Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

394
6 бөлім. Кеуденің клиникалық анатомиясы
нен қ ай тар м а нерв пен п. v a g u s-тъщ бронх ар ң ы л ы к ел етін тарм аң- 
тар ы н ы ң бүтаңтары н ан қ ү р ал ад ы .
Көрсетілген өрім дердің тар м аң тар ы ң ан там ы р л ар ы мен бронх- 
тар бойымен өкпе п ар ен х и м асы н а енеді. Ө кпе п ар ен х и м асы н д а к е з ­
бе нерв тарм аң тары си м п ати к ал ы ң баған т а р м а қ т ар ы н а ң ар аған д а 
көбірек ж ай ы л ған .
Ө кпенің нервтенуін ж ү р е к т ің нервтенуім ен бірге қ а р ау к ер ек , 
себебі нерв т а р м ақ тар ы н ы ң тек е к і н егізгі ж и н а л ға н ж ер і бар — оң 
ж а қ ж ән е сол ж а қ ж ү р ек -ө к п е өрім дері.
Ә рңайсы сы ны ң т ар м аң тар ы ж ү р е к к е де, өкпеге де барады , ж ән е 
де өзара көптеген ү ш тасу л ар ң ү р ай д ы .
Ө кпе түбіріне д и аф р агм алд ы нерв те тар м аң т ар береді.
С онды ңтан, өкпе тү б ір ін ің ай н ал асы н д ағы ү л п аға н овокаи н ен- 
гізіп , оп ерац ия ж асаса, одан к ей ін кездесетін асқ ы н у л ар д ы ң көбісі 
болмайды.
6.7. Кеуде аралығы
Кеуде ар ал ы ғы (m e d ia s tin u m ) деп — ал д ы ң ғы ж а гы н а н —төс- 
тің артңы бетімен, ң ап тал ы н ан — м еди асти налды п леврам ен, арты - 
нан-кеуде о м ы р тқ ал ар ы н ы ң денесім ен ж ән е ң абы рға бастары м ен 
ш ектелген кеуде ң у ы сы н ы ң бөлігін ай тад ы (6 .1 3 сурет). Төменде 
ол диаф рагм ам ен ш ектел ген , ал ж о ғар ы д а мойы н ай м ағы н а ж ал ға- 
сады. Ө кпенің тү б ір л ер ін ің ар ты н ан ө тк ізіл ген ф ронталды ж а зы қ - 
ты қ арңы лы кеуде қу ы сы н ал д ы ң ғы ж ән е ар тң ы а р а л ы ң қ а бөледі. 
Кеуде аралы ғы н алд ы ң ғы ж ән е ар тң ы деп бөлудің т ә ж ір и б ел ік ма- 
ң ы зы зор. Себебі алд ы ң ғы немесе ар тң ы кеуде ар ал ы ғы н д а орна- 
л асқ ан ағзал ар д ы ң п ато ло ги ясы н ы ң өз е р ек ш ел ігі бар. М ы сал ре- 
тінде ір ің д і м еди асти ни ттердің дам у е р ек ш ел ік те р ін ж ән е о л арға 
ену ж олдары н ай ту ға болады .
Кеуде ар ал ы ғы а ғзал а р ы н ы ң ск ел ето п и ясы 6.14 кест еде (4 1 7  
бет т е) көрсетілген.
6.7.1. А л д ы ң гы кеуде а р а л ы қ а г з а л а р ы
Кеуде іш іл ік ф асц и я (fascia en d o th o ra cica ) асты н д а болбыр ш ел 
ңабаты , одан терең ірек б елгілі р еттіл ік п ен , кеуде ар ал ы ң агзал ар ы : 
ай ы р ш а без (th y m u s), ж о ғар ғы қуы с венасы б үтаңтары м ен (v. bra-

Клинжалық анатомия
395
chiocephalica d e x tra et. s in istra ), ж ү р е к (cor), ж ү р е к ңабы (pericard), 
аорта (aorta), өкпе ар тер и ясы (a .p u lm o n a lis), өкпе венасы (v .p u lm o ­
nalis), көкет нерві (n. p h ren icis) к ең ір д ек (trachea) ж эн е бронхтар 
(bronch) орналасады . Кеуде ар ал ы ғы н ы ң оң ж эн е сол ж а қ т а н к эр і- 
ністері эр түрлі болады (6 .1 4 , 6 .1 5 суреттерде көрсетілген ).
6.7.2. А йы рш а без
А йырш а без —дара без, оны ң дам уы ж ы н ы сты ң ж е т іл у к езең ін е 
дейін ж алғасады . А й ы р ш а бездің там ы р л ар ы , он ы ң ж о ғар ғы ше- 
тінде орналасады , сонды ңтан кеуде о р тал ы ғы н ы ң ал д ы ң ғы мүш е- 
леріне операция ж асау кезін д е безді төм енгі ү ш ы н ан босаты п, жо- 
ғары қарай ы сы рады . Lig. th y m u s  ар ты н д а ір і иы қ-бас вен ал ар ы (v. 
brachiocephalica d e x tra et sin istra ) орн аласң ан (6 .1 6 сурет). Ж а с өсе 
келе без бірте-бірте семиді.
6.7.3. И ық-бас в ен ал ар ы
V. brachiocephalica d e x tr a — он, ж а ң төс-бүғана буы ны ар ты н д а, 
ішкі мойы нды ры қ ж ән е бүғанасты в ен ал ар ы н ы ң қ о сы л у ы н ан п а й ­
да болып, тэс тү тң асы н ы ң оң қ ы р ы н д а орн аласң ан ң ы сң а баған 
болып табы лады (6.17 суреттер). V. brachiocephalica s in istra  іш - 
кі мойындырың венасы мен (v. ju g u la ris in te rn a ) сол ж а ң бүғана- 
асты венаның (v. subclavia sin istra ) қ о сы л у ы н ан ң ү р ы л ған . Ол оң 
жаң венаға ң араған д а ү зы н ы р аң . Қ осы лу орны сол ж а ң тэс-бүғана 
буыны арты нда ж а ты р . V. brachiocephalica s in istra  бағанасы ж оға- 
рыдан төмен ж ән е солдан оң ға ң и ғаш ор н ал асы п , ол оң ж а қ т а ғ ы
I төс — ңабы рға буы ны (a rticu la tio stern o co sta lis) деңгей ін де v. bra­
chiocephalica d extra -мен ң осы лы п , ж о ғар ғы ңуы с венасы н түзейді. 
Бүл веналар ң үраған б үры ш ң а немесе олард ы ң б ір ік к ен ж ерін е 
ңалңанша бездің тақ венасы (v. th yro id ea іт а) ң ү яд ы .
6.7.4. Ж огарғы ңуы с венасы
Ж оғарғы қуы с венасы (vena cava superior) a rtic u la tio sternocos­
talis деңгейінде ек і иьщ — бас в ен ал ар ы н ы ң қосы луы м ен пай да 
болып, төстің оң ң ы ры арты м ен тэм ен ж ү р іп , II қ аб ы р ға ар ал ы ң
деңгейінде перикард қ у ы сы н а енеді. III қ аб ы р ға ш ем ір ш егін ің а р ­
тында ж оғарғы ңуыс венасы оң ж ү р ек ш еге ң ү яд ы . V. cava superior

396
6 бөлім. Кеуденің клиникалық анатомиясы
ү зы нды ғы түраң сы з. Ол v. brachiocephalica d e x tr a -мен s in s tr a -нът, 
қосы лу деңгейіне байланы сты болады .
Ж о ғар ғы ңуы с вена өрлейтін аорта мен м ед и асти н алд ы ң п левра 
арасы нда орн аласы п , ө кп ен ің эл асти к ал ы ң ж и ы р ы л у ы н ы ң әсері- 
нен к ер іліп түрады . С онды ңтан вена ж а р а қ а т т а н ғ а н д а ң абы рғасы
ңабы спай, ауа эм болиясы п ай д а болуы на ы ң п ал ж асай д ы .
Ж о ғар ы қуы с венасы ө к п ен ің ж о ғар ғы б ө л ігін ің ісігін д е ти м ом а 
ж эн е гем атом а салд ары н ан ң ы сы л ы п , он ы ң б асталаты н ж ән е та- 
райты н тар м аң тар ы н д а қ а н ай н ал ы м ы бүзы лу себебінен «ж оғарғы
ңуы с венасы ны ң синдромы » ш ы ғады :
— іш к і м ой ы н ды ры ң в ена ағы сы б үзы лад ы , бет пен м ой ы н да ц и ­
аноз п ай д а болады;
— бүғанасты вена ағы сы б ү зы луы н ан ңол ісінеді;
— ж ар ты л ай тақ венада ағы с б ү зы лу ы н ан в ар и к о зд ы к ең ей ген
там ы рлардан ң ан кету болады .
6.7.5. Ө рлейтін аорта
ІІІ-ш і ңабы рға а р ал ы ң та, ж ү р е к т ің сол ң ар ы н ш асы н ан ш ы ғад ы . 
ІІ-ш і ңабы рғаға дейін ж о ғар ы б ағы тталы п , аорта доғасы н а өтеді. 
Өрлейтін аорта ү зы н д ы ғы 5 — 6 см, ол ү зы н а бойы ж ү р е к ңабы нда 
орналасңан. Сол ж а ғы н ан өрлей тін аорта а. p u lm o n a lis -л е н  ш екте- 
леді.
6.7.6. А орта доғасы
Оң ж аң II ң аб ы р ған ы ң тоске б еки тін деңгей ін ен басталы п, кө- 
к ір е к ар ал ы ғы ар қ ы л ы IV кеуде о м ы р тқ асы денесінің сол ж а ғы н а
қ ар ай б ағы тталы п , aorta d escen d en s-ке өтеді. А орта доғасы н ы ң
ж оғарғы том п айған би ік н ү к тесі төс т ү т қ а сы н ы ң ортасы н а н ем е­
се III кеуде ом ы ртң асы н а, кейде III — IV кеуде о м ы р тң а ар асы н а 
сәйкес келеді. А орта доғасы н ы ң үстінде ж эн е одан ш ы ғаты н ірі 
ар тер и ял ы қ бағандарды алд ы н ан ж аб аты н v. brachiocephalica s in is ­
tra  орн аласқан . Д ога асты нда сол ж а ң бронх ж а т ад ы . А орта дога- 
сы ны ц сол ж агы н д а сол ж а ң кезбе нерв (n. va gus s in is tr a ) о р н ал а ­
сады. Оның ң ай тар м а бүтағы ( r. reccu ren s) доганы алд ы н ан а р т қ а
ж эн е төменнен ж о ғар ы қ а р ай орап өтеді. Д оға аневр и зм асы к езін д е 
осы б ү тақты ң ң ы сы л у ы н ан дауы с б ү л ш ы ң еттер ін ің ң ы зм еті бү- 
зы лады (6.18 сурет). А орта доғасы нан a. brachiocephalica, a. carotis 
com m unis sin istra et a. subclavia s in istra  ш ы ғад ы .

Клиникалық анатомия

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: