«ӚЗІНЕ БАҒА БЕРУ» ӘДІСТЕМЕСІ

 

48 

9.

 

Мен  танымайтын  адамдардың  алдында  сӛйлеуге 

қорқамын. 

10.

 

Мен кӛп қателесемін. 

11.

 

Мен адамдармен дұрыс сӛйлесе алмайтыныма ӛтінемін. 

12.

 

Мен ӛзіме толық сенбеймін. 

13.

 

Басқа  адамадар  менің  іс-қимылдарымды  жиі  қолдап 

отырғанын қалаймын. 

14.

 

 Мен ӛте қарапайыммын. 

15.

 

 Менің ӛмірім мәнсіз. 

16.

 

 Кӛп адамдар мен туралы теріс пікірде. 

17.

 

 Ӛз ойларыммен бӛлісе алатын жақыным жоқ. 

18.

 

 Адамдар менен кӛп нәрсені күтеді. 

19.

 

 Менің жетістіктерім ӛзгелерді онша қызықтырмайды. 

20.

 

 Мен аздап қысыламын. 

21.

 

 Кӛп адамдардың мені түсінбейтіндігін сеземін. 

22.

 

 Мен ӛзімді қауіпсіз сезінбеймін. 

23.

 

 Мен себепсіз жиі қобалжимын. 

24.

 

 Мен  адамдар  отырған  бӛлмеге  кіргенде  ӛзімді  ыңғайсыз 

сезінемін. 

25.

 

 Мен туралы адамдар сыртымнан айтатынын сеземін. 

26.

 

 Мен ӛзімді еркін сезінбеймін. 

27.

 

 Ӛзгелер  кӛп  нәрсені  менен  гӛрі  жеңіл  қабылдайтынына 

сенімдімін. 

28.

 

 Жайсыз нәрсеге кезігетіндей боламын да тұрамын. 

29.

 

 Адамдардың қалай қарайтындығы мені толғандырады. 

30.

 

 Менің кӛпшіл болмағаным ӛкінішті-ақ. 

31.

 

 Пікірталастарда  мен  ойымның  дұрыс  екендігіне  сенімді 

болғанда ғана ойымды айта аламын. 

32.

 

 Кӛпшіліктің менен не күтетіні туралы ойланамын. 

 Қорытынды: Егер сіз 0-ден 25-ке дейін ұпай жинасаңыз, онда 

сіз  ӛзіңіздің  іс-қимылдарыңызға  сенімді  адамсыз;  26-дан  45-ке 

дейін  –  ӛзіндік  бағаның  орташа  деңгейі;  46-дан  жоғары  қарай  – 

ӛзіндік  бағаның  тӛменгі  деңгейі  (ӛзіңіз  туралы  айтылған  сын 

ескертпелерге  қиналасыз,  ӛз  іс-қимылдарыңыздың  дұрыстығына 

күдіктенесіз). 

 

 

 

 

 

49 

С.РОЗЕНЦВЕЙГТІҢ ФРУСТРАЦИЯНЫ 

ЗЕРТТЕУГЕ АРНАЛҒАН 

ТӘЖІРИБЕЛІК-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ 

ӘДІСТЕМЕСІ 

 

Мақсаты: зерттелушінің фрустрациялық әсерін анықтау. 

Әдістеме  24  суреттен  тұрады,  онда  фрустрациялық 

жағдайдағы адамдар бейнеленген. 

Мәтінде  кӛрсетілген  жағдайларды  екі  негізгі  топқа  бӛлуге 

болады: 

1)

 

«Кедергілік»  жағдайлар.  Бұл  жағдайларда  белгілі  бір 

кедергі,  кейіпкер  немесе  нәрсе,  абыржып,  сӛзбен  немесе  белгілі 

бір  тәсілмен  дұрыс  ойдан  жаңылыстырады.  Бұған  16  жағдайлық 

сурет жатады. Олар: № 1,3,4,6,8,9,11,12,13,14,15,18,20,22,23,247 

2)

 

«Кінәлау»  жағдайлары.  Бұнда  субьект  кінәлау  обьектісі 

болады. Бұлар 8 сурет. Олар: № 2,5,7,10,16,17,19,21. 

Тестті  бағалау.  Әрбір  жауап  2  критерий  бойынша 

бағаланады: реакция бағыты және реакция типі. 

1)

 

Экстрапунитивті  реакция  (тірі  немесе  ӛлі  ортада  фрустра-

циялық  жағдайлардың  деңгейіне  кӛңіл  аудару  формасында, 

фрустрацияның  себептерін  кінәлау  формасында  немесе  басқа 

біреудің  берілген  жағдайды  шешуге  рұқсат  беруге  бағытталған 

реакция). 

2)

 

Интропунитивті  реакция  (субьектінің  ӛзіне  бағытталған 

реакция; зерттелушінің фрустрациялық жағдайларды ӛзіне жайлы 

деп  қабылдауы,  кінәні  ӛзіне  алу  немесе  берілген  жағдайды 

дұрыстауға ӛзіне жауапкершілік алу). 

3)

 

Импунитивті  реакция  (зерттелушінің  фрустрациялық 

жағдайды  маңызсыз  ретінде,  біреудің  кінәсі  жоқ  ретінде  немесе 

ӛзінен-ӛзі  дұрысталатын  нәрсе  ретінде  қарауы,  тек  күтіп  және 

ойлану керек). 

Реакция типтеріне байланысты бөлінеді: 

1.

 

Реакция  типі  «кедергіге  фиксация»,  (зерттелушінің 

жауабындағы  фрустрация  тудырған  кедергі,  барынша  кӛңіл 

аударылып  немесе  кедергі  емес,  игілік  ретінде  түсіндіріледі 

немесе маңызды мағынасы жоқ ретінде сипатталады). 

2.

 

Реакция 

типі 

«ӛзін 

қорғауға 

фиксация», 

(мұнда 

зерттелушінің  жауабында  басты  рольді  ӛзін,  ӛзіндік  «менін» 

қорғау  болып  табылады  және  субьект  ӛзін  жазғырады  немесе  ӛз 

 

50 

кінәсін  мойындайды  немесе  фрустрацияға  жауапкершілік 

ешкімге берілуі мүмкін еместігін кӛрсетеді). 

3.

 

Реакция  типі  «қажеттіліктерді  қанағаттандыруға  фикса-

ция»,  (жауап  проблеманы  шешуге  бағытталған;  реакция 

басқалардың  жағдайды  шешуге  кӛмек  талап  ету  формасында 

болады;  субьект  жағдайды  шешуге  кіріседі  немесе  уақыт  және 

жағдайлар оның дұрысталуына әкеледі). 

Осы  6  категорияның  байланысынан  9  фактор  және                        

2 қосымша вариант алынады. 

Реакция  бағытын  анықтау  үшін  мына  әріптер  пайдала-

нылады:  E,I,M.  E-экстрапунитивті  реакция;  I-интропунитивті;          

M-импунитивті. 

Реакция  типтері  мына  символдармен  кӛрсетіледі:  OD-«кед-

ергіге фиксация», ED-«ӛзін қорғауға фиксация», NP-«қажеттілікті 

қанғаттандыруға фиксация». 

Белгілеу үшін жауапта кедергі идеясы болса,  «прим» белгісі 

қосылады  (E',I',M').  «Ӛзін  қорғауға  фиксация»  реакция  типі  бас 

әріппен  белгіленеді.  «Қажеттіліктерді  қанағаттандыруға  фикса-

ция» кіші әріптермен белгіленеді e, i,m.  

Тиісті  таблицада  зерттелушінің  жауаптарын  бағалайтын 

тәсілдер  болады.  Бағалаулар  ары  қарай  ӛңделу  үшін  тіркеу 

қағазына  жазылады.  Ол  GCR  кӛрсеткішін  есептеп  шығаруды 

болжайды, ол «әлеуметтік бейімделу деңгейі» ретінде белгіленуі 

мүмкін.  Берілген  кӛрсеткіш  зеттелушінің  нақты  жауаптарын 

«стандартталған»,  ортастатистикалық  салыстыру  жолымен 

есептелінеді.  

                                        Тесттік материалдар 

Нұсқау:  «Әрбір  суретте  екі  немесе  оданда  кӛп  адам 

бейнеленген. Сол жағындағы адам әрқашан сӛйлеп тұрған күйде 

бейнеленген.  Сізге  жауап  парағындағы    номерге  сай  келетін 

суретке сондағы берілген сӛздерге ойыңызға қандай жауап келеді 

соны жазу керек. Әзілдеуге тырыспаңыз. Тез қимылдаңыз».  

GCR  кӛрсеткішінде  субъект  ұпайларын  статистикалық  есеп-

теу  жолымен  алынған  стандарттық  мӛлшерлермен  салыстыры-

лып  есептеледі.  Салыстыру  үшін  қолданылатын  жағдайлар  бар-

лығы-14.  Зерттелушінің  хаттамасының  сол    жағына  «+»  белгісі 

қойылады,  егер  субъект  жауабы  стандартты  жауаппен  ұқсас 

болса.  Стандартты  жауапта  жағдайға  байланысты  2  түрлі  жауап 

берілсе, онда зерттелушінің бір жауабы сәйкес келсе болады. Бұл 

 

51 

жағдайда  жауап  «+»  белгісімен  белгіленеді.  Егер  зерттелушінің 

жауабы екі  түрлі болса, оның біреуі стандартқа сәйкес келсе, ол 

0,5  баллмен  бағаланады.  Егер  жауап  стандартқа  сәйкес  келмесе 

«−» таңбасымен белгіленеді. Бағалаулар қосылады. Әрбір плюс 1, 

ал  минус  0  болады.  Сосын  14  жағдайға  байланысты  зерттелу-

шінің GCR кӛрсеткішінің мӛлшері процент бойынша ӛлшенеді.  

Ересектерге арналған GCR жалпы таблицасы (Н.В.Тарабрина) 

 

 

№ сурет 

ОD 

ED 

NP 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

18 

19 

20 

21 

22 

23 

24 

M' E' 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

E' 

 

 

E' 

 

 

 

M' 

 

M' 

 

I 

 

 

 

 

E 

 

 

E 

 

E 

 

 

 

E I 

 

 

I 

 

 

 

 

 

i 

e 

 

 

 

 

 

m 

e 

 

Профильдер:  Әрбір  9  есептік  факторлардың  жиілігінің 

кӛрінуі  профильдердің  квадраттарына  қосылады.  Әрбір  жауап 

берілген есептік фактор 1 ұпай болып есептелінеді.  

 

52 

9  профильдік  квадраттар  жазылғаннан  кейін  сандар  бағана 

және  жолдарға  жинақталады.  Жағдайлар  саны  24  болғандықтан, 

әрбір  жағдайлар  үшін  максимум-24  болады  және  әрбір  алынған 

санның  проценті  есептелінеді.  Осыған  орай  E,I,M,OD,ED,NP 

қатынастары  бойынша  алынған  проценттер  зерттелушінің 

фрустрациялық реакциядағы ерекшеліктерін кӛрсетеді.  

Тенденцияны (негізгі ой, мақсат) анализдеу. 

Тенденциялар стрела түрінде жазылады. «+» таңбасы (дұрыс 

тенденция) және «−» таңбасы (теріс тенденция).  

Тенденцияның  есептік  бағалауын  есептеп  шығу  формуласы: 

(а−в): (а+в), а−хаттаманың  бірінші бағанындағы есептік бағалау, 

в− екінші бағандағы есептік бағалау. 

Тенденция кӛрнекі ретінде қаралу үшін, ол кем дегенде тӛрт 

жауапты  ӛзіне  қосу  керек  және  минимальды  бағасы  0,33  болуы 

керек.  

Тенденцияның бес типі талданады: 

1 тип. Реакция ОD бағанына бағытталып қаралады.  

2 тип. Ұқсас түрде E,I,M факторларымен қарастырылады.   

3 тип. Ұқсас түрде  e,і,m факторларымен қарастырылады.  

4 тип. Реакция бағыты бағалардығ есебінсіз қарастырылады.  

5  тип.  Кӛлденең  тенденция  бағыттын  есептемей  факторлар 

үш бағанға бӛліп қарастырылады. 

Интерпритация       

Зерттелуші  саналы  және  бейсаналы  ӛзін  суреттегі  жағдай-

лардағы кейіпкермен ұқсастырады. Түсіндіру техникасы бірнеше 

этаптан тұрады. 

 Бірінші этап GCR  зерттеу, ол әдістеменің негізгі кӛрсеткіші 

болып  табылады.  Егер  зерттелуші  GCR  тӛмен  процентін  алса, 

онда  ол  оны  қоршаған  адамдармен  жиі  конфликті  болады  деп 

болжанады.  Яғни  ол  ӛзінің  әлеуметтік  ортасына  дұрыс 

бейімделмеген.  

Екінші  этап  профильдер  кестесіндегі  6  факторларды, 

бағаларды  зерттеуден  тұрады.  Реакция  бағыттарына  (E,  I,  M) 

қатысты  реакциялар  фрустрацияның  тоериялық  түсінігінен 

шығатын мағына береді. 

Үшінші этап – тенденцияны зерттеу. Ол зерттелушінің ӛзінің 

жекелік реакцияларын түсінуде үлкен мағынаға ие.  

Зерттеуді  жекелік  және  топтық  түрде  жүргізуге  болады. 

Қажет уақыт 20-30 минут.  

 

53 

      

                     Нәтижелерді ӛңдеуге арналған бланкі 

Аты-жӛні ____________________                                                                                 

Зерттеу күні                                                                            

Зерттелуші жауабының                Профильдер таблицасы                                                                    

бағалануы    

 

               

   

     OD     ED       NP                                                                                                       

 

O

D 

E

D 

N

P 

С

умма 

%  С

танд 

E 

 

 

 

 

 

 

I 

 

 

 

 

 

 

M 

 

 

 

 

 

 

с

умма 

 

 

 

 

 

 

% 

 

 

 

 

 

 

С

танд 

 

 

 

 

 

 

1 

 

 

 

 

2 

 

 

 

3 

 

 

 

4 

 

 

 

5 

 

 

 

6 

 

 

 

7 

 

 

 

8 

 

 

 

9 

 

 

 

1

0 

 

 

 

1

1 

 

 

 

1

2 

 

 

 

1

3 

 

 

 

1

4 

 

 

 

1

5 

 

 

 

1

6 

 

 

 

1

7 

 

 

 

1

8 

 

 

 

 

54 

 

 

 

 

 

 

 

П

айы

зға 

айн

алд

ыру

ға                Түсініктеме 

(интерпритация): 

         арналған кесте 

 

0,5=2,1%    8,5=35,4%     16,5=68,7%                                

1,0  4,2        9,0  37,5        17,0  70,8 

1,5  6,2        9,5  39,6        17,5  72,9 

2,0  8,3        10,0  41,6      18,0  75,0 

2,5  10,4      10,5  43,7      18,5  77,1 

3,0  12,5      11,0  45,8      19,0  79,1 

3,5  14,6      11,5  47,9      19,5  81,2 

4,0  16,6      12,0  50,0      20,0  83,3 

4,5  18,7      12,5  52,1      20,5  85,4 

5,0  20,8      13,0  54,1      21,0  87,5 

5,5  22,9      13,5  56,2      21,5  89,6 

6,0  25,0      14,0  58,3      22,0  91,6 

6,5  27,0      14,5  60,4      22,5  93,7 

7,0  29,1      15,0  62,5      23,0  95,8 

7,5  31,2      15,5  64,5      23,5  97,9 

8,0  33,3      16,0  66,6      24,0  100,0 

 

1

9 

 

 

 

2

0 

 

 

 

2

1 

 

 

 

2

2 

 

 

 

2

3 

 

 

 

2

4 

 

 

 

Үлгілер 

E=  =  % 

E  I=  =  % 

E  I=  =  % 

E - E =  =  

% 

I  - I =  =  

% 

M  I =  =  

% 

Тенденциялар 

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

Жалпы 

үлгілер 

 

 

 

 

55 

 

Бұл сұмдық: 

анамның сүйікті 

құмырасын 

сындырдыңыз 

Сіздің киіміңізді 

бүлдірдік, 

ӛкінішті, әрірек 

ӛтуге тырыстым 

 

 

56 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кӛлігімнің 

бұзылып 

қалғаны 

ӛкінішті, сіз 

поездға 

кешігііп 

қалдыңыз 

Сізге экран 

кӛрінбейді 

ғой 

 

 

57 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кітапхана ережесіне 

сай сіз тек бір 

уақытта екі кітап ала 

аласыз 

Міне сізге осы сағатпен 

үшінші рет келіп тұрмын, 

алғаныма бір апта болды, 

бірақ үйге апарсам жасамай 

қалады 

 

58 

 

 

Сіз қатты 

шулап отырған 

жоқсызба? 

Сенің құрбың 

мені кешке 

биге шақырды, 

сен келмейді 

деді 

 

59 

 

 

 

Түсінемін, сізге 

плашыңыз керек, 

бірақ сізге түске 

дейін күту керек 

болады 

Сіз 

ӛтірікшісіз! 

Сіз ӛзіңізде 

білесіз! 

 

60 

 

 

 

 

 

 

Кешірім 

ӛтінем, 

бізді дұрыс 

қоспаған 

Бұл сенің бас киімің 

болмаса, мүмкін, 

Петров қателесіп 

сенікін алып кеткен де, 

ӛзінікін мұнда тастап 

кеткен 

 

61 

 

 

 

 

 

 

 

Мен сізді қазір 

қабылдай 

алмаймын, біз 

кеше келісіп едік 

ғой 

Ол мұнда 10 

минут бұрын 

болу керек еді 

 

62 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Білемін, сені 

қиын жағдайға 

қалдырдым, 

бірақ мен келе 

алмаймын 

Сіздің мені 

қуып жетуге 

еш қақңыз 

жоқ 

 

63 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ӛте ӛкінішті, 

соңғы үлгісін 

жаңа ғана 

сатып 

жібердік 

 

64 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сіз ӛзіңіз не 

ойлайсыз 

мектептің 

жанымен 

сағатына 80 км 

жылдамдықпен 

ӛткенде? 

Менің білгім 

келеді, неге ол 

бізді 

шақырмаған 

 

65 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сіз кеше 

режеткен адам, 

ауруханада 

жатыр 

Бір жеріңізді 

ауыртып алған 

жоқсызба? 

 

66 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бұл Наташа 

әпке, біздің 

күте 

тұруымызды 

сұрайды, ӛзі 

келгесін 

шығарып 

салғысы келеді 

Міне сіздің 

газетіңіз. 

Баланың 

жыртып 

тастағаны 

ӛкінішті 

 

67 

жүктеу/скачать 1,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: