материалист деп өмірде бардың бәрін алуға тырысатын, байлық пен мансап
Нуржігіт Алтынбеков
35
іздейтін, ләззат қуатын адамдарды айтады. Керісінше, идеалист деп өне бойы
рухани ізденісте, өзінің мүддесінен гөрі қоғамдық мүддені жоғары ұстаған, басқа
адамдарға көмек беретін, өзінің ар-ұжданына кір келтірмеуге тырысатын адамды
айтады.
Сонымен бұл ұғымдардың екі мағыналығы толығынан бір-біріне сәйкес келмеуі
мүмкін. Мысалы, өзінің философиялық көзқарасында материалистік бағыт ұстаған
адам нақтылы өмірсалтында идеалист болуы сирек емес. Керісінше, философиялық
идеалистік бағыт ұстап, өзінің нақтылы өмірінде өзін металға (алтынға) сататын
адамдар да аз емес, ал қазіргі заманда тіпті көбейіп келе жатыр.
Әңгіме материалист, ия болмаса идеалистік бағытта болу емес, сол шеңбердегі
философияны саналы түрде игеріп, өмірдегі өз орныңды табуда болса керек.
Философиялық даналықпен қаруланған адам бүкіл адамзатпен бірге қазіргі рухани
ізденіске атсалысып, бүгінгі өркениеттің тамаша жетістіктерін игеріп, сонымен
бірге оның қайғылы да аянышты қателіктерін түзеу жолында белсенділік көрсетсе
екен дейміз.
§ 5. Философияның негізгі мәселесі. Екінші жағы (танымдық)
Философиялық ағымдардың қайсысы болмасын келесі үлкен сұрақтарға жауап
береді. Адам жағалай қоршаған ортаның шындығын танып-біле ала ма әлде біле
алмай ма?
Бұл сұрақ философияның үлкен тарауларының бірі - гносеологияның өзегін
қүрайды (gnоsіs - грек сөзі, тану-білу, lоgоs - ілім). Кейде гносеология ұғымымен қатар
эпистемология деген термин қолданылады (еріstеmа - грек сөзі, білім).
Материалистік бағыттағы философтардың көпшілігі Дүниені адамның танып-біле
алатынына ешқандай күмән келтірмейді.
Ал объективті идеализмге келетін болсақ, олардың бір бөлігі Дүниені танып-
білуге болады десе, келесілері бұл мәселені теріс шешеді.
Адам Дүниенің терең мәнін танып-біле алмайды, ол мүмкін емес деген көзқарасқа
|
