адамның етене жақын болғандығы мен олардың еншісі бөлінбеген күйде өмір сүргендігін куэлайды. Мұның басты негізіне көшпелілік өмір салты жатады. Көшпелілер өздерін табиғаттың тікелей жалғасы, соның төл баласы ретінде сезінді. Өздеріне дейін колданыска енбеген, куан даламен шөлейтті тек көшпелі ғана меңгере алды. Осындай катал табиғи ортада өмір сүрген көшпелі айналасындағы мәдени арнаға ерекше бір икемділікпен караған және бұл атадан балаға үлгі ретінде беріліп отырған. Адамдар арасындағы коғамдык карым-қатынастарды реттеуде эдет- ғұрып мінез құлыктың негұрлым көне эрі куатты нормативі болып 221
табылады. Бұл тапка дейінгі коғамда және таптык коғамда да, өтпелі кезенде де осылай болған. Қай коғамда болмасын эдет-ғұрып мінез кұлыктағы өзге ережелерден өзгеше инерцияға ие, коғам мүшесінің психологиясына тікелей эсер беріп, баска нормативтерді ығыстырады. Дэстүрлі этиканың негіздерін ұғыну үшін ғарыштың тернарлык үлгісі әлеуметтік айна екендігін, яғни, өз кезегінде, орталык шеңберді құрастьіратын, үш горизонтальды буындарға бөлінушілікті ескеру маңызды. Космологиялык көзкарастарға сай, діңгекпен күрастырьшатын, орталық шеңбер әлеумет күрылымының бірлігін, түтастығын және мэңгілігін рәміздейді. Қазактардың артга калғандыгы жэне енжарлығы туралы кездесетін түсініктерден қылык бағдарларының жоқтығы шыкпайды, кайта керісінше, көшпелі өмір салты мен катал ауа- райы индивидтерді дербестікке мэжбүрлейді. Алайда, касиетті тэртіпке катыстылык пен оны ұстап тұрудың маңыздылығы эрекетгердің мақсаттары мен түпкі мағынасын айкындап отырды, оның өмірлік