Өтемісова гүлмира Жеткергенқызы КӨнерген аталымдар


құн  алмай...», − деген өлең жолдары кездеседі. Бұл  үзіндідегі  құн



Pdf көрінісі
бет46/393
Дата14.10.2023
өлшемі2,71 Mb.
#114284
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   393
Байланысты:
жыр әдеби тил

құн 
алмай...»,
− деген өлең жолдары кездеседі. Бұл 
үзіндідегі 
құн
– 
кісі өлтіргені үшін айыпкердің не оның руының мал басымен 
беретін төлемі
мәнінде болса, қазір 
экономикалық термин
ретінде 
қалыптасқан. 
Қазақ тілінің түсіндірмелі сөздігінде «құн» сөзінің екі мағынасы 
түсіндірілген: 
І Құн 
− тарихи. ерте кезде кісі өлтірген адам тарапынан 
төленетін айып мал; төлем; 
ІІ Құн 
− экон. тауарға сіңген қоғамдық еңбекті 
көрсететін экономикалық категория; белгілі бір затқа тән баға, нарық
[68, 234 б.]. 
«Егемен Қазақстан» газетінде мынадай мәтін бар: 
«Тауарлар импортын 
қосылған 
құн 
салығынан босату ережелерін бекіту ережесі «Салық және 
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан 
Республикасының 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Кодексінің (Салық Кодексі) 
(бұдан әрі – Кодекс) 255-бабының 2-тармағына сәйкес әзірленді және 


44 
тауарлар импортын қосылған 
құн
салығына босату тәртібін айқындайды 
[82, 5 б.]. 
Жоғарыдағы үзіндіде 
«құн»
көнерген аталымның туынды мағынасымен, 
яғни белгілі затқа берілген баға мәнінде қолданылып тұр. Парсы тілінде 
хун
– 
қан
 
деген сөз [83]. Сұлтан билеген кезде ескі тәртіп үстемдік етті. Кісі қолынан 
біреу қаза тапса қанды қанмен жуып өлтірген жақтан да адам өлетін болған. 
Бірақ кейінгі кезде өлген адамның қанының бағасын төлеуге де мүмкіндік 
берді. Осыны 
құн
дейді. 
«Қан бағасы»
деген ұғым [84,58 б.]. 
Келтірілген тілдік деректердегі аталымға уәж болған ортақ белгісі 
төлем 
немесе 
баға (нарық)
негіз болған. 
Осы сияқты Нұртуғанның «Орақ–Мамай» дастанында: 
Мұнан туған 
Нұрадин, Палуан қайсар өте тым Он екі жаста жау-жаулап 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   393




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет