Ұңғымаларды пайдаланудың механикаландырылған

350
Штангалы сорапты ұңғымалардың көбiсi (95%) теңселме –станоктармен 
СКН-3 пайдаланылады, сонымен қатар СКН-2, СКН-5, СКН-6 және СКН-10 
қолданылады.
1962 жылдан бастап “Артемнефтегаз” МГӨБ-да тұңғыш рет алаңды 
үнемдеу және жабдықтарды ұтымды орналастыру үшiн екi балансирлi 
теңселме-станоктарды қолдана бастады, бұған себеп бұрғылаудың шоғырлама 
тәсiлi едi. Шоғырланған теңiз ұңғымаларының өзiндiк ерекшелiгi олардың 
көлбеулi бағытталуында, бұл тұрақты платформалардың алаңы шектелген не-
месе эстакадалық алаңы бар ұңғымалардың көбiсiн бұрғылану қажеттiлiгiмен 
себептеледi. Соған байланысты ұңғымалық штангалық сорапты қондырғыларды 
енгiзудiң 1-шi кезеңiнде бiрқатар қиыншылықтар туындады. Соның iшiнде, 
штангалық муфталар үйкелiсiнен пайда болатын жер асты жабдықтың то-
зуы көлбеу-бағытталған ұңғымаларда вертикалды ұңғымаларға қарағанда 
тезiрек жүредi. МГӨБ-ң көлбеу штангалық сорапты ұңғымалар жұмысының 
статистикалық бағалануы ұңғымалық сорап берiлуiнiң төмендеуiн көрсеттi. 
Сонымен қатар, 750-800 м бастап, сорап алқасының тереңдiгi үлкейгенiмен, 
көлбеу ұңғымаларында вертикалды ұңғымаларға қарағанда, ағымдағы жөндеу 
саны анағұрлым қарқынды өседi, ал алқа тереңдiгi 750 м-ге дейiнгi ұңғымаларда 
мұндай айырмашылық байқалмайды. Алқа тереңдiгiне тәуелсiз, бүкiл жұмыс 
iстеп тұрған ұңғымалар қоры бойынша, оларды эргазлифтпен пайдалану перио-
дымен салыстырғанда, орташа тәулiктiк шығымның және жалпы жылдық мұнай 
өндiрудiң күрт төмендеуi байқалады. Бұл жөндеу жиiлiгiнiң жоғарылауымен 
және жөндеу аралық периодтың қысқартылуымен есептеледi. Одан басқа, мұнай 
өндiрiлуiнiң төмендеуiнiң бiр себебi, құм түзiлуiмен күресу үшiн ұңғымалардан 
сұйықтық алынуының төмендеуi. 
“Артемнефтегаз” МГӨБ-да эрлифт ұңғымалары бойынша жөндеу аралық 
период 243,7 тәулiктi құрайды, ал ШҰС-мен пайдаланылатын ұңғымаларда – 
66,1 тәулiк. Орташа пайдалану коэффициентi – 0,953 (Артем түбегi құрлығында 
пайдаланылатын вертикалды ұңғымаларды қосқанда). Ұңғымалардың жөндеу 
аралық периодының ұзақтылығына штангалық муфталардың тозуы негiзгi әсерiн 
тигiзедi, соның салдарынан штангалардың үзiлу жиiлiгi артады. Штангалық 
муфталардың анағұрлым қарқынды тозуы ұңғыма оқпанының қисаюының өсуi 
учаскелерiнде жүредi.
Белгiлi болғандай, “Артемнефтегаз” МГӨБ-да көлбеу ұңғымаларында, вер-
тикалды ұңғымалармен салыстырғанда, басқа да тең жағдайларда жер асты 
жөндеу ұзақтылығы 42%-ке жоғарылайды.
Сөйтiп, вертикалды ұңғымалар бойынша бiр ұңғыма-айға ағымдағы 
жөндеудiң 1,85-i келедi, ал көлбеу бойынша – 2. Вертикалды ұңғымалар бо-
йынша бiр ұңғыма-жылға күрделi жөндеудiң 0,25-i өткiзiлдi, электроэнергия 
шығындары 20-25%-ға артады.
Келтiрiлген талдауға қарап, көлбеу-бағытталған теңiз ұңғымаларында мұнай 
өндiру тәсiлiн таңдау кезiнде өндiрiлетiн мұнайдың өзiндiк бағасының күрт 

351
өсуiне әкеле алатын факторларды мұқият ескеру қажет. Көлбеу ұңғымаларында 
штангалық муфталардың, штангiлердiң және СКҚ тез тозуының негiзгi факто-
ры қондырғының жұмыс iстеу үдерiсiнде пайда болатын үйкелiс күштерi болып 
табылады.
“Артемнефтегаз” МГӨБ ұңғымаларының инклинограммалары мәлiмметерi 
бойынша барлық бұрғыланған көлбеу ұңғымаларында ШСҚ-ң жұмысына едәуiр 
ықпалын тигiзетiн қисықтар бар. Сөйтiп, соңғы жылдары айқындалғандай, 
көлбеу ұңғымаларында тек құбырлар мен штангалар ғана емес, сонымен қатар 
шегендеу тiзбегiнiң өзi де СКҚ тiзбегiнiң қайтымды-iлгерiлмелi қозғалысы 
әсерiнен тозуға ұшырайды. Бұл себептен тiзбектiң дефектiсiнiң пайда болу 
мерзiмi ұңғымаларды штангалы сорапты пайдалануға аударғаннан кейiн 15-
20 жылды құрайды. Муфталар мен құбырлардың тозу қарқындылығына ай-
далатын сұйықтықтардың физикалық-химикалық қасиеттерi, сонымен қатар 
механикалық қоспалардың мазмұны мен фракциялық құрамы үлкен ықпалын 
тигiзедi. Мысалы, муфта теңiз суында қабат сұйықтықтарына қарағанда 
тезiрек тозады. Егер муфтаның қатты суда тозуының жылдамдығын шартты 
түрде бiрлiк ретiнде алатын болса, онда теңiз суында тозу – 3,8, сiлтi суында 
– 2,6, ас суында – 1,5 есе үлкен, ал мұнайда – 2-ден 10 есеге дейiн аз. Осыдан 
шығатыны, ұңғымаларды теңiз суымен жуу және күрделi жөндеу кезiнде суға 
БӘЗ-ді қосу қажет. Ұңғыма өнiмiне БӘЗ-ді эмульсиялық мұнайды айдау кезiнде, 
су дисперстiк орта болғанда қосылады, себебi бұл жағдайда құбыр және штан-
галар бетiнен қабат суымен мұнайдың толық жуылып кетуi жүредi. Ол құбыр 
мен штангалар арасындағы үйкелiс күшiнiң артуын қоздырады. Егер дисперстiк 
орта ретiнде мұнай болатын болса, әсiресе тұтқыр және белсендi, онда жұптар 
бетiндегi үйкелiс күшi аз болады. 
Көлбеу ұңғымаларында жұмыс iстейтiн ШСҚ пайда болатын үйкелiс 
күштерiнiң iс-әрекетi балансирдiң жоғары жүрiсi кезiнде жүктелудi арттыра-
ды, ал төмен жүрiсi кезiнде кемiтедi. Бұл штангалар тiзбегiндегi келтiрiлген 
кернеудiң едәуiр өсуiне әкеп соғады және олардың жұмысын нашарлатады. Осы 
себептерден штангалардың жиi үзiлiсi және өзге де қиыншылықтар пайда бола-
ды. 

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: