ОқУ ҚҰралы өскемен 2012 ж
жүктеу/скачать 1,79 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Аллель Генотип Фенотип
| 4.4 Көп аллельділік
Бұрын қарастырылған фенотип бойынша ажыраулардың нәтижелері геннің екі аллельділік жағдайы мысалы, бұршақта ген А-а В-в болатындығы ескеріле отырып түсіндірілді. Бірақ, біраз гендердің бірнеше немесе одан да көп аллельдері болады. Мұны геннің көп аллельділігі деп атайды. Көп аллельділік жағдайында гаметада немесе спорада белгілі бір геннің тек жалғыз ғана аллелі, ал жоғары сатыдағы өсімдіктердің және жануарлар мен адамның дене клеткаларында ондай геннің екі аллелі болады. Сондықтан көп аллельдердің ажырауы әрқашанда моногибридті болып қалады. Енді көп аллельділіктен біраз мысалдар келтіреміз. Үй қоянында жүні мен көз айнасы қабықшасының түстеріне жауапты С генінің көп аллеьдері болатындығы белгілі. Келесі кестеде сол аллельдердің кейбіреулері арқылы анықталған фенотиптердің сипаттамасы берілген. 5 - кесте –Үй қояндары түстерінің анықтамасы
Бұл жағдайда әрбір атап көрсетілген аллельдер өзінен кейінгілерге басымдылық көрсетіп отырады, оны былайша жазуға болады С >сch > сh> с. Жабайы типке тән С аллелі қалған үшеуіне қарағанда доминантты болып келеді. С гені бойынша гомозиготалы немесе жоғарыда көрсетілген кез келген аллельдермен С гені арқылы гетерозиготалы үй қояндарының жүні жабайы қояндардікі сияқты сұр (агути) түсті болып келеді. сch аллелі бойынша гомозиготалы дарабастардың түсі шиншалланың түсіне келеді және жабайы түріне қарағанда біршама ашықтау болады. Ал сch аллелі сh және с аллелдеріне толымсыз доминанттылық көрсетеді. Гомозиготалы сh сh пен гетерозиготалы сch с болып келетін қояндардың фенотипі гималай тәрізді, яғни башпайлары мен құйрығының ұшы, құлақтары және тұмсығы қара да, денесінің қалған жерлері ақ болады. Ал С аллелі бойынша гомозиготаларында пигмент мүлдем болмайды, олар таза ақ түсті келеді. Адамда болатын көп аллельділкітің мысалы ретінде қан топтарын анықтайтын АВО аллельдерін алуға болады (6 – кесте). Адамда қанның төрт тобы болады: О,А,В және АВ. Олар бір геннің үш түрлі аллельдері арқылы анықталады: І А, І В және і. І Ажәне І В аллельдері і аллеліне қарағанда доминантты, бірақ олар бір-біріне кодоминантты болып келеді, яғни І Ажәне І В аллельдерінің екеуі де гетерозиготаларда бірдей мөлшерде байқалады. 6 - кесте –Адамның АВО жүйесіндегі әртүрлі қан топтарына (фенотиптерге) сәйкес келетін генотиптер
жүктеу/скачать 1,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|