік  қорлары  молаяды.  Егер  ол  қате 

жауап  берсе  немесе  диалогты  ұмытып,  сөздерді  шатыстырып  алса,  арнайы 

сенікі  қате  деген  дыбыс  шығады.  Ал  оқушылар  ол  дыбысты  болдырмас  үшін 

барын салып, тырысады, және ұпай да жинай алады.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 - сурет 

2.Дидактикалық немесе логикалық ойынның дәстүрлі түрі – ребус шешу. 

Мен  бұл  ойынды  жаңа  сабақтың  тақырыбын  хабарламас  бұрын  оларға 

ұсынамын.  Оқушылар  бұл  ойында бірден  3  әрекет  жасайды.  Біріншіден,  сөзді 

сурет  арқылы  анықтайды,  екіншіден,  сөздің  дұрыс  жазылуын  сөздіктен 

қарайды, үшіншіден әріптерін санап білімдерін одан әрі бекіте түседі. 

288 

 

 

3 – сурет 

 

3.Бұл  суреттегі  ойынды,  яғни  «Рифма  немесе  Ұйқасын  тап»  бастауыш 

сыныптарда  тақырыптық  жаңа  сөздерді  тексеру,  бекіту  немесе  өткен  сөздерді 

тексеру немесе қайталау мақсатында қолданамын.  Бұл ойын түрі өте қызықты 

және ұйққас табу үшін бала ойланадығ ізденеді, миға шабуыл жасайды. 

4.Келесі  ойынды  да  бастауыш  сыныптар  мен  5  сыныптар  үшін 

қолданамын.  Ол  ойын  «Guess  the  melody»,  яғни  «Әнді  тап»  деп  аталады. 

Тақырыптық әндер жатталады, айтылады, сол әннің басын қосамын, ары қарай 

олар жалғастыру керек. Осы ойын арқылы оқушылардың тыңдалым, айтылым 

әрекеттерін дамытуға болады. 

 

 

4 – сурет 

5.Бастауыш сыныптар мен 5 сыныптарға арналған сабақ ортасында өтетін 

сергіту  сәттерін  қимыл  –  қозғалыс  ойынына  жатқызуға  болады.  Бұл  сәтті  5 

cыныптарда«A  trip  to  the  childhood»  деп  аламын.  Оқушыларға  бұл  кезең 

ұнайды,  себебі  олар  біраз  денелерін  қозғалтып,  созылып,  айналып,  секіреді. 

Бұндай  ойындарды    видеоның  көмегінсіз  де,  көмегімен  де  жасаймыз.  Сергіту 

сәттерін  егер  видеоның  көмегімен  жасасақ  ол  өте  қызықты  және  пайдалы. 

Себебі  тақтадын  не  істеу  керектігі  көрсетіледі,  айтылатын  сөздер  жазылып 

шығып тұрады. Ал оқушылар визуалды көрнекіліктерді естерінде тез және ұзақ 

сақтайды.  Келесі  сабақта  қайталау  барысында  видеоның  көмегінсіз  де  жасай 

алады. Мысалы, «Finger Family», «The Goodbye Song», «Go and Stop», «Big and 

little», «Bang-Bang», «Musical chair», «Magic bag», «Twist a pin», «Tennis», «Play 

snowballs», т.б. 

6.

 

«Міlling»  –  «Сыңарыңды  тап»  жаттығуы.  Бұл  жаттығуды  кез  келген 

пән сабағында қолдануға болады. Оқушылар екі топқа бөлінеді. «А» және «В» 

тобы.  Өтілген  тақырып  бойынша  бір  топқа  оқиғаның  аты,  ал  екінші  топқа  – 

289 

 

оқиғаның  мән-жайы  жазылған  карточкалар  беріледі.  Олар  сынып  бөлмесінде 

еркін жүріп өз сыңарларын табу керек. 

Мен,  ағылшын  тілі  сабағын  ойын  арқылы  өткізу,  бекіту,  пысықтау,  қайталау 

әрекеттерін  Қазақстан  Республикасы  Президентінің  2012  жылғы  27  қаңтардағы 

Қазақстан  халқына  Жолдауында  мектеп  оқушыларының  функционалдық 

сауаттылығын 

дамыту 

мақсатында 

бес 

жылдық 

ұлттық 

жоспарымен 

байланыстырғым келеді. 

Ұлттық  жоспардың  мақсаты  -  Қазақстанда  білім  сапасын  жетілдірудегі, 

оқушылардың  функционалдық  сауаттылығын  дамыту  жөніндегі  атқарылатын  іс-

шаралардың жүйелілігі мен тұтастығын қамтамассыз ету болып табылады [3]. 

Қазақ  маманы  С.Раевтың  ойынша,  сауатсыздық  дерті  адамға  кішкентай 

кезінен бастап жұғады екен. Әсіресе бүлдіршінді жазу мен оқуға баули бастаған 1-

ден  3-сыныпқа  дейінгі  аралықта  пайда  болады.  Яғни,  үшінші  сынып  оқушысы 

ешқашан  кітапханаға  бармаса,  оқулықтан  басқа  ешқандай  кітап  оқымас  тағы  бір 

ертеңгі сауатсыздың дүниеге келгені. Ғалымдардың айтуынша, 8-сыныптан бастап 

оқушылардың 60 пайызының өз бетімен жазып-оқуға деген ынтасы жоғалады екен. 

Тіпті түлектердің үштен бірінің оқуға мүлдем құлқы болмайтын көрінеді. Елбасы 

дұрыс  айтады,  «білім  беру  тек  қана  оқытумен  ғана  шектелмей,  оны  керiсiнше, 

әлеуметтiк адаптация процесіне бейiмдеу қажет». 

Сонымен, функционалдық сауаттылық дегеніміз не? 

Функционалдық  сауаттылығы  дегеніміз-адамдардың  әлеуметтік,  мәдени, 

саяси  және  экономикалық  қызметтерге  белсене  араласуы,  яғни  бүгінгі  жаһандану 

дәуіріндегі заман ағымына, жасына қарамай ілесіп отыруы, адамның мамандығына 

,  жасына  қарамай  үнемі  білімін  жетілдіріп  отыруы.  Ондағы  басты  мақсат  жалпы 

білім  беретін  мектептерде  Қазақстан  Республикасының  зияткерлік,  дене  және 

рухани  тұрғысынан  дамыған  азаматын  қалыптастыру,  оның  әлемде  әлеуметтік 

бейімделуі болып табылады. 

Мұндағы басшылыққа алынатын сапалар: 

-белсенділік; 

-шығармашылық тұрғыда ойлау; 

-шешім қабылдай алу; 

-өз кәсібін дұрыс таңдай алу; 

-өмір бойы білім алуға дайын тұруы болып табылады. 

Бұл  функционалдық  дағдылар  мектеп  қабырғасында  қалыптасады.  Ал, 

ағылшын  тілі  болса,  бүгінгі  таңда  үлкен  қолданысқа  ие  тіл.  Бәріне  белгілі,  ол 

халықаралық тіл. Сондықтан, өз  ана тілімізде қаншалықты сауатты біліп, жазсақ, 

ағылшын  тілін  де  сондай  дәрежеде  білуге  тиіспіз.  Себебі,  қарапайым  тұрмыстан 

мысал  алсақ,  түрлі  цифрлық  техникалар,  телефон  функциялары,  компьютерлік 

ойындарды қосу, өшіру, т.б. функциялары ағылшын тілінде беріледі. 

Қорытындылай келе, ағылшын сабқтарындағы ойындар оқушылардың таным 

белсендігін жандандыратын,  өздігінен ойлауын дамытатын тәсілдердің бірі. Олар 

кез-келген  оқу  материалын  қызықты  да  тартымды  қылып,  оқушылардың  көңілді 

күйін  көтеруге,  өздерінің  жұмыстарына  қанағаттануға  және  білім  үрдісін  жеңіл 

меңгеруге  көмектеседі.  Сабақ  барысында  ойын  арқылы  дамытуға  арналған 

 

290 

 

тапсырмалар жүйелі бағытталып, ұйымдастырылып отырса сонда ғана мұғалімнің 

сабақ    мақсатына  жеткізуіне  мүмкіндік  береді.  Ең  бастысы,  оқушылар  сабақтағы 

ойындар  арқылы  дұрыс  сөйлеуге,  сауатты  жазуға,  өз  ойын  айта  алуға,  сөздік 

қорларын  байытуға  дағдылана  алады.  Оған  дәлел  ретінде  баяндамада  мысалдар, 

суреттер іс-тәжірибеден көрсетілді. 

 

Библиографиялық сілтемелер 

1. Қадырова  Б.    Оқушы  тұлғасын  дамытудағы  әрекет  түрлері.  -  Қазақстан 

мектебі, 2010. №6 – 48-49б. 

2. Бұлақбаев  Д.,  Найманғазықызы  А.  Жаңашылдық  керек.  -  Қазақстан 

мектебі, 2012. №10 – 13-14б. 

3. ҚРсы  Үкіметінің  2012ж.  25  маусымдағы  №832  қаулысымен  «Мектеп 

оқушыларының  функционалдық  сауаттылығын  дамыту  жөніндегі  2012-2016 

жылдарға арналған Ұлттық і іс-қимыл жоспары. 

 

 

Еркеш Мукашевна Копжасарова  

Қ.Дамитов атындағы орта мектебінің  

химия пәні мұғалімі  

ШҚО, Катонқарағай ауданы 

  

жүктеу/скачать 8,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: