Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
tokpanov-kartografia
- Бұл бет үшін навигация:
- Топографиялық карталар масштабының қатарына арналған шақырымлік тордың жиілігі
- 7.15 сурет.
| Аймақтың шақырымдық торы
. Тік бұрышты координат бойынша қажетті нүктелерді түсіру үшін топографиялық картаға Х жəне Ү біліктеріне сəйкес келетін координаттық (шақырымдық) торлар жүргізеді [11.1-сурет]. Топографиялық карталардағы жоғары дəлдікпен 1, 2, 10 шақырым кейін жүргізілетін көлденең жəне тік шақырымдық сызықтар нүктенің тік бұрышты коорди- натын, нысанасын көрсету жəне жекелеген өлшеу жұмыстары үшін қажет. Масштабтың қатарына сəйкес шақырымдық тордың жиілігін анықтау 7.4 кестеде берілген. 7.4 кесте. Топографиялық карталар масштабының қатарына арналған шақырымлік тордың жиілігі Картаның масштабы картадағы тордың өлшемі см есебімен шақырым есебімен 1:1 000 000 шақырымдық тор жүргізілмеген 1:500 000 шақырымдық тор жүргізілмеген 1:200 000 5 10 1:100 000 2 1 1:50 000 2 1 1:25 000 4 1 1:10 000 10 1 Шақырымдық сызықты санмен белгілеу экватордан немесе аймақтың біліктік меридианынан шақырым есебімен жүргізіліп, 281 абсцисасы ішкі бүйір бұрыштамаларына, ал ординаты солтүстік жəне оңтүстік ішкі бұрыштамаларына жазылады. Бұрыштаманың бұрышына жақын жүргізілген бірінші шақырымдық сызықта эк- ватордан немесе аймақтың біліктік меридианынан шақырым есебімен алынған қашықтығын көрсететін бастапқы екеуі ұсақ, ал соңғы екеуі ірі болатын төрт, ординаттар үшін кейде бес сан жа- зылады. Картада қайталануды болдырмай артық салмақ түсірмес үшін қалған сызықтарда шақырым есебімен алынған ондық не- месе бірлік сандар беріледі. 7.15 сурет. Тік бұрышты координатты анықтаудың мысалдары Сол жақ бүйір бұрышқа жақын тік сызықтағы бірінші (кейде екінші) сан аймақтың реттік санын, қалған сандар тік шақырымлік сызықтың біліктік меридианнан қашықтықты, ал абсцисадағы төрт сан көлденең шақырымлік сызықтың экватордан шақырым есебімен алынған нақты қашықтығын көрсетеді. Нүктенің тік бұрышты координаты Х пен Ү анықтау үшін көршілес жатқан тік жəне көлденең бағыттағы шақырымдық сызықтан нүктеге дейін штангенциркульмен немесе сызғышпен өлшеп алып, көршілес жатқан шақырымлік тордың мəніне қосып жазылатын метр есебімен алынатын нүктенің тікбұрышты коор- динаты ΔХ жəне ΔҮ анықтайды. Мысалы, В нүктесінің абсцис- 282 сасы Х табу үшін сол нүктенің оңтүстігіндегі көлденең сызық пен нүктенің арақашықтығын сызғышпен өлшеп, оның мəнін атау масштабына көбейтіп, өлшенген ΔХ=+504м санын көлденең шақырымдық сызықтың толық мəні Х=5604 санына қосып жаза- мыз. Сонда Х=5604504,0 шығады [7.15-сурет]. В нүктесінің ор- динаты Ү В табу үшін нүкте мен оның батысында орналасқан тік шақырымдық сызықтың арақашықтығын өлшеп атау масштабына көбейтіп, өлшенген ΔҮ=+663м санын тік шақырымдық сызықтың нақты мəні Ү=6212 қосып жазамыз. Сонда Ү=6212663,0 саны шығады [7.15-сурет]. жүктеу/скачать 11,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|