ны әртүрлі үлттық тілдерде баяндауға, әртүрлі сиімволикалық белгілер-
мен де беруге болады. Одан теорияның мазмүнына нүқсан
келмейді
және ешбір жаңа мазмүн қосылмайды. Яғни сәл басқаша айтсақ,
сыртқы формалар да мазмүнның оз формалары бола отырып, оның
дамуының формалары емес, қалыптасқан, түрақтылығының форма
лары.
Олай болса мазмүнның өзгеруі, дамуы,
тіпті жаңа сатыға ауы-
суы ондай формаларға бейтарап, сол формалар әртүрлі мазмүнға да
жарай беруі мүмкін, ягни оларға біршама “бәрібір”.
Ф илософ иялы қ ойдың, әсіресе логиканы ң тарихында үзақ
дәуірдің ішінде форма туралы мәселе қаралғанда көбінесе осы сыртқы
формаларды бірден бір форма деп түсінген. Аристотель оны материя
мен форманың арақатынасы ретінде талқылаған. Оның ойынша ма
терия сапасыз, ешбір айқындықсыз зат, ал форма ғана материяға түр
береді, форма соншалықты белсенді. Венераның мүсінін мәрмәрден
де қашауға, коладан да күюга болады.
Кейінгі
философияда сыртқы формальдык, форма мен ішкі
мазмүндық форманы толық ажыратқан ойшыл Гегель болды. Логи-
каның тарихында Аристотельден бері зерттеліп келе жатқан ойлар-
дың формаларын Гегель формальдық формаларга жатқызды. Бүрынгы
логика Гегельше ойлаудың мазмүнына бейтарап формалармен гана
айналыскан. Канттың іліміне сүйене отырып. Гегель бүрын
тек бол-
мыстың формалары деп қаралып келген категорияларды зерттейтін
жаңа логика, ягни мазмүнды формалармен айналысатын логика қажет
деген. Озінің негізгі еңбектерін осы мақсатқа арнап, ол бүл жөнінде
көптеген ойлар үсынган. Осыган сай ендігі айтарымыз:
Достарыңызбен бөлісу: