408
СӨЗЖАСАМ
Шайханада ж уалап ішкен араққа М ихайло
кызып отырды
(“Л ен.ж ас”).
Бүлардың соңынан
біреулеп те, түйдектеп те күнандар келіп жатыр
(Әбілев).
Егіздеп туып енеден, Есебі жок көл едік
(Әбдіқадыров).
Үстеудің осы тұлғалы түрінде де жоғарыда-
ғы дай саты лау құб ы лы сы б ай қал ад ы .
-лап
қосымш асы түбір негізді сөздерге кейде бірден
ж алғанбай, басқа бір қосымшалар арқылы үсте-
меленеді.
Күдік біртіндеп арыла берді
(Әуезов).
Жүмыс-
ты күндіктеп берген(
Жансүгіров).
Бір айда күнде-
м елеп акша тапқан
(Тәкежанов).
-латы п//-летіп.
Құрамы ж ағы н ан саралай-
тын болсақ,
-ла+т+ып
түрін аңғартады . Не-
гізінен зат есім түбірлі сөздерге жалғанып, етістік
тудырады да (
арба+ла+т+ып),
кейде осылайша
амалдық мәндегі үстеулердің де қызметін атқа-
рады. Осындай жолмен келетін үстеулердің саны
тілімізде онша көп емес.
Түнделетіп, күндіздетіп,
жауындатыт.б.
сияқты бір құрылымдас сөздерде
бұлар жымдасып, тұтастық қалпында жаңа мәнді
үстеулерді тудырады.
Гурвевтен түйе арбалатып
бірге келген
(С ы ланов).
Борандатып, жауында-
тып
/селетиш(Мәуленов).
-лате//-лете.
Бұл ж ұрнақты ж оғары да тал-
д а ғ а н
- л а т ы п //-л е т іп
тү р ін ің с и н о н и м д ік
көрсеткіші деп қарауға болады. Бұл тұлғалы үстеу
сөздерді кейде ыңғайына қарай алмастырып айта
беруге болады. Алайда әдеби тілімізде осы тұлға-
лас үстеу сөздер озалды на жеке қолданылады.
Қасқыр сылқ ете түсті, тсиішоқпар жүйелете тиді
шекеге
(М ұстафин).
Достарыңызбен бөлісу: 
