Оқу мақсаты: Аррениус, Льюис және Бренстед-Лоури теорияларын және олардың қолдану шектерін сипаттау және түсіну



бет9/19
Дата15.08.2023
өлшемі0,93 Mb.
#105314
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   19
pОH = – lg [ОH-]

рН = 14-рОН
Мысал: Концентрациясы 0,1 моль/л NaOH рН-ін есептеңіздер.
Алдымен натрий гидроксидінің диссоциация теңдеуін жазамыз.
NaОН→ Na+ + ОН-
Гидроксид-иондар концентрациясы:
[ОH-] =[NaOH]=0,1
1 тәсіл:
[H+]=1·10-14/ [OH-]=[H+]=1·10-14/ 0,1=1·10-13

рН = -lg[H+] = -lg (1·10-13)=13


2 тәсіл:

pОH = – lg [ОH-] = – lg (0,1)=1 

рН=14-рОН = 14-1=13
Күшті электролиттер рН-ін есептегенде иондық күш ескеріледі, аталған жағдайда концентрация орнына белсенділік түсінігі қолданылады.
Тірек түсініктер: күшті қышқылдар, күшті негіздер, рН, pOH


Сұрақтар мен тапсырмалар:

Деңгей

Тапсырмалар

Білу

Күшті бір және екі негізді қышқылдарға мысал келтіріңіздер.



Түсіну

Күшті негіздің рН қалай есептелінеді?



Қолдану

Берілген 0,0015М натрий гидроксиді ерітіндісінің 25оС температурадағы рН мен рОН есептеңіздер



Талдау

Барий гидроксиді мен калий гидроксиді сутектік көрсеткішін есептеуде айырмашылық неде?



Жинақтау

Егер 25оС температурада азот қышқылының рН=0,6 болса ерітінді концентрациясы қандай болғаны?



Бағалау

«Күшті және әлсіз қышқылдар» үшін салыстырмалы кесте құрыңыздар


§ Буферлі ерітінділер


Оқу мақсаты:

  • буферлі ерітінділердің әсер ету принципін түсіндіру

Цель обучения:

  • объяснять принцип действия буферных растворов

Learning objective:



  • be able to explain how buffer solutions work


Қандай әлсіз қышқылдар мен негіздер сіздерге белгілі?

Тотығу-тотықсыздану реакциялары тәрізді көптеген химиялық реакциялар жүру үшін, буферлі ерітінділер көмегімен орта рН мәнін тұрақты етіп ұстау керек болады.
Буферлі ерітінділер немесе буферлі жүйелер дегеніміз  – оларға күшті қышқылдар мен негіздердің аздаған мөлшерін қосқанда немесе сұйылтқанда рН мәні іс жүзінде өзгермейтін ерітінділер.
Буферлі ерітінділердің әсері буфер ионы мен молекуласының қосылған қышқыл және сілтінің Н+ немесе ОН- иондарымен байланысып әлсіз электролит түзуіне негізделген.
1. Қышқылдық буферлі ерітінділер
Қышқылдық буферлі жүйелер әлсіз бейорганикалық немесе органикалық қышқыл мен осы қышқылдың күшті негізбен түзілген тұзынан тұрады.
Мысалы:
СН3СООН + СН3СООNa – ацетаттық буферлі ерітінді
Н2СО32О + СО2) + NaНСО3 – гидрокарбонатты буферлі ерітінді

Бренстед –Лоури теориясы тұрғысынан, қышқылдық буферлі жүйе болып әлсіз қышқыл және онымен қосарланған негізден тұратын тепе-теңдік қоспа есептеледі. Қосарланған негіздің рөлін әлсіз қышқыл тұзының диссоцияциясы кезінде түзілген анион атқарады.


Буферлі ерітінді құрамын төмендегідей етіп жазуымызға болады:

СН3СООН/ СН3СОО


әлсіз қышқыл /қосарланған негіз
Мысалы, егер біз СН3СООН + СН3СООNа ацетатты буферлі ерітіндіге, тұз қышқылын қоссақ, мынадай реакция жүреді:
СН3СООNа + НСl = СН3СООН + NаСl
СН3СОО- + Н+ = СН3СООН
СН3СОО- ионы тұз қышқылының Н+ катионымен әрекеттесіп сірке қышқылының молекуласын түзеді, сонда ерітіндіде сутек катионының артық мөлшері жинақталғандықтан концентрация іс жүзінде өзгермейді де, ерітінді рН-ы өзгеріссіз қалады.
Ацетаттық буферге NaОН сілті ерітіндісін қосқанда, келесідей реакция жүреді:
СН3СООН + NaОН = СН3СООNа + Н2О
СН3СООН + ОН- = СН3СОО- + Н2О
Сірке қышқылының Н ионы сілтінің ОНионымен қосылып су түзеді де, қышқыл концентрациясы азаяды. Сірке қышқылының диссоцияциясы кезінде қайтадан Нкатионы пайда болатындықтан концентрация бұрынғы қалпында қалады. Сондықтан рН мәні өзгермейді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   19




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет