Оқулық Алматы, 014 3 Əож кбж ш қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 0,86 Mb.
|
билим беру жумысы
| ұйымдастырылған диалогқа қатысқандардың ата-тектері жəне
барлық оқу элементтері көрсетілген топтық құжаттар жүргізіледі. Ұжымдық өзара оқыту технологиясы жағдайында əрбір оқушы өзін еркін ұстайды, жекеше түрде жұмыс істейді. Онда тек қана өзінің жетістіктеріне ғана жауап бермей, сонымен қатар ұжымдық еңбек қорытындысына да жауапкершілігі жоғарылайды, тұлғалық өзін-өзі бағалау, өзіндік мүмкіншіліктері мен қабілеттері мəртебесі мен жұтаңдығын бағалау қалыптасады. Мұғалімде біреулердің алға жылжуын азайту мен кейбіреулерді алға итермелеуді іске асыру қажеттілігі жоғалады, бұл ұжым микроауданына дұрыс əсер етеді. Бір ақпаратты бірнеше ауыстырмалы жұптарымен талқылау, ассоциативті байланыстар санын көбейтеді, олай __________болса, неғұрлым тереңірек меңгеруге əкеледі. 230 231 Ұжымдық оқыту тəсілі дəстүрлі оқыту түрлерін қоса қамтиды, яғни ұжымдық оқытуда дəстүрлі жеке жұмыс түрі, жұппен жəне топтық жұмыс түрлері қолданылады. Сонымен көрсетілген өмірдегі адамдар арасындағы қарым-қатынас құрылымдары, бізге – оқу үдерісінде 4 ұйымдастыру түрін береді: жеке, жұптық, топтық жəне ұжымдық; оларды В. К. Дьяченко ортақ немесе құрылымдық деп атайды. Оқу үдерісі тек қана осы түрлер арқылы іске асады. Ұжымдық түрлердің мінездемесіне тоқталмас бұрын, топтық түрдің негізгі белгілерін қарастыру керек, себебі көптеген авторлар М. Д. Виноградова, В. В. Давыдов, Г. Г. Кравцов, Х. И. Лиймеж бригадалық (топтық) жəне ұжымдық-бөліну жұмыстарын ұжымдық деп қате таниды. Топтық түрінің негізгі ерекшеліктерін былай бөлуге болады: 1. Қарым-қатынастың топтық құрылымы; 2. Негізгі талап: бір адамды таңдау мүмкіндігі үшін жалпыға бірдей тыныштық, яғни қарым-қатынастың əрбір сəтінде тек қана бір адам сөйлей алады; 3. Негізгі жақсы жағы: топ мүшелерінің білуі жəне істеуі тиіс нəрсенің барлығы бір уақытта барлығына түсіндіріліп көрсетіледі; 4. Əдебиетте кəсіби педагог, яғни арнаулы білімі бар мұғалім оқытады; 5. Əрбір оқушы мұғалімнің айтқанын үндемей қабылдауға тиіс, сондықтан оқуға деген селқостығы болады; 6. Əрбір оқушы тек өзіне жəне өзінің жеке басының жетістігіне қамқорлық жасайды жəне қамқорлық жасауы тиіс. Яғни, ол өзіне ғана өз білімі мен тəртібіне жауап береді; 7. Оқушылардың қоғамдық пайдалы іс-əрекеттері болуы мүмкін емес, өйткені өзі үшін ғана оқиды; 8. Оқушы педагогикалық ықпал жасаудың тұрақты объектісі, сырттай қараушы тірі жəндігі; 9. Жолдастарымен қарым-қатынас жасауға рұқсат берілмейді; 10. Оқушылар арасында жалпы ынтымақтастық пен жолдастық өзара көмек жоқ. Ал, звено бригадасы арқылы оқытудың ерекшеліктеріне тоқталсақ, олардың шамалы айырмашылықтары бар, бірақ мəнін өзгертпейді. Бұл мынадай ерекшеліктер: - топ 3-8 адамдық тұрақты құрамынан тұрады; - біреуі топты оқытып-үйретеді; - кейбір жекелеген оқушылар оқытушы ретінде бола алады (ша- малап) 20% ғана жəне т.б. Осыған ұқсас ұжымдық оқыту жұмысы. Айырмашылықтары тек қана аттарында: педагогикада топтық жұмыс (звено-бригадалық) психологияда ұжымдық бөлу (кооперация түрі бойынша) дейді. Көрсетілген аттар мұғалімдер мен əдіскерлерді шатастырады. Ұжымдық жұмыс түрі – жалғыз; топтық, тіпті жекеменшік жұптық жұмыс ұжымдық ешқашанда бола алмайды. Ұжымдық оқыту деп біз ұжым əр өзінің мүшесін жəне əр мүше өз жолдастарын оқытып тəрбиелегенді айтамыз. Олай болса, ұжымдық оқу түрі – үйретушілер мен үйренушілер арасындағы ауыспалы жұптағы қарым-қатынасы деп танимыз. Ұжымдық оқыту түрінің нағыз мағынасы осындай. Сондықтан топтық жəне ұжымдық жұмысты шатастырмау керек. Ең алғаш оқытудың ұжымдық түрін 20-шы жылдары А. Г. Ривин өз іс- тəжірибелерінде қолданған болатын. А. Г. Ривин əдістемесінің тиімділігін өзінің шəкірттері, ізбасарлары жаңартып, оқырман қауымға, ұстаздарға ұсынып отырады. А. Г. Ривин сол кездерін есіне түсіріп: ол кезде мені революциялық пафос қамтыды (қаптауы) мен сөткелеп жұмыс істеуге дайын болдым. Аз ұйықтадым, шаршамадым. Менің жағдайым балаларға беріледі, олар мені түсінді. Бізді үнемі жетістіктер қуантып отырды. Қазіргі мектептерде буынға, сөзге, сөйлемге бөліп оқытады. Ал, А. Г. Ривиннің əдістемесі бойынша буынға бөліп емес, абзацпен оқытып үйретеді. Əрине, бұл өте қиын əрі күрделі тəсіл. Бұл күрделі іскерлікті қалыптастыру үшін өзгеше дəнекерлік болып табылады: оқушылар əрбір бет, параграф, тақырып бойынша оқып үйренеді. Виталий Кузьмин Дьяченко өзінің ｫОқыту үдерісін ұйымдастыру ортақ түрлеріｻ (Красноярск, 1984) атты монографиясында абзацтық оқуды атап көрсеткен. Соңғы жылдары пайдаланып жүрген сабақтың жаңа түрлерінің бірі – сабақтағы жұмыстың топтың түрі. Яғни, ұжымдық тəсіл. Топтық жұмыс кезінде оқушылар бірінің білмегендерін екіншісінен біледі, біріне-бірі айтады, сыныпта өзінің қабілеттерін көрсетеді. Бұл бара-бара əдетке айналса жақсы. Мұғалім даярлап келген қиындықтары бар əр түрлі сұрақтарға жауап беріп, тəжірибелерді қайталап жасап, түсінік беруге қалыптасады. Мұғалімнің іс-əрекеті сабақта оқушылардың жұмыстарын ұйымдастырушы ретінде мақсатқа жету жолында жаңа, озық 232 233 əңгімелерді кеңінен қолданып, оқу-тəрбие ісін ұтымды етуден жеткізуге түседі, нақты жағдайларды ескеріп түрлендіріп отыруға үйретеді. жүктеу/скачать 0,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|