Оқу процесінде сараланған тапсырмаларды қолдану. Саралап оқыту әдісі қазіргі кезде қолданылатын тиімді оқыту әдістерінің бірі және бірегейі. Саралап оқыту әдісі туындауына байлынысты факторлар
Саралау әдісінде оқушылардың жеке айырмашылықтары есепке алынуы
жүктеу/скачать 109,01 Kb.
|
| 42. Саралау әдісінде оқушылардың жеке айырмашылықтары есепке алынуы.
Саралап оқыту тәсілі – білім алушылардың әртүрлі топтары үшін оқу процесін мамандандыруды, білім алушылардың ерекшеліктерін есепке алу мақсатында әртүрлі топтар үшін әртүрлі оқыту жағдайларын жобалайды. Саралап оқыту тәсілі әртүрлі оқушылар тобының оқу әрекетін ұйымдастыру үшін арнайы оқыту әдістерін және іс-әрекеттерді саралау тәсілдерін кіріктіреді. Күрделілігімен, оқу-танымдық қызығушылықтарымен, мұғалім тарапынан көмек сипатымен ерекшеленетін сараланған тапсырмаларды қолдану - сараланған оқу іс-әрекеттерін ұйымдастырудың шарты болып табылады. Жалпы білім беру саласындағы жаңа саяси ұстанымның біртіндеп іс жүзіне асуы егемен еліміздің өркендеу бейнесінің бір көрінісі. Өркениетті елдер мен тереземіз тең болуы үшін әлемдік білім аясына кіргізуді мақсат тұтқан еліміздің білім беру саясаты оқытуды демократияландыру, ізгілендіру арқылы жаңа сапалық деңгейге көтеруге көздейді. Осыған байланысты білім берудегі бірыңғайлықтан бас тартып көп нұсқалы білім алу жүйесіне бет бұрып тұрған жағдайда оқушылардың топтық ерекшелігімен қоса жеке танымдық ерекшеліктерін ескеріп, саралап оқытуды ұйымдастыру-бүгінгі мектеп өміріндегі өзекті мәселе. Саралап оқыту әрекеті - білім алуға бағытталған әрекет. Ол өз бетінше, әр мұғалімнің жетекшілігімен жүзеге асады. Біз басшылыққа алып отырған саралай оқытудьщ жүйелік негізін Л. Вьютский, А. Леонтьев, Б. Ананьев, С. Рубинштейн т.б. ғалымдар жасаған. Ал бастауыш мектеп кезеңіндегі оқу әрекеті В. Давыдов, Л. Занков, Ш. Амонашвили, т.б. зерттеулерінде карастырылады. Саралап оқытуды ұйымдастыру арқылы бала ақыл-ой деңгейімен белсенді әрекет арқасында репродуктивті емес өнімді нәтижеге жетеді. Оқушылардың дербес ерекшеліктерін анықтау үшін оқытушы алдымен, олардың ықылас - жігерін, еске сақтау мен ойлау қабілеттерін, ынтасын, жалпы білім денгейін зерттеуі қажет. Бұл ерекшеліктерді айқындау үшін білімді меңгеру деңгейін анықтауға арналған тапсырмалар дайындау; оқушы біліміне диагностика жүргізу, оқушыларға сауалнама, психологиялық тәжірибе жасау, ата-аналармен әңгіме жүргізу керек. Саралап оқыту әдісі - қазіргі кезде қолданылатын тиімді оқыту әдістерінің бірі және бірегейі. Саралап оқыту әдісі туындауына байлынысты факторлар. Саралау әдісінде оқушылардың жеке айырмашылықтары есепке алынуы. Саралап оқыту әдісі оқушының табысқа жетуінде, пәнге деген қызығушылығын арттыруда, жаңа білімдер алуға құлшыныс тудыруда айтарлықтай нәтиже беруі. Саралау әдісінде жеке тұлғаға бағытталған білім арқылы оқушының табысқа жетуге ұмтылуын туғызу. Саралап оқыту - бұл білім алушының типтік ерекшеліктерін ескере отырып, сабақтың әр кезеңінде әр түрлі деңгейдегі тапсырмалар беріп, әрбір баланың деңгейін көтеру. Мемлекетіміздің білім беру үдерісіне енген жаңартылған білім беру бағдарламасы - заман талабына сай келешек ұрпақтың сұранысын қанағаттандыратын тың бағдарлама. Осыған байланысты ұстаздар алдында оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жаңартып отыру және технологияларды меңгеру, оны тиімді қолдана білу міндеті тұр. Қай елдін болсын өсіп-өркендеуі, ғаламдық дүниеде өзіндік орын алуы оның ұлттық білім жүйесінің деңгейіне, даму бағытына байланысты. «Ұрпағы білімді халықтың болашағы бұлыңғыр болмайды» дегендей, жас ұрпаққа сапалы, мән-мағыналы, өнегелі тәрбие мен білім беру-бүгінгі күннің басты талабы. Жаратылыстану пәндеріне арналған оқу бағдарламаларындағы оқу мақсаттары оқушылардан шынайы проблемаларды анықтап зерттей білуді талап етеді. Негізінен жаңартылған білім жүйесі құзыреттілікке және сапаға бағытталған бағдарлама.Жаңартылған білім берудің маңыздылығы – оқушы тұлғасының үйлесімді қолайлы білім беру ортасын құра отырып сын тұрғысынан ойлау, зерттеу жұмыстарын жүргізу, тәжірибе жасау, АҚТ –ны қолдану, коммуникативті қарым-қатынасқа түсу, жеке, жұппен, топта жұмыс жасай білу. Жаңа білім беру бағдарламасы сыни тұрғыдан ойлауға, шығармашылықты қолдана білуді және оны тиімді жүзеге асыру үшін қажетті тиімді оқыту әдіс-тәсілдерді (бірлескен оқу, модельдеу, бағалау жүйесі, бағалаудың тиімді стратегиялары) үйретеді. Жаңартылған білім беру бағдарламасының ерекшелігі спиральді қағидатпен берілуі. Оған оқу мақсаттарын зерделей отыра тапсырмаларды қысқа мерзімді сабақ жоспары барысында көз жеткіздік. Биология пәнінің берілу кіріктірілген білім беру бағдарламасында өзгеше. Бағдарлама оқушының төрт тілдік дағдысын: тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым жетілдіруге бағытталған. Бұл төрт дағды оқу жоспарында «Шиыршық әдісімен» орналастырылған және бір –бірімен тығыз байланысты. Яғни, жыл бойына бірнеше рет қайталанып отырады және сынып өскен сайын тілдік мақсат та күрделене түседі. «Биология» және «Жаратылыстану» пәндері бойынша оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттары оқушылардан өздерінің дағдыларды үйренуі туралы ой-пікірлерін білдіріп, оны талдай және бағамдай білуді талап етеді. «Биология» және «Жаратылыстану» пәндері бойынша критериалды бағалау және оқытуды жоспарлау» тарауында қарастырылатын бағалау тәсілдері де маңызды болып табылады. Сонымен қатар, педагогиканың түрлі аспектілері, атап айтқанда, оқушыға бағдарланған әдіс-тәсілдер,проблемаларды шешу, рефлексиялық оқу және бірлескен оқу тәсілдері қарастырылады. Оқыту әдістерінің барлық аспектілері сындарлы оқыту теориясымен үйлеседі. Сындарлы оқыту тәсілдері білім берудің «дәстүрлі» әдістерімен салыстырғанда, оқыту кезінде жоғары нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді (Hattie, 2011). Сындарлы оқыту тәсілдері оқушылардың оқуды алдыңғы білімдерімен ұштастыра отырып, жаңа білім алуын көздейтін тұжырымдамаға негізделген. Бұл жерде ең маңыздысы: оқушылардың алдыңғы алған дағдылары жаңа дағдыларды меңгеруге үлкен ықпалын тигізеді, ал егер ол ескерілмесе, онда білім тереңге бармай, үстірт меңгерілген таяз білім болмақ. Мұндай үстірт білім оқушыға қазіргі әлемде жетістікке жету үшін қажетті сын тұрғысынан ойлау, рефлексия және басқа да дағдыларын, алған білімін қолдануына кері әсерін тигізеді. Оқушылар білімді толықтай меңгеру үшін ақпаратты енжар қабылдамай, сабаққа белсенді қатысуы керек. Оқушыларға алған білімдерімен жұмыс істеуге, оны әрі қарай өңдеп, өз дағдыларын арттыруға мүмкіндік беретін жаттығу орындауға мүмкіндік беру аса маңызды болып табылады. Топтық жұмыс Ішкі саралаудың көптеген мүмкіндіктерін ұсынады. Топтық жұмыс