Основы имиджеологии на примере Первого Президента

 
 
 
ГОСУДАРСТВЕННЫЙ 
ДЕЯТЕЛЬ, УЧЕНЫЙ, СТРАТЕГ 
 
 
Анатолий Спицын, 
директор Института интеграционных 
проблем ЕврАзЭС 
 
Казахстанская правда, 7 сентября 2012 г. 
 
Нурсултан Абишевич Назарбаев – несомненно, одна из ярких фигур в 
когорте современных политиков, пользующихся высочайшим авторитетом не 
только среди своего народа, но и далеко за пределами родной страны.  
Осмысливая  жизненный  путь  Президента  Казахстана,  начинаешь 
лучше понимать тот набор обязательных условий, без которых нельзя стать 
тем,  кем  стал  сегодня  Нурсултан  Назарбаев,  –  признанным  и 
авторитетнейшим  Лидером.  Этих  обязательных  условий,  по  меньшей  мере, 
два.  Во-первых,  должно  быть  взращено некое особое  человеческое  чувство, 
дающее возможность предельно точно и органически ощущать потребности 
страны,  народа.  Разные  лидеры  обретают  эти  качества  по-разному.  По-
видимому,  самый  верный  способ  –  подняться,  так  сказать,  из  «низов»,  из 
гущи  народа,  пройдя  вместе  со  страной  многосложный  путь  жизненного 
роста и завоевания авторитета собственным честным трудом. Именно такой 
стала жизненная биография Нурсултана Назарбаева. 
Второе  условие  –  наличие  дара  опережать  в  своих  ощущениях  ход 
времени и особого умения предвидеть тенденции социально-политического и 
экономического  развития,  благодаря  чему  общество  и  политические 
институты  своевременно  делают  правильный  выбор.  Оба  эти  условия 
оказались органически слитыми и реализованными во всей жизненной судьбе 
Главы  Казахстана.  Второе  из  них  стало  логическим  следствием  первого  и, 
наверное,  главным  примечательным  качеством  Нурсултана  Абишевича  как 
политического руководителя, авторитетнейшего государственного деятеля. 
Казахстанский  Лидер  был  в  числе  тех,  кто  первыми  со  всей  остротой 
ощутили  необходимость  радикального  переустройства  экономической  и 
политической  системы  советского  общества.  Будучи  решительным  и 
принципиальным,  Нурсултан  Назарбаев,  в  отличие  от  многих  других, 
проявил удивительную прозорливость, гибкость и мудрый реализм в выборе 
конкретных  методов  осуществления  преобразований,  нацеленных  на 
формирование  демократического  устройства  общества  и  экономики 
рыночного  типа.  Он  решительно  и  своевременно  предостерег  против 
левачества в реализации этого направления. Было ясно и четко заявлено, что 
«хаос  и  анархия  к  рынку  не  ведут».  Указывалось  на  крайнюю  опасность, 
исходящую  от  желания  некоторых  тотальным  образом  ликвидировать 

 
158 
государственное руководство и контроль за экономическими процессами еще 
до создания необходимых предпосылок рыночного регулирования.  
Президент РК предлагал своим коллегам по СНГ с хозяйским чувством 
подойти  к  тому,  что  представлял  из  себя  (до  момента  ликвидации  СССР) 
единый  народно-хозяйственный  комплекс  Содружества  с  соответствующим 
разделением  труда  и  специализацией.  Он  говорил,  что  хотя  этот  комплекс 
действительно нуждается в коренном преобразовании, но представляет собой 
пространство, где сбалансированы производство и потребление продукции в 
целях необходимого жизнеобеспечения населения шестой части планеты.  
С  большой  убедительностью  Нурсултан  Абишевич  во  многих  своих 
статьях  и  выступлениях  говорил  о  необходимости  использования 
государственного  регулирования  для  ускорения  перехода  к  эффективным 
рыночным  отношениям.  Был  выдвинут  целый  ряд  конкретных,  имеющих 
научно-методологическое 
и 
практическое 
значение 
предложений, 
касающихся  перехода  к  эффективному  государству.  Говоря  о  проблемах 
становления  новой  государственности  в  Казахстане,  Лидер  нации  всегда 
аналитическим образом оценивал и то, что делалось у ближайших и дальних 
соседей, чутко и с опережением улавливал общемировые тенденции. 
Президент РК одним из первых среди лидеров стран на постсоветском 
пространстве  увидел  и  с  убежденностью  стал  утверждать  публично,  что 
главный фактор  общемирового развития пролегает не через  разъединение и 
обособление, а через интеграционные, объединительные процессы. Он делом 
пытался  показать  коллегам,  что  собственную  национальную  политику 
следует  «делать,  глядя  в  глаза  друг  другу»  и  с  учетом  общих  интересов. 
Выдвинутая  им  еще  в  1994  году  идея  о  формировании  на  базе  активных 
совместных усилий, прежде всего, России и Казахстана, объединения нового 
типа  –  Евразийского  союза  –  обрела  воистину  прорывной  стратегический 
смысл,  и,  можно  не  сомневаться,  она  еще  займет  свое  достойное  место  в 
геополитических конструкциях будущего. 
Задумываясь  о  том,  что  помогает  Нурсултану  Назарбаеву  быть,  как 
правило, на гребне наиболее прогрессивного, невольно приходишь к выводу, 
что это во многом связано с его личными «пристрастиями», выражающимися 
увлеченностью  наукой,  исследовательским  подходом  ко  всему,  чем 
наполнена его жизнь. Благодаря этому свойству он всегда, где бы ни работал, 
находил  самые  актуальные  темы,  требующие  глубокого  исследования,  в 
результате чего можно ожидать колоссального практического эффекта. Так, 
еще  в  ходе  своего  инженерного  этапа  деятельности  он  увидел  огромные 
перспективы,  связанные  с  осуществлением  стратегии  ресурсосбережения  в 
стране. Сначала это было им проанализировано в рамках металлургического 
комплекса,  а  затем  перенесено  на  более  широкое  пространство  народного 
хозяйства в целом.  
Докторская  диссертация,  защищенная  Нурсултаном  Назарбаевым  в 
1992  году  в  Москве,  произвела  сильное  впечатление  среди  научной 
экономической общественности. И сейчас, по прошествии времени, поражает 
то,  насколько  прозорливо  автор  смог  разглядеть  то  ключевое  звено,  за 

 
159 
которое можно было ухватиться еще тогда при правильной общей политике, 
чтобы  вывести  промышленность  и,  может  быть,  экономику  в  целом  на 
уровень, достойный постиндустриальной эпохи. 
Характерно,  что  и  в  последующем,  несмотря  на  свой  высочайший 
политический 
статус 
и 
огромную 
загруженность 
вопросами 
государственного  и  международного  уровня,  Президент  постоянно 
обращается  к  научной  сфере,  стремится  общаться  с  исследовательскими 
коллективами  и  высшими  учебными  заведениями.  В  его  публикациях, 
выступлениях  постоянно  присутствует  тема  опоры  на  исследовательский 
потенциал, более эффективного взаимодействия науки и экономики, науки и 
политики, науки и общества.  
 
 
О ПОДЛИННОЙ СУТИ ОБЩЕСТВА ВСЕОБЩЕГО 
ТРУДА 
 
Алия Рысмагамбетова,  
старший эксперт отдела политических  
исследований Института парламентаризма НДП «Нур Отан» 
 
Казахстанская правда, 08 сентября 2012г.  
 
С  момента  выхода  концептуальной  статьи  Главы  государства  по 
социальной  модернизации  прошло  достаточно  времени,  чтобы  не  дежурно 
взяться  за  исполнение  поручений,  данных  Президентом,  а  поразмыслить  о 
подлинной сути поднятой проблемы – к слову, одной из ключевых в нашей 
независимой  истории,  стоящей  в  одном  ряду  с  обретением  суверенитета  и 
созданием рыночной экономики. 
Это  проблема  человека,  не  соответствующего  стандартам  и  темпам 
развития  современного  общества.  Человека  как  субъекта  свободных 
экономических  и  гражданских  отношений.  Пока  не  сформированного,  не 
отвечающего уровню уже функционирующих и законодательно закреплен.  
Это  фундаментальный  ресурс  конкурентоспособного  современного 
государства, без которого невозможны не только модернизация страны, но и 
элементарная  реализация  потенциала  рынка,  поддержание  приемлемых 
темпов 
социально-экономического 
развития, 
конкурентоспособность 
Казахстана  в  глобальном  мире.  Вот  почему  Президент  обращается  к 
обществу с идеей нового человека, субъекта Общества Всеобщего Труда.  
Для  успешного  развития  в  современном  мире  руководством  страны 
принят  курс  на  модернизацию.  Когда  в  Казахстане  говорилось  об 
инновационной  экономике,  то  ранее  чаще  всего  под  этим  подразумевалась 
модернизация технологий в традиционных сферах экономики и бизнеса. Но 
статья  Главы  государства  дала  четкое  направление  –  именно  человек  и  его 
ценностная  основа  являются  первейшим  условием  и  фундаментом  любого 
развития.  Правительство  может  планировать  строительство  новых 

 
160 
производственных  мощностей  или  технопарков,  но  оно  не  может  побудить 
людей  быть  более  активными  и  ответственными  в  гражданском  и 
экономическом  проявлении.  Для  этого  народ  должен  иметь  некую 
ментальную  склонность  к  такой  деятельности,  которую  необходимо 
культивировать.  
Направление  выбрано  верно,  осталось  найти  тот  ключ,  который 
позволит за короткое время создать такую ценностную основу модернизации. 
Как  показывает  опыт  развитых  стран,  таким  основанием  являются 
капиталистический дух и мировоззрение, которые формировались в Европе, а 
потом и в США 300 лет и около 50 лет в Сингапуре, Южной Корее и Японии. 
Богатые природные ресурсы, иностранные займы еще не обеспечивают 
высокий  уровень  развития  экономики,  поэтому  необходимо  формирование 
самого  субъекта  рынка  –  экономически  активного  человека,  который  еще 
эффективней  приведет  в  движение  механизм  свободных  экономических 
отношений.  
Не  в  первый  раз  Лидер  нации  призывает  казахстанцев  сменить 
психологию  получателя  благ  от  государства  на  психологию  сотворца  своей 
благополучной жизни и происходящих в стране процессов. Теперь же на 21-
м  году  нашей  независимой  истории  мы  не  можем  позволить  себе  не 
прислушаться  к  словам  Президента.  В  особенности  к  тому,  что  «каждому 
казахстанцу надо начать с себя» и «что без этого никакого качества жизни не 
придет».  
Если  обратиться  к  истории  зарождения  развитых  держав,  то  сам  дух 
европейцев  и  американцев  формировал  страну,  у  нас  же  об  этом  заботится 
государство,  потому  что  казахстанцы  в  большинстве  своем  недобирают  в 
отношении  к  себе,  к  труду  в  сравнении  с  западным  человеком.  В  нашем 
обществе  бытует  представление  о  том,  что  капитализм  –  это  общество 
праздных  людей,  прожигателей  жизни,  где  показуха  является  иллюзией 
успешности.  Для  многих  зазеркалье  является  самой  жизнью,  когда  все 
жизненные  силы  уходят  на  создание  искаженных  образов  благополучного 
положения согласно нормам общественной морали.  
Но,  видимо,  это  плохо  удается,  так  как  нет  авторитетной  силы, 
способной 
формировать 
в 
людях 
мировоззренческие 
ценности, 
побуждающие их к ответственному отношению к себе, своему окружению и 
обществу, к осознанию своего предназначения в жизни. Не реагируют даже 
те  социальные  институты,  которые  по  сути  своего  положения  производят 
образы,  побуждающие  человека  стать  творцом  самого  себя.  Это  культура  и 
религия.  
К  примеру,  экономический  прогресс  Южной  Кореи  состоялся 
благодаря  стремлению  местных  протестантов  реализовать  свою  веру  через 
труд,  и  главным  генератором  воспитания  подобной  ценности  выступала 
церковь.  Поэтому  в  нашем  обществе  даже  в  XXI  веке  граждане 
руководствуются  феодальными  традициями  и  нравами  при  всех 
формируемых нормах демократии и рынка. У нас на дворе капитализм, хотя 
в  действительности  он  скорее  суррогатный,  при  нем  не  сформировался 

 
161 
настоящий  буржуа  –  средний  класс  со  своими  принципами  и  правилами 
жизнедеятельности.  Стоит  отметить,  что  сам  гражданин  как  таковой 
появляется в капиталистическую эпоху. Именно буржуа создает гражданское 
общество,  так  как  качество  отношения  человека  к  самому  себе,  своей 
собственности  порождает  гражданина.  И  основанием  его  становления 
являются такие духовные ценности, как вера и, как следствие, ответственное 
отношение к труду и усердие.  
Поэтому  вопрос  социальной  модернизации  через  трансформацию 
психологии  человека  актуален  для  Казахстана.  И  для  осуществления  этой 
задачи  необходим  ментальный  сдвиг  в  сознании  человека,  который 
предполагает 
веру 
в 
прогресс, 
склонность 
к 
экономическому 
совершенствованию  и  росту,  готовность  адаптироваться  к  изменениям  и 
постоянное пополнение багажа знаний.  
Как  показывают  примеры  стран,  которые  за  короткий  срок  смогли 
совершить  скачок  в  своем  развитии,  этой  ценностью  является  некое 
гражданское  творчество,  проявляемое  увлеченными  трудоголиками  по 
призванию.  Например,  Япония  и  Германия  перед  сотворением  своего 
экономического  чуда  сумели  нарастить  уровень  социального  капитала,  и  в 
нем центральное место заняли меры по культивированию труда.  
Почему  именно  труд  становится  главной  мировоззренческой 
ценностью  устремленного  к  успеху  Казахстана?  Ответ  на  этот  вопрос  мы 
можем найти у Бенджамина Франклина – одного из отцов-основателей США. 
Он  первым  объяснил  развивающее  значение  труда,  сформированное  им  в 
знаменитых  13  заповедях,  в  основе  которых  лежат  такие  ценности,  как 
умеренность,  порядок,  трудолюбие,  бережливость,  справедливость  и 
спокойствие.  Пропагандируя  свой  образ  жизни,  Франклин  впервые  ввел  в 
оборот ныне всем известный принцип «сделай самого себя».  
Позднее М. Вебер описал влияние протестантского отношения к труду 
на капиталистический дух. Вспомним основные характеристики ценностных 
ориентиров  гражданина,  способного  своим  образом  жизни  укрепить 
капиталистические ценности. Жизненный идеал – это труд, направленный на 
создание  рационального  способа  распределения  материальных  благ.  Само 
дело  становится  необходимым  условием  существования,  когда  человек 
существует  для  дела,  а  не  дело  для  человека.  Богатство  как  результат  не 
столь  значимо  по  сравнению  с  чувством  «хорошо  исполненного  долга  в 
рамках своего предназначения». Неутомимая деятельность дает уверенность 
в  избранности.  И  самым  тяжелым  грехом  является  бесполезная  трата 
времени,  потому  что  жизнь  человека  коротка  и  драгоценна  и  должна  быть 
использована для реализации своего призвания.  
Поэтому формирование таких капиталистических ценностей в человеке 
как  в  исполнителе  и  субъекте  экономических  отношений  является 
недостающим ресурсом развития экономики и общества в целом. К счастью, 
есть  положительная  тенденция, что  мы  в  настоящей реальности постепенно 
подходим к тому, что одним из главных источников благосостояния является 
профессионализм.  И  чтобы  стать  асом  в  наше  ускоряющееся  время, 

 
162 
необходимо  непрерывно  продолжать  самообразование,  верить  в  свое 
предназначение через профессиональное самовыражение. Ведь оно наряду с 
такими  качествами,  как  трудолюбие,  ответственность  и  стремление  к 
богатству, позволяет человеку стать успешной личностью. 
В современном мире достаточно примеров того, как капиталистические 
ценности  влияют  на  повышение  уровня  жизни  граждан.  В  Сингапуре, 
Южной Корее, Японии процветает культ ответственного отношения к работе. 
В  Стране  восходящего  солнца,  например,  замечание  по  поводу  того,  что 
человек  плохо  работает,  является  самым  оскорбительным  и  общественно 
порицаемым.  И  в  этом  проявляется  невидимая  рука  рынка,  который  в 
конкурентной среде отбирает только честных, бережливых и ответственных 
своих  участников.  Вхождение  же  в  мировой  рынок  требует  дисциплины, 
верховенства закона, прозрачности и доступа к информации. Эти изменения 
ведут  к  возникновению  процветающего  среднего  класса,  который  является 
прочной  основой  стабильной  демократии.  Страны,  которые  входят  в 
мировую  экономику,  одновременно  вливаются  в  процесс  глобализации,  что 
ведет к демократизации и выравниванию уровня экономического развития.  
Таким  образом,  труд  экономически  ответственных  работников 
способствует  продвижению  рынка,  который  в  свою  очередь  составляет 
основу благополучия и прогрессивного развития всего общества.  
Вот  что  видится  за  строками  программной  статьи  Президента  об 
Обществе Всеобщего Труда. В ней, по сути, выражена боль Лидера нации за 
будущее  страны.  Глава  государства  ставит  поистине  фундаментальную 
задачу,  которая  не  только  в  исполнении,  но  и  в  ее  понимании  нуждается  в 
усилиях каждого гражданина и всего народа.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
163 
 
 
 
ЭВОЛЮЦИЯЛЫҚ ӨРКЕНДЕУ 
ҚАДАМДАРЫ 
 
 
Елеусін Сағындықов, 
Парламент Сенатының депутаты 
 
 
     
Егемен Қазақстан, 11 қазан 2012 г. 
 
 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Нұрсұлтан  Назарбаев  V 
сайланған  Қазақстан  Республикасы  Парламентінің  екінші  сессиясын  ашу 
салтанатында  сөйлеген  сөзінде  еліміз  жаңа  әлеуметтік-саяси  үдеріс  жолына 
түскенін,  осыған  орай  Парламентке  жүктелер  міндеттің  де  қомақты  екенін 
атап көрсетті. Қоғамымызды әлеуметтік жаңғырту мақсатындағы бастамалар 
қос  палата  депутаттарының  алдына  заң  шығару  қызметінде  кешенді  іс-
шараларды іске асыруды қажет етеді. 
Әлбетте,  болашағын  болжай  алмаған  елдің  келешегі  келеңсіз  келетіні 
көне  тарихтан  аян.  Тәубе  делік,  Кеңес  Одағы  күйреп,  бодандық  бұғауынан 
босанған  республикалармен  бірге  Қазақ  елі  де  тәуелсіздікке  қол  жеткізіп, 
бағымызға  ұлты  мен  ұлысы  үшін  күндіз  отырмай,  түнде  ұйықтамай  қызмет 
еткен  Нұрсұлтан  Әбішұлы  барша  қазақстандықтар  тағдырын  бірге  кешті. 
Міне,  содан  бергі  жиырма 
жылдан  астам  уақыт  бойы 
Тұңғыш 
Президентіміз 
мемлекетті  басқарудың  бұралаң 
жолдары  мен  асу-құздарынан 
еліміздің 
еңсесін 
көтеріп, 
халқымыздың рухын асқақтатып 
алып  өтті.  Жәй  ғана  өтпей, 
Қазақстанды  әлемге  танытты. 
Танытып  қана  қоймай,  алпауыт 
елдермен  терезесін  теңестірді. 
Теңестіріп  қана  қоймай,  төрде 
отырып, 
төрелік 
айтатын 
дәрежеге жеткізді. 
 ТМД  елдерінің  соңғы  жиырма  жыл  аралығындағы  экономикалық 
дамуын  зерттеушілер  мынадай  қорытынды  шығарып  отыр:  Қазақстан 
посткеңестік  кеңістіктегі  неғұрлым  қарқынды  дамып  келе  жатқан  топқа 
жатады. Соның ішінде экономиканы әртараптандыру арқылы келешекте одан 
әрі  өркендеу  мүмкіндіктері  де  зор.  Ал  Аспанасты  елі  аталып  кеткен  Қытай 
Халық  Республикасының  Төрағасы  Ху  Цзиньтао  біздің  Елбасына  жолдаған 
хатында  былай  дейді:  «Тәуелсіздік  жылдары  Сіздің  басшылығыңызбен 

 
164 
еңбексүйгіш  те  ақылман  Қазақстан  халқы  өзінің  қажырлы  да  жасампаз 
еңбегімен  дамудың  дұрыс  жолын  таба  білді».  Ежелгі  көршілеріміздің  бірі 
Ресей  Президенті  Владимир  Путин:  «Қазақстан  халқы  әлеуметтік-
экономикалық  және  мемлекеттік  құрылыстағы  қол  жеткен  табыстарын 
орынды  мақтан  ете  алады»,  деп  баға  берді.  Қос  қанатымыздағы  екі  ұлы 
державаның пікірлері тегін айтылып отырған жоқ. 
 Көршілерімізді  ғана  емес,  айдай  әлемді  мойындату  үшін  Ұлт 
көшбасшысы  Н.Назарбаев  адамзат  тарихындағы  озық  мемлекеттік 
қайраткерлер  –  Махатма  Ганди,  Шарль  де  Голль,  Дэн  Сяопин,  Мұстафа 
Кемал Ататүрік, Ли Куан Ю, Махатхир Мохаммад секілді қызмет етіп келеді. 
Еліміздің  даму  үрдістерінде  әлемнің  дамыған  елдерінің  жаңа  және  озық 
технологиясын  игеру  кең  етек  алды.  Ендігі  мақсат  –  мемлекетімізде 
экономикалық табыстар мен қоғамдық игіліктерді қамтамасыз ету арасында 
қалыптасқан тиімді және озық қарқынды одан әрі дамыту. 
 Жаһандық 
керуенде  көшімізді  бастап  келе  жатқан  Елбасы 
қазақстандықтардың  еліміздегі  тұрақтылық  пен  игілік  жемістерін  неғұрлым 
тиімді пайдалануын көздеп, енді әлеуметтік жаңғырту жөнінде практикалық, 
прагматикалық  идеясын  ұсынып  отыр.  «Қазақстанның  әлеуметтік 
жаңғыртылуы:  Жалпыға  Ортақ  Еңбек  Қоғамына  қарай  20  қадам»  деп 
аталатын  бағдарламалық  мақаласында  қарапайым  халыққа  түсінікті 
мұраттарды  алға  тартты.  Эволюциялық  сипаттағы  жиырма  қадам  – 
Президенттің  1997  жылғы  «Қазақстан  –  2030:  Барлық  қазақстандықтардың 
өсіп-өркендеуі,  қауіпсіздігі  және  әл-ауқатының  артуы»  атты  мемлекеттің 
тәуелсіздігін  толық  баянды  етуге,  дамыған  экономика  құруға  бағытталған 
стратегиялық жоспарының құрамдас бөлігі, заңды жалғасы. 
 Жаһандық  дағдарыс  тұсында  біздің  мемлекетіміз  үшін  ең  басты  және 
аса  қатерлі  қауіп  –  жаппай  әлеуметтік  масылдық.  Еңбек  –  шешуші  ұлттық 
факторға  айналып  отырған  ХХІ  ғасырда  хакім  Абайша  айтқанда:  «…өз 
қайратыңа  сүйеніп,  еңбегіңді  сау,  еңбек  қылсаң,  қара  жер  де  береді,  құр 
тастамайды», «Еңбекті сат, ар сатып неге керек?». 
 Көбіне-көп  өз  арамызда  қазақты  жалқау  деп  жататындар  бар.  Мен 
мұны  қазақты  төмендету  емес,  керісінше,  намысқа  тиіп,  қайрау  деп 
түсінемін. Өйтпесе, осыншама байтақ жерді иеленіп, қысы-жазы көшіп жүріп 
игеріп, ен даланы төрт түлік малға толтыра алар ма еді? Оның үстіне, бүгінгі 
археологиялық  зерттеулер  көрсетіп  отырғандай,  қазіргі  заманғы  ғылымды 
таң-тамаша  қалдырған  небір  қолөнер  туындылары,  көне  ескерткіштер  мен 
жәдігерлерді  біреулер  сырттан  келіп,  біздің  жерімізге  көміп  кеткен  жоқ. 
Оның  бәрі  де  біздің  ата-бабамыздан  қалған  мұра.  Ендеше,  ондай  ұлттың 
ұрпағы да тегін емес! 
 Үстіміздегі  жылғы  шілде  айының  соңғы  күндерінде  «Демократия 
институты»  ҒЗА  ел  арасында  Президенттің  «Жалпыға  Ортақ  Еңбек 
Қоғамына  қарай  20  қадам»  бағдарламасы  бойынша  жедел  сауалдама 
жүргізген  болатын.  Сауалдама  қорытындысы  бойынша  және  соңғы  кездегі 
сайлаушылармен  болған  кездесулерде  Елбасының  эволюциялық  өркендеуге 
жеткізетін  бағдарламасын  іске  асыруға  қазақстандықтар  ерекше  құлшынып 

 
165 
отырғанына  көз  жеткіздік.  Бағдарламада  бекітілген  тапсырмаларды  Үкімет, 
«Нұр  Отан»  ХДП,  даму  институттары,  жергілікті  атқарушы  органдар 
мерзімінде  әрі  нақты  орындап  шыққан  жағдайда  еліміз  әлеуметтік 
жаңғыртуда бұрын-соңды болып көрмеген қуатты серпіліс жасайтынына куә 
боларымыз  анық.  Ал  Парламент  тарапынан  менің  әріптестерім  заңнамалық 
қамтамасыз етуді өз деңгейінде жүргізетініне сенемін. 
 Жергілікті  жердегі  барлық  ахуалды  көзбен  көріп,  қолмен  ұстап,  яғни 
өңірге  басшылық  жасап,  қазанында  қайнаған  мен  үшін  Президент 
Н.Назарбаевтың  Қазақстанды  әлеуметтік  жаңғырту  жөніндегі  идеясы  көңіл 
көлеңкесінде  жатып  қалған  небір  ойларды  қозғап,  санадағы  сансыз 
сұрақтардың  жауабын  тауып  берді.  Әрине,  алыстағы  ақылмандар  мен 
сырттағы  сыншылар  біздің  еліміз  туралы  талай-талай  пікірлерін  айтып 
жатыр. Егер өз-өзімізге сын көзбен қарайтын болсақ, бәрі де жіптіктей дұрыс 
деу  жауырды  жаба  тоқығанмен  бірдей  болар  еді.  Бізде  әлі  де  болса 
пайдаланылмай  келе  жатқан  мүмкіндіктер  шаш-етектен.  Сонымен  бірге, 
аяққа  тұсау  болып  отырған  кедергі-кемшіліктер  де  бар.  Елбасы  өзінің  жаңа 
бағдарламасында  оны  жасырған  жоқ.  Мәселенің  күнгейі  мен  көлеңкесін 
салысты­ра  отырып,  мемлекеттің  таяу  болашақтағы  даму  бағыттарын, 
келешектегі кемелденуді көздейтін кезеңдерді айқындап берді. 
 Мен  Елбасы  бағдарламасындағы  мына  бір  жолдарды  толық  келтіргім 
келеді.  Онда  былай  делінген:  «Жаңғырту  егер,  біріншіден,  ол  Жалпыұлттық 
тұжырымдама  мен  сәйкес  жоспар  арқылы  жүзеге  асырылатын  болса  және, 
екіншіден,  тұтастай  үдемелі  индустриялық-инновациялық  дамумен  байланысты 
нақты  экономикалық  табыстарға  негізделген  жағдайда  ғана  табысты  болады. 
Индустриялық-инновациялық  дамудан  тыс  ешқандай  жаңғырту  мүлдем  мүмкін 
емес.  Мұны  әркім  түсінуі  тиіс».  Осы  орайда  мына  мәселенің  басын  ашып  алу 
қажет.  Индустриялық-инновациялық  даму  стратегиясы  туралы  сөз  қозғағанда, 
соңынан еру және озық қарқын диалектикасының туындауы заңды құбылыс. Енді 
осыған анықтама бере кетейік. 
 Дамудың соңынан еру батыста пайдаланылып жүрген технология аясында 
ғана  қалу  деген  сөз.  Бұл  мемлекетімізді  технологиялық  жағынан  артта  қалуға 
апарады.  Әрине,  шетелдіктер  бізге  өзінің  ескі  технологиясы  мен  техникасын 
жібереді. Өзімізде болмаған соң оның бәрі бізге жаңа көрінеді. Қазақтың «Біреудің 
қаңсығы  біреуге  таңсық»  деген  сөзі  осындайдан  қалған.  Ал  Қазақстан 
экономикасын  озық  қарқынмен  жаңғыртуға  өз  сұранысымызды  өзіміз 
қанағаттандыру  негізінде  қол  жеткізуге  болады.  Елбасы  осы  бағытта  жиі 
тұжырымдамалар жасап қана қоймай, көптеген мүмкіндіктердің жолын ашты. 
 Мәселен,  Қазақстан  Республикасының  2030  жылға  дейінгі  даму 
стратегиясы аясында Нұрсұлтан Әбішұлының тікелей бастамасымен елімізді 
2015  жылға  дейін  үдемелі  индустриялық-инновациялық  дамытудың  өте 
қомақты мемлекеттік бағдарламасы қабылданды. Осы аса маңызды құжатты 
іске асыру арқылы отандық кәсіпорындардың ішкі және әлемдік рыноктағы 
бәсекеге қабілеттілігі нығая түседі. Сол сияқты, қазіргідей жаһандық үрдістер 
белең  алып  тұрған  тұста  Қазақстанның  индустриялық  әлеуетін  жаңғыртуға 
жол ашылады. 

 
166 
 Міне,  әлеуметтік  жаңғырту  бағытында  Елбасы  тапсырмаларын  өз 
дәрежесінде  орындау  үшін  индустриялық-инновациялық  даму  жолында 
атқаратын  іс-шаралар  ұшан-теңіз.  Ол  үшін  заңды  негіздемелер  де  бар. 
Үстіміздегі  жылдың  басында  Президент  қол  қойған  «Индустриялық-
инновациялық  қызметті  мемлекеттік  қолдау  туралы»  заң  елімізді 
индустриялық және инновациялық дамытудың барлық бағыттарының негізгі 
механизмдерін ашып берді. Мақсат – мемлекеттің кепілді қолдауы, сонымен 
қатар, республиканың индустриялық және инновациялық даму бағыттарында 
мемлекет-жекеменшік  әріптестігін  қарқынды  жүргізу  үшін  заңнамалық 
негіздер  жасау.  Бұл  орайда  көптеген  жаңа  қадамдар  жасалды.  Өңірлердің, 
тұтастай  алғанда,  еліміздің  әлеуметтік-экономикалық  дамуын  қамтамасыз 
ететін  мемлекеттік  қолдаудың  жиырмадан  астам  бағыттары  айқындалды. 
Осы  аталып  отырған  заңның  әрбір  жолдарымен  мұқият  танысқан,  өзінің 
қызметін  индустриялық-инновациялық бағытта жүргізіп  келе  жатқан  шағын 
кәсіпкерден  бастап,  ірі-ірі  компаниялардың  өкілдеріне  дейін  өздерінің 
мүддесіне  сай  келетін  заң  баптарын  таба  алады.  Бұл  заңның  Президенттің 
тікелей  тапсырмасымен  дүниеге  келгенін  де  айта  кетейік.  Француз 
жазушысы әрі философы Жан Жак Руссоның: «Дана адам істі заң шығарудан 
емес,  оның  сол  қоғамға  қаншалықты  қажеттігін  зерделеуден  бастайды» 
дегеніндей, Елбасы елге қажет заңның толғағы келген мерзімін дәл тапты. 
 Үдемелі  индустрияландыру  стратегиясынан  2020  жылға  дейінгі 
«Бизнестің  жол  картасы»,  «Өнімділік»,  «Жұмыспен  қамту»  бағдарламалары 
туындады.  Олардың  әрқайсысы  салалық  және  функциялық  сипаттарына 
қарай  ерекше  басымдықтарға  ие  әрі  қай-қайсысының  да  «Қазақстан-2030» 
Стратегиясына тікелей қатысы бар. 
 Жаңғырту  үдерістерін  бір  ғана  экономикамен  шектеп  тастауға 
болмайды.  Оның  ауқымы  кең.  Ең  басты  міндеті  –  халқымыздың  өмір  сүру 
деңгейі  мен  қауіпсіздігі  үшін  тиісті  жағдайды  қамтамасыз  ету.  Мемлекет 
азаматтарымызға  донор  емес,  әріптес  ретінде  жағдай  жасайды.  Мемлекет–
Адам – Еңбек үштағаны Қазақстан қазынасы қазанын қайнататын ажырамас 
бірлік. Тек қана оның отын сөндірмеу қажет. Сондықтан Елбасы өзінің осы 
мақаласында саясатта да, әлеуметтік және құқықтық салаларда да, мәдениет 
пен  білім  беруде  де  жаңғыртуды  дамыту  қажеттігін  атап  көрсетті.  Соның 
ішінде  индустриялық-инновациялық  даму  жолына  түспейінше  әлеуметтік 
жаңғыртуға қол жеткізу мүмкін еместігін бірнеше рет қайталады. 
 Көптеген дамыған елдердің тарихын таразылап, тәжірибесін тәптіштеп 
көрер  болсақ,  қуатты,  бәсекеге  қабілетті  өнеркәсіп  болмайынша, 
экономиканы жайдақ жолдан инновацияның күре жолына салу мүмкін емес. 
Жаңғыртудың өзгермейтін өзегі осы болып табылады. 
 ХХІ  ғасыр  –  адам  капиталын  дамытуға  бағытталған  жоғары 
инновациялық технологиялар мен бәсекеге қабілетті білім мен озық идеялар 
ғасыры. Қазіргі заманғы техника тілін, технология ілімін меңгеру үшін білім 
керек.  Біздің  жастарымыз  қазір  әлемнің  түкпір-түкпірінде  жоғары  білім 
алуда. Олардың алдыңғы легі еліміздің игілігіне қызмет етуде. Дамыған елдің 
озық білімімен қаруланған жас маманның бір қап арпа ішіндегі жалғыз бидай 

 
167 
секілді  ерекшеленіп  тұратындары  бар.  Шынын  айтар  болсақ,  көпшілік 
жастар,  олардың  ата-аналары  шетелде  білім  алуды  дақпыртқа  айналдырып 
жібергені де рас. Сан мен сапа сәйкес келмей жатыр. 
 Ал  отандық  өндірістің  бел  ортасында  жүретін  орта  буын  мамандар 
қайда?  Еңбек  рыногы  соларға  шөліркеп  тұр.  Кәсіптік  білімі  бар  маманға 
сұраныс  қазір  қай  кездегіге  қарағанда  да  өте  жоғары.  Бәсекеге  бәс  тігіп 
тұрған  қазіргі  алмағайып  жағдайда  оңды-солды  ашыла  салған  «институттар 
мен  университеттердің»  дипломдары  көбіне-көп  жарамсыз  болып  қалды. 
Жоғары білім болғанмен, зауыт цехтарындағы оператордың қызметін атқара 
алмаса,  қос  қалтада  жүрген  дипломнан  не  пайда?  Осыдан  соң  жастарымыз 
әлеуметтік  инфантализмнің  құлдығына  шырмалып  қалады.  Сондықтан 
Президент қазақстандық еңбек рыногын Бесжылдық жалпыұлттық болжауды 
талдап-жасау және тәжірибеге енгізуді ұсынды. Сол арқылы мектеп түлектері 
мамандық таңдауда бағыт-бағдар ала алады. 
 Жас  мамандар  даярлаумен  білім  беру  мекемелері  ғана  айналысып 
қоймай,  оған  жұмыс  берушілер  де  араласуы  тиіс.  Өйткені,  білікті  маман 
бірінші  кезекте  жұмыс  берушілерге  қажет.  Көрші  мемлекеттерден  келіп 
жатқан  гастарбайтерлер  қашанғы  біздің  бақшамызды  егіп,  құрылысымызды 
салып  береді?  Біздің  жастарымыз  үшін  нәпақа  табуға  шекарадан  асудың 
қажеті  жоқ.  Жердің  асты  мен  үстіндегі  байлықты,  қазынаны  игеруге  өз 
күшімізді,  жастарымыздың  жігерлі  қуаты  мен  зор  әлеуетін  жұмсауымыз 
қажет.  Шынымен  де,  біз  үшін,  барша  қазақстандықтар  үшін  Қазақстаннан 
тыс жерде жұмақ жоқ. 
 Инновация 
– 
еліміздің 
ғылыми-зерттеу 
институттары 
мен 
орталықтарының,  даму  институттарының,  технопарктер  мен  әлеуметтік-
өнеркәсіп  корпорацияларының,  ірі-ірі  компаниялардың,  жоғары  білім  беру 
орындарының,  интеллектуалдық  білім  ордаларының  еншісінде.  Соның 
ішінде,  мәселенің  төркіні  кәсіпқой,  білікті,  шебер  маманға  тіреледі.  Қазіргі 
қоғамдағы  білікті  маман  әлеуетін  дамытуда  өзара  шиеленісіп  жатқан  үш 
түйін  бар.  Біріншісі  –  түрлі  деңгейдегі  мамандықтар  бойынша  еңбек 
нарығындағы  сұранысты  қанағаттандыру  үшін  оларды  үздіксіз  дайындап 
шығаруды  жолға  қою.  Екіншісі  –  басқару  мамандарын  даярлау.  Осыдан  екі 
ғасыр бұрын неміс канцлері Бисмарк: «Егер елде басқарудың жақсы жүйесі 
және жақсы басқарушылар болмаса, ешқандай заң көмектесе алмайды», деп 
айтқан.  Үшінші  түйін  –  дарынды  жастарды  іріктеудің  тұтастай  жүйесін 
жасау.  Елбасының  еңбек  нарығының  Бесжылдық  жалпыұлттық  болжауы 
жөніндегі  тапсырмасының  бір  мәнісі  осында  деп  ойлаймын.  Бізде 
Қазақстанның кемелді келешегі үшін аса құнды капитал – мектеп жасындағы 
дарынды балалар, жоғары оқу орнында білім алып жатқан озық ойлы жастар 
көп-ақ.  Олар  түрлі  пәндер  бойынша  әлемдік  сайыстарда  өз  құрбыларының 
арасында оза шауып, бәйге алып келіп жүр. Мұндай табиғи дарынды әлеуетті 
күшті көзден таса қылмай, баптап, күтіп, оларға мемлекетіміздің баға жетпес 
құндылықтары ретінде қарау қажет. 
 Әлеуметтік жаңғырту бағытында шағын және орта кәсіпкерліктің рөлі 
күшейе  түседі.  2020  жылға  қарай  еліміздің  ішкі  жалпы  өніміндегі  шағын 

 
168 
және  орта  бизнестің  үлесі  40  пайызды  құрайды  деп  күтілуде.  Шағын 
кәсіпкерлік  қоғамның  даму  үрдістеріне  бейім  сала  екенін  көрсетті.  Еңбекке 
жарамды адамдарды жұмыспен қамтуда да солар алғашқы кезекте тұрады. 
 Қазынасы толып, дәулеті шалқыған кез келген мемлекетте шағын және 
орта бизнестің ІЖӨ-дегі үлесі қашанда жоғары. Мұның өзі табиғи заңдылық. 
Мысалы,  1993-2009  жылдары  АҚШ-та  ашылған  жұмыс  орындарының  65 
пайызы  шағын  кәсіпкерліктің  үлесіне  тиеді.  Тіпті  10  немесе  100  адаммен 
жұмыс  жасап  жатқан  шағын  кәсіпорындар  да  бар.  Мұндай  шағын 
кәсіпорындар  кез  келген  дағдарысқа  төтеп  бере  алады  екен.  Жаһандық 
дағдарыстың  өзінде  солар  үлкен  державаның  экономикасын  құлдыраудан 
құтқарып қалған. 
 Шағын бизнес – посткеңестік кеңістікте өте кенжелеп қалған сала. Дамыған 
елдердің бизнесі осыдан екі-үш ғасыр бұрынғы кезеңнен бастау алады. Бірақ, біздің 
қазақстандықтар кәсіпкерлікпен айналысқанына жиырма жылдың айналасы болса 
да  Қазақстан  бизнестің  халықаралық  рейтингінде  47-ші  орынға  орналасты. 
Мемлекет  тарапынан  кәсіпкерлікті  қолдаудың  тиімді  жолдары  соңғы  уақыттары 
жиі  айтылып  келеді.  Әсіресе,  шағын  және  орта  бизнесті  несиелендіруде  әлі  де 
кедергілер көп екені жасырын емес. Банктердегі пайыздық төлемдерді төмендетудің 
әдістері жетілдіруді қажет етеді. Бизнес өндіріс банк формуласы банк пен бизнестің 
арасын  жақындата  түсері  анық.  Өндіріс  пен  банк  арасындағы  қарым-қатынас 
жандандырылуы тиіс. 
 Үстіміздегі  ғасырдың  үшінші  онжылдығына  қарай  индустрияландыру 
жобасы  ауылды  да  тұтас  қамтығалы  отыр.  Аграрлық  индустрия  жаңа 
көкжиектерге жол  ашады.  Алдағы 10-20  жылда  әлемде  ауыл  шаруашылығы 
тауарларына  деген  сұраныс  күрт  артады  деп  күтілуде.  Міне,  осы  тұста 
аграрлық  өндірістің  басында  жүрген  іскер  азаматтар  қызмет  аясын 
кеңейтудің жолдарын іске асыруы тиіс. 
 Қазақстан  Республикасының  Президенті,  Ұлт  көшбасшысы  Н.Ә. 
Назарбаевтың  мемлекетіміздің  бүгіні  мен  ертеңіне  арқау  болатын 
эволюциялық  сипаттағы  әлеуметтік  жаңғырту  идеясының  жасампаз 
мұраттары халықтың көңілінен шықты. Жалпыхалықтық қолдауға ие болған 
жалпыға  ортақ  еңбек  қоғамы  бағдарламасы  ел  игілігіне  айналарына  барша 
қазақстандықтар  бек  сеніп,  оны  іске  асыруға  бел  шеше  кірісті.  Осындай 
бағдарламалар  табысты  жүзеге  асқанда  ғана  біз  «Қазақстан-2030» 
Стратегиялық  даму  бағдарламасында  алға  қойылған  міндеттер  үдесінен 
көрінуге қол жеткізе аламыз. 
 
 
 
 
 
 

 
169 
СОДЕРЖАНИЕ 
 
1.  Нысанбаев Ә. Сабақтастық........................................................................... 
3 
2.  Әлімқұлов Қ. Жаһан   мойындаған   жасампаздық..................................... 
11 
3.  Сәрекенов Қ. Ерге  қызмет – елге  қызмет.................................................. 
16 
4.  Байғұт М. Сәби  күлкісі сақталған кісі........................................................ 
24 
5.  Қасымбеков М. Президенттің жұмыс кестесі: 2010 жылдың  негізгі 
қорытындылары............................................................................................. 
 
30 
6.  Харченко С. Менің елім, менің  тағдырым, менің Президентім............... 
44 
7.  Абдрахманов С. Біздің ел осындай! Біздің ер осындай!............................ 
52 
8.  Есім Ғ. Саяси  мектеп салтанаты.................................................................. 
56 
9.  Досанов С. Ел  бағына туған  ер  Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 
жайлы сыр мен жыр....................................................................................... 
64 
10.  Кәлетаев Д. Назарбаевтың күн тәртібі...............................................…...... 
72 
11.  Жақанов И. Естен  кетпес  жүздесулер........................................................ 
76 
12.  Турегельдинов Ж. Не упустить исторический шанс.................................. 
85 
13.  Лифинцев Ю. Покоряя вершины. Глава государства личным примером 
пропагандирует здоровый образ жизни................................................. 
 
88 
14.  Личный вклад Президента Н. Назарбаева в становление независимого 
государства..................................................................................................... 
97 
15.  Валиев Х. Президент и XXI век…………......................……………….. 
101 
16.  Мансуров Т. Евразийский проект Нурсултана Назарбаева, воплощен-
ный в жизнь.................................................................................................... 
110 
17.  Никонов В. Нас сдружила молодость. Достижение поставленной  цели 
– это преодоление, трудный путь вверх…….............................................. 
118 
18.  Аманжол Қ. Нұрсұлтан Назарбаев: елі барда ер елеусіз қалмайды......... 
124 
19.  Тахер әл-Масри. Жолбасшысы мықты ел адаспайды............................... 
131 
20.  Кара А. Отчизны любимый  и любящий сын.............................................. 
 133 
21.  Қасымбеков М.Президентские конспекты ................................................. 
 141 
22.  Аяған Б. Личность как символ эпохи. Фактор сильного политика стал 
одним из решающих условий успешного развития Казахстана……… 
149 
23.  Биданова А. В стремлении к безъядерному миру...................................... 
 153 
24.  Спицын А. Государственный деятель, ученый, стратег............................ 
 158 
25.  Рысмагамбетова А. О подлинной сути общества всеобщего труда.......... 
 160 
26.  Сағындықов Е. Эволюциялық өркендеу қадамдары.................................. 
 164 
 
  

 
170 
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
В книге использованы фотографии 
из Официального сайта Президента Республики Казахстан 
и ресурсов INTERNET 
 
 
 
                                                       
 
 
 
Основы имиджеологии 
на примере Первого Президента 
 
Под общей редакцией 
академика НАН РК А.М. Газалиева 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
Подписано в печать 30.10.12. Формат 60x84/8. Объём 21,5 печ.л.  
21,3 уч.-изд.л.      Тираж 100 экз.      Заказ №829.     Цена договорная 
 
Издательство Карагандинского государственного технического университета 
100027, Республика Казахстан, Караганда, Бульвар Мира – 56