О. Н. Ерниязов Психологиялық зерттеу



Pdf көрінісі
бет7/8
Дата31.01.2017
өлшемі1,29 Mb.
#3122
1   2   3   4   5   6   7   8

а 

ә 

б 

Орталық басқарма 



барлық істер туралы 

тек ӛзіне ғана 

мәлімдеп отыруды 

талап етеді. 

Барлығын 

қарамағындағы 

адамдармен бірге 

шешуге 


тырысады,   тек   

тұғыл және 

оперативті 

жұмыстарды ғана 

жеке ӛзі шешеді. 

Кейбір маңызды 

мәселелер 

басшының 

қатысынсыз 

шешіледі, оның 

жұмысын басқа 

адамдар 


орындайды. 

Әрқашан бір нәрсені 



бүйырады, жүмсайды, 

ӛз дегенін істетеді, 

бірақ ешқашан 

сұрамайды. 

 

Сол     істі     



орындағың 

келетіндей етіп 

бүйырады. 

 

Бұйыруды 



білмейді. 

 

78 


Оның орынбасарлары 

білікті мамандар 

болғанын кӛздейді. 

Басшыға оның 

орынбасарлары, 

кӛмекшісі    

болып    кім істесе 

де бәрі бір. 

Ол ӛзінің 

орынбасарларыны

ң, кӛмекшілерінің 

қарсылықсыз 

орындауын және 

бағынуында 

жетістікке жетеді. 

Ол адамдардың бір-



біріне деген қарым-

қатынасына емес, тек 

жоспардың 

орындалуына ғана 

кӛңіл аударады. 

Жұмыста 


қызығушылық 

таныпайды, іске 

формальды түрде 

қатысты болып 

келеді. 

Ӛндірістік 

мәселелерді шеше 

отырып, ұжымда 

адамдар арасында 

жақсы қатынас 

орнатуға 

тырысады. 

Жаңадан қорқуына 



байланысты ол 

керітартпа болуы 

мүмкін. 

Басшы 


қарамағандағы 

адамдардың 

ықыласын 

қабылдамайды. 

Қарамағындағы 

адамдардың   ӛз   

бетімен жұмыс 

жасауына 

мүмкіндік 

туғызады. 

Басшының айтқан 



сынына ренжімейді, 

керісінше, оған кӛңіл 

аударып тындайды. 

Оны сынағанды 

ұнатпайды және 

бұл жағын 

жасыруға 

тырыспайды. 

Сынды тыңдайды, 

тіпті кейбір 

шаралар 

қолдануды 

ойластырады, 

бірақ іске 

асырмайды. 

Басшы ӛзінің істері 



үшін жауап беруге 

қорқатындай, ӛзінің 

жауапкершілігін 

азайтқысы келетіндей 

ой қалыптасады. 

Ӛзінің және 

қарамағындағы 

адамдар арасында 

жауапкершілікті 

бӛліп береді. 

 

Басшы жеке ӛзі 



шешім 

қабылдайды және 

ӛзгертеді. 

Жүйелі    түрде    



ӛзінің қарамағындағы 

адамдармен,        

сының ішінде         

тәжірибелі 

қызметкерлермен 

қеңесіп отырады. 

Қарамағындағы 

адамдар ӛздерінің 

басшысына кеңес 

берумен бірге, 

оған нұсқаулар 

беріп отырды. 

Қарамағындағы 

адамдардың оған 

кеңес беруіне, 

тіпті қарсылық 

кӛрсетуіне рұқсат 

бермейді. 

Кӛбіне жай 



жұмысшылармен 

Қарамағындағы 

адамдармен жиі 

Қандай да бір 

істерді орындау 


 

79 


емес, орынбасарлары 

мен тӛмен тұрған 

басшылармен 

кеңеседі. 

араласады,      

ұжымдағы 

жұмыстар туралы, 

алда кездесетін 

қиыншылықтар    

туралы сӛйлеседі 

үшін оған жиі 

ӛзінің 


қарамағындағы 

адамды үгіттеуіне 

тура келеді. 

1

Әрқашан ӛзінің 

қарамағындағы 

адамдарға 

сыпайылылықпен 

қарайды. 

Қарамағандығы 

адамдармен 

немқұрайлы 

қатынаста 

болады. 

Қарамағындағы 

адамдармен        

сыпайы болмайды, 

тіпті олармен 

дӛрекі болады. 



1

Басшы қиын 

жағдайларда ӛзінің 

міндетін 

орындамайды. 

Басшы қиын 

жағдайда 

басқарудың қатаң 

әдістеріне кӛшеді. 

Қиын жағдайлар 

басқару әдістеріне 

әсер етпейді. 



1

Тіпті ӛзіне таныс емес 

мәселелерді де ӛзі 

шешеді. 


Егер бір нәрсені 

білмесе, оны 

жасырмайды 

және басқалардан 

кӛмек сұрайды 

Ол ӛзі жұмыс 

жасай алмайды, 

басқалардың 

итермелеуін 

күтеді. 


1

Ол ӛте талап койғыш 

адам емес. 

Ол талап қойғыш 

және адал. 

Ол ӛте қатал және 

міншіл адам. 

1

Нәтижелерді     

бақылай отырып,    

әрқашан    оң 

жақтарын      

байқайды, 

қарамағындағы 

адамдарды мақтайды. 

Жалпы   ұжымды   

және 


қарамағындағы 

адамдардың     

жұмысын ӛте 

қатаң бақылайды. 

Жұмысты атүсті 

бақылайды. 



1

Басшы тәртіпті  

орната алады. 

Қарамағындағы 

адамдарға   жиі   

ескерту және 

сӛгіс жариялайды. 

Тәртіпке әсер ете 

алмайды. 

1

Басшының 

қатысуымен 

қарамағындағы 

адамдар әр уақытта 

қызу жұмыс істейді. 

Басшымен жұмыс 

жасау қызықты. 

Қарамағындағы 

адамдардың 

биліктері ӛз 

қолында. 

 

Директивті компонент - Д 



 

80 


Ӛзінің пікірі мен бағалауына бағытталу. Билікке ұмтылу, ӛз-

ӛзіне  сенушілік,  қатаң  немқұрайлы  тәртіпке  бейімділік, 

қарамағындағы  адамдармен  алшақ  қарым-қатынас,  ӛзінің 

қателіктерін 

мойындағысы 

келмеушілік. 

Адамдардың 

шығармашылық  белсенділігін,  ықыласын  елемеу.  Шешімдерді 

жеке ӛзі шешуі. Қарамағындағы адамдардың іс-әрекетін бақылау. 

Жол берушілік (попустительский) компоненті - Ж 

(енжар қатысушылықтын) 

Қызметкерлерге  мейірімділік  кӛрсету.  Қарамағындағы 

адамдармен  ағайындық,  ымырашылдық,  бақылау,  қатаң  тәртіп 

пен  талап  етушіліктің  жоқтығы.  Шешімді  қабылдаудағы 

жауапкершілігін басқаға аудара салу. 

Алқалы (коллегиальный) компенент - А 

Талап етушілік пен бақылау орындалатын іске деген ынталы 

және  шығармашылық  ыңғаймен  және  тәртіпті  саналы  түрде 

сақтаумен біріктіріледі. 

Кілт 


№ 

 

а 

 

ә 

 

б 

 

 

 

№ 

 

а 

 

ә 

 

б 

 

 



д 

 

А 



 

Ж 

 



 

 



 

д 

 



А 

 

Ж 



 

 



д 

 

А 



 

Ж 

 



 

 

10 



 

А 

 



Ж 

 

д 



 

 



А 

 

Ж 



 

д 

 



 

 

11 



 

Ж 

 



д 

 

А 



 

 



д 

 

Ж 



 

А 

 



 

 

12 



 

д 

 



А 

 

Ж 



 

 



ж 

 

д 



 

А 

 



 

 

13 



 

ж 

 



А 

 

д 



 

 



А 

 

д 



 

Ж 

 



 

 

14 



 

А 

 



Д 

 

ж 



 

 



Ж 

 

А 



 

д 

 



 

 

15 



 

А 

 



Д 

 

ж 



 

 



А 

 

Ж 



 

д 

 



 

16 


 

Д 

 



А 

 

ж 



 

Әдістемені  қолдану  жеке  тест  жүргізуді  қажет  етпейді.  Тест 

батареясында  қолдану  мүмкіндігі,  әсіресе  оны  ұжымдағы 

әлеуметтік-психологиялық  климатты  белсенділеу  мақсатында 

социометриямен бірге қолдану тиімді болады. 

 


 

81 


БАЛАНЫҢ ОҚУҒА ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ 

ДАЙЫНДЫҒЫН АНЫҚТАУ САУАЛНАМАСЫ  

 

Нұсқауы: Бұл әдістемені жүргізбес бұрын балаға әдістеменің 



бағытын түсіндіріп ӛткен жӛн.  

Бұл әдістеме сұрақ  қою арқылы  жүргізіледі. Бұдан негізінен 

20  сұрақ  болады,  бұл  сұрақтар  біткен  соң  барлығы  есептелінеді, 

осы бойынша баланың мектепке дайындығы анықталады. 

1. Қай жануар үлкен: ат па, ит пе?  

(ат – 0 ұпай, дұрыс емесі – 4 ұпай) 

2. Сен таңда, таңғы асты ішемің, ал түсте… 

(түскі ас – 0 ұпай, дұрыс емесі – 4 ұпай) 

3. Күндіз жарық, ал түнде … 

(қараңғы – 0 ұпай, дұрыс емес – 4 ұпай) 

4. Аспан кӛгілдір, ал шӛп … 

(жасыл – 0 ұпай, дұрыс емес – 4 ұпай) 

5. Ӛрік, алмұрт, алма, - бұлар … 

(жемістер  – 1 ұпай, дұрыс емес – 1 ұпай) 

6. Поезд жолдан ӛтпес бұрын неге шлагбаумды тастайды? 

(поезд машинамен түйіспес үшін, ешкім поезд астына түспес 

үшін – 1 ұпай, дұрыс емес – 1 ұпай) 

7. Москва, Алматы, Орал – бұлар … 

(қала – 1 ұпай, станция – 0 ұпай, дұрыс емес – 1 ұпай) 

8. Сағат неше болды (сағат кӛрсетіледі) 

(дұрыс кӛрсетсе – 4, дұрыс емес – 3 ұпай, мүлдем білмесе - 0) 

9.  Кішкентай  сиыр  –  бұзау,  кішкентай  ит  -  …,  кішкентай           

қой - …  

(күшік,  қозы  –  4  ұпай,  біреуі  дұрыс  –  0  ұпай,  дұрыс  емес  –     

1 ұпай) 

10. Ит тауыққа кӛп ұқсай ма, әлде мысыққа ма? Нелері бірдей? 

(мысыққа  олардың  аяқ,  жүн  т.  б.  ұқсайды  –  0,  мысыққа  –  3, 

тауыққа - 3 ұпай)  

11. Барлық машиналарда неге тегістегіш бар? 

(екі себебін айтса – 1, 1 себебін айтса – 0, дұрыс емес – 1). 

12. Балға мен балтаның ұқсастығын тап. 

(екі бірдей белгісі – 3, бір белгі- 2, дұрыс емес – 0 ұпай) 

13. Тиін мен мысық бір-біріне қалай ұқсайды? 

(белгілері – 3, бір белгісі – 2, дұрыс емес – 0 ұпай) 

14. Винт пен шегені айыра аласың ба? 

(кӛп  белгілерін  айтса  –  3,  шегені  қағамыз  винтті  бұраймыз 

немесе винтте гайка болады - 2, дұрыс емес – 0 ұпай) 


 

82 


15. Футбол, биікке секіру, теннис, жүзу, бұл –  

(спорт, физкультура – 3, жарыс – 2, дұрыс емес – 0 ұпай) 

16. Қандай кӛлік түрін білесіз? 

17. Қарт адамның жас адамнан қандай айырмашылығы бар? 

18. Неге адамдар спортпен айналысады? 

19. Егер біреу-міреу жұмыс істемесе, неге жаман болады? 

20. Неге конвертке марка жапсыру керек? 

 

Тестті ӛткізген соң есептейді 



1 топ 24 және одан жоғары 

2 топ 14–тен 23-ке дейін 

3 топ 0–ден 13-ке дейін 

4 топ 1–ден 10–ға дейін 

5 топ 11–ден тӛмен. 

 

Осы  бойынша  1,  2,  3  топтағы  ұпай  санынан  жинаған  бала 



мектепке дайын деп есептеледі. 

Бағалау нәтижесі 

3-6 ұпай мектепке оқуға дайын 

7-9 ұпай мектепке дайындығы орташа деңгейде 

9-11 ұпай бала тағы зерттеуді қажет етеді 

12-15  ұпай  ӛте  тӛмен  кӛрсеткіш,  бұл  балалар  жеке  тұлғалық 

зерттеуді қажет етеді. 

 

 



ТҰЛҒААРАЛЫҚ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТЫ 

ЗЕРТТЕУГЕ АРНАЛҒАН “АЯҚТАЛМАҒАН 

СӚЙЛЕМ” ӘДІСТЕМЕСІ 

 

Сауалнамам беті 

Құрметті  жолдас!  Топ  ішіндегі  қарым-қатынасты  жақсарту 

мақсатында  сауалнамаға  жауап  беруіңізді  сұраймын.  Зерттеу 

қорытындысының  дұрыстығы  Сіздің  жауаптарыңыздың  дұрыс-

тылығына,  нақтылығына  байланысты.  Тӛменде  28  аяқталмаған 

сӛйлем  берілген.  Олардың  әрқайсысын  оқып,  ойыңызды  бірінші 

келген  сӛзбен  аяқтаңыз.  Ойдануға  кӛп  уақыт  жібермеңіз.  Сіздің 

жауаптарыңыздың кӛпке жарияланбайтынына кепілдік береміз. 

1. Басқа жанұяларға қарағанда біздің жанұя… 

2. Менің идеалымдағы қыз немесе әйел (жігіт) маған … 


 

83 


3. Егер бәрі маған қарсы болса, онда мен… 

4. Мен әрқашанда … … қаладым. 

5. Менің ойымша менің әкем сирек … … 

6. Менің анам және мен … . 

7. Менің ойымша нағыз дос … . 

8. Менің жанұям маған … .  

9.  Менің ойымша нағыз дос …. 

10. Менің ойымша мен … … … қабілеттімін. 

11. Мен бақытты болар едім, егер …. 

12. Мен әкемнің .. . … … қалаймын. 

13. Менің анам … … 

14. Мен … … … адамдарды ұнатпаймын. 

15.  Мен білетін жанұялардың кӛпшілігі … … 

16. Менің ойымша әйелдердің (еркектердің) кӛпшілігі 

17. Менің әлсіз жерім … … 

18. Ӛмірдегі менің жасырын тілегім … … 

19. Мен әкемнің … … қалаймын. 

20. Аналардың кӛпшілігі менің ойымша … … 

21. Мен кӛбіне … … адамдарды жақсы кӛремін. 

22. Мен кішкентай болған кезде менің жейдем … … 

23. Әйелдер (еркектер) … … маған ӛте ұнайды. 

24. Менің жолым болай жүрсе мен … … … 

25. Мен ӛмірде … … … қалаймын. 

26. Менің ойымша менің әкем … … . 

27. Мен ӛз анамды жақсы кӛремін, бірақ … … 

28. Мен жоқ кезде менің достарым … … 

 

Сауалнамаға қатысқаныңызға кӛп алғысымызды білдіреміз! 



 

№ 

Сӛйлем топтары 

Осы топқа 

кіретін 

сӛйлем 

нӛмерлері 

Жанұясына қарым-қатынасы 



1, 8, 15, 22 

Ер адамдарға (қаз, әйелдерге) қатынасы 



2, 9, 16, 23 

Ӛзіне қатынасы 



3, 10, 17, 24 

Ӛмірлік мақсаттары 



4, 11, 18, 25 

Әкесіне қатынасы 



5, 12, 19, 26 

Анасына қатынасына 



6, 13, 20, 27 

Достары мен таныстарына қатынастары 



7, 14, 21, 28 

 

84 


САКС ПЕН ЛЕВИДІҢ «АЯҚТАЛМАҒАН 

СӚЙЛЕМДЕР» ӘДІСТЕМЕСІ 

  

Нұсқау:  «Тест  бланкісінде  сӛйлемдерді  бір  немесе  бірнеше 



сӛзбен аяқтау қажет». 

Тест бланкісі 

1. Менің ойымша, менің әкем сирек 

2. Егер бәрі маған қарсы болса, онда 

3. Мен әрқашандақалаймын. 

4. Егер мен басқарушы қызметін атқарсам 

5. Болашақ мағанболып кӛрінеді. 

6. Менің басшылығым 

7. Оның ақымақтық екенін білем, бірақ қорқам 

8. Менің ойымша, нағыз дос 

9. Мен сәби болғанда 

10. Әйел (ер) идеалы мен үшінболып табылады. 

11. Мен әйел мен ер адамды бірге кӛргенде 

12. Кӛпшілік отбасылармен салыстырғанда менің отбасым 

13. Мен ең жақсы жұмыстанамын 

14. Менің анам және мен 

15. Ұмыту үшінбәрін жасар едім. 

16. Егер менің әкем тек қаласа 

17. Менің ойымша, мен жеткілікті қабілеттімін 

18. Мен ӛте бақытты болар едім, егер 

19. Егер біреу менің барқаруыммен жұмыс істесе үміттенемін.  

20. Мектепте менің мұғалімдерім 

21. Кӛпшілік менің жолдастарым меніңқорқатынымды білмейді.   

22. Мен адамдарды жақсы кӛрмеймін.    

23. Соғысқа дейін мен 

24. Кӛпшілік жігіттер мен қыздардеп есептеймін.   

25. Жұбайлық ӛмір менің ойымша 

26. Менің отбасым меніменсияқты.   

27. Мен жұмыс істейтін адамдар 

28. Менің анам 

29. Менің ең үлкен қателігім болды.  

30. Менің әкем қалаймын.    

31. Менің ең әлсіз жерім 

32. Менің ӛмірлік құпия тілегім 

33. Менің бағынушыларым 


 

85 


34. Бір күн туар, сонда 

35. Маған менің бастығым жақындағанда 

36. Мен қорқуымды қойғым келеді.  

37. Мен адамдарды кӛбірек жақсы кӛремін. 

38. Егер мен қайта жас болсам 

39. Менің ойымша кӛпшілік әйелдер (ерлер) 

40. Егер менде қалыпты жыныстық ӛмір болса 

41. Маған белгілі кӛпшілік отбасылар 

42  Адамдармен жұмыс істегенді жақсы кӛремін.   

43. Менің ойымша, кӛпшілік аналар 

44. Жас кезімде, ӛзімді кінәлі сезінетін едім,  егер 

45. Менің ойымша, менің әкем 

46. Менің жолым болмағанда, мен 

47. Мен ӛмірімде бәрінен де қалаймын.  

48. Мен басқаларға бұйрық бергенде 

49. Мен қарт болғанда 

50. Мен ӛзімнен артықшылығын мойындайтын адамдар 

51. Менің қауіптенулерім мені бірінші рет 

52. Мен жоқта, менің достарым 

53. Менің балалық шағымның ең тірі естелігі 

54. Әйелдер (ерлер) маған ӛте ұнамайды.  

55. Менің жыныстық ӛмірім 

56. Мен бала болғанда, менің отбасым 

57. Менімен бірге жұмыс істейтін адамдар 

58. Мен ӛз анамды жақсы кӛремін, бірақ 

59. Менің орындауымның ішіндегі ең жаманы бұл. 

 

 

М.РОКИЧТІҢ «ҚҰНДЫЛЫҚТЫҚ БАҒДАРЛАНУ 



ӘДІСТЕМЕСІ» 

 

Нұсқау:  Сізге  қазір  құндылықтары  белгіленген  18  карточка 



беріледі.  Сіздің  міндетіңіз  -  сіз  үшін  маңыздылығына  қарай 

карточкаларды  реттеу.  Әр  карточкада  құндылықтың  түрлері 

кӛрсетілген,  сол  құндылықтың  қайсысы  сізге  маңызды  соны 

бірінші орынға қойыңыз. Содан кейін карточкаларды маздылығына 

қарай орналастыра беру керек. 

Ойланып  асықпай  жұмыстаныңыз.  Кӛзқарасыңызды  ӛзгертіп 

жатырсаңыз  орындарын  ауыстыруға  болады.  Нәтижесінде  сіздің 

шынайы позицияңызды кӛруге болатындай етіп, жасауыңыз қажет. 



