Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен

126 
бҧзуы;
6) міндетті аудитті ӛткізуден бас тарту (шетелдік 
қатысуы бар барлық кәсіпорындарда міндетті жыл 
сайынғы аудит ӛткізілуі қажет);
7) 
тӛлемдерді 
ӛткізу 
бойынша 
Қазақстан 
Республикасының заңнамалық актілерімен бекітілген 
шектеулерді бҧзу (басқа тҧлғаның пайдасына 4000 
айлық есептік кӛрсеткіштен жоғары сомаға азаматтық-
қҧқықтық мәмілелер бойынша қолма-қол тәртіпте заңды 
тҧлғалармен тӛлемдерді жҥзеге асыру) 
салық салу 
аясында 
1) салық органында салық есебіне тҧру мерзімін бҧзу;
2) салық есептілігін ҧсынбау, сонымен қатар салық 
тӛлеушінің мониторингін ӛткізу ҥшін қҧжаттарды 
ҧсынбау;
3) салық салу, объектілерін кӛрсетпеу;
4) салық салу объектілерін, табыстары мен шығыстарын 
есепке алу ережелерін бҧзу;
5) салықтар мен бюджетке тӛленетін басқа да сомаларды 
тӛмендету;
6) салықтар мен бюджетке тӛленетін басқа да тӛлемдерді 
ҧстап қалу және (немесе) аудару бойынша салық 
агентімен және басқа да қҧзіретті орган алдындағы 
(ҧйыммен) ӛз міндеттемелерін орындамауы;
7) Жалган шот-фактураны жазып беру;
8) акцизді тауарларды кіргізу, тасымалдау, ӛндіру, 
сақтау мен ӛткізу ережелерін бҧзу;
9) акцизді алым маркаларымен акцизді тауарларды 
маркілеу тәртібі мен ережелерін бҧзу;
10) 
фискалды 
жадысы 
бар 
бақылау-кассалық 
машиналарды қолдану тәртібін бҧзу;
11) салық қызметі органдары мен олардың лауазымды 
тҧлғаларының заңды талаптарын орындамау.
Кодекстің басқа тарауларында кәсіпкерлік қызметпен байланысты қҧқық 
бҧзушылықтарды және олар ҥшін жауапкершілікті қарастыратын тараулар бар. 
Олардың ішінен жиі кездесетін әкімшілік қҧқық бҧзушылықтарға мыналар 
жатады:
1) белгілі бір тәртіпте бекітілген жобалық қҧжатсыз, сараптаманы ӛткізусіз 
немесе қҧрылыс жҧмыстары қҧқығына рҧқсат алмай объектілерді тҧрғызу және 
қайта қҧру жағдайлары бойынша қҧрылыс, қҧрылыс-монтажды, жӛндеу-
қалпына келтіру жҧмыстарын жҥргізу, тҧрғын ҥйлерді қайта жабдықтау мен 
қайта жобалау;
2) белгілі бір тәртіпте іске қосылмаған объектілер мен кешендерді іске қосу;
3) қоршаған ортаны қорғау бойынша экологиялық талаптарды бҧзу және 
жерді дҧрыс пайдаланбау;

127 
4) Қазақстан Республикасының шетелдік жҧмыс кҥшін тарту мен пайдалану 
ережелерін бҧзу.
Әкімшілік Кодекспен 
заңды тҧлғалардың жауапкершілігі
, ал Кодекстің 
жеке тарауларында – 
ҧйымның лауазымды тҧлғаларының жауапкершілігі
қарастырылған
.
Бҧл жағдайда, кәсіпкерлік қызмет қҧрылымдарында баскару 
фунциясын 
атқаратын, 
ҧйымдастырушылық 
– 
реттеуші 
немесе 
ҧйымдастырушылық – шаруашылық қызметтегі міндеттемелерді орындау 
барысында, әкімшілік қҧқықты бҧзған басшылар мен басқа да қызметкерлер 
жауапты болады.
Дара кәсіпкерлер
лауазымды тҧлғалар ретінде
әкімшілік жауапкершілікте 
болады. Кодекс тарауларында заңды тҧлғаның жауапкершілігі қарастырылған 
жағдайда – 
дара кәсіпкерлер
заңды тҧлға ретінде
жауапкершілікте болады.

Қҧқық бҧзушылық ҥшін жауапкершілік бестен екі мыңға дейінгі айлық 
есептік кӛрсеткіш есебіндегі 
айыппҧл тҥрінде
, ал кейбір жағдайларда тіпті одан 
да жоғары кӛлемде қарастырылған. Кейбір қҧқық бҧзушылықтар ҥшін айыппҧл 
белгілі бір сомадан пайыздық мӛлшерде есептелінеді. Мысалы, салық тӛлеуші – 
салық салу объектісінің заңды тҧлғасы ретінде салық салу объектілерін 
кӛрсетпеген жағдайда, салық салу объектілерінің кӛрсетілмеген қҧнының елу 
пайызы мӛлшерінде айыппҧл тӛлеуге міндетті.
Айыппҧлдардан басқа, Кодексте қосымша немесе ӛз бетінше жҧмыс 
істейтін 
әкімшілік – қҧқықтық әсер етудің келесідей шаралары 
қарастырылған:
1) азаматтығы жоқ тҧлғалар мен шетелдіктерді Қазақстан Республикасынан 
тыс жерге шығару;
2) 15 тәулікке дейінгі әкімшілік тҧтқындау;
3) қҧқық бҧзушылықтың тікелей объектілері болып табылатын тауарлар мен 
кӛлік қҧралдарын тәркілеу;
4) лицензия, арнайы рҧқсат немесе білікті аттестат (куәлік) іс- әрекетін 
тоқтату.
Әкімшілік жауапкершіліктің қағидалары болып мыналар табылады: 

заңдылығы; 

жазаның даралығы; 

материалды қарастыру мен ол бойынша шешім қабылдаудың 
жариялылығы;

жауапкершіліктің (жазаның) болмауының мҥмкін еместігі; 

тек қҧқық бҧзу мен кінә болған жағдайдағы жауапкершілік.
9.3
 
КӘСІПКЕРЛЕРДІҢ МІНДЕТТЕМЕЛЕРІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ 
ШАРТТАРЫ ЖӘНЕ ТӘСІЛДЕРІ 
Міндеттеме
деп азаматтық заңнамада бір тҧлға (борышкер) екінші 
тҧлғаның (кредитор) пайдасына қатысты белгілі бір іс-әрекет жасауға деген 
қҧқық қабілеттілігін тҥсінеді. Мысалы, бір тҧлғаның (борышкердің): мҥлікті 
беру, жҧмысты орындап, қарызды тӛлеу және т.б. , немесе белгілі бір іс-

128 
әрекетті жасамау қабілеті, ал кредитордың борышкерден ӛз міндеттемелерін 
орындауды талап етуге қҧқығының бар болуы.
Міндеттемелер заң талаптары мен оның шарттарына, басқа да қҧқықтық 
актілерге сәйкес орындалуы қажет. Ал олар болмаған жағдайда – іскерлік
айналым дәстҥрлеріне және басқа да қойылатын талаптарға сәйкес орындалуы 
керек. Іскерлік айналым дәстҥрлер қандай да бір қҧжатта тіркелмеген, заңмен 
қарастырылмаған кәсіпкерлік қызметтің қандай да бір аясындағы қалыптасқан 
және кеңінен қолданылатын мінез-қҧлық ережесі болып танылады. Заңнамаға 
немесе келесімшарт ережелеріне қарама – қайшы қатысушылардың
міндеттемелері сәйкесінше іскерлік айналым дәстҥрлерге жатпайды. 
Міндеттемелердің пайда болу негіздері : 

Заңмен қарастырылған келісімшарт пен басқа да мәмілелерден, сонымен 
қатар қарастырылмаған, бірақта заңға қайшы келмейтін мәмілелерден. 

Заңнама кҥшіне қатысты азаматтық-қҧқықтық салдарды туғызатын 
әкімшілік актілерден. 

Заңнамалық актілермен тыйым салынбаған, негіздер бойынша мҥлікті 
жасау мен сатып алу нәтижесінде. 

Азаматтық қҧқықтар мен міндеттерді орнатқан сот шешімінен.

Ӛнертабыстарды, ӛнеркәсіптік ҥлгілерді, ғылым, әдебиет және ӛнер 
туындылары 
салдарынан 
туындайтын 
және 
интеллектуалды 
қызметтің басқа да нәтижелерінен. 

Басқа тҧлғаға залал тигізу салдарынан
. 

Басқа тҧлға есебінен мҥлікті негізсіз сақтау немесе сатып алу (негізсіз 
баюы). 

Азаматтар мен заңды тҧлғалардың басқа да іс-әрекеттерінің 
салдарынан. 

Азаматтық-қҧқықтық 
салдардың 
пайда 
болуына 
байланысты 
заңнамалық жағдайлар салдарынан
. 
Міндеттемені тоқтату негіздері: 

дҧрыс орындау; 

борышты кешіру; 

бас тарту; 

орындау мҥмкіндігінің болмауы; 

есепке алу; 

мемлекеттік орган актісі; 

кредитор мен борышкер бір тҧлға болған жағдайда; 

азаматтың қайтыс болуы; 

міндеттемені жаңарту; 

заңды тҧлғаның жойылуы; 

заңнамамен және келісімшартпен міндеттемелерді тоқтатудың 
басқа да негіздері болуы мҥмкін.
ҚР Азаматтық Кодексіне сәйкес міндеттемелерді орындау тәсілдері болып 
табылады:

айыппҧл, 

кепіл,

129 

борышкер мҥлкін ҧстап қалу, 

кепілгер болу,

банктік кепілдеме, 

кепілпҧл және заңмен немесе келісімшартпен қарастырылған басқа 
да тәсілдер (12-кесте). 
12-кесте – Міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету тәсілдері 

жүктеу/скачать 2,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: