ұмтылатын нәрсе осы екі бастауды онда жеке бастаулар сөніп, олардыд бірлігінің өзі ғана берілетіндей кылып үйлестіруі керек. Біз қаншалыкты бакытты болсада ана немесе баска субъективті өміргеде,өз өзінде каншалыкты жетілген болсада суык, жансыз объективті игілікке де ұмтьшмаймыз - біз өзіміздің жани бостығы мен сары уайымын тольщтыратын цанагаттану деп аталатынға ұмтъшамыз; біз мағыналы, объективті толық, ѳзіне ѳзі толымды-қүнды өмірге үмтыламыз. Міне сондыктан ешкандай дерексіз анықталған игілік; ол сұлулык болсын, акиқат болсын, үйлесімділік жэне т.б. болсын бізді канағагтандыра алмайды; ѳйткені онда өмір, тұтастык ретіндегі өмірдің өзі, ең аддымен- 261
біздің өз өміріміз шетте калып, осы игілікпен тұтастай камтылмайды жэне онымен біте кайнасып кетпейді, тек сырттан оғанқұрал ретінде қызмет етеді. Ал біз өз өміріміздің мағынасын тануды аңсаймыз ғой. Біз шындығында, мағынасыздығын түсінген субъективті рахаттануды іздемейміз; бірак біз мағыналы өмір толыктығын, өз өздігінде сөзсіз жоғары кұндылык болып табылатын рахаттанған канағаттанушылыкты іздейміз. Яғни жоғарғы кұндылык өмірдің өзінен басқа ештеңе емес; бірак мэнсіз өтетін процесс жэне баска бірдеңеге мәңгілік ұмтылу ретіндегі өмір емес, шаттыцтың мәңгілік тыныштыгы ретіндегі.өзіндегі толымдылық канағаттануын өзі білетін жэне өзі толғанатын өмір. Өмірдің өзі максат жэне өзінен тыс оның максаты жок деген жаксы түсінілмеген және сондықтан бұрмаланған тұжырьгмда жасырынған акикат нышаны осы. Біздің қыска да үзік-үзік, шарасыз