ол формалды, материалды, эрекеттік, финалдық. Аристотельдің метафизикаға берген екінші аныктамасы онто логиялык түрғыда, онда болмыстың не екендігі туралы мәселе көтеріледі. «Болмыс» терминінің көп кырлылығын көрсетіп, Аристотель торт позицияны топтай отырып, оны синтездік жолмен түсіндіреді (болмыс категория ретінде, болмыс акт жэне потенция ретінде, болмыс акциденция ретінде жэне болмыс акикат ретінде). Егер алдыщы екі топ метафизиканың зерттеу аймагына енсе, ал соңғылары логиканың үлесінде. Болмысты негіздей отырып, Аристотель ол ѳзі дэл магынасында субстан ция деген пікірге токталады: сезімдік кабылдауда - материя, ал сезімнен тыс қабылдауда - бұл бастапкы козгаушы. Болмыс не деген сұракка жауап іздеу философтарды эр уакытта канағаттандыра коймағанымен, бүл такырыпка байланысты рефлексия эркашан да ѳзекті болып келді. Материалдык элемніц жіктелмейтін шеткі бірлігін аныктауға тырысқан Плотиннің ізденісі метафизиканы негіздеудің жаңа батыл қадамына айнал ды. Плотин бойынша, Түтастык - бұл болмыс пен интеллектен жогары түрған материалдық емес шексіздік. Түтастык - «болудың кез келген түрінің бірлігі негізін» білдіретін барлык нэрсе. Ол - барлығының бастауы жэне «потенциалдык формадағы барлык мэнділіктің жоғары концентрациясы». Тұтастык — өзінің себебі жөне өзінде, өзі үшін өмір сүретін нәрсе. Түтастық бастапкыда сандар элеміне айналып, Акыл өлемін, кейінірек Нусты (немесе Әлемдік Рух) кұрайды, ал онан кейін «ақырғы заттар элеміне инволюцияланып», өзін «меого> ретінде 110
