Оқулық. Алматы: жшс рпбк
Белоктардың алмасуы жəне оның реттелуі
жүктеу/скачать 5 Mb. Pdf көрінісі
|
| 9.4. Белоктардың алмасуы жəне оның реттелуі
Белоктардың биологиялық маңызы. Белок - организм үшін ең маңызды органикалық заттар тобына жатады. Ол əрбір тор- ша мен оның цитоплазмасының негізін құрайды, сол себепті өмір тетігі болып саналады. Белоксыз тіршілік тоқтайды. Белоктар органикалық заттардың ерекше тобын құрайды. Олар көмірсулар мен майлардан түзілмейді, өйткені оның құрамында азот бола- ды, ал белоктың өзі алмасу процесінің барысында көмірсулар мен майларға айнала береді. Организмде белок екі бағытта - торшалар мен оның құрамына енетін заттарды түзу үшін құрылымдық материал жəне қуат көзі ретінде пайдаланылады. Белоктар дене массасының негізін ғана құрап қоймайды, со- нымен қатар олар маңызды физиологиялық қызметтер атқарады. Осымен байланысты олар төмендегіше топтастырылады:
266 1. Торшалардағы əртүрлі химиялық реакцияларды жүргізетін биокатализаторлар – ферменттер; 2. Торша ішіндегі белгілі процестерді реттеуге қатысатын бе- локтар – гормондар;
Белоктарға телімділік - өзіндік ерекшелік қасиет тəн. Əр тү- лік тің, жеке малдың немесе оның жеке органдары мен ұлпала- ры ның белоктары өздерінің қасиеттерімен ерекшеленеді. Осы ған байланысты белоктарға түліктік, дарақтық, органдық, ұлпа лық ерекшеліктер тəн. Міне, осы себепті бір түлік мал қанын екін ші түлік малына құюға болмайды немесе бір организмнен басқа ор- ганизмге органдарды аударып отырғызу сəтсіздікпен аяқталады. Белоктардың органдық, ұлпалық ерекшеліктері олардың құрамына енетін белоктардың сипатына байланысты. Мыса- лы, ет торшаларының құрамында басқа торшада кездеспейтін актин жəне миозин белоктары, дəнекер ұлпада - коллаген, қан құрамында - альбумин, глобулин, фибриноген, сүтте - казеин бе- логы, т. б. кездеседі. жүктеу/скачать 5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|