дегеніміз-бұл жұмысты құру, онда сынып белгілі бір тапсырманы орындау үшін 3-8 адамнан тұратын топтарға бөлінеді – көбінесе 4 адамнан тұрады. Тапсырма жеке оқушыға емес, топқа беріледі. Шағын топта оқушы өзінің жеке басына сәйкес әрекет ету мүмкіндігіне қатысты барлық сыныптың фронтальды жұмысына қарағанда анағұрлым қолайлы. Шағын топ ішіндегі әңгімеде ол өз пікірін білдіре алады, өзінің мүдделері мен қабілеттеріне сәйкес оқу мәселелерін шешуге белсенді қатыса алады. Дараландыру үшін ерекше қолайлы мүмкіндіктер белгілі бір жолмен құрылымдалған топтарды білдіреді. Бұл, ең алдымен, оқушының даму деңгейі негізінде мұғалім құрған топтарды қамтиды. Мұндай жағдайларда күшті топқа неғұрлым күрделі (қиын) тапсырмалар беріледі, ал әлсіз топтарға тапсырмалар оңайырақ болады. Топ студенттердің өз тілектері негізінде құрылуы мүмкін. Бұл жағдайда студенттер ұқсас қызығушылықтармен, жұмыс стилімен және достықпен бірге жұмыс істейді. Мұндай топтағы жұмыс адамның жеке қасиеттерін көрсету үшін қолайлы жағдайлар жасайды. Сонымен қатар, топтарға таңдау тапсырмаларын ұсынуға болады. Алайда, сонымен бірге топтық жұмыста оқушылардың белсенділігіне белгілі қауіп төніп тұр: күшті және ынталы олар неғұрлым пассивті, әлсіз және жалқау студенттердің бастамасын өшіре бастайды және олар үшін тапсырмаларды өздері шешеді. Оқуды дараландырудың, ішкі саралаудың кең мүмкіндіктері-бұл жалғыз және жеке қарқынмен жүретін сараланған тәуелсіз жұмыс. Мұнда даралау негізінен студенттерге бірдей тапсырмалар берілмейтіндей етіп жүзеге асырылады, бірақ оқушылардың жеке ерекшеліктеріне байланысты өзгеретін тапсырмалар, сондай-ақ оқушыларды әртүрлі сипаттамаларға сәйкес сынып ішінде топтастыру арқылы жүзеге асырылады. Сынып ішіндегі саралаудың кең таралған түрлерінің бірі-студенттердің әр түрлі деңгейдегі тапсырмаларды орындауы. Сонымен қатар, студенттер мазмұнның әртүрлі бөліктері арасында жақын немесе алыс байланыстарды орнату қажет болған кезде, асқыну өткен материалды тарту арқылы орын алуы мүмкін. Тапсырмалардың күрделенуі жұмыс түрлерінің күрделенуіне, тапсырманы орындау кезінде қажетті шығармашылық белсенділік деңгейінің жоғарылауына байланысты болуы мүмкін. Мысалы, қарапайым деңгейде студенттерге оқулықтағы абзацты оқып, оны бөліп көрсету арқылы қайта жазу ұсынылады негізгі ойлар; неғұрлым күрделі деңгейде – параграфты оқып, оған жоспар мен сұрақтар жасаңыз, ең қиын деңгейде - графиктерді оқып, аннотация және оған шолу жасаңыз. Сараланған тапсырмалар арасында әртүрлі бағыттағы тапсырмалар кең таралған: білімдегі олқылықтарды жоятын тапсырмалар және оқушылардың тақырып бойынша алдын ала алған білімдерін ескеретін тапсырмалар. Сынып ішіндегі саралаудың бір түрі - мұғалімнің студенттерге көмегін мөлшерлеу, оған тапсырмаларды уақытша жеңілдету (мәтінді бөлу немесе жаттығуларды тәуелсіз бөліктерге бөлу), жазбаша тапсырмалар кіреді нұсқаулықпен (мысалы, іс-қимылдардың реттілігін көрсете отырып), дайындық жаттығуларымен жұмыс (әрбір дайындық жаттығуы негізгіні орындау кезеңі болып табылады), суретпен, сызбамен көрнекі нығайтумен жұмыс. Тапсырманы өлшенген көмекпен орындай отырып, студент қажетті нұсқаулық материалдары бар конверт алады, ол оған жүгіне алады және ол тапсырманы орындау барысында байланыспауы мүмкін. жүктеу/скачать 109,01 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|