Оқулық физика 9 проект башарұлы Р. т б
«гармониялық тербеліс, еріксіз тербеліс», «амплитуда, период, жиілік»
жүктеу/скачать 5,74 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «толқын», «көлденең және бойлық толқындар», «дыбыс», «жаңғырық», «ультрадыбыс, инфрадыбыс», «толқындар шкаласы».
- Волна Wave көлденең және бойлық толқындар Поперечные и продольные волны Transverse and
| «гармониялық тербеліс, еріксіз тербеліс», «амплитуда, период, жиілік»,
«маятник», «резонанс», «тербелмелі контур», «электрмагниттік тербеліс», «толқын», «көлденең және бойлық толқындар», «дыбыс», «жаңғырық», «ультрадыбыс, инфрадыбыс», «толқындар шкаласы». Тараудағы физика терминдерінің қазақ, орыс және ағылшын тілдеріндегі минимумы қ а з а қ ш а О р ы с ш а а ғ ы л ш ы н ш а гармониялық тербеліс, еріксіз тербеліс гармоническое колебание, вынужденное колебание Harmonic oscillation, forced oscillation амплитуда, период, жиілік амплитуда, период, частота Amplitude, period, frequency маятник маятник Pendulum резонанс резонанс Resonance тербелмелі контур колебательный контур Oscillating circuit Электрмагниттік тербеліс Электромагнитное колебание Electromagnetic oscillation толқын Волна Wave көлденең және бойлық толқындар Поперечные и продольные волны Transverse and longitudinal waves дыбыс звук Sound Жаңғырық Эхо Echo ультрадыбыс, инфрадыбыс ультразвук, инфразвук Ultrasound, infrasound толқындар шкаласы шкала волн Scale of waves 159 ПРОЕКТ §27. тЕрБЕЛМЕЛі ҚОЗҒАЛЫС 1. Бірдей уақыт аралығында қайталанып отыратын қозғалыстар тербелмелі қозғалыстар (қысқаша тербелістер) деп аталады. Микро және мега әлемдегі қозғалыстар негізінен қайталанып отыратын тербелмелі қозғалыстар қатарына жатады. Мысалы, атомдардың элек- трондары олардың ядроларын әр-түрлі орбиталар бойымен айналып отырады. Күн жүйесіне кіретін макроденелер де Күнді белгілі бір уақыт аралығында айналып шығады. Бізге ең жақын жұлдыз – Күн де 200 миллиардқа жуық жұлдызы бар Біздің Галактиканың ядросын 180 млн жылда бір рет айналады. Сол сияқты өмірлік практикада қолданыс тапқан әртүрлі механизм- дер мен қозғалтқыштардың жекелеген бөліктері де тербелмелі қозғалыс- тар жасайды. Адамның да, үлкенді-кішілі жануарлардың да жүрегі дамылсыз соғып тербеледі. Домбыраға қол соғып, күйші де оның шегін шымырлата тербелтеді; сәбиінің бесігін тербетіп, анасы да түн ұйқысын төрт бөледі. Ұлы Абай да көңіл күй тербелісін: «Домбыраға қол соқпа, Шымырлатып бір-бірлеп. Жүрегім, соқпа, кел тоқта, Жас келер көзге жүр-жүрлеп», – деп жеткізеді. Құлагерін жоқтаған Ақан сері де: «Жел соқса қамыс басы майда деймін, Ат қостым ат айдаушым қайда деймін», – деп қамыспен бірге теңселіп егіле жылап, шерлене толқиды. Асан-қайғы бабамыз да Желмаясын теңселтіп, Қорқыт бабамыз да қыл қобызының шегін тербетіп: «Су түбінде асыл тас жел толқытса шығады, Ой түбінде асыл сөз шер толқытса шығады», – деп көңіл күй тебіреністерін тербеліс- тер мен толқындарға теңейді. Бұлбұлға үн қосқан Кененнің дауысын- да да, Ұлы Даланы тербеген Құрманғазының күйлерінде де, қазақтың қайталанбас сандуғашы Роза Бағланованың «мені сүйген жүрегіңнің лүпілінен айналайын» дейтін үнінде де табиғаттағы шексіз айналыстар мен тербелістердің жаңғырығы жатыр. Осы айтылғандардың барлығы жүктеу/скачать 5,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|