Оқулық Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011 1
жүктеу/скачать 4,42 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3-пунктке көшу
- 5-пунктке көшу
- 7-пунктке көшу
| 1.3. Алгоритмдерді бейнелеу жолдары
Алгоритмдерді ЭЕМ-де орындау үшін оларды алдын ала жазып алу керек, яғни ол белгілі бір заңдылықпен өрнектелуі тиіс. Жалпы алгоритмді жазып өрнектеу, яғни оларды бейнелеу түрлеріне төмендегі тəсілдер жатады: табиғи тіл сөздері арқылы; формулалық-сөздік тəсіл арқылы; графикалық түрде бейнелейтін блок-схемалар арқылы; псевдокодтар арқылы; құрылымдық диаграммалар арқылы; программалау тілі арқылы. Алгоритмдерді табиғи тіл сөздері арқылы бейнелеуде – есептеу кезеңдері мазмұны кез келген түрде табиғи тілде жазы-лады. Осы тəсілмен келесі мысалдың алгоритмін жазып шығайық. Сандар жиымы (массиві) берілген делік. Осы жиым сандарының көрсетілген аралықта, яғни интервалда толығынан жататынын/ жатпайтынын тексеру керек. Интервал өзінің шекаралық А жəне В мəндерімен берілген. 7 Бірінші санды аламыз. Осы сан интервалға кіретінін салыстыру жолымен тексереміз; егер жауабы «Иə» болса, онда 3-пунктке көшу, əйтпесе (жау-абы – «Жоқ» болса) – 6-пунктке көшу. Жиымның барлық элементтері қарастырылды ма? Егер жауа-бы «Иə» болса, онда 5-пунктке көшу, жауабы «Жоқ» болса, – 4-пунктке көшу. Келесі элементті қарастырамыз. 2-пунктке көшу. Мынадай хабарлама шығару: барлық элементтер осы интер-валға кіреді. 7-пунктке көшу. Мынадай хабарлама шығару: элементтер интервалға толы-ғынан кірмейді. Соңы. Бұл тəсілде көрнекілік жоқ, яғни толық формальдау мүмкін- дігі жоқ. Жалпы алгоритмді табиғи тілде өрнектеу ЭЕМ-дерде қолданылмайды, өйткені онда дəлдік, нақтылық болмайды. Алгоритмдерді формулалық-сөздік тəсіл арқылы бейне-ленуі – тапсырманың математикалық символдар мен өрнектер-дің жəне сөздердің араласуымен берілуі болып табылады. Мысалы, үшбұрыш ауданын оның үш қабырғасының ұзын-дығы арқылы есептеу алгоритмін құру керек болсын делік. – үшбұрыштың жарты периметрін есептеу p=(a+b+c)/2 – үшбұрыштың ауданын есептеу S = p(p − a)( p − b ) p −c – нəтиже ретінде S мəнін шығарып, алгоритм жұмысын аяқтау. Бұл тəсілді пайдаланғанда, алгоритмді кез келген деңгейде айқындап көрсетуге болады, бірақ формальды түрде анық бейне-леу қиын. Алгоритмді графикалық түрде блок-схемалар арқылы көрсету – оның логикалық құрылымын графикалық түрде бей-нелеу болып саналады. Бұл – алгоритмдерді өрнектеудің ең көп тараған түрі. Мұнда мəліметтерді өңдеудің əрбір кезеңі атқарыла-тын операцияға сəйкес əр түрлі геометриялық фигуралар (блок-тар) түрінде көрсетіледі. 8 Əр блоктың ішіне орындалатын іс-əрекеттің (амалдың) маз-мұны жазылады. Символдардың (блоктардың) бір кіру жəне бір шығу сызықтары болуға тиіс. Графикалық жолмен алгоритмдерді жазу үшін мемлекеттік стандарт белгіленген, онда кез келген амал белгілі бір геомет-риялық фигурамен өрнектеледі. Ол фигуралар немесе блоктар амалдар символы деп те аталады. Блоктар бағытталған сызық-тармен байланысып, бірінен соң бірі орналасады. Жиі қолданы-латын амалдар, яғни мəліметтерді ЭЕМ-ге енгізу, формуламен есептеу, шарттардың орындалуын тексеру, нəтижені қағазға басу символдары 1-кестеде көрсетілген. Осы суреттегі көрсетілген блоктардан (символдардан) алгоритм схемалары құрастырыла-ды. Алгоритмдер схемасымен ақпаратты өңдеудің əрбір сатысы немесе орындалатын операциялар реті анықталады. Кейде алго-ритмдер схемасын оның блок-схемасы деп те атайды. 1-кесте
жүктеу/скачать 4,42 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||