Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }
жүктеу/скачать 28,32 Mb. Pdf көрінісі
|
Идрисов Ә.А. КЛИНИКАЛЫҚ АНАТОМИЯ
| lis ) орн аласқан .
Ж а л п ы к іш і ж іл ін ш ік нерві ( п. peroneus c o m m u n is ) сан н ы ц екі басты бүлш ы ңет с ің ір ін ің ш етім ен өтеді. Төмен ң ар ай н ерв, е к і бас ты бүлш ы ңет пен балты р бүлш ы ң еті с ің ір ін ің ар асы н д а, тізе буы- н ы ны ң қабы н а ти іп ж а тад ы . Н ер втің өз ңы набы бар. Осы арад а нерв, к іш і ж іл ін ш ік басы ны ң арты м ен өтіп, ж іл ін ш ік м ойны н с ы р ты нан алға ң ар ай ай н ал ы п өтеді. А ры қ а р ай ж о ғар ғы к іш і ж іл ін - ш ік —бүлш ы қет өзегіне (c a n a lis m usculoperoneus superior) к ір іп , екіге: беткейлі ж ән е терең дегі та р м а ң ң а бөлінеді. Ж а л п ы к іш і ж іл ін ш ік нерві таң ы м ш ү ң ң ы р ы н д а нем есе ж оғар- ғы к іш і ж іл ін ш ік — бүлш ы ң ет өзегінде ж а р а қ а т т а н с а «ңоразданы п жүру» сим птом ы ш ы ғад ы . Н ауңас а я ғы н ж о ғар ы к ө тер іп , әуелі а я қ басы ны ң ү ш ы н , сосын сы р тқы ң ы р ы н , сосы н бары п табаны н басады. Б ү л кезде а я ң басы н үстіне ң ар ай бүгу, с ы р т қ а қ а р а й ай- налды ру, б аш п ай ларды ж а з у ң о зғалы стар ы м ү м к ін емес. Ж ә н е де науңас өкш ем ен ж ү р іп немесе тү р а алм ай д ы . — н ервтің ек і басты бүлш ы ң ет сің ір ін е ти іп ж а т қ а н ы , тізе буы ны к о н тр ак ту р асы н д а тен отом и я ж асаған д а, он ы ң заң ы м д ан у ңауп ін туғы зад ы . С онды ңтан әу ел і н ервті а ж ы р а т ы п , оқш ау- л ап қою к ер ек . — ж ал п ы к іш і ж іл ін ш ік н ер в ін іц беткей ж а т ң а н ы о п ер ац и я ке- зінде оны табуды оц ай л атад ы . — сол себепке байланы сты нерв, к іш і ж іл ін ш ік т ің басы сы н ған да да оцай зақы м д ан ад ы . Ж ә н е де сы н ы ң ты гипспен тац ған д а, н ервтіц ор н ал асқ ан ж ер ін е «терезе» —тесік тастай д ы . — ж ал п ы к іш і ж іл ін ш ік н ервін за қ ы м д а м а у ү ш ін ү л к ен ж іл ін - ш ік бүды ры н б үрғы лаған д а (сп иц а ө т к ізу ү ш ін ), тесуді сүйек- тіц л атералд ы бетінен бастаған ж өн . Т а қ ы м ш ү ң ң ы р ы . М ай лы ү л п а ш ү ң қ ы р д ы то л ты р ы п тү р ад ы ж эн е осы ж ерде отетін там ы р -н ер в ш о ғы р ы н ң о р ш ай д ы . Ш о н д а най нерв бойы м ен к е л е тін ш ел д і м ай с а ң ы л а у а р қ ы л ы , сан н ы ц а р тқ ы ай м ағы м ен б ай л ан ы сад ы . Сан т а м ы р л а р ы h ia tu s adduc- torius бойы м ен, сан н ы ц ал д ы ц ғы а й м ағы м ен , тө м ен гі ж а ғ ы н д а кам б ал а тәр ізд і б ү л ш ы ң еті (т . soleus) с іц ір л ік д о ғасы м ен т ү зіл ге н тесік ар ң ы л ы , ү л к е н ж іл ін ш ік н ер в ін іц (п . tib ia lis) бойы м ен б алты р д ы ц тер ец д егі м а й л ы ш ел ім ен б а й л ан ы сад ы . Т ізе асты л ы ң ш ү ң қ ы р д ы ц түбін {p la n u m p o p lite u m ) сан с ү й е гін іц э п и ф и зін іц ар тқ ы бетіндегі ү ш б ү р ы ш тә р ізд і а л а ц ш а ң ү р ай д ы . Т аң ы м н ы ц ң и ғаш бай л ам ы {lig. p o p lite u m ob lig u u m ) — ң и ғ а ш ж о ға р ы ң ар а й Клиникалық анатомия 137 б ағы тталы п , буын ң а п ш ы ғ ы н ы ң ар тң ы ң аб ы р ғасы н ы ң л ат ер а л д ы бетімен ж ү р етін бай л ам . Т а м ы р л а р ы м ен н ервтері. Т аң ы м ар тер и ясы (a. poplitea) — сан ар тер и ясы н ы ң (a. fem oralis) ж а л ғ ас ы , б алты р ға тізе-таң ы м өзегі (canalis cruropopliteus) арңы лы өтеді. Т ақы м ш ү ң ң ы р ы н д а а р тер и ядан б үлш ы қетке ж ән е буы нға бүтаңтар ш ы ғад ы (3 .1 4 сурет): 1) тізен ің ж о ғар ғы м еди алды ар тер и ясы (a. g enus superior m e d ia lis) — m. a d d u cto riu s с ің ір ін ің асты м ен ж ү р ед і; 2) тізен ің ж о ғар ғы л атер ал д ы ар тер и ясы (a. g enus superior la te ralis) — е к і басты бүлш ы ң ет сің ір ін ің асты м ен ж үреді; 3) тізен ің ортаң ғы ар тер и ясы (a. g enus m edia) — тізе бүгілісі тү- сы нда ш ы ғы п , буы нға к ір іп , ай ң а сқ а н б ай л ам ға (lig. сгисіа- tu m ) тар м аң тал ад ы ; 4) тізен ің төм енгі м едиалды ар тер и ясы (a. g en u s in ferio r m e d ia lis )— epicondulys m edialis tibia ж ән е ү л к ен ж іл ін ш ік т ің кол- латералд ы б айлам ы (lig. collaterale tibiale) бойы м ен ж ү р ед і; 5) тізен ің төм енгі л атер ал д ы ар тер и ясы (a. g en u s in ferio r la te ra lis)— т. g a stro c n e m iu s-тщ л атер ал д ы б асы н ы ң, е к і басты бүлш ы қет с ің ір ін ің ж ән е к іш і ж іл ін ш ік к о л л атер ал д ы бай- л ам ы н ы ң (lig. collaterale fib u la re ) асты м ен ж ү р ед і. Б ү л ар тер и ял ар д ы ң б арлы ғы тізе б у ы н ы н ы ң ң ан та м ы р л ар то- ры н ( rete a rticu la re g e n u ) қ ү р у ға ң аты сад ы . Б ү л ар , таң ы м артери- ясы н б айлағанда, ай н ал м а ң ан ж о л ы н ң ү р ай д ы . Осы ар тер и ял ар - дан бөлек, rete a rticu la re g e n u -ді ң ү р у ға — a. gen u d essen d en s (сан ар тер и ясы н ы ң тарм ағы ) ж ән е a. reccurens tibialis a n te rio r (a. tibialis an terio r-дан) келеді. Ш онданай нерв тізе асты л ы ң ш ү ң ң ы р д ы ң жо- ғарғы бүры ш ы нда ек і б ү таң қ а бөлінеді: п. tibialis ж ән е п. p eroneus com m unis. N . tibialis a.tibialis p o sterio r-мен бірге б алты р д ағы ca n a lis cruropopliteus-Ke отеді. Т аң ы м ш ү ң ң ы р ы н д а одан б үлш ы ң еттерге бараты н б үтаңтары ш ы ғад ы . Соны м ен бірге б алты р д ы ң м еди алды тер іл ік нерві (п . c u ta n eu s surae m edialis) тар м ағы н береді. N . pero neus co m m unis т. bicipitis fem o ris-тщ іш к і ң ы р ы н д а о р н ал асқ ан . Таңы м ш ү ң ң ы р ы н д а одан п. c u ta n eu s su ra e la tera lis ш ы ғад ы (3.15 сурет). Таңы м венасы ж эн е ар тер и ясы ү л к ен ж іл ін ш ік — нерв- тің алды нда, өзін ің ф асц и алд ы ң ү н д ағы н ы ң іш ін д е, сан сү й егін ің алаң ш ы ғы н д а {planum p o p liteu m ) о р н ал асң ан . Т ақ ы м ар тер и ясы мен венасы бір-біріне ж аб ы сы п ж а тад ы (ар тер и я венадан терең ж эне медиалды орналасады ). Қ ан там ы р л ар д ы ң осы л ай орнала- суы, оң тиіп ж а р ақ а т т а н ғ ан д а , а р тер и я мен вен ан ы ң арасы н ңоса- ты н аневризм а пай да болуы на ж а ғд ай ту ғы зад ы . Ү лкен ж іл ін ш ік - тің медиалды ай д ар ш ы ғы н ы ң түсы нда ар тер и я тізе буы ны ңабы на ж анасы п ж атад ы . С онды ңтан тізе буы ны р езек ц и я сы н д а тақ ы м 138 3 бөлім. Аяқтың клиникалық анатомиясы артери ясы н заң ы м д ау қ а у іп і бар. Т ақ ы м ш ұ ң қ ы р ы н ы ң төм енгі бө- лігінде ң ан -там ы р нерв ш о ғы р ы н ы ң топ о гр аф о -ан ато м и ял ы қ қү- ры лы сы ж о ғар ғы бөліктегіден өзгеш е болады : —ү л к ен ж іл ін ш ік нерві ж ән е таң ы м венасы мен ар тер и ясы ф асц иям ен бөлінбей, балты р б ү л ш ы ң етін ің терең дегі ж а л п ы ж ап ы р ағы н ы ң асты нда ж атад ы ; —ү л к ен ж іл ін ш ік нерві м е н ш ік ті ш ан д ы р д ы ң асты н да, таң ы м ш үң ң ы ры ортасы нда о рн аласады ; — н ервтің алды н да ж эн е м еди алды таң ы м венасы ор н ал асқ ан ; — венаны ң алды нда ж эн е м едиалды — таң ы м артери ясы ж атад ы . Т аң ы м д ағы ң ан т а м ы р , нерв о р н ал асу ы н ү м ы т п а у ү ш ін , мне- м о н и к ал ы ң схем а ң о л д ан ад ы . А р ты н ан а л ғ а ж ә н е тер ең ге қ а р а й есептегенде — Н еВА деген т ү с ін ік ш ы ға д ы . О сы лай б етк ей л еу нерв (п . tib ia lis), асты н д а —вена ( v. p o p lite a ), о л ар д ы ң асты н д а — та- қ ы м ар тер и ясы ( a. p o p lite a ) о р н ал асң ан . Ш ү ң ң ы р д ағы а р т е р и я ғ а осы элем енттер а р қ ы л ы т ік е л е й ену к ө п теген а с қ ы н у л а р ғ а ә к е л у і м ү м к ін . С онды қтан Ж обер өзегі ар ң ы л ы т а ң ы м а р т е р и я с ы н а ш ү ң ң ы р д ы ң м ед и ал д ы беті а р қ ы л ы ы ң ғ а й л ы ж ету ге б олады . Б ү л өзек тізен і б ү к к ен к езд е п ай д а б олады . Ш ек ар асы : а л д ы н ан — т. a d d u c to r m a g n u s-т ің с ің ір і, а р т ы н а н —ж а р т ы л а й с ің ір л і б ү л ш ы қ - ет, ж а р т ы л а й ж а р ғ а ң т ы ж ә н е н ә з ік б ү л ш ы ң ет (т . se m ite n d io n u s , т. sem im em b ra n o su s et g ra cilis), ү стін ен — т. s a rto r iu s -тын, қ ы р ы , төменнен — m. g a stro c n e m iu s-т ің м ед и ал д ы басы м ен іш к і айдар- ш ы ң . жүктеу/скачать 28,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|