сабасы деп айтсын деп Ақ бура Қара Алтайдың баласы Қарқынбайдың
сабасын алып жүрді. Осы
сабаның көрінісі төрт сары айғырдың терісінен
жонын сыртына қаратып, жал-құйрығын өзіне қойып, бұлқына бір өгіздің
терісін тіктіріп, өзін түйеге теңдегенде сегіз қанат үйдің бір үзігі бір жағына тең
болады екен»
(М. Жүсіп Көпеев). Бұрынғы бай, би, мырзалар, қымыз бен
сабаға осындай мән беріп қарап, оны кісілік сыйластық нышан ретінде қабылдайтын
болған. Кімнің
сабасы үлкен болса, оның мерейі де, мәртебесі де ел алдында
беделі де жоғары тұрған. Демек, қымыз бен
сабаның әлеуметтік маңызы да зор
болған. Илеп тайдың терісін, Ашыттым қымыз
сабаға. Пісіп талай күбісін, Жай
таптырдым жана да
(Нұртуған). Жақында ыстан шыққан кең
сабаға құйылып,
қымыз жарықтықтың өзі бір балдай тәтті боп тұр еді
(С. Мұқанов). Сабаз // шаһбаз –
біреудің жақсы іс-қимылына, мінез-құлқына, кісілігіне риза болғанда және кісілігі бар парасатты адамға айтылатын көтерме сөз. Көңілін көкке көтерді, Едігедей
сабаздың. Көш соңынан қуалап, Ойлады батыр
жүрмекке
(Нұртуған). І Сағанақ − кереге көгіне ілініп тұрған таяқша ағаштар . «Жазғанда
жолың мынау,− деп күліпсің,− Байладым жамбасыңа бір
сағанақ». Ауыр сөз
олай демек, аңдағанға, «Жүре бер,− десе не дейсің,− өзің алда-ақ?!»
(Ерімбет).
219
ІІ Сағанақ − асқабақ. Көне түркі ескерткіштерінде
сағнағу –
кепкен асқабақ (Қашқари М. Девю. луғ. турк, Іт., Т., 1960, 453). Қорлық көріп жатыр-
ау! – деп тыным алмай қалаға жетсем, Ол болса, қағанағы қарқ,