 

86 


Стимулдық материял 

А тізімі (терминалды құндылық):  

-белсенді ӛмір іс-әрекеті (ӛмірдің эмоцияға толы болуы) 

-ӛмірлік даналылық (дұрыс ойлар, ӛмірлік тәжіребеге сүйінген 

талқылаулар) 

-денсаулық (денелік және психикалық) 

-қызықты жұмыс 

-ӛнер  мен  табиғаттың  әдемілігі  (табиғат  пен  ӛнердің 

кереметтілігін сезіну) 

-махаббат  (жақсы  кӛретін  адаммен  рухани  және  денелік 

жақындық) 

-ӛмірдің 

материялды  қамтамасыз  етілуі  (материалдық 

қиындықтардың болмауы) 

-жақсы және адал достардың болуы 

-қоғамның  мойындауы  (қызметтес  әріптестердің  қоршаған 

ортаның, ұжымның сыйластығы) 

-таным  (жалпы  мәдениетті  дүние  танымды,  білімді  кеңейтуге 

мүмкіндіктің болуы) 

-продуктивті  ӛмір  (ӛзіңнің  қабілеттерің  мен  күшіңді  толық 

түрде жұмсаудың мүмкіндігі) 

-даму  (күнделікті  денелік  және  рухани  дүниенің  дамуы. 

ӛзіңмен жұмыс) 

-кӛңіл кӛтеру (уақытты кӛңілді ӛткізу) 

-еркіндік (ӛзбеттілік ойларыңмен іс-әрекеттегі тәуелсіздік) 

-отбасылық бақытты ӛмір 

-ӛзгелердің бақыты (адамзаттың халықтың дамуы ӛркендеуі) 

-шығармашылық  (шығармашылық  іс-әрекетке  мүмкіндіктің 

болуы) 


-ӛз-ӛзіне 

сенімділік 

(ішкі 

үйлесім, 



күмәндардан, 

келіспеушіліктерден еркіндік) 



 

Б тізімі (инструментальды құндылық): 

-ұқыптылық  (тазалық),  істі  заттарды  реттікте  ұстап  тұру 

дағдысы 

-тәрбиелілік (әдепті манералар) 

-жоғарғы сұраныстар (ӛмірге деген жоғарғы талап) 

-ӛмірсүйгіштік (әзіл) 

-орындаушылық (ережеге бағыну) 


 

87 


-тәуелсіздік  (шешім  қабылдап,  ӛз  бетімен  іс-әрекет  жасау 

қабілеттілігі) 

-ӛзгелердегі және ӛзіңдегі кемшіліктерге кӛнбеу 

-білімділік (білімнің кеңдігі, жоғары жалпы мәдениет) 

-жауапкершілік (сӛзінде тұру, борыш сезімі) 

-рационализм  (дұрыс  және  логикалық  ойлай  білу,  рационалды 

шешім) 

-ӛзіндік бақылау (ұстамдыдық, ӛзіндік тәртіп) 



-ӛз ойын айтудағы батылдық 

-қатты ерік жүгер (қиындықтардан қашпау, ӛз сӛзінде тұра білу) 

-шыдамдылық 

(ӛзгелердің 

ойларымен 

кӛзқарастарына, 

ӛзгелердің қателіктерін кешіре білу) 

-кӛзқарастар  кеңдігі  (ӛзгенің  кӛзқарасын  түсіне  білу,  ӛзге 

талғамды, дәстүрлерді, дағдыларды құрметтеу) 

-адалдық (шынайылық, ашықтық) 

-жұмыстағы эффективтілік (еңбекқорлық жұмыстағы ӛнімділік) 

-сезімталдық (мейрімділік). 

 

Негізгі  сериядан  кейін  зерттелушіден  келесідей  сұрақтарға 



жауап бере отырып карточкаларды тіркеу сұралады. 

1.  «Сіздің  ӛміріңіздегі  бұл  құндылықтар  қандай  ретте  және 

қандай деңгейде жүзеге асуда?» 

2. «Егер сіз ӛзіңіз армандағандай болсаңыз, бұл құндылықтарды 

қалай орналастырар едіңіз?» 

3.  «Сіздің  ойыңызша,  барлық  жағынан  жақсы  адам  оларды 

қалай істер еді?». 

4. «Сіз осыны 10-15 жылдан кейін қалай істер едіңіз?». 

 

Құндылықтар  иерархиясын  талдай  отырып,  зерттелушінің 



құндылықтарды  қалай  топтайтынына  зейін  аудару  керек. 

Мысалға, «нақты» және «абстракты» құндылықтар, кәсіби ӛзіндік 

жүзеге  асыру  құндылықтары  т.б.  бӛлінеді.  Психолог  жеке 

заңдылықты  түсіне  білуге  ұмтылу  керек.  Зерттеуді  жекелейде 

топпен де ӛткізуге болады. 

 

 

 

 


 

88 


ЭМПАТИЯНЫҢ ДАМУ ДЕҢГЕЙІН АНЫҚТАУҒА 

АРНАЛҒАН ТЕСТ 

 

Нұсқау:  «Тӛмендегі  сұрақтарға  «Білмеймін»,  «Жоқ», 

ешқашан»,  «Кейде»,  «Жиі»,  «Кӛбінесе»,  «Ия,  әрқашан»  деген 

жауаптар қойыңыз». 

                Білмеймін – 0 балл 

                Жоқ, ешқашан – 1 балл 

                Кейде – 2 балл 

                Жиі – 3 балл 

                Кӛбінесе – 4 балл 

                Ия, әрқашан – 5 балл. 

  

1.

 



Маған  саяхат  туралы  және  ұлы  адамдар  туралы  кітаптар 

кӛбірек ұнайды. 

2.

 

Ересек балаларға ата – анасының кӛмегі ұнамайды 



3.

 

Адамдардың  сәтті  және  сәтсіз  істерін  ойлағанды  жақсы 



кӛремін. 

4.

 



Бүкіл музыканың ішінен поп музыка ұнайды. 

5.

 



Ауру  адамдардың  ұзаққа  созылған  қиын  мінезін  кӛтере 

білу керек. 

6.

 

Ауру адамдарға сӛзбен де кӛмектесуге болады. 



7.

 

Екі адамның жанжалына бӛгде біреудің араласпауы керек. 



8.

 

Үлкен адамдар себепсіз тез ренжіп қалады.  



9.

 

Бала  кезімде  аянышты  оқиғалар  менің  кӛңілімді  боса-



татын еді. 

10.


 

 Ата-анамның кӛңілсіз болуы маған әсер етеді. 

11.

 

 Маған айтылған сынға қатты қайғырамын. 



12.

 

 Пейзаждан гӛрі адам портреттері ұнайды.  



13.

 

 Ата-анамдікі дұрыс болмаса да мен оларды кешіремін.  



14.

 

 Егер ат алға жүрмей қойса, аяусыз қамшылау қажет. 



15.

 

 Кейбір  оқиғаларды  оқығанда  мен  ӛз  басымнан  ӛткендей 



әсерде боламын. 

16.


 

 Ата-аналар балаларына әділ қарайды. 

17.

 

 Ұрысып жатқан үлкендерді кӛргенде мен араша түсемін. 



18.

 

 Мен  ата-анамның  шамалы  кӛңіл  күйін  қаперіме  де 



алмаймын.  

19.


 

 Мен  қолымдағы  ісімді  тастай  салып,  жануарлардың 

қылықтарын тамашалағанды жақсы кӛремін. 


 

89 


20.

 

 Фильм  мен  кітаптағы  оқиғаларға  тек  жеңілтек  кісілер 



жылайды. 

21.


 

 Бейтаныс  адамдардың  бет-әлпетіне  қарап,  мінез-құлқын 

болжағанды ұнатамын. 

22.


 

 Бала кезімде ит, мысықтарды үйге алып келетін едім. 

23.

 

 Адамдар себепсіз қатыгез болып барады.  



24.

 

 Басқа  адамдарға  қарап,  олардың  ӛмірін  ӛмірін  болжаған 



ұнайды. 

25.


 

 Бала кезімде ӛзімнен кішкентайлар қалмайтын еді. 

26.

 

 Жарақаттанған  жануарларды  кӛргенде  оларға  кӛмектес-



кім келеді. 

27.


 

 Бір  нәрсеге  шағымданған  адамды  тыңдасаң,  оған  жеңіл 

болады. 

28.


 

 Кӛшедегі  оқиғаларды  кӛргенде  оларға  куәгер  болғым 

келеді. 

29.


 

 Адамдар  жануарлар  ӛз  иелерінің  кӛңіл  күйін  сезінетінін 

қосып айтады. 

30.


 

 Менің істеген істерім кішкентайларға ұнайды.  

31.

 

 Адам  ӛз  бетімен  ойламаған  жағдайлардан  шешім  таба 



білуі керек. 

32.


 

 Сәби себепсіз жылайды. 

33.

 

 Қарт  адамдардың  сұраныстары  мен  ӛтініштерін  жастар 



үнемі қанағаттандырулары қажет. 

34.


 

 Қараусыз қалған үй жануарларын қамқорлыққа алу қажет. 

35.

 

 Менің  қасымдағы  адамды  ойландыратын  мәселені  білгім 



келеді. 

36.


 

 Егер  достарым  ӛз  мәселелері  туралы  айта  бастаса,  мен 

әңгіменің тақырыбын ӛзгертуге тырысамын. 

 

Интерпретация: 



89-90  ұпай.  Эмпатиясы  ӛте  жоғары  дамыған.  Қарым-

қатынаста  адамдардың  кӛңіл  күйін  айтқызбай-ақ  ұғып  тұрасыз. 

Адамдардың  арасында  ауыр  сезінесіз.  Адамдар,  балалалр  сізден 

ақыл-кеңес  күтеді.  Кінәлілік  комплексі  пайда  болады.  Жақын 

адамдарды  ойлап,  әрқашанда  уайымдайсыз.  Бәрін  кӛңіліңізге 

аласыз. Сезгіштіктен ұйықтай да алмайсыз. Бұл бұдан әрі жалғаса 

берсе, неврозға әкелуі мүмкін. Ӛз денсаулығыңызды ойлаңыз. 

63-81  ұпай.  Эмпатиясы  жоғары  адам.  Сіз  проблемаларды 

түсініп,  сезінесіз.  Сізді  адамдар  қызықтырады.  Эмоциялық 


 

90 


қарым-қатынас орнатып, тез тіл табыса аласыз. Қарым-қатынаста 

конфликтке  бармайсыз.  Сынға  ӛте  тӛзімдісіз.  Әр  түрлі  жағдайға 

түскенде, 

таңдағанда 

сезіміңізді 

интуицияға 

сүйенесіз. 

Жалғыздықтан  гӛрі  кӛпшілікпен  жұмыс  жасағанды  ұнатасыз. 

Бірақ ұсақ түйек жұмыста ұқыпты емессіз. 

37-62 ұпай. Эмпатия орташа. Басқа адамдар туралы, олардың 

мінез-құлықтары,  кӛзқарастары  арқылы  пікір  қалыптастырасыз. 

Сезімге  кӛп  сенбейсіз.  Эмоцияларды  бақылай  аласыз.  Ӛз 

пікіріңізді  ӛзгелер  қолдайды-ау  деп  ойлағанда  ғана  айтасыз. 

Әдеби  кітаптардағы,  фильмдердегі  сезім,  эмоция  емес,  сюжет 

қызықтырады.  Сіз  ӛзіңізді  еркін  ұстамайсыз.  Бұл  қоршаған 

ортадағы ӛзге адамдарды қабылдауға кедергі келтіреді. 

12-36  ұпай.  Эмпатиясы  тӛмен.  Бұл  адамдарға  басқалармен 

қарым-қатынас орнату ӛте қиын. Кӛпшіліктің ортасында ӛзіңізді 

ыңғайсыз  сезінесіз.  Жұмысты  жалғыз  жасағанды  жақсы  кӛресіз. 

Достарыңыздың  іскерлік  қасиетін,  ақылдылығын  кӛбірек 

бағалайсыз.  Кейде  адамдар  сізге  тиісті  зейінін  бӛлмейді  деп 

сезінесіз.  Егер  басқа  адамдарға  кӛбірек  кӛңіл  бӛлсеңіз, 

қажеттілігін қабылдасаңыз ӛз-ӛзіңізді ӛзгертуге болады. 

11-ден  тӛмен.  Эмпатиясы  ӛте  тӛмен.  Әңгімені  бірінші 

бастауға  қиналады.  Әсіресе,  ӛзінен  үлкен-кіші  адамдармен 

қарым-қатынасқа  түсу  қиындық  туғызады.  Бұл  адамдар  ӛз 

бетінше  және  жеке  жұмыс  жасағанды  ұнатады.  Ӛзіне 

бағышталған  сынды  кӛтермейді.  Ӛнерге  қарағанда  спорттық 

сайыстарды  ұнатады.  Ӛмірде  бұл  адамдарға  қиын.  Сондықтан 

оларға түсіністікпен қараған жӛн. 

 



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет