Болжанатын қызмет жалға алынған үй-жайда жүзеге асырылады. Жалға алу құны 1 000 000 теңге болады. Үй-жай өндірістік жағдайларға жауап береді: тиісті жарықтандыру, су құбы- ры, кәріз, жылыту, ауа сору. Үй-жайдың жалпы ауданы кемінде 200 ш. м. құрайтын болады.
Кофехананың жұмыс уақыты жұмыс күндері 8.00-ден 22.00-ге дейін. Демалыс күндері сағат 10.00-ден 24.00-ге дейін.
Кофехананы ашу кезінде ең үлкен шығындар ас үй және кофе жабдықтарын сатып алуға, сондай-ақ бөлмені жөндеу мен әрлеуге жұм- салады.
Ұйымдастыру басқару жоспарыКофехананың толық жұмыс істеуі үшін келесі бос жұмыс орындарына қызметкерлерді алу қажет:
Әкімші. Ол сауда залының жұмысын ұйымда- стырады, даяшылар мен барист міндеттерінің орындалуын бақылайды. Ас үй мен залдың үйлесімді жұмысын, тағамдардың уақытылы берілуін қадағалайды. Даяшылар мен бари- стерді жұмысқа қабылдайды және оқытады. Жұмыс кестесі: күн сайын сағат 10.00-ден 22.00-ге дейін.
Бариста. Сусындардың барлық түрлерін дайындайды: кофе, шай, коктейльдер. Кофе сұрыптарын жақсы біледі, көптеген қайнату тәсілдерін біледі. Сыртқы келбеті тартымды, ашық, көпшіл. Басқарушыға тікелей бағынады. Жұмыс кестесі: сағат 10.00-ден 22.00-ге дейін 2 жұмыс күні және 2 демалыс күні
Даяшы. Даяшының міндетіне үстел жасау, қызмет көрсету және клиентпен есеп айыры-
су жатады. Даяшы мәзірдегі рбір тағам туралы білуі тиіс: құрамындағы ингредиенттері, дәмі, дайындау уақыты, ұсыну тәсілі. Кофехана да- яшыларының сыртқы түрі ұқыпты, есте сақтау қабілеті жоғары болуы және әрбір клиентке сыпайы қызмет көрсетуі тиіс. Жұмыс кестесі: сағат 10.00-ден 22.00ге дейін 2 жұмыс күні және 2 демалыс күні
Еден жуушы. Негізгі міндеті — кофехана за- лында, қызметтік бөлмелерінде, ас үйі және кіре берісіндегі тазалықты қадағалау. Жұмыс кестесі: күн сайын.
Қызметкерлердің еңбекақысы жалақы түрін- де болады. Қызмет көрсетуші персоналдың жұмысындағы қосымша ынталандыру шай- лықпұл болып табылады. Шайлықпұл ауы- сым жұмыскерлері арасында әр жұмыс күнінің соңында бөлінеді.
Кофехананың табысы мекемеге келушілердің орташа көрсеткіштерімен және бір чектің ор- таша құнымен есептеледі. Бұл көрсеткіштерге маусымдылық факторы да, нарықтағы жалпы жағдай да әсер етеді.
пен байланысқа жұмсалатын шығындардан, сондай-ақ салық аударымдары мен амортиза- циядан құралады. Шығыстағы ең үлкен үлес салмағы өнімнің өндірістік өзіндік құнына тең келеді.
Шығыстар жоспары. 12-кесте. Өнім өндіруге арналғаншығындардыесептеу.Жылдарбой- ынша шығыстар,теңгемен
Көрсеткіштер атауы
1-жыл
2-жыл
3-жыл
4-жыл
5-жыл
Жоба бойынша барлығы
Шикізат пен материал- дарға арналған шығыстар
13 320
000
21 600 000
21 600
000
21 600 000
21 600 000
99 720 000
Жалға алу
10 000
000
12 000
000
12 000
000
12 000 000
12 000 000
58 000 0000
Ком.қызметтер
1 800 000
2 160 000
2 160 000
2 160 000
2 160 000
10 440 000
Жарнама
1 500 000
1 800 000
1 800 000
1 800 000
1 800 000
8 700 000
Басқа шығыстар
750 000
900 000
900 000
900 000
900 000
4 350 000
Кредиттер пайыздары бойынша шығыстар
851 415
732 246
525 494
318 742
111 991
2 539 888
Амортизация
1 526 708
1 665 500
1 665 500
1 665 500
1 665 500
8 188 708
Еңбекақы төлеу қоры
11 100
000
13 320
000
13 320
000
13 320 000
13 320 000
64 380 000
Жұмыскерлерге төле- нетін әлеуметтік ауда- рымдар
388 500
466 200
466 200
466 200
466 200
466 200
ЖТС (төлеуге )
1 320 000
2 160 0000
2160
0000
2 160 0000
2 160 0000
9 960 000
Барлық шығыстар
42 556 623
76 243 946
76 037
194
75 830 442
75 623 691
788 744 796
кесте. Кірістер мен шығыстар туралы есеп,теңгемен
Атауы
Барлығы
1
2
3
4
5
Жыл
жыл
жыл
жыл
Жыл
Өнімдер мен қызметтерді сатудан түскен кіріс
332 400 000
44 400 000
72 000 000
72 000 000
72 000 000
72 000 000
Материалдар және жиын- тықтаушылар
99 720 000
13 320 000
21 600 000
21 600 000
21 600 000
21 600 000
Жалпы кіріс
232 680 000
31 080 000
50 400 000
50 400 000
50 400 000
50 400 000
Жалға алу
58 000 000
10 000 000
12 000 000
12 000 000
12 000 000
12 000 000
Ком.қызметтер
10 440 000
1 800 000
2 160 000
2 160 000
2 160 000
2 160 000
Жарнама
8 700 000
1 500 000
1 800 000
1 800 000
1 800 000
1 800 000
Амортизация
8 188 708
1 526 708
1 665 500
1 665 500
1 665 500
1 665 500
Еңбекақы төлеу қоры
64 380 000
11 100 000
13 320 000
13 320 000
13 320 000
13 320 000
Жұмыскерлерге төленетін әлеуметтік аударымдар
2 253 300
388 500
466 200
466 200
466 200
466 200
Басқа шығыстар
4 350 000
750 000
900 000
900 000
900 000
900 000
Кредиттер пайыздары бой- ынша шығыстар
2 539 888
851 415
732 246
525 494
318 742
111 991
Пайдаға салынатын са- лыққа дейінгі пайда
70 664 727
3 163 377
17 356 054
17 562 806
17 769 558
17 976 309
Табыс салығы
9 960 000
1 320 000
2 160 000
2 160 000
2 160 000
2 160 000
Таза табыс
60 704 727
1 843 377
15 196 054
15 402 806
15 609 558
15 816 309
кесте. Ақша қаражаты қозғалысының болжамы (Cash Flow),теңгемен
Атауы
БАРЛЫҒЫ
1
2
3
4
5
Жыл
жыл
Жыл
жыл
жыл
А
Б
В
Г
Д
Е
Ж
1.
Есептік кезеңнің басын- дағы ақша қаражаты- ның қалдығы
0
1 028 175
10 722 017
22 678 661
34 842 357
2.
Операциялық қызмет- тер
3.
Түсім
332 400 000
44 400 000
72 000 000
72 000 000
72 000 000
72 000 000
4.
Шығыстар (5с+6с+7с+8с+9с+10с)
268 531 896
42 556 623
56 803 946
56 597 194
56 390 442
56 183 691
5.
Шикізат пен матери- алдар
99 720 000
13 320 000
21 600 000
21 600 000
21 600 000
21 600 000
6.
жалақы (ЕТҚ)
64 380 000
11100000
13320000
13320000
13320000
13320000
7.
Жұмыскерлерге төле- нетін әлеуметтік аударымдар
2 253 300
388 500
466200
466200
466200
466 200
8.
Өндірістік және әкімшілік шығыстар
89 678 708
15576708
18525500
18525500
18525500
18525500
9.
Несие үшін пайыздар
2 539 888
851 415
732 246
525 494
318 742
111 991
10.
Табыс салығы
9960000
1320000
2160000
2160000
2160000
2160000
11.
Операциялық қызмет- тердің нәтижесі (3с-4с)
63 868 104
1 843 377
15 196 054
15 402 806
15 609 558
15 816 309
12.
Инвестициялық қызмет- тер
13.
Түсім
16 655 000
16 655 000
-
-
-
-
14.
Шығыстар (15с)
16 655 000
16 655 000
-
-
-
-
15.
Негізгі құралдарды сатып алу
16 655 000
16 655 000
-
-
-
-
16.
Инвестициялық қызмет- тің нәтижесі (13с-14с)
-16 655 000
-16 655
000
-
-
-
-
17.
Қаржылық қызметтер
18.
Түсім (19с+20с)
16 655 000
16 655 000
-
-
-
-
19.
Құрылтайшылардың салымдары бойынша түсімдер
-
-
-
-
-
-
20.
Кредиттер бойынша түсімдер
16 655 000
16 655 000
-
-
-
-
21.
Шығыстар (22с+23с)
16 655 000
2 871 552
3 445 862
3 445 862
3 445 862
3 445 862
22.
Құрылтайшыларға дивидендтер бойынша төлемдер
-
-
-
-
-
-
23.
Кредиттер бойынша төлемдер
16 655 000
2 871 552
3 445 862
3 445 862
3 445 862
3 445 862
24.
Қаржы қызметтерінің нәтижесі (18с-21с)
0
13 783 448
3 445 862
3 445 862
3 445 862
3 445 862
25.
Ақша қаражаты- ның таза ағындары (11с+16с+24с)
47 512 804
1 028 175
11 750 192
11 956 644
12 163 696
12 370 447
26.
Есептік кезеңнің аяғын- дағы қалдық (1с+26с)
1 028 175
10 722 017
22 678 661
34 842 357
47 2012 804
Қаржылық болжамдарды құру үшін пайдаланылған негізгі бастапқы деректер, жорамалдар мен алғышарттар. 15-кесте.Салықтар
Салық атауы
Салық мөлшерлемесі, %
Салық салу кезеңі
Пайда салығы
3
ай
ЖТС
10
ай
ӘА
3,5
ай
Пайда мен шығындардың қаржылық есептеріИнвестиция көлемі 16 655 000 теңге. Инвести- циялардан түскен кірістер (кеш-фло есебі)
бірінші жылы: 1 028 175 теңге;
екінші жылы: 11 750 192 теңге;
үшінші жылы: 11 956 644 теңге;
төртінші жылы: 12 163 696 теңге;
бесінші жылы 12 370 447 теңге. Дисконттау мөлшерлемесі 20% тең.
Жобаның тиімділігін есептеу.
Таза ақша ағындары келесідей есептеледі: CFi/(1+r)t
кесте. Қаржылықесептеулер
Мұнда CFi жылдар бойынша ақша ағыны. r дисконт мөлшерлемесі.
t – жыл нөмірі, 1-ші, 2-ші, 3-ші және т.б. Мыса- лы, бірінші жылы
-1 028 175/(1+0,20)1 = -856 812,5 теңгеге тең
таза ақша ағынын аламыз,
Таза дисконтталған табыс ТДТ(ағылшынша қысқартылуы NPV)
ТДТ=CFi/(1+r)i– I,
Мұнда I – инвестициялардың мөлшері.
CFi/(1+r)i – таза ақша ағындарының сомасы. Есептеу деректері бар кестені толтырамыз.
Жылдар
Инвестиция сомасы, тең- гемен (I)
Ақша ағын- дары, теңге (CFi)
Ақша ағындарының сальдосы
= Жинақталған ақша ағыны минус инвестициялар
Таза ақша ағыны, теңге- мен (CFi/(1+r)t)
Таза дисконтталған кіріс, ТДТ(∑CFi/(1+r) i– I)
1
16 655 000
-1028175
-17683175
-856812,5
-17511812,5
2
11750192
-5932983
8159855,6
-9351956,944
3
11956644
6023661
6919354,2
-2432602,778
4
12163696
18187357
5865979,9
3433377,16
5
12370447
30557804
4971405,2
8404782,366
ТДТ = 3 433 377,16 теңге.
Қарапайымөтелумерзімі2+5932983/11956644
= 2,5 (жыл) тең. Дисконтталған мерзім 3+2432602,778/5865979,9 = 3,4 (жыл) тең.
Кірістілік индексі келесідей есептеледі: PI=CFi/(1+r)i/I (таза ақша ағындарын инвести- ция мөлшеріне бөлеміз).
Табыс индексі = тең (-856812,5+8159855,6+69
19354,2+5865979,9+4 971405,2) / 16655000 =
1,5.
Қорытынды:
Осылайша, ТДТ>0,
Кірістілік индексі (инвестициялардың рента- бельділігі) >1.
Қарапайым және дисконтталған өтелімділік мерзімі 4 жылдан аз. Бұл жоба орта мерзімді перспективада өтелетінін және оны тиімді деп санауға болатынын білдіреді.
Кірістіліктің ішкі нормасын есептейміз. Кірістіліктің ішкі нормасы бұл NPV=0 дисконт- тау ставкасының мәні.
Кірістіліктің ішкі нормасын таңдау әдісімен табуға болады. Бастапқыда NPV оң болатын дисконттау мөлшерлемесін, содан кейін NPV теріс болатын дисконттау мөлшерлемесін қа- былдау, осыдан кейін NPV 0-ге тең болатын орташаландырылған мәнді табуға болады.
Біз 20% тең дисконттау мөлшерлемесі үшін
NPV есептеп алдық. Бұл жағдайда NPV = 3 433 377,16 теңге.теңге.
Енді 36 % тең дисконттау мөлшерлемесін қа- былдап, NPV есептейміз.
NP V= -10 281 75/(1+ 0, 36) 1+1 175 0192 / (1+
0, 36) 2+ 11956644/(1+ 0,36) 3 + 12163696/
(1+0,36)4+12370447 / (1+0,36)5 – 16655000 =
-90503,95 теңге.
Сонымен, мөлшерлеме 20% болғанда NPV оң, ал мөлшерлеме 36% болғанда ол теріс. Демек, IRR кірістілігінің ішкі нормасы 20-36% шегінде болады.
Кірістіліктің ішкі нормасы. Есептеу
IRR кірістілігінің ішкі нормасын мына формула бойынша табамыз:
Тәуекелдің сыртқы және ішкі факторлары бар. Біріншісі нарықтық ортаның жай-күйіне, баға- лардың жалпы деңгейіне, тұтынудағы қандай да бір үрдістердің болуына байланысты. Ішкі тәуекелдер компания ішіндегі жұмысты ұй- ымдастыруға байланысты. Сыртқы тәуекелге мыналар жатады:
Халықтың сатып алу қабілетінің төмендеу тәуекелі. Бұл жағдайда сізге не бағаны төмен- дету, не табысы жоғары аудиторияға ауысу керек;
Бәсекелестікті арттыру тәуекелі. Тәуекелді төмендету бірегей сауда ұсынысының, сон- дай-ақ басқа да бәсекелестік артықшылықта- рының болуына мүмкіндік береді;
Үрдістердің өзгеру тәуекелі және кофе су-
сындарын пайдаланудан бас тарту. Бұл тәу- екел төмен. Дегенмен, тіпті бұл жағдайда сіз әрқашан басқа сусындарды дайындауға назар аудара аласыз. Ішкі тәуекелдерге мыналар жа- тады:
Жабдықтың тез тозу қаупі. Бұл тәуекел өте жоғары, ал өндірістің тоқтап қалуы мүмкін емес, сондықтан қауіпті төмендету үшін сізге жабдық сынып қалған жағдайда оны жөндей- тін инженерді білу қажет;
Қызметкерлер тарапынан ұрлық жасау қаупі. Бұл қауіп бейнебақылау жүйесін енгізу есебі- нен төмендейді;
Клиенттерге сапасыз қызмет көрсету тәуе- келі. Ойластырылған жазалау жүйесі мен ай- ыппұл енгізу есебінен төмендейді;
Танымал емес тағамды ас мәзіріне енгізу қа- упі бар. Тәуекелді нивелирлеу үшін бас аспаз- дың міндетіне осы немесе басқа тағамдарға сұраныстың тұрақты мониторингін енгізу қа- жет. Қоғамдық тамақтану бизнесіндегі тәуе- келдер пайда болу ықтималдығы бойынша, сондай-ақ салдарларды жоюдың ықтимал
тәсілдері бойынша ерекшеленеді. Алайда ал- дын алу іс-шараларын өткізу жөніндегі іс-қи-
мыл жоспарын әзірлеу үшін барынша көп тәу- екел санын ескеру маңызды.