Қожа ахмет ясауи атындағы халықаралық

130 
қиындық туғызады деген. Негізінде бұл факторларды жалпы үш
топқа жинақтауға болады. 
Бірінші топта 
креативті тұлғаны қалыптастырудың табиғи 
болмысын, оның жеке ерекшеліктерін анықтайды (Б.Г. Ананьев пен 
Б.М.Теплов). 
Екінші топта
қызмет аясында және мінезінің ерекшеліктеріне 
байланысты креативтілікті дамытады (немесе шығармашылық
белгісін) (Л.С.Выготский, Н.А.Менчинский, С.Л.Рубинштейн, 
А.Н.Леонтьев). Аталған факторларды олардың өзара байланыс-
тарында зерттеу әрі талдау болашақ мұғалімдердің креативті 
қабілетін мақсатты қалыптастыру әдістерін анықтауға мүмкіндік 
береді. Креативтілікті дамыту шарттары мен табиғи болмысын үш 
бағыт бойынша зерттеу психологтар мен педагогтардың
жұмыстарында эмпирикалық мәліметтерімен және теориялық
ұстанымдармен қарастыруға қызығушылық артты. 
Креативтілік мәселесі алғаш рет
шетелдік психологтарды аса 
қызықтырды. Әсіресе креативтіліктің когнитивті бағыты кең 
қарастырылды. 
Ф.Гальтонның 
зерттеуі 
алғашқысы 
болды, 
креативті 
интеллектуалды дарындылығын зерттеді (бұл жерде креативтілік 
интеллектуалды дарындылық деп белгіленеді). Интеллектуалды 
дарындылық интеллекттің коэффициентін өлшеу негізінде 
бағаланды. Осы ұстанымда Л.Терманда болды (Terman L.M.), ол 
интеллект коэффициенті жоғары және төмен білім алушылардың 
бір-бірінен айырмашылықтарын зерттеді.
Гуманистикалық психологияның контекстінде жасаушы, homo, 
тұлғаның өзін-өзі өзекті етуге саналылығы - мотивациялық
векторға көп назар салынған. Бұл бағыттың өкілдері (А.Маслоу, 
Р.Мэйли, К.Роджерс) креативтілікті үнемі іштегі табиғи болмысы
басқа қоршаған ортамен байланыста болу арқылы өзін өзекті етеді. 
ХХ ғ. 70-ші жылдың соңында Калифорнияда пайда болған
шығармашылық 
психологиясындағы 
гуманизациялық 
бағыт
креативтілік саласын терең зерттеуге мүмкіндік берді. Бұл
J.P.Gilford, J.Renzulli, C.Taylor, E.P.Torrance зерттеулері шығарма-
шылық дарындылық психологиясында жаңа шектеулер жасады, 
себебі «адамның шығармашылық біртума кескінін жасайтын 
дарынды және талантты балаларды оқыту әрі дамыту керек болды». 
Балалардың жалпы білім алуын қамтамасыз ету жеткіліксіз: 
оны кәсіби-бастапқы оқыту ретінде қарастыру қажет, яғни жас 

131 
ерекшелік және білімділікті дамыту контексінде ғана емес, 
сонымен бірге әлеуметтік және кәсіби контексте қарастыру қажет. 
Үздіксіз білім берудің кеңейтілген тәжірибесін жалпы мәдени, 
арнайы және кәсіби, ғылыми тұрғыда қамтамасыз етуге деген 
әлеуметтік қажеттілік, даму психологиясын (адамның өмірінің 
негізгі кезеңдерін, балалық шағын, жастық шағындағы психоло-
гиялық өзгерістерді біртұтас зерттейтін) және кемелденген 
тұлғаның кәсібилігі мен шығармашылығын зерттейтін акмеоло-
гияның қосымша қолданбалы алғышарттарын құрды. 

жүктеу/скачать 3,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: