Нүрмашева Ф. К а з а Х с т а н р е с п у б л и к а с ы н ы ң а з а м а т т ы қ 1 c ж ү р г І з у к ү к ы ғ ы \. l\l \ I ы /м II а \іч 1,1 ’iiiw
§ 4. Азаматтык. күкыкты сотта коргаудың әдістері мен түрлері
жүктеу/скачать 12,05 Mb. Pdf көрінісі
|
nurmashev u nurmasheva f kazakstan respublikasynyn azamattyk 2
§ 4. Азаматтык. күкыкты сотта коргаудың әдістері мен түрлері Азаматтар мен үйымдардың күкыктары өзге тараптар жагы- нан бүзылган жағдайда, сондай-ак келешекте күкыктың бүзы- луына кокан-локкы жасалган жагдайда және де бүзылған күкыкты өз еркімен калпына келтірмесе онда белгілі бір корғау шараларын колдануға тура келеді — міндетп тарапка катысты күкыкты корғау әдістері. Күқықты қоргау әдісі — материалды (реттелуші) күкык сана- ты. Күкыкты корғау әдістері Казакстан Республикасынын Аза- маттык кодексінде (9-бап) берілген. Азаматтык күкыкты корғ- ауды сот, төрелік сот немесе аралык сот мынадай жолдармен жүзеге асырады: — күкыкты мойындау; — күкыкбұзылғанға дейінгі жағдайды калпына келтіру және оны бүзудың немесе бүзуға кокан-локы жасау әрекеттерінің алдын алу; — шын мәнінде міндеттерді орындауға үкім шығару; — шығындарды, түраксыздыкты өндіру, келісімді жарамсыз деп тану; — моральдык шығынды өтеу; 21 — к у к ы к т ы к к а р ы м -к а т ы н а с т а р д ы , т ү к к е т ү р м ай т ы н келісімнін жарамсыздык салдарын колдануды токтату немесе өзгерту; — мемлекетпк органнын немесе ж ергш ктт баскару органы- нын актісін жарамсыз немесе колдануга жатпайды деп raHv. Куқықты қоргау турлері. «Кукыкты корғау әдісі» тусінігінен «кукыкты корғау түрінін» айырмашылығы бар. Кукыкты корғау түрі - бул іс ж үрп зу сипатынын санаты. Кукыкты коргау түрі кузырлы органдардын заңмен аныкталған кукыкты корғаудағы іс-әрекеттері, ягни накты мән-жайларды аныктау, күкы к нор- маларын колдану, кукыкты коргау турін аныктау және шешім шыгару болып табылады. Кұкык корғаудың занда көрсетілген түрлерін колдану, яғни күкык бузушыға белгілі бір мәжбүрлеу шаралары күкы к коргаудын бір түрімен емес, бірнеше түрімен жүзеге асырылады. Кукык коргау түрлерінін алуан түрліліп біркатар мынадай ф акторларм ен — тиісті кукы кты коргау немесе сактауды ң ерекш ел ігім ен , ку к ы кты к кары м -каты насты м ойы ндауды ң курделілігімен немесе керісінше карапайымдьыығымен, коғам- дағы демократиялык проиестердін даму денгейімен, кукыктык дәстүрлермен түсіндіріледі. Бузылған немесе ж окка шыгарылған азаматтык кукыкты коргауды іс ж үрпзу зандылыктарында б е к т л г е н ведомствалык багыныштылыкка сәйкес жалпы сот, экономикалык сот, ара- лык сот жүзеге асырады. Даусыз кукыкты және занмен сакталатын мүдделерді коргау мен сактау кы зм еттерін нотариустер мен нотариалд ы к іс- әрекеттерді аткаруға кукыктары бар өзге де лауазымды тулга- лар аткарады. Сонымен нотариустер келісімдерді куәләндыра- д ы , м ұ р а г е р л ік м ү л ік т і с а к т а у ға ш ар а л а р к о л д а н а д ы , мүрагерлікке күкык, жубайлардын мүлкіндеп үлес күкыгы ту- ралы куөліктерін береді. Енбек дауларынын біркатары кукыктык лау -жанжал туын- даган жерде тікелей енбек даулары боиынша кұрылган комис сия (ЕК.К) кдрайды, ал коллективл дауларды б т м г е р комис сия карайды. К укыкты коргау түрлерінін іиннде азаматты к іс ж үргізу кукыгы нормаларымен бүге-ш ігесінедейін оеттелген, ж ан-ж ак- ты тарихи калыптаскан сотта коргау турі жетекші рөл аткэра- ды Ол занды дурыс колдануга, пакты кукыктар мен тараптар- дын міндеттерін аныктауға сенікіді кепілмен камтамасыз етеді. Адамнын бузылган кұкьнын сот аркылы коргау барынша тиімді, әрі оркениетгі. 22 Соггардын кызметі ен алдымен азаматтардын, сонымен бірге б елгілі бір ш ек т еп ұйы м дарды ң күк ы ктары мен занды мүдделерін коргауга бағытталган күкықты коргаудың демокра- тиялыктүрі болып табылады. Сот жүзшде қоргаіу куқыгы — бұл конституниялык күкык. Әркімге күкыгы мен бостандыгын сот жүзінде жүктеу/скачать 12,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|