268
26-кесте. Амин қышқылдарының физиологиялық маңызы
Амин қышқыл-
дары
Физиологиялық маңызы
Амин қышқылдары
жетіспеуінің белгілері
1
2
3
Лизин
Метионин
Цистин
(метионин мен
алмасты руға
болады)
Аргинин
Триптофан
Гистидин
Лейцин
Малдың өсуі (əсіресе торай лар-
дың), гемоглобин түзу, меге жін-
дердің сүттілі гі, жыныс ағза-
ларының қызметі жəне сүйектің
жетілуі үшін қажет. Спермато-
зоид белогының құрамына кі-
ре ді.
Жүннің өсуіне əсерін тигізеді,
белоктың алмасуын реттейді.
Организмді холин, кератин түзу
үшін қажет метил топтарымен
қамтамасыз етеді. Бауырды қор-
ғап, глобин түзуге атысады.
Қан плазмасы мен кератин құ-
рамындағы белоктарды түзу
ге
көмектеседі, улы заттарды за-
лалсыздандыру да маңызды рөл
атқарады.
Аталық мал ұрығының түзілуі,
торайлардың қосымша салмағы
арту үшін қажет.
Малдың сүттенуі, өніп-өсуі
үшін, көз пигментін, гемогло-
бин ді құрау үшін қажет.
Зат алмасу процесінің дұрыс
жүруіне, малдың жақсы өсіп-
же тілуіне қажет.
Қан плазмасындағы жəне ұл-
па
лардағы белокты кұру үшін
кажет.
Бұлшық еттің созылып, се міп
кетуі, сүйектің өсуінің бұзы-
луы, қан құрамының өз ге руі,
мал сүтінің азаюы, жүн
нің
қылшықтанып кетуі, қыш қыл-
дардың азаюы, жұмыс циклі-
нің бұзылуы.
Қан аздық, бауырды май ба-
сып, лецитиннің азаюы, жүн-
нің қатайып кетуі, бұлшық ет-
тің семуі.
Малдың жүні түседі, тері ау-
рулары байқалады, организм
ау
руға шалдыққыш болады,
бауыр дың қабынуы орын ала-
ды.
Ұрық түзілуінің нашар-
лауы, торайлардың қос-қан
салмағының азаюы.
Малдың түгі іріленіп, қатайып
кетеді, көздің қарашығы күң-
гірт тенеді, ұрық өлі түсіп, мал-
дың жүні селдіреп, сирексиді.
Малдың тəбетінің төмен-деуі,
зат алмасу проце-сінің бұ
зы-
луы, малдың өсуінің нашар-
лауы, азық-тың организмге
жұқ пауы
Азоттық баланс бұзы-лады.
Мал
дың тəбеті, өсуі жəне
азық тың жұғымдылығы тө-
мен дейді.
269
Изолейцин
Фенилаланин
Треонин
Валин
Тағамдық амин қышқылдарын
пайдалану үшін қажет.
Тироксин мен адреналин гор-
мондарын, пигменттерді түзуге,
қанның молаюына қажет, аскор-
бин қышқылы ның жетімсіздігін
болдыр майды.
Изолейцинмен бірге тағамдық
амин қышқыл-дарын сіңіруге
қа тысады
Қан тамырлары жүйесінің дұ-
рыс қызмет атқаруы үшін қажет.
Малдың тəбеті төмен-дейді,
арықтайды. Денеден азоттың
бөлінуі көбейеді.
Пигмент құраудың бұзылуы,
қалқанша без бен бүйрек үсті
безі қызетінің бұзылуы.
Мал арықтайды, денеден азот-
тың бөлінуі көбейеді.
Қан тамырлары жүйесінің қыз-
меті бұзылады, малдың жүріп
тұруы, қимылы өзгеріп, айнал-
ма ауруына шалдығады.
Белоктың биологиялық құндылығы азық құрамындағы 100 г
белоктан организмде түзілген белок мөлшерімен анықталады.
Жануар тектес азықтардың (ет, сүт, жұмыртқа) биологиялық
құндылығы өте жоғары, 70-95 пайыз деңгейінде, ал өсімдік бе-
логының (қара бидай,сұлы) құндылығы көп төмен - 60 - 65 пайыз.
Достарыңызбен бөлісу: |