Идеалдық элем болмысы туралы Платонның ойы кейінгі ұрпакка өзінің шығармапшлык ыкпалын тигізді. Олар бүл идея ны пайымдауға ұмтьглып, оны эр түрлі жорамалдармен шешуге тырысканымен, сол платондык парадигмадан тыска шығып кете алмады. Платондык жаналыктың маңызы оның болмысты екі кырыңца ашуында болды: 109
көрінетін, феноменалды болмыс, пайымдау арқылы ғана жетуге болатын, көрінбейтін, метафеноменалды болмыс. Платонның дэл осы Болмыс парадигмасы кейінгі метафизика негіздерін белгілеу үшін колданыла бастады, яғни метафизика метареалдылыктарды зерттейтін ғылым ретінде түсіндіріле бастады. Бұл метареалдылык физикалык заттар әлемінің эмпирикалық түрғьща бірінші танылатындығына карамастан, онтологиялык жөне хронологиялык тұрғыда одан бүрын өмір сүреді (Бірак Платон болмыстың екі кырын ашып, объектілер өмір сүруіндегі онтологиялык жэне хронологиялык айырмашылык- тарды көрсеткенімен, «метафизика» терминін ол емес, б.з.д. I ғасырда Андроник Родосский енгізді). Аристотель метафизиканы ойдың «эмпирикалык өлем шеңберінен шығып, метаэмпирикалык нактылыкка жетуге» ұмтылуы деп түсіндіреді. Ол милеттіктерден Платонға дейінгі философиялык ой дамуы бағытын түйіндей отырып, метафизи- каның төрт аныктамасын береді: 1) бастапкы немесе жоғары бастаулар себебін зерттеу; 2) болмысты тану; 3) субстанция туралы білім; 4) Құдай туралы білім (сезімнен тыс субстанция). Егер метафизика - бұл бастапкы себептер туралы білім болса, онда